Preview document (🔗 origineel)

---

 

Troonrede 2008

Op 16 september 2008 sprak de Koningin onderstaande Troonrede uit.

Leden van de Staten-Generaal,

Nederland kan zelfbewust en met vertrouwen inspelen op de hoge eisen die
momenteel aan ons worden gesteld. Wereldwijd zijn er ontwikkelingen
waarover mensen zich zorgen maken. Vrede en veiligheid staan op veel
plaatsen onder druk. Duurzame economische groei is niet vanzelfsprekend.
In eigen land vraagt de kwaliteit van de dagelijkse leefomgeving extra
inzet. Ook zijn inspanningen nodig om onderling respect te versterken.

De regering wil met alle burgers samen bouwen aan een land dat
vertrouwen heeft in zichzelf en de blik gericht houdt op de toekomst.
Centraal in de begrotingsvoorstellen voor 2009 staan een intensieve
internationale samenwerking, optimale kansen voor duurzame economische
groei en een leefomgeving die mensen houvast en vertrouwen biedt.

Vrede en veiligheid vragen voortdurend aandacht. Wij leveren van oudsher
bijdragen aan vredesmissies en ontwikkelingssamenwerking. Als
internationaal georiënteerd land stelt Nederland zich verantwoordelijk
en constructief op. Ook nu zet ons land zijn inspanningen op het gebied
van internationale rechtsorde, mensenrechten, ontwikkelingssamenwerking
en crisisbeheersing onverminderd voort. Om de veiligheidstaken goed te
kunnen uitvoeren wordt geïnvesteerd in materieel en personeel.

De aanwezigheid van Nederlandse militairen in Afghanistan en andere
conflictgebieden bevestigt dat onze solidariteit de landsgrenzen
overstijgt. Voor de zware taak die zij vaak met  gevaar voor eigen
leven vervullen, verdienen zij niet-aflatende waardering. Wij denken aan
hen die vielen en aan hun nabestaanden.

Fragiele staten hebben grote moeite de millenniumontwikkelingsdoelen te
halen. Juist daarom investeert de regering extra in deze landen. Ook wil
zij de vrijheid van meningsuiting, de mediadiversiteit en de vrijheid
van godsdienst in de wereld bevorderen. Er worden daarom meer middelen
toegevoegd aan het mensenrechtenfonds.

De Europese Unie heeft vrijheid en veiligheid gebracht in ons deel van
de wereld. De regering zal zich blijvend inzetten voor een hechte
Europese samenwerking. Het is verheugend dat u, Staten-Generaal, het
Verdrag van Lissabon heeft goedgekeurd. De regering hoopt dat de
lidstaten van de Unie in 2009 vervolg geven aan de ratificatie.

Samenwerking in Europees verband is eveneens cruciaal bij het realiseren
van duurzame economische groei. De begroting van de EU dient daar in
toenemende mate op te worden gericht.

Duurzame economische groei spreekt niet vanzelf. De wereldeconomie kampt
met tegenslagen. Overal neemt de vraag naar voedsel en energie toe en
stijgen de prijzen. De crisis op de financiële markten vertraagt ook in
ons land de groei.

Dankzij de inspanningen van de afgelopen jaren staat de Nederlandse
economie er relatief goed voor. De werkloosheid is laag. Sinds het jaar
2000 is de koopkracht per huishouden gemiddeld met twaalf procent
gestegen. Ons pensioenstelsel en andere sociale voorzieningen zijn
solide. Alertheid blijft echter geboden.

De regering wil deze fundamenten verder verstevigen door verbetering van
de concurrentiepositie, beperking van de inflatie en vergroting van de
arbeidsparticipatie. De btw wordt daarom niet verhoogd. Dit maakt een
verantwoorde loonkostenontwikkeling en verlaging van de
werknemerspremies op arbeid mogelijk. Zo kunnen in 2009 de lasten voor
burgers en bedrijven dalen.

Ook voor volgend jaar streeft de regering naar een overschot op de
begroting. Dit biedt ruimte om de kwaliteit van de zorg en de
financiering van de AOW op lange termijn veilig te stellen. Voor een
blijvend hoog niveau van collectieve voorzieningen is dit echter niet
voldoende. Daarvoor is noodzakelijk dat meer mensen aan de slag gaan.
Wie kan, moet meedoen.

Er zijn personeelstekorten in de zorg, in het onderwijs en in andere
sectoren. Ook daarom is er de regering veel aan gelegen de
arbeidsparticipatie te verhogen. Kinderopvang blijft aantrekkelijk voor
ouders die betaalde arbeid verrichten. Voor mensen met een uitkering
wordt werken financieel aantrekkelijker gemaakt. Werkgevers krijgen een
subsidie als ze langdurig werklozen in dienst nemen. Voor jongeren tot
27 jaar komt er in plaats van een bijstandsuitkering een passend leer-
en werkaanbod. De regeling voor jongeren met een beperking wordt
aangepast, waardoor zij eerder naar werk worden begeleid. Werknemers
krijgen een bonus als ze na hun 62e jaar actief blijven op de
arbeidsmarkt. Voor mensen met een deeltijdbaan gaat het extra lonen om
meer uren te werken. Hoogopgeleide buitenlandse werknemers kunnen
makkelijker in ons land aan de slag.

Het bedrijfsleven en de financiële sector zijn essentieel voor een
krachtige economie. De regering maakt meer ruimte voor ondernemerschap.
De belastingvrijstelling voor winst in het midden- en kleinbedrijf wordt
verruimd. Het tarief in de onderste schijf van de vennootschapsbelasting
gaat omlaag. Het schrappen van de eerstedagmelding is een van de
maatregelen waardoor de administratieve lasten voor ondernemers
verminderen. Het aanvragen van vergunningen wordt vereenvoudigd. Ook zal
de regering gedurende vijf jaar aan kansrijke bedrijven ondersteuning
bieden bij hun verdere groei.

Economische ontwikkeling is niet mogelijk zonder een adequate
infrastructuur. De regering wil de capaciteit van wegen en spoorlijnen
vergroten. Bouwprojecten die daarop gericht zijn, moeten sneller worden
uitgevoerd. De regering zal een voorstel voor een nieuwe Spoedwet
wegverbreding bij de Kamer indienen. Ook zullen de lasten eerlijker over
de weggebruikers worden verdeeld. In de toekomst wordt het bezit van een
auto minder belast en het gebruik juist meer. Volgend jaar zet de
regering de eerste stap op weg naar dit systeem. De belasting bij
aanschaf wordt verlaagd; de motorrijtuigenbelasting verhoogd. Hoe
schoner de auto, des te goedkoper autobezitters uit zijn. Om reizen per
trein aantrekkelijker te maken, komen er nieuwe stations bij en gaan er
meer treinen rijden.

Nederland is nu goed beschermd tegen het water. Maar de verwachte
stijging van de zeespiegel maakt een forse meerjarige inspanning
noodzakelijk. Wij willen dat ook onze achterkleinkinderen veilig in
Nederland kunnen leven. De regering komt volgend jaar met een voorstel
voor een Deltawet die het fundament hiervoor zal leggen.

Versterking van de economische structuur dient hand in hand te gaan met
de zorg voor natuur en milieu. Onze afhankelijkheid van fossiele
brandstoffen moet aanzienlijk afnemen. Daarom bevordert de regering het
gebruik van aardwarmte en van zonne- en windenergie. Eenvoudiger
procedures zullen ook de aanleg van windmolenparken in de Noordzee
versnellen. Er komt een subsidieregeling voor de aanschaf van
warmtepompen en zonneboilers. Over drie jaar zal een half miljoen
woningen energiezuiniger zijn gemaakt.

De Nederlandse land- en tuinbouw zijn zeer innovatief. Dit biedt kansen
om deze sectoren duurzaam te ontwikkelen. De regering zal de
glastuinbouw stimuleren om netto energieleverancier te worden. De
visserij verdient een stabiele toekomst.

Aan hun dagelijkse leefomgeving ontlenen mensen houvast en vertrouwen.
De begroting voor 2009 bevat samenhangende voorstellen die de kwaliteit
van de leefomgeving verbeteren. Burgers willen in een veilige en
leefbare buurt wonen met goede scholen voor hun kinderen. Zij wensen
ruimte voor ontspanning en sport, voor jong en oud. Zij verwachten
menswaardige zorg en verzorging. Zij verlangen een overheid die
betrouwbaar en duidelijk is. Samenwerking met burgers, gemeenten en
woningbouwcorporaties is daarom nodig.

Respect, veiligheid en vertrouwen zijn kernwaarden in onze rechtsstaat.
Tegen het schenden van normen moet opgetreden worden. Om recidive te
voorkomen is  goed begeleide terugkeer in de samenleving essentieel.
Criminele verslaafden worden sneller met drang naar hulp begeleid.
Agressief of intimiderend gedrag op straat is onacceptabel. Diegenen die
ernstige overlast geven, zullen effectief worden aangepakt met een
gebiedsverbod. Tegen mensen die agenten, ambulancepersoneel en andere
dienaren van de publieke zaak bedreigen, wordt stevig opgetreden.

Duidelijkheid over wat wel en wat niet toelaatbaar is, versterkt
vertrouwen tussen burgers onderling en vertrouwen in de overheid.
Toezichthouders in buurten en wijken en op straten en pleinen vergroten
het gevoel van veiligheid. In 2009 komen er 125 wijkagenten bij.
Gemeenten krijgen de mogelijkheid bepaalde overtredingen direct te
beboeten. Burgers kunnen ook zelf bijdragen aan een veilige
leefomgeving. De regering zet zich onverminderd in voor een grotere rol
van vrijwilligers bij brandweer en politie. Het vergroten van
zelfredzaamheid van burgers en bedrijven bij crises en rampen krijgt
bijzondere aandacht.

Met de meeste jongeren in Nederland gaat het goed. Maar er zijn ook
kinderen die in de knel zitten. De regering wil aan hen betere kansen
geven. Daarnaast werken justitie, politie en jeugdzorg nauw samen om
ongewenst gedrag van jonge kinderen tijdig te corrigeren. Er komt ook
hier meer aandacht voor preventie. Ouders worden aangesproken op het
gedrag van hun kinderen. Om sneller passende hulp te verlenen, wordt de
Verwijsindex Risicojongeren geïntroduceerd. Ook de oprichting van
Centra voor Jeugd en Gezin en Veiligheidshuizen draagt hieraan bij.

Scholing en onderwijs verhogen de kansen van mensen. De regering werkt
hard aan verbetering van het onderwijs. In het bijzonder wil zij de
basisvaardigheden in taal en rekenen vergroten en het aantal zwakke
scholen terugdringen. Ook de aanpak van schooluitval blijft een
prioriteit. Voor vmbo-leerlingen die vooral ambachtelijke gaven hebben,
komen er speciale vakscholen. Het onderwijs is zo goed als de leraar
voor de klas. Om de positie van leraren te versterken, krijgen zij meer
scholingsmogelijkheden en een betere beloning.

De regering wil een bloeiende kunst en cultuur stimuleren en alle
jongeren vroeg daarmee in aanraking brengen. Kinderen tot 12 jaar
krijgen in 2009 vrije toegang tot musea. Jongeren tot 18 jaar kunnen met
een cultuurkaart kennismaken met de inspirerende rijkdom van ons land.

Goede gezondheid en sportbeoefening hangen nauw samen. De regering
investeert daarom extra in de mogelijkheden van sport voor de jeugd en
voor mensen met een handicap. Om talentvolle sporters beter te
ondersteunen, komen er Centra voor Topsport en Onderwijs. Het Olympisch
Plan 2028 kan bij dit alles een bron van inspiratie zijn die zowel de
breedtesport als het topsportklimaat versterkt.

De levenskwaliteit van burgers wordt verhoogd door goede en
toegankelijke zorg.

De regering wil de zorg zo organiseren dat mensen met een chronische
aandoening deze dicht bij huis ontvangen. Patiënten krijgen meer
inzicht in de kwaliteit die geboden wordt. Invoering van het
elektronisch patiëntendossier vermindert het aantal medische fouten.
Vrijere prijsvorming en innovatie zijn nodig om wachtlijsten in te
korten en de zorg goed en betaalbaar te houden. De regering zet in 2009
verdere stappen in deze richting.

Mensen die vanwege ziekte of ouderdom ernstige beperkingen ondervinden,
krijgen meer keuzevrijheid bij de langdurige hulp die zij nodig hebben.
Noodzakelijke zorg kan ook thuis geboden worden, waardoor ouderen langer
in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen.

Kracht ontleent ons land aan de democratische rechtsstaat die burgers
bescherming en houvast biedt. Gelijkwaardigheid, vrijheid, solidariteit,
democratie en de principes van de rechtsstaat verdedigen wij in binnen-
en buitenland. Samen dragen wij daar verantwoordelijkheid voor. De
regering verleent steun aan de oprichting van een Huis van de Democratie
en Rechtsstaat. Er komt een code voor 'goed besturen', waarin helder
staat wat burgers van overheden kunnen verwachten. Verder zal een
staatscommissie ingesteld worden die onder meer zal bezien welke
mogelijkheden er zijn om de Grondwet beter toegankelijk te maken. Er
komt een Handvest verantwoordelijk burgerschap. Alle inwoners van ons
land dienen doordrongen te blijven van de democratische waarden en
verantwoordelijkheden die het fundament vormen van de Nederlandse
samenleving.

Goede taalbeheersing is een basisvoorwaarde om in onze maatschappij te
kunnen meedoen. De regering vergroot de mogelijkheden voor het werven
van taalcoaches. De inzet van autochtone Nederlanders om migranten te
helpen bij het leren van de Nederlandse taal is van onschatbare waarde.

In de verhoudingen binnen ons Koninkrijk staan democratische beginselen
als die van rechtszekerheid, deugdelijkheid van bestuur en wederzijds
respect ook voorop. De regering hoopt in december met de lands- en
eilandsbesturen een belangrijke stap te zetten naar de uitvoering van de
afspraken over de staatkundige veranderingen van de Nederlandse
Antillen. Bonaire, Sint-Eustatius en Saba gaan als openbaar lichaam deel
uitmaken van Nederland. Deze statuswijziging is in voorbereiding.

Leden van de Staten-Generaal,

Met de maatregelen die de regering zich voorneemt voor 2009 wil zij het
zelfbewustzijn van ons land vergroten en de fundamenten van onze
economie en onze samenleving versterken. De regering beseft dat zij dit
niet alleen kan. Eenieder zal daaraan vanuit eigen verantwoordelijkheid
een bijdrage moeten leveren. We hebben de inzet van allen - burgers,
werkgevers, werknemers, overheden en onze Europese en internationale
partners - nodig. Alleen samen kunnen we werken aan een goede toekomst.
Samen maken we Nederland sterker.

Op u, leden van de Staten-Generaal, rust hierbij een grote
verantwoordelijkheid. De regering ziet uit naar een goede samenwerking.
U mag zich in uw taak gesteund weten door het besef dat velen u wijsheid
toewensen en met mij om kracht en Gods zegen voor u bidden.