Elektriciteitsprijzen: Hoe zit het precies
Deze pagina is mede tot stand gekomen door kritisch commentaar & feedback van Marien Boonman en Hidde Brugmans & anonieme experts. Dank! En mochten er desondanks fouten zijn -> bert@hubertnet.nl
We beginnen simpel, een woonhuis zonder zonnepanelen, verbruik minder dan 10.000kWh/jaar.
Je elektriciteitsrekening bestaat (volgens de regels geldend op op 2 januari 2023) dan uit de volgende componenten:
- De kale kWh-prijs die je energieleverancier verzonnen heeft (waarover later meer, per kWh)
- Opslag Duurzame Energie- en Klimaattransitie (ODE) (3,05 cent per kWh in 2022, 0 cent in 2023)
- Energiebelasting (3,679 cent per kWh, 12,599 cent per kWh in 2023)
- BTW over al het bovenstaande (9% laatste helft 2022, per 1 januari 2023 weer 21%)
Dit samen is wat je elektriciteitsbedrijf hun “tarief per kWh inclusief belastingen” moet noemen.
Dan zijn er nog elementen die niet afhangen van je gebruik:
- Teruggave energiebelasting (681,63 euro per jaar, ex-BTW in 2022, 493,27 in 2023)
- Netbeheerder kosten per aansluiting (afhankelijk van je aansluiting, groter = duurder)
- Vastrecht, Capaciteitstarief, Periodieke aansluitvergoeding, Meettarief
- Vaste leveringskosten van elektriciteitsbedrijf (per maand)
- BTW over al het bovenstaande (deels 9%, deels 21%, veranderd halverwege 2022, in 2023 weer 21%)
Er zitten dus drie partijen in dit verhaal: de overheid, de netwerkbeheerder (Stedin, Liander, Enexis, Rendo, Westland Infra) en je elektriciteitsbedrijf (Eneco, Vattenfall, Essent en vele anderen). Maar alle kosten/teruggaven worden in rekening gebracht via je elektriciteitsbedrijf.
De verhouding is als volgt: je elektriciteitsbedrijf moet aan de overheid per verkochte kWh speciale belastingen betalen (energiebelasting + “ODE”). Het lijkt alsof jij belasting moet betalen, maar zo is het niet. Het elektriciteitsbedrijf moet dat doen, maar ze berekenen dat door aan jou. En daar bovenop moet jij dan ook nog, zoals op alles, BTW betalen.
Dus om jouw “euro per kWh prijs” te berekenen tweede helft 2022: 1,09 * (kale elektriciteitsprijs + 0,0305 + 0,03679)
En in 2023: 1,21 * (kale elektriciteitsprijs + 0,12599)
Als je het zo bekijkt is de vaste teruggave energiebelasting (681,63 euro in 2022, 493.27 in 2023), die je via je elektriciteitsbedrijf krijgt, een blije verrassing. Overigens gaat er nog BTW over de korting, waardoor het nog meer lijkt.
Het is voorgekomen dat een elektriciteitsbedrijf het anders weergaf. De vaste teruggave dekt bijna 10.000 kWh aan belastingen en ODE. Dus je kunt ook net doen alsof je helemaal geen energiebelasting en ODE betaalt, zolang je verbruik onder de 10.000 kWh/jaar blijft. De kWh prijs is dan: 1,21 * kale elektriciteitsprijs (in 2023).
Dit is nogal flauw, want die teruggave krijg je toch, ook al gebruik je bijna geen stroom. Verder is het volgens de Gedragscode consument en energieleverancier niet toegestaan om de prijs zo weer te geven. Als je een tarief ziet wat te mooi lijkt om waar te zijn, let goed op.
Elektriciteitsbedrijven moeten de prijs inclusief alle belastingen noemen.
Het kale tarief
Dit is een bedrag wat je leverancier kiest. Vroeger kon je dit vastleggen voor een langere periode, maar een boel contracten zijn nu variabel. De grote elektriciteitsbedrijven menen nu iedere 30 dagen met een nieuw tarief te mogen komen. Vrijwel iedereen die niet op een vast contract zit heeft inmiddels een brief of email gekregen met een nieuw tarief. Eneco bijvoorbeeld vraagt veel mensen nu boven de 85 cent per kWh.
Waar die bedragen op gebaseerd zijn is niet duidelijk - de leveranciers hebben nu enorm verschillende tarieven verzonnen, op basis van dezelfde elektriciteitsmarkt. Ze moeten de prijzen wel uitleggen aan de ACM, en die kan soms proberen in te grijpen als ze de tarieven te hoog vinden.
Naast de bekende namen zijn er ook nieuwe spelers op de markt die een andere deal bieden: uurtarieven, gebaseerd op gepubliceerde ‘day ahead’ marktprijzen. Hier op Tweakers een goed overzicht van deze aanbieders. Een uurtarief provider publiceert dan doorgaans ook hoe ze tot hun kale uurprijs komen.
Dynamische prijzen kunnen goed uitpakken als je bijvoorbeeld een elektrische auto op het juiste moment kunt laten opladen
Men start over het algemeen met de day ahead prijzen voor de NL bidding zone, die gepubliceerd worden door EPEX en de Europese ENTSO-E. Deze prijzen komen tot stand op een dagelijkse veiling. Dit zijn bedragen zonder belastingen nog. Daarnaast zijn er ook nog inkoopkosten, waaronder de “Garantie van Oorsprong (GVO)” certificaten, waarmee je ook ’s nachts en zonder wind “groene stroom” kunt leveren. Deze inkoopkosten gaan om enkele centen per kWh in totaal.
Als je je echte kosten bij een variabele club wil berekenen, begin dan met de door EPEX/ENTSO-E gepubliceerde day-ahead tarieven per uur, doe er een paar cent bij, en gebruik dat als ‘kale prijs’ in de berekening boven.
Salderen van zonnepanelen
Nu maken we het wat ingewikkelder. Een particulier woonhuis met zonnepanelen ‘achter de meter’. Dit is het meest voorkomende geval. Met ‘achter de meter’ wordt bedoeld dat het elektriciteitsnet alleen ziet wat jouw hele huis netto opneemt of afgeeft, zonder uitsplitsing van wat je nou zelf opgewekt of verbruikt hebt.
Als de zon schijnt (en je bent niet aan het stofzuigen of wasjes aan het draaien) lever je dan doorgaans energie terug aan het netwerk.
In de oude wereld, met reguliere aanbieders, was het zo dat je in theorie de hele zomer non-stop 2kW kon terugleveren, en de hele winter 2kW kon gebruiken, en netto zou je dan niets betalen. Dit heet salderen. Je betaalt dan voor het netto gebruik gemeten over het hele jaar.
Dit is onvoorstelbaar duur en onhandig geworden (voor het elektriciteitsbedrijf) met de huidige ontwikkelingen. Juist overdag als de zon schijnt is elektriciteit namelijk goedkoop, en is er steeds vaker zelfs een overschot. Desondanks moet de leverancier jou dan nog steeds het volle pond betalen per kWh. Leveranciers proberen dan ook met man en macht van deze deal af te komen, en dat zal ze uiteindelijk ook wel lukken. Reken er niet op dat deze constructie nog heel lang blijft bestaan, de afbouw is al aangekondigd.
Er zijn ook tarieven voor hoeveel je betaald krijgt als je ook over een heel jaar gemeten netto teruglevert, de (netto) terugleververgoeding. Ook daar wordt nu hard geprobeerd die bedragen sterk omlaag te krijgen, en daar is heibel over.
Salderen bij aanbieders met uurtarieven
Daar werkt het simpeler, al zijn de details nog lastig. Bij dynamische aanbieders is er geen saldering per jaar, maar wel per uur. Als je in een uur netto energie teruglevert gaat dat tegen dezelfde ‘day ahead’ prijs als je betaalt voor het afnemen. Maar, moet je dan ook ODE en energiebelasting gaan betalen? En BTW? Het is me nog niet helemaal duidelijk. Ik kom erop terug. De ANWB heeft er wel een pagina over, en ook Frank Energie heeft een PDF maar het hoeft niet overal zo te werken.
Volgens insiders worden de opslagen en belastingen nu ook bij dynamische beprijsde aanbieders jaarlijks gesaldeerd, en niet per uur. Heel duidelijk is men daar op websites niet over.
Het komt er sowieso op neer dat bij dynamische prijzen je panelen op zonnige dagen een stuk minder verdienen dan bij vaste tarieven. Dit komt door het ‘profiel’ van zonne-energie. De zon levert juist meer vermogen op momenten dat prijzen gemiddeld lager zijn. En omgekeerd, je verbruik is gemiddeld hoger op momenten dat de prijzen ook hoog zijn. Met de huidige manier waarop energieprijzen variëren komen de ‘profielkosten’ van zonnestroom uit op een vermindering van ~10,5 cent per kWh ten opzichte van het tarief waartegen je afneemt.
De oude salderingsdeal per jaar was echt heel mooi (voor consumenten met panelen).
2023
De ODE is dus verdwenen, maar de energiebelasting is verhoogd. Ook de BTW is weer terug naar 21%.
Op deze pagina van gaslicht.com wordt goed bijgehouden wat de laatste stand van zaken is rond het prijsplafond.