Preview document (🔗 origineel)

---

Overeenkomst inzake de bevordering, de beschikbaarstelling en het
gebruik van het Galileo- en het GPS-satellietnavigatiesysteem en
verwante toepassingen; Dromoland Castle, Co. Clare, 26 juni 2004 (Trb.
2004, 257)

TOELICHTENDE NOTA 

Inleiding

Het onderhavige verdrag geeft de Europese Gemeenschap (EG), haar
lidstaten en de Verenigde Staten van Amerika een raamwerk voor
onderlinge samenwerking bij bevordering, levering en gebruik van de
satellietnavigatiesytemen Galileo en het civiele deel van Global
Positioning System (GPS).

Met Galileo wordt, op initiatief van de Europese Unie en in samenwerking
met het Europees Ruimte Agentschap (ESA), een civiel
satellietnavigatiesysteem onder civiel beheer ontwikkeld dat naast de
militair beheerde Amerikaanse (GPS) en Russische (GLONASS) systemen zal
bestaan. Hiermee wordt ingespeeld op de toenemende behoefte in Europa
aan nauwkeurige plaats- en tijdbepaling vanuit verscheidene sectoren van
de maatschappij en de economie. 

Dit verdrag met de Verenigde Staten is van groot belang voor:

Het regelen van de interoperabiliteit van GPS en Galileo, waardoor de
gebruiker tegelijkertijd en met dezelfde ontvanger gebruik kan maken van
beide signalen;

Het maken van afspraken over het frequentiegebruik voor de systemen.
Hoewel frequenties verdeeld worden door de World Radio Conference, is
het noodzakelijk om nadere afspraken te maken over gezamenlijk gebruik
van deze frequenties en het voorkomen van storende interferentie van
signalen. Dit is met name van belang voor het toekomstige Public
Regulated Service (PRS) signaal van Galileo en de toekomstige M-code van
GPS, omdat GPS ook wordt gebruikt als signaal voor militaire (inclusief
Navo) activiteiten;

Het exclusieve gebruik op een beperkt grondgebied van de signalen indien
sprake is van een bedreiging van de veiligheid;

Het regelen van de commerciële aspecten.

Naast het onderhavige verdrag zijn vergelijkbare verdragen met China,
Israël, Oekraïne, Zuid-Korea en Marokko inmiddels ook ondertekend.
Nederland staat in principe positief tegenover samenwerking met derde
landen met betrekking tot Galileo. Daarmee wordt de afzetmarkt vergroot
door een groter gebruik van de signalen, wordt meer technische expertise
ingebracht en worden aanvullende financiële bijdragen binnengehaald.
Gevoelige technieken, zoals PRS, vallen niet onder de samenwerking met
derde landen.

Hoofdlijnen van het verdrag

Het verdrag voorziet in een raamwerk voor samenwerking zowel bilateraal
als multilateraal, gericht op de beschikbaarheid en het civiel,
commercieel en wetenschappelijk gebruik van signalen, diensten en
apparatuur, met inachtneming en bevordering van wederzijdse
veiligheidsbelangen.

Het verdrag betreft een gemengde overeenkomst tussen de Europese
Gemeenschap en haar lidstaten enerzijds en de Verenigde Staten
anderzijds. De partijen dragen de verdragsverplichtingen voor de
respectieve beleidsterreinen waarvoor zij competent zijn. Over het
algemeen is de Gemeenschap exclusief bevoegd. Alleen voor
veiligheidskwesties en frequentiebeleid is sprake van gedeelde
bevoegdheid met de lidstaten. De aansprakelijkheidsverdeling (artikel
19) zal nader worden geregeld tussen de EG en de lidstaten voor aanvang
van de operationele fase van Galileo. Dit betreft onder andere de
gevolgen van een ‘service guarantee’ aan toekomstige gebruikers. 

Voor Nederland leidt het verdrag niet tot uitvoeringsmaatregelen.
Partijen verplichten zich wel om bestaande regels toe te passen op
satellietnavigatie. Dit betreft het volgen van een niet-discriminerende
benadering van de handel in goederen en diensten betreffende
satellietnavigatie (artikel 6). Bovendien moeten partijen op het gebied
van beveiliging adequate maatregelen nemen die misbruik van de systemen
voor satellietnavigatie en tijdbepaling moeten voorkomen, inclusief het
toepassen van uitvoerbeperkingen en voorschriften (artikel 11, achtste
lid, en 13, vierde lid). Verder werken partijen, waar nodig, samen in
het kader van de relevante internationale gouvernementele organisaties
(artikel 15).

Nadere uitwerking van het verdrag zal plaatsvinden in diverse
werkgroepen, zoals aangegeven in artikel 13. Dit betreft:

Frequentiecompatibiliteit en interoperabiliteit van civiele diensten;

Handel en civiele toepassingen;

Verdere ontwikkeling van toekomstige generatiesystemen;

Beveiligingsvraagstukken, inclusief de overlegstructuur over de
overheidsdiensten.

In de geëigende gremia worden de lidstaten betrokken bij de
voorbereiding van standpunten. In Nederland worden standpunten
voorbereid in interdepartementaal verband onder leiding van het
ministerie van Verkeer en Waterstaat. Hierbij zijn de ministeries van
Economische Zaken, Defensie, Buitenlandse Zaken, Financiën en
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties betrokken.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 4

Artikel 4 bevat bepalingen over de interoperabiliteit van de systemen en
verenigbaarheid van het frequentiegebruik. Het aanvragen van door
Galileo te gebruiken radiofrequenties is voorbehouden aan de lidstaten.
Nederland heeft geen radiofrequenties voor Galileo aangevraagd. Er zijn
voldoende andere lidstaten die dat wel hebben gedaan.

Artikel 5

Artikel 5 geeft aan dat partijen elkaar zullen consulteren voordat
maatregelen worden genomen die de signalen en het gebruik ervan kunnen
beïnvloeden.

Artikel 6

Artikel 6 bevat bepalingen over de vrije handel in goederen en diensten.

Artikel 8

Artikel 8 regelt de toegang tot het vrij beschikbare signaal en de al
dan niet vercijferde open signalen van GPS en Galileo voor
particulieren, fabrikanten en aanbieders van diensten, met inachtneming
van vigerende exportcontroleregimes. 

Artikel 9

Artikel 9 bevat bepalingen over de bescherming van de rechten op het
intellectuele eigendom.

Artikel 10

Artikel 10 bevestigt de mogelijkheid van het kostenloze gebruik van het
open signaal, waarbij gesteld wordt dat bijdragen voor gebruik van
signalen in luchtvaart en scheepvaart consistent zouden moeten zijn met
afspraken binnen de ICAO en de IMO. Partijen spreken de intentie uit om
in de verdere ontwikkeling van GNSS de samenhang met de regelgeving van
deze organisaties te bewaken.

Artikel 11

Artikel 11 bevat bepalingen over de samenwerking om ongewenste
interferentie van signalen tegen te gaan, evenals bepalingen omtrent
nationale veiligheid. 

In het zevende lid komen partijen overeen om dezelfde basismodulatie
voor de open signalen van Galileo en GPS te gebruiken, hetgeen de
interoperabiliteit zeer bevordert.

Artikel 12

Artikel 12 bevat bepalingen over de nauwe samenwerking op het gebied van
een toekomstige mondiale ‘search and rescue service’. De ‘Search
and Rescue’ (SAR)-dienst van Galileo vormt de Europese bijdrage aan de
internationale SAR-dienst, te weten het COSPAR-SARSAT systeem. Door
toevoeging van deze dienst wordt de nauwkeurigheid van de plaatsbepaling
flink verbeterd tot op enkele meters van de transponder in nood. Een
belangrijke toevoeging van de Galileo-dienst aan de huidige SAR-dienst
zal bestaan uit het bevestigen van de ontvangst van het noodsignaal.

Artikel 16

Artikel 16 vermeldt dat iedere partij de kosten zal dragen voor de eigen
verantwoordelijkheden onder het verdrag. Verantwoordelijkheden in dit
verband zijn beperkt tot de beschikbaarheid van aangewezen fondsen.

Artikel 19

Artikel 19 gaat over verantwoordelijkheid in geval van niet-nakoming van
verdragsverplichtingen; partijen kunnen elkaar aansprakelijk stellen,
waarbij de Verenigde Staten van Amerika zich kan richten tot de Europese
Gemeenschap en/of één of meerdere lidstaten. De Europese Commissie
komt nog met voorstellen over de aansprakelijkheidsverdeling tussen de
Gemeenschap en de lidstaten.

Artikel 20

In het derde lid wordt de voorlopige toepassing geregeld, die aanvangt
zodra een partij verklaart daarvoor gereed te zijn. Partijen zijn met
voorlopige toepassing akkoord gegaan voor zover het technische
voorbereidingsbesprekingen betreft over de implementatie van de
overeenkomst. Gezien met name artikel 12 van het verdrag is voorlopige
toepassing in het belang van de lidstaten van de EG.

Bijlage

De bijlage bij het verdrag, die nadere afspraken omvat aangaande de
afstemming van de Galileo- en GPS-signalen, is gelet op zijn inhoud aan
te merken als zijnde van uitvoerende aard. Verdragen tot wijziging van
de bijlage behoeven op grond van artikel 7, onderdeel f, van de Rijkswet
goedkeuring en bekendmaking verdragen geen parlementaire goedkeuring,
tenzij de Staten-Generaal zich ter zake thans het recht voorbehouden.

Koninkrijkspositie

Het verdrag zal wat het Koninkrijk der Nederlanden betreft alleen voor
Nederland gelden.

De Minister van Verkeer en Waterstaat,

De Minister van Buitenlandse Zaken,

	

 ICAO Document nr. 9082: Policies on Charges for Airports and Air
Navigation Services

 IMO Resolutie A.915(22): Revised Maritime Policy and Requirements for a
Future Global Navigation Satellite System (GNSS)