Om te beginnen, ik word nog steeds overladen met email over Cloud Kootwijk & andere cloud dingen! Nou ben ik daar heel dankbaar voor, maar het is ook zoveel mail dat ik niet iedereen individueel kan beantwoorden, al doe ik mijn best. Ik heb geïnteresseerden wel toegevoegd aan deze nieuwsbrief, maar onderaan deze mail staat een supersnelle uitschrijflink mocht dit ongewenst zijn, en in dat geval mijn excuses.
Donderdag 13 februari had het NOS Radio 1 Journaal een item of het nou verstandig is om onze email zo afhankelijk te maken van Microsoft. Het is overigens inmiddels veel meer dan de helft.
“Zelfs als er een normale president in Amerika had gezeten was dit wat veel van het goede” zei ik daar. Ook in de uitzending was Microsoft, vertegenwoordig door Jet de Ranitz, voormalig CEO en bestuurder bij de coöperatie SURF die IT-diensten levert aan de onderwijswereld.
Het was een wat verwarrend gesprek, mede omdat de verbinding even wegviel. Maar er zaten wat mooie citaten in van Microsoft, zoals:
“Nou, ik denk dat Amerika niet zomaar kan besluiten dat Microsoft als bedrijf zijn diensten uit moet zetten voor klanten. Ook als dat de Nederlandse overheid is.” - Microsoft
Op de vraag van de NOS dat dit niet klonk als een garantie:
“Nou ja, de politiek kan altijd afspraken maken. Maar als bedrijf zijn wij daar niet voor. Wij zijn natuurlijk niet een politieke instantie. (…) En op het moment dat er een verzoek komt om wel bij gegevens te kunnen dan kijken wij of dat een rechtmatige grondslag heeft” - Microsoft
Toen ik vertelde dat de Amerikaanse overheid al eens een Nederlands bedrijf precies op deze wijze uit de Microsoft cloud gegooid had meldde Microsoft dat dat ook een vervelend bedrijf was, en dat “Het is niet dat de Amerikaanse overheid heel anders denkt dan de Nederlandse overheid over dergelijke kwesties”. Maar dat dacht de Nederlandse overheid wel.
Het is de moeite waard om het hele gesprek te beluisteren, maar houd vooral in het achterhoofd dat het voor de Amerikaanse overheid rechtmatig is om onze (overheids)gegevens op te vragen, ook al staan de servers hier in de EU.
Marloes de Koning van NRC volgt het onderwerp al geruime tijd, en kwam eerder al met een mooi artikel over hoe moeilijk het is om nog email zonder Amerikanen te doen. In aanloop naar het Rondetafelgesprek Digitale soevereiniteit Rijksoverheid (zie verderop) schreef ze een helder stuk over onze afhankelijkheid van big tech:
“Hubert heeft, als voormalig toezichthouder op de geheime diensten, ervaring bij de overheid. Wat hij merkt: een jaar geleden besloot die nog vrij soepel data of mailverkeer ‘naar de cloud’ te brengen. Die vanzelfsprekendheid is er af. „Nu tref je de overheid in verwarring. Ze weten het niet meer zo zeker, maar ze zien ook geen alternatief.”
Dit was een geanimeerde bijeenkomst, waar ik het grote plezier had om naast mijn vroegere baas Petra Oldengarm te zitten. Ik ben de drie kamerleden (plus de voorzitter) zeer dankbaar dat ze op kwamen draven. De opkomst viel wat tegen omdat er in de plenaire zaal gedebateerd moest worden met minister Faber.
De aanwezige leden stelden een boel goede vragen, waaronder de vraag van Jesse Six Dijkstra over hoe het nou kan dat SIDN claimt dat er in Europa geen computerkennis meer is te vinden, terwijl de diverse Nederlandse IT-bedrijven beweren dat ze het wel kunnen. Hier was mijn antwoord:
“Centraal is de vraag, kunnen wij hier eigenlijk nog iets in Europa met computers? En in de SIDN-casus zei SIDN, we hebben rondgevraagd en we kunnen in Europa niks meer met computers. Dat moet allemaal uit Amerika komen. Ik wil daar een kleine reflectie op geven. Ik was onlangs bij de Belastingdienst. Als de belastingaangifte wordt geopend doen 100.000 Nederlanders tegelijkertijd belastingaangifte. En dat is een systeem dat wordt gerund door Nederlanders in een Nederlands datacenter met Nederlandse software. Als je 100.000 mensen tegelijk belastingaangifte kan laten doen, dan kan je echt wel computeren.
Dus ik wil vooropstellen dat we dat hier wel degelijk kunnen. Wat er feitelijk is gebeurd, is dat de grote cloud-aanbieders hun diensten op een bepaalde manier aanbieden. En grote delen van de industrie en ook overheid hebben gezegd, wij willen de ICT afnemen in dat precieze smaakje. Wij willen het op die manier afnemen.
En als je op die manier gaat zoeken, je zegt ik wil Amerikaanse ICT-methodes afnemen, dan ontdek je tot je starre verbazing dat die alleen in Amerika worden gemaakt. Als je daarentegen breder kijkt, en je zegt ik wil computerdiensten afnemen, ik wil goede diensten afnemen, dan blijkt dat we in Europa fantastische datacenters hebben.
En het cruciale ding wat nu misgaat, is dat veel beleidsmakers, zowel bij de overheid als hoog in bedrijven, hebben gezegd, ik wil het in het Amerikaanse smaakje afnemen. Ik ben niet geïnteresseerd in die goede Europese computers, want die zijn niet het modeding wat ik wil. En dat verklaart die discrepantie die u schetst. Wij kunnen hier wel degelijk computeren, maar heel veel mensen hebben gekozen voor de Amerikaanse manier van computeren.”
Ook kwam in de bijeenkomst regelmatig het ‘Cloud Kootwijk’ idee voorbij, wat zeker in de context van de mogelijke aanstaande totale migratie van de Rijksoverheid naar MS365 toch wel relevant begint te worden.
Er zijn nog veel meer nuttige dingen gezegd, waaronder door Marietje Schaake, zoals (wederom) opgetekend door NRC: “Ik had niet gedacht dat ik het ooit zou zeggen, maar het is tijd voor een Nederland Eerst- en Europe First-aanpak van onze technologie”.
Minder nuttig was helaas de bijdrage van het Nederlandse overheidsbedrijf ‘Wigo4it’, die beweerden dat de voorsprong van Amerikaanse bedrijven zo groot was dat we het maar op moesten geven. Dit argument is in de initiatiefnota ‘Wolken aan de Horizon’ van Groenlinks-PvdA goed onderuit gehaald:
Achterlopen zou nooit een reden moeten zijn om af te haken. We moeten juist tegengewicht bieden, anders zal de kennis van cloudinfrastructuur en -diensten in de toekomst helemaal uit Nederland en Europa verdwijnen. Daarom moet Nederland brede kennis behouden over clouddiensten, waarbij dit niet alleen gaat over bekend zijn met de Microsoft, Google en Amazon-omgevingen. Daardoor zullen we namelijk de afhankelijkheid in stand houden. Dus zelfs als volwaardige alternatieven op de hyperscalers uitblijven, moet Nederland lokale alternatieven, zeker voor bijzondere en kritische infrastructuur, op peil brengen.
Ook spraken we over de ‘EuroStack’, een Europese cloud-infrastructuur. Paul Timmers vertelde ons hierover, en noemde ook de pitch voor deze stack waar hij aan heeft bijgedragen. Dit zijn 128 pagina’s vol overtuigende redenen waarom “we” dit zouden moeten bouwen, en hoe de voorwaarden geschapen kunnen worden waaronder het ook zou kunnen gebeuren.
Ik mis tot nu toe alleen nog de hele concrete uitwerking: wie gaat dat dan bouwen, en hoe voorkom je dat (weer) honderden miljoenen of zelfs miljarden opgaan aan papieren tijgers als GAIA-X. Het is cruciaal om te begrijpen hoe we met geld iets daadwerkelijks moois gaan bouwen. Dat kan bijna niet volgens conventionele stimuleringsmiddelen. Want het is nog best moeilijk om geld om te zetten in innovatie.
Een kleine winstwaarschuwing, het enthousiasme voor Cloud Kootwijk loopt echt uit de hand, terwijl er nog vrijwel niets gebeurd is (behalve het bouwen van de Cloud Kootwijk nieuwsbriefsoftware).
Er praten nu allemaal mensen met elkaar en met mij, en ik hoop dat we snel tot een begin van een plan kunnen komen hoe nu verder te gaan. Maar ik wil voorkomen dat iedereen al superenthousiast is, nog voordat duidelijk is waarover.
Goed om te beseffen - het idee waar we het over hebben is om snel een reddingsboot te bouwen voor als onze gehele overheids/nutscommunicatie over is naar MS 365, en we toch nog iets willen hebben om zelfstandig en vertrouwelijk mee te kunnen communiceren, ook als men dat in Amerika niet meer voor ons regelt. Dat is een belangrijk doel, maar het is geen poging om hier even een persoonlijke “EuroStack” op te bouwen!
Dat was het, ik wens u allen een prettig weekend!