Preview document (🔗 origineel)

---

29 689		Herziening Zorgstelsel

19 637		Vreemdelingenbeleid

29 484		Interculturalisatie van de gezondheidszorg	

                 

Nr. XXXXX

 

VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld …………. 2008

In de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bestond er
bij enkele fracties behoefte een aantal vragen en opmerkingen voor te
leggen aan de staatssecretaris van Justitie over de brief van 26
februari 2008 inzake nieuwe aanpak medische zorg asielzoekers na de
opzegging van de raamovereenkomst tussen COA en GGD Nederland (29 689 /
19 637 / 29 484, nr. 179).

De op 24 april 2008 toegezonden vragen en opmerkingen zijn met de door
de staatssecretaris bij brief van …….. 2008 toegezonden antwoorden
hieronder afgedrukt.

De voorzitter van de commissie,

Smeets

Adjunct-griffier van de commissie,

Sjerp

Inhoudsopgave										blz. 

I.	Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

II.	Reactie van de staatssecretaris

I.         Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van
de brief van de staatssecretaris van Justitie d.d. 26 februari 2008
inzake nieuwe aanpak medische zorg asielzoekers na de opzegging van de
raamovereenkomst tussen Centraal Overleg Asielzoekers (COA) en GGD
Nederland. Deze leden hebben ten aanzien hiervan onderstaand enkele
nadere vragen ter beantwoording.

Waarom is de Kamer niet eerder, zoals afgesproken tijdens het algemeen
overleg van 12 oktober 2006 (29 484, nr. 16), geïnformeerd over de
actuele stand van zaken ten aanzien van de Medische Opvang voor
Asielzoekers (MOA)?

Kan een nadere toelichting worden gegeven op de pilots ter toetsing van
het gewenste organisatiemodel? Welke criteria voor het nieuwe
organisatiemodel worden in het kader van de pilots gehanteerd? Zijn de
pilots al van start gegaan en zo neen, wanneer gaan deze van start? 

Welke rol spelen de pilots in het kader van de aanbestedingen curatieve
zorg? 

Op welke manier wordt de noodzakelijke aandacht voor de specifieke
gezondheidsproblematiek van asielzoekers in het nieuwe organisatiemodel
gegarandeerd en in de pilots meegenomen?

Wordt er ook Europees aanbesteed en welke marktpartijen hebben zich in
het kader van de aanbestedingsprocedure gemeld? 

Worden in het programma van eisen dezelfde normen opgenomen inzake de
bereikbaarheid als momenteel voor de MOA geldt, namelijk iedere werkdag
tussen half 9 en 5 uur? 

Waar worden in de nieuwe situatie de praktijkverpleegkundigen
gestationeerd? 

Hoe is in het nieuwe model de toegankelijkheid van de huisartsenzorg
gewaarborgd, mede gezien het feit dat niet alle asielzoekerscentra zijn
gelegen in de nabijheid van een huisartsenpraktijk? Worden in zulke
gevallen de reiskosten vergoed? 

Welke waarborgen worden getroffen om in de nieuwe situatie de
zorgcoördinatie kwalitatief goed te laten functioneren? Op welke wijze
wordt de nu door MOA opgebouwde deskundigheid behouden en verder
ontwikkeld? 

Op welke wijze wordt bij verhuizingen van asielzoekers als gevolg van
het sluiten van opvangcentra een zo goed mogelijke overdracht van
zorg(dossiers) gewaarborgd? 

Hoe passen de voorstellen voor het nieuwe model in de bredere aanpak ten
aanzien van justitie en zorg, zoals voorgesteld vanuit het ministerie
van Justitie (forensische zorg en zorg in detentie)? 

Indien het tijdpad voor het realiseren van de nieuwe situatie te krap
blijkt, wordt dan de huidige situatie vooralsnog gecontinueerd?

Kan de Kamer nog voor het zomerreces (2008) kennis nemen van de
voorstellen voor de nieuwe aanpak?

Vragen en opmerkingen van de PvdA-fractie

De leden van de PvdA-fractie hebben kennis genomen van de brief van de
staatssecretaris van Justitie waarin op het verzoek van de vaste
commissie voor VWS inhoudelijk wordt ingegaan op de nieuwe door het COA
voorgestelde aanpak van medische zorg voor asielzoekers. Omdat er nog
geen voorgestelde nieuwe aanpak is, zullen deze leden ingaan op de
(summiere) informatie die tot heden bekend is. Zij hebben ten aanzien
hiervan onderstaand enkele nadere vragen ter beantwoording.

Het contract tussen het COA en GGD Nederland is anderhalf jaar geleden
opgezegd en pas dit jaar is begonnen met het aanbestedingstraject. De
resterende tijd waarin de daadwerkelijke overgang moet worden
gerealiseerd is erg krap. Op welke manier gaat de staatssecretaris deze
overdracht realiseren, zonder teloorgang van kwaliteit en
toegankelijkheid van de medische zorg voor asielzoekers? Indien het niet
lukt het nieuwe stelsel op tijd te implementeren, welke maatregelen is
de staatssecretaris dan bereid te nemen opdat het behoud van kwaliteit
en toegankelijkheid van medische zorg voor asielzoekers wordt
gegarandeerd? 

Het COA geeft aan per 1 januari 2009 een nieuw organisatiemodel in te
willen voeren. Kan de staatssecretaris de Kamer informeren over de
uitkomsten van de consultatie door de COA van de gewenste
dienstverlening? Op welke wijze wordt rekening gehouden met de eisen die
aan deze gewenste dienstverlening worden gesteld? Op welke wijze wordt
ingespeeld op de door het COA gesignaleerde risico’s? 

Kan worden toegelicht of in het programma van eisen dezelfde normen
worden gehanteerd ten aanzien van de bereikbaarheid van medische zorg
zoals momenteel voor de MOA-stichtingen geldt, namelijk iedere werkdag
tussen half 9 en 5 uur? 

Welke pilots ten behoeve van het meest preferente zorgmodel zijn reeds
gestart en welke bevindingen tot nu toe gedaan? Zijn er bevindingen van
pilots betrokken bij het theoretische gewenste organisatiemodel van het
COA? Wanneer wordt het door te voeren plan van aanpak bekend gemaakt?
Wanneer kan de Kamer de brief verwachten over de inhoudelijke invulling
van de voorgestelde nieuwe aanpak? Waaraan toetst de staatssecretaris
deze aankomend voorgestelde aanpak? Op welke wijze is het ministerie van
VWS en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) daarbij betrokken?

Op 1 januari 2009 zal de huidige MOA-organisatie zijn opgeheven. Op
welke wijze wordt de praktische overdracht van de MOA naar de volgende
dienstverlener georganiseerd en op welke wijze wordt de nu door de MOA
opgebouwde deskundigheid behouden en verder ontwikkeld? Op welke manier
wordt adequate medische zorg op het bestaande kwaliteitsniveau voor
asielzoekers gefaciliteerd ten tijde van het huidige aanbestedings- en
overdrachtsjaar van de MOA? Hoe wordt de toegankelijkheid van medische
zorg gewaarborgd en wie ziet hier op toe? Kan de staatssecretaris de
Kamer op de hoogte houden over de gang van zaken hieromtrent? 

Door de aard van de gezondheidsproblemen van asielzoekers en de grote
doorstroom van hen, is nauwe samenwerking en overdracht van medische
dossiers in de zorgketen essentieel. Op welke manier wordt gebruikt
gemaakt van bestaande kennis, ervaring en richtlijnen om deze
samenwerking en overdracht succesvol te organiseren? Op welke manier
wordt tot en met 1 januari 2009, en vanaf 1 januari 2009 deze
samenwerking en overdracht van dossiers georganiseerd? Is er sprake van
landelijke, digitale medische dossiers?

Door wie worden de medische beslissingen straks op de COA-locaties
genomen? Hoe wordt voorkomen dat niet-medisch opgeleiden op COA-locaties
straks beslissingen nemen over medische aangelegenheden? Indien er in de
nieuwe aanpak vanaf 1 januari 2009 geen medisch personeel meer op de
asielzoekerscentra (AZC’s) aanwezig zijn, op welke wijze is dan in het
nieuwe model de toegankelijkheid van de huisartsenzorg gewaarborgd?
Zullen de praktijkverpleegkundigen zoals nu ook dagelijks aanwezig zijn
in de centra? Wie wordt verantwoordelijk voor de kosten die gemoeid zijn
met de reis naar omliggende artsen indien deze niet dicht bij het AZC
hun consult hebben?

Kan de staatssecretaris de Kamer informeren over de financiële
consequenties van het nieuwe zorgmodel? Is de begroting van Justitie met
betrekking tot het budget voor de zorg aan asielzoekers toereikend
genoeg zodat de medische zorg voor asielzoekers voldoende kan worden
georganiseerd? 

In de brief van de staatssecretaris wordt ingegaan op een aanbeveling
van de IGZ om een zorgplan op te stellen ten behoeve van asielzoekers.
Kan de Kamer worden geïnformeerd over wat het zorgplan inhoudt dat door
de MOA is opgesteld? 

De staatssecretaris bericht in de brief over de toegankelijkheid van
tolkvoorzieningen. Zijn er richtlijnen wie in aanmerking komt voor een
tolk? Wat houden de door Pharos opgestelde veldnormen in waar de
staatssecretaris naar verwijst?

De staatssecretaris geeft aan hoe onvrede van asielzoekers door
medewerkers van het MOA kan worden opgevangen. Hoe is deze
klachtenregeling georganiseerd? Hoe wordt deze regeling geëvalueerd en
op welke wijze worden deze bevindingen meegenomen naar het nieuwe
zorgmodel? Kan worden toegelicht hoe de toekomstige klachtenregeling
wordt georganiseerd? 

Asielzoekers hebben vaak een andere aard van gezondheidsklachten. Veel
asielzoekers/vluchtelingen hebben met martelingen, verkrachtingen, moord
en oorlog te maken gehad. Zij zijn vaker ziek en getraumatiseerd dan de
gemiddelde autochtone patiënt. Op welke manier wordt in het nieuwe
model rekening gehouden met de implicatie hiervan voor zowel de soort
zorgverlening door huisartsen als voor de hogere werklast? Op welke
wijze wordt het aspect waarheidsbevinding bij dit medisch onderzoek
toegepast?

Op welke manier neemt de staatssecretaris de zorg weg die bij de leden
van PvdA-fractie bestaat over de onduidelijkheid op het vlak van
voldoende aanwezige artsen op en rondom het terrein van de AZC’s? Zijn
er voldoende huisartsen en zorgverleners aangesteld die de medische
dossiers overnemen van de door de MOA overgedragen asielzoekers? Welke
afspraken zijn er met de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) gemaakt?
Welke voor- en nadelen heeft de LHV geuit over de wijze waarop de
curatieve zorg naar alle waarschijnlijkheid zal worden georganiseerd
voor asielzoekers? 

Vragen en opmerkingen van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben met interesse kennis genomen van de
brief van de staatssecretaris van Justitie d.d. 26 februari 2008 inzake
nieuwe aanpak medische zorg asielzoekers na de opzegging van de
raamovereenkomst tussen het COA en GGD Nederland. Het is voor deze leden
een doorn in het oog dat asielzoekers veelal gratis gebruik kunnen maken
van zorg, terwijl er aan de andere kant voor de Nederlandse burger
beperkingen gelden omdat de zorgvraag zo toeneemt. Deze leden willen
dientengevolge nog het volgende vragen.

Wat zijn de kosten van de invulling van de aanbevelingen van de
Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)? Waar zijn deze kosten op de
begroting terug te vinden?

II.	Reactie van de staatssecretaris

Vragen en opmerkingen van de CDA-fractie

Waarom is de Kamer niet eerder, zoals afgesproken tijdens het algemeen
overleg van 12 oktober 2006 (29 484, nr. 16), geïnformeerd over de
actuele stand van zaken ten aanzien van de Medische Opvang voor
Asielzoekers (MOA)?

Uw Kamer is eerder geïnformeerd bij brief van 13 augustus 2007. In die
brief was de (op dat moment) actuele stand van zaken neergelegd. In de
brief van 26 februari 2008, waaraan wordt gerefereerd, is in vervolg
daarop aangegeven dat er ten opzichte van 13 augustus 2007 nog geen
wezenlijk nieuwe ontwikkelingen te melden waren.

Kan een nadere toelichting worden gegeven op de pilots ter toetsing van
het gewenste organisatiemodel? Welke criteria voor het nieuwe
organisatiemodel worden in het kader van de pilots gehanteerd? Zijn de
pilots al van start gegaan en zo neen, wanneer gaan deze van start? 

Op 19 juni 2008 heeft het COA de opdracht voor de curatieve
gezondheidszorg definitief gegund aan zorgverzekeraar Menzis. Na de
gunning zijn het COA en Menzis direct gestart met het opstellen van een
gezamenlijk plan voor de implementatie van de nieuwe werkwijze per 1
januari 2009. In de zomer bleek dat de uitvoering van pilots
onuitvoerbaar was. De reden was dat Menzis op het moment dat de pilots
zouden moeten worden uitgevoerd, nog geen verbintenissen kon aangaan met
de huisartsen van de asielzoekers. Om huisartsen te committeren aan deze
pilots, bleek het namelijk noodzakelijk om al een contractuele relatie
te hebben. Doordat Menzis pas per 1 januari 2009 de zorg overneemt,
kunnen pas per die datum verbintenissen ingaan met de huisartsen van de
asielzoekers. De medewerking van huisartsen was cruciaal voor deze
pilot, daar de veranderingen vooral de huisartsenzorg betreffen. De,
door Menzis in de offerte neergelegde, aanpak bood een
implementatiestrategie waarin de uitvoering van pilots overbodig bleken
te zijn. In de offerte bouwt Menzis voort op een werkwijze die al was
ontwikkeld voor de reguliere gezondheidszorg. Deze aanpak betreft een
organisatie waarbij een regierol is toegekend aan een (landelijke
opererend) gezondheidscentrum. De ervaringen uit de bestaande praktijk
zijn betrokken bij de opzet van de nieuwe aanpak. 

Om de start van het nieuwe zorgmodel in de eerste maanden 2009 goed te
laten verlopen, is bovendien een beheersmaatregel getroffen: de
instelling van een taskforce. Deze taskforce zal vanaf 1 januari 2009
actief zijn. De taskforce zal bestaan uit vertegenwoordigers van het
COA, Menzis en de GGD-en. Deze taskforce is ingesteld om indien nodig
voortvarend maatregelen te kunnen treffen om het nieuwe zorgmodel goed
te laten werken.

Welke rol spelen de pilots in het kader van de aanbestedingen curatieve
zorg? 

De pilots waren bedoeld om na de gunning de in de offerte vervatte opzet
van de medische opvang te testen. Er was dus geen rol voorzien voor
pilots in het kader van de aanbesteding.

Op welke manier wordt de noodzakelijke aandacht voor de specifieke
gezondheidsproblematiek van asielzoekers in het nieuwe organisatiemodel
gegarandeerd en in de pilots meegenomen?

Het was niet de intentie om de aandacht voor de specifieke
gezondheidsproblematiek van asielzoekers via de pilots te borgen. Deze
borging is neergelegd in het “Programma van Eisen voor de curatieve
zorg” en in de “specificatie dienstverlening voor publieke
gezondheidszorg”. In de offerteaanvraag van het COA is het belang van
het behoud van de expertise van de huidige praktijkverpleegkundigen
benadrukt. Daarnaast zijn eisen gesteld aan deskundigheid en
deskundigheidsbevordering van zowel de huisarts als de onder de huisarts
ressorterende praktijkondersteuning. Naast de eisen met betrekking tot
deskundigheidsbevordering zijn in het “Programma van Eisen voor de
curatieve zorg” een twintigtal aanvullende eisen opgenomen met
betrekking tot de huisartsenzorg, inclusief de onder hen werkende
functionaris, toegesneden op de specifieke gezondheidsproblematiek van
de asielzoeker. Op basis van deze criteria heeft gunning aan
zorgverzekeraar Menzis plaatsgevonden.

Wordt er ook Europees aanbesteed en welke marktpartijen hebben zich in
het kader van de aanbestedingsprocedure gemeld? 

Inzake de opdracht curatieve zorg is een offerteaanvraagprocedure
gevoerd conform de geldende richtlijnen voor aanbestedingen. In lijn met
deze richtlijnen kan niet bekend worden gemaakt hoeveel en welke
marktpartijen zich bij het COA hebben aangemeld. Op 19 juni 2008 is de
opdracht voor de curatieve gezondheidszorg definitief gegund aan
zorgverzekeraar Menzis.

Worden in het programma van eisen dezelfde normen opgenomen inzake de
bereikbaarheid als momenteel voor de MOA geldt, namelijk iedere werkdag
tussen half 9 en 5 uur? 

In het “Programma van Eisen voor de curatieve zorg” is opgenomen dat
de huisartsenzorg 24 uur per dag bereikbaar en beschikbaar dient te
zijn, zoals dat voor alle Nederlanders geldt. De asielzoeker kan zich
bij behoefte aan zorg tijdens kantoortijd rechtstreeks wenden tot de
huisartspraktijk, zoals ook in de reguliere zorg gebruikelijk is. In
haar offerte heeft Menzis voor de asielzoekers een extra mogelijkheid
toegevoegd: tijdens kantooruren kan de asielzoeker zich met zorgvragen
wenden tot het Centraal Gezondheidscentrum Asielzoekers van Menzis. Om
de toegankelijkheid van de huisarts voor asielzoekers verder te
garanderen, heeft het COA in het “Programma van Eisen voor de
curatieve zorg” opgenomen dat de zorgverzekeraar moet bewerkstelligen
dat de huisarts inloopspreekuren voor de asielzoekers moet instellen.
Dit betekent dat de asielzoeker zonder voorafgaande afspraak naar de
huisarts kan gaan en gezien moet worden. Deze verplichting moet
frequenter worden aangeboden, naarmate het centrum groter is. Voor de
meeste COA-locaties resulteert dat in een dagelijkse verplichting. 

Waar worden in de nieuwe situatie de praktijkverpleegkundigen
gestationeerd? 

In het “Programma van Eisen voor de curatieve zorg” wordt niet meer
gesproken over praktijkverpleegkundigen, maar over praktijkondersteuning
van de huisarts. In de reguliere praktijk bestaan meer gelijkwaardige
functies dan alleen de praktijkverpleegkundige, zoals die nu bestaat
binnen de MOA-organisatie. In principe zal de praktijkondersteuning
fysiek bij de huisarts in de lokale praktijk aanwezig zijn. Dit is
echter ter beoordeling aan diezelfde huisarts. Functioneel valt de
praktijkondersteuning onder de directe verantwoordelijkheid van de
huisarts. Hij of zij bepaalt hoe de praktijkondersteuning wordt ingezet.
Indien noodzakelijk zal de zorg fysiek op of nabij het
asielzoekerscentrum aanwezig zijn. Dit zal zeker het geval zijn bij de
zorg voor kwetsbare groepen, zoals uitgenodigde vluchtelingen of net
ingestroomde asielzoekers. In andere gevallen kunnen de specifieke
omstandigheden van de betrokken huisarts ertoe leiden dat de zorg
tijdelijk (gedeeltelijk) fysiek op het opvangcentrum wordt gehuisvest.

Hoe is in het nieuwe model de toegankelijkheid van de huisartsenzorg
gewaarborgd, mede gezien het feit dat niet alle asielzoekerscentra zijn
gelegen in de nabijheid van een huisartsenpraktijk? Worden in zulke
gevallen de reiskosten vergoed? 

Op locaties waar de huisartsenpraktijk niet in de nabijheid van het
asielzoekerscentrum is gelegen en mogelijkheden tot openbaar vervoer
beperkt zijn, zal in overleg met alle partners maatwerk worden geleverd.
Verder zal worden bekeken of voor situaties waar het openbaar vervoer
wel voldoende adequaat is, de huidige reiskostenvergoedingsregeling van
het COA voldoende is toegesneden op de eisen van toegankelijkheid van
zorg in de nieuwe situatie.

Welke waarborgen worden getroffen om in de nieuwe situatie de
zorgcoördinatie kwalitatief goed te laten functioneren? Op welke wijze
wordt de nu door MOA opgebouwde deskundigheid behouden en verder
ontwikkeld? 

In het “Programma van Eisen voor de curatieve zorg” is opgenomen dat
de huisarts verantwoordelijk is voor de individuele zorgcoördinatie van
asielzoekers. Dit is op zich niet anders dan zorgcoördinatie voor
patiënten in de reguliere praktijk van een huisarts. Echter, gezien de
aard en complexiteit van de problematiek die kan voorkomen bij
asielzoekers zal hier meer tijd in moeten worden geïnvesteerd dan in de
reguliere praktijk het geval is. Om die reden is in hetzelfde
“Programma van Eisen” opgenomen dat de huisarts een beroep kan doen
op extra praktijkondersteuning ten behoeve van de uitvoering van deze
taak. De coördinatie in de (lokale) zorgketen is beschreven in de
“Specificatie Dienstverlening” waarover het COA met Vereniging GGD
Nederland in gesprek is. In de nieuwe situatie zal deze, conform
reguliere praktijk, bij de GGD-en worden neergelegd. In beide gevallen
verlangt het COA dat het huidige kwaliteitsinstrumentarium wordt benut
en aangepast naar de nieuwe situatie om zo de opgebouwde deskundigheid
te behouden.

Op welke wijze wordt bij verhuizingen van asielzoekers als gevolg van
het sluiten van opvangcentra een zo goed mogelijke overdracht van
zorg(dossiers) gewaarborgd? 

Vanaf 2009 zullen de medische gegevens worden geregistreerd in een
electronisch medisch dossier: een huisartseninformatiesysteem (HIS). Dit
dossier zal worden gekoppeld aan de bewonersadministratie van het COA.
Het HIS wordt dagelijks bijgewerkt met de laatste mutaties. Bij aankomst
in een COA-locatie wordt de huisarts onmiddellijk van de plaatsing op de
hoogte gebracht. Deze berichtgeving omvat tevens de naam en
adresgegevens van de huisarts waar de asielzoeker voorheen in
behandeling was. Het medisch dossier is via het HIS direct toegankelijk
voor de huisarts. Er is een werkwijze uitgewerkt waarin de huisarts in
het oude centrum enkele dagen voor de overplaatsing hiervan op de hoogte
wordt gebracht, zodat deze zonodig contact op kan nemen met de huisarts
in het opvolgende centrum om voorafgaande aan de overplaatsing een
telefonische overdracht te kunnen regelen.

Door het vereiste van elektronische dossiervorming kan de overdracht van
gegevens bij overplaatsing vanaf 2009 nog meer gedegen verlopen dan
onder huidige omstandigheden met het papieren medisch dossier het geval
is.

Hoe passen de voorstellen voor het nieuwe model in de bredere aanpak ten
aanzien van justitie en zorg, zoals voorgesteld vanuit het Ministerie
van Justitie (forensische zorg en zorg in detentie)? 

De organisatie van de zorg in penitentiële instellingen is toegesneden
op een situatie waarin de betrokkenen van hun vrijheid zijn beroofd. Dit
gebrek aan bewegingsvrijheid maakt een op die situatie toegesneden
organisatie van zorg noodzakelijk.

Asielzoekers kunnen zich vrij bewegen. Daarom is het mogelijk de
organisatie van de medische opvang van asielzoekers meer te organiseren
als gebruikelijk is voor ingezetenen. Gezien dit kenmerkende verschil
tussen deze beide doelgroepen, is ervoor gekozen de medische opvang voor
asielzoekers niet in te passen in de bredere aanpak ten aanzien van
justitie en zorg.

Indien het tijdpad voor het realiseren van de nieuwe situatie te krap
blijkt, wordt dan de huidige situatie vooralsnog gecontinueerd?

Neen. Alle inzet is gericht op een situatie waarin de nieuwe werkwijze
per 1 januari 2009 volledig van kracht is. Met de zorgpartners is
daartoe een implementatieplan opgesteld. Mocht een volledige overgang
naar de beoogde nieuwe werkwijze desondanks niet op 1 januari 2009
kunnen worden gerealiseerd, dan zijn (in overleg met de nieuwe
zorgpartners ontwikkelde) terugvalopties beschikbaar, waarmee voldoende
en adequate medische zorg voor asielzoekers kan worden gegarandeerd. 

Kan de Kamer nog voor het zomerreces (2008) kennis nemen van de
voorstellen voor de nieuwe aanpak?

Ten tijde van de afronding van de initiële beantwoording op uw vragen
vond de gunning van het contract voor de organisatie van curatieve zorg
voor asielzoekers plaats. Hierdoor was een deel van de eerder opgestelde
antwoorden achterhaald. Ik heb ervoor gekozen de beantwoording van de
vragen aan te houden, opdat ik u zo volledig mogelijk kan informeren
over de stand van zaken.

Vragen en opmerkingen van de PvdA-fractie

Het contract tussen het COA en GGD Nederland is anderhalf jaar geleden
opgezegd en pas dit jaar is begonnen met het aanbestedingstraject. De
resterende tijd waarin de daadwerkelijke overgang moet worden
gerealiseerd is erg krap. Op welke manier gaat de staatssecretaris deze
overdracht realiseren, zonder teloorgang van kwaliteit en
toegankelijkheid van de medische zorg voor asielzoekers? Indien het niet
lukt het nieuwe stelsel op tijd te implementeren, welke maatregelen is
de staatssecretaris dan bereid te nemen opdat het behoud van kwaliteit
en toegankelijkheid van medische zorg voor asielzoekers wordt
gegarandeerd? 

Zoals reeds gemeld aan uw Kamer voorziet het lopende contract in een
verplichting voor GGD-en, die partij zijn in het contract, om de zorg te
garanderen tot 1 januari 2009. Op 1 januari 2009 zullen Menzis, haar
contractpartners en de GGD-en deze taak oppakken en continueren.

Ik zal het COA houden aan deze opdracht: het COA moet ervoor zorgen dat
er per 1 januari 2009 een toegankelijke zorg van goede kwaliteit is
voorzien voor asielzoekers. Voor de daarvoor genomen maatregelen verwijs
ik naar de beantwoording van vraag 12.

Het COA geeft aan per 1 januari 2009 een nieuw organisatiemodel in te
willen voeren. Kan de staatssecretaris de Kamer informeren over de
uitkomsten van de consultatie door de COA van de gewenste
dienstverlening? Op welke wijze wordt rekening gehouden met de eisen die
aan deze gewenste dienstverlening worden gesteld? Op welke wijze wordt
ingespeeld op de door het COA gesignaleerde risico’s? 

Het COA heeft de uitgangspunten voor de visie op gezondheidszorg laten
toetsen op haalbaarheid via een brede consultatie bij enkele
expertinstanties, onder wie de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Uit
deze brede consultatie is gebleken dat er draagvlak bestaat voor de
COA-visie op gezondheidszorg. Het vervolgtraject gaat dan ook
voornamelijk over de wijze waarop de zorg in de praktijk dient te worden
georganiseerd. De belangrijkste uitgangspunten hierbij zijn transparante
sturing, kwaliteit van de zorg, flexibiliteit in de organisatievorm en
beheersing van kosten. Het COA heeft de uitkomsten van de consultatie
meegenomen bij die verdere uitwerking. De genoemde uitgangspunten hebben
nadrukkelijke aandacht gekregen in de “Programma's van Eisen voor de
curatieve zorg” en de “specificatie dienstverlening voor publieke
gezondheidszorg”.

Het COA heeft voor de curatieve zorg een “Programma van Eisen”
opgesteld. Inschrijvende marktpartijen hebben inzichtelijk moeten maken
op welke wijze zij aan deze eisen gaan voldoen. Inzake kwaliteit en
toegankelijkheid van de zorg zijn specifieke eisen opgenomen. Het
“Programma van Eisen” is op verzoek van COA tevens vooraf getoetst
op volledigheid bij verschillende koepelorganisaties in de zorg. Voor de
publieke gezondheidszorg is een specificatie dienstverlening opgesteld
in samenwerking met GGD Nederland. 

Het voornaamste risico dat het COA binnen het raamwerk van de huidige
organisatie van de medische opvang benoemde, was het gebrek aan
eenduidige aansturing van de praktijkverpleegkundige. Deze functionaris
werd inhoudelijk aangestuurd door de huisarts, maar was in dienst van de
stichtingen MOA. Dit zorgde voor een diffuse aansturing en
verantwoording. In de nieuwe situatie is gekozen voor een transparante
en eenduidige aansturing van de praktijkondersteuner, door beide
hierboven beschreven rollen bij de huisarts neer te leggen. Zodoende
zijn de huisarts en de praktijkondersteuner aaneengesmeed tot een
‘ambachtelijke eenheid’.

Kan worden toegelicht of in het programma van eisen dezelfde normen
worden gehanteerd ten aanzien van de bereikbaarheid van medische zorg
zoals momenteel voor de MOA-stichtingen geldt, namelijk iedere werkdag
tussen half 9 en 5 uur? 

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik naar de beantwoording van
vraag 6.

Welke pilots ten behoeve van het meest preferente zorgmodel zijn reeds
gestart en welke bevindingen tot nu toe gedaan? Zijn er bevindingen van
pilots betrokken bij het theoretische gewenste organisatiemodel van het
COA? Wanneer wordt het door te voeren plan van aanpak bekend gemaakt?
Wanneer kan de Kamer de brief verwachten over de inhoudelijke invulling
van de voorgestelde nieuwe aanpak? Waaraan toetst de staatssecretaris
deze aankomend voorgestelde aanpak? Op welke wijze is het ministerie van
VWS en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) daarbij betrokken?

In aanvulling op de beantwoording van vraag 2 kan ik u melden dat ik
niet het voornemen heb een brief te schrijven aan uw Kamer over het plan
van aanpak voor de nieuwe organisatie van de medische opvang. Het COA
heeft de opdracht om zorg te dragen voor de opvang asielzoekers en de
organisatie van de medische opvang is onderdeel van deze opdracht. 

Voor de curatieve zorg geldt dat het COA het “Programma van Eisen”
heeft getoetst bij verschillende expertinstanties rondom de zorg. Zowel
de Minister van VWS als de Inspectie voor de Gezondheidszorg zijn bij
deze toetsing betrokken.

Op 1 januari 2009 zal de huidige MOA-organisatie zijn opgeheven. Op
welke wijze wordt de praktische overdracht van de MOA naar de volgende
dienstverlener georganiseerd en op welke wijze wordt de nu door de MOA
opgebouwde deskundigheid behouden en verder ontwikkeld? Op welke manier
wordt adequate medische zorg op het bestaande kwaliteitsniveau voor
asielzoekers gefaciliteerd ten tijde van het huidige aanbestedings- en
overdrachtsjaar van de MOA? Hoe wordt de toegankelijkheid van medische
zorg gewaarborgd en wie ziet hier op toe? Kan de staatssecretaris de
Kamer op de hoogte houden over de gang van zaken hieromtrent? 

Na de definitieve gunning op 19 juni 2008 is met de implementatiefase
gestart. Hierin is de praktische overdracht van werk(-zaamheden) een
belangrijk aandachtspunt. Zowel voor de curatieve zorg, als voor de
publieke gezondheidszorg verlangt het COA dat het huidige
kwaliteitsinstrumentarium wordt benut en aangepast naar de nieuwe
situatie om zo de opgebouwde deskundigheid te behouden. Het niveau van
de medische zorg is tot 1 januari 2009 gewaarborgd conform de huidige
contractafspraken met MOA en de zorgverzekeraar. Partijen hebben zich
bij ondertekening van deze contracten geconformeerd tot het leveren van
de diensten tot het moment waarop het contract eindigt. Vanaf 1 januari
2009 is het zorgverzekeraar Menzis die, conform het “Programma van
Eisen”, curatieve zorg gaat leveren op het door de IGZ gewenste
kwaliteitsniveau. De publieke gezondheidszorg zal vanaf dat moment door
de GGD-en geleverd worden. Er is geen sprake van een overgangsjaar. De
tweede helft van 2008 is benut om de nieuwe situatie te organiseren,
zodat vanaf 1 januari 2009 gestart kan worden. 

Asielzoekers moeten zich met medische vragen rechtstreeks tot de
huisarts wenden. De huisarts is en blijft de poortwachter tot de
reguliere zorg. In de nieuwe situatie krijgt de asielzoeker directere
toegang tot de huisartsenzorg, aangezien de toegeleiding functioneel én
hiërarchisch onder de huisarts ressorteert. Toezicht op de
toegankelijkheid van medische zorg is voorbehouden aan de Inspectie voor
de Gezondheidszorg. 

19.	Door de aard van de gezondheidsproblemen van asielzoekers en de
grote doorstroom van hen, is nauwe samenwerking en overdracht van
medische dossiers in de zorgketen essentieel. Op welke manier wordt
gebruikt gemaakt van bestaande kennis, ervaring en richtlijnen om deze
samenwerking en overdracht succesvol te organiseren? Op welke manier
wordt tot en met 1 januari 2009, en vanaf 1 januari 2009 deze
samenwerking en overdracht van dossiers georganiseerd? Is er sprake van
landelijke, digitale medische dossiers?

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik naar de beantwoording van de
vragen 4 en 10.

20.	Door wie worden de medische beslissingen straks op de COA-locaties
genomen? Hoe wordt voorkomen dat niet-medisch opgeleiden op COA-locaties
straks beslissingen nemen over medische aangelegenheden? Indien er in de
nieuwe aanpak vanaf 1 januari 2009 geen medisch personeel meer op de
asielzoekerscentra (AZC’s) aanwezig zijn, op welke wijze is dan in het
nieuwe model de toegankelijkheid van de huisartsenzorg gewaarborgd?
Zullen de praktijkverpleegkundigen zoals nu ook dagelijks aanwezig zijn
in de centra? Wie wordt verantwoordelijk voor de kosten die gemoeid zijn
met de reis naar omliggende artsen indien deze niet dicht bij het AZC
hun consult hebben?

Om de asielzoeker bekend te maken met het reguliere zorgsysteem in
Nederland voert COA een niet-medische gidsfunctie in. COA-medewerkers op
locatie zijn het eerste aanspreekpunt voor asielzoekers en kunnen
algemene voorlichting over het zorgsysteem verstrekken teneinde de
asielzoeker in staat te stellen zelfstandig medische zorg te regelen.
Deze functie voorziet in antwoord op vragen als waar de huisarts
gevestigd is, of hoe een afspraak kan worden gemaakt. Daarnaast
continueert COA haar taken met betrekking tot signalering en
doorverwijzing naar de zorg. Er worden geen medische beslissingen
genomen op de COA-locatie door COA-medewerkers. Deze
verantwoordelijkheid ligt, zowel in de huidige situatie als in de
nieuwe, bij de gecontracteerde huisartsen en overige gecontracteerde
zorgverleners. Het COA zal samen met zorgverzekeraar Menzis de precieze
afstemming tussen medisch en niet-medisch vormgeven. Vanaf 1 januari
2009 wordt de asielzoeker conform de reguliere wijze met alle medische
vragen door de COA-medewerker gewezen bij wie de asielzoeker wanneer
terecht kan.

In aanvulling op het antwoord op vraag 7 kan ik u melden dat daar waar
de huisartsenpraktijk niet in de nabijheid van het centrum is gelegen en
mogelijkheden tot openbaar vervoer beperkt zijn, in overleg met alle
partners maatwerk zal worden geleverd. Verder zal worden bekeken of voor
situaties waar het openbaar vervoer wel voldoende adequaat is, de
huidige reiskostenvergoedingsregeling van het COA voldoende toegesneden
is op de vereisten aan toegankelijkheid van zorg in de nieuwe situatie.

21.	Kan de Staatssecretaris de Kamer informeren over de financiële
consequenties van het nieuwe zorgmodel? Is de begroting van Justitie met
betrekking tot het budget voor de zorg aan asielzoekers toereikend
genoeg zodat de medische zorg voor asielzoekers voldoende kan worden
georganiseerd? 

De doelstelling is dat de nieuwe organisatie van de medische opvang
binnen de kaders van de begroting kan worden uitgevoerd. 

22.	In de brief van de Staatssecretaris wordt ingegaan op een
aanbeveling van de IGZ om een zorgplan op te stellen ten behoeve van
asielzoekers. Kan de Kamer worden geïnformeerd over wat het zorgplan
inhoudt dat door de MOA is opgesteld? 

Het verpleegkundig zorgplan is een format dat de
praktijkverpleegkundigen ondersteunt bij hun zorgcoördinatietaak.
Zorgcoördinatie zoals uitgevoerd door de praktijkverpleegkundige van
het MOA, is het organiseren van een samenhangend hulppakket rond een
bepaalde, complexe hulpvraag van een asielzoeker. Een complexe hulpvraag
wil bijvoorbeeld zeggen dat meerdere hulpverleners erbij betrokken zijn,
of dat de situatie van de patiënt complex is door het ontbreken van
mantelzorg of dat er sprake is van meervoudige problematiek. 

23.	De Staatssecretaris bericht in de brief over de toegankelijkheid van
tolkvoorzieningen. Zijn er richtlijnen wie in aanmerking komt voor een
tolk? Wat houden de door Pharos opgestelde veldnormen in waar de
staatssecretaris naar verwijst?

In het “Programma van Eisen voor de curatieve zorg” is opgenomen dat
de huisarts in geval van ontoereikende communicatie gebruik moet maken
van de diensten van Tolk- en Vertaalcentrum Nederland. De door Stichting
Pharos ontwikkelde veldnormen zijn in de reguliere zorg en ook in de
zorg aan asielzoekers hierbij normatief. 

24.	De Staatssecretaris geeft aan hoe onvrede van asielzoekers door
medewerkers van het MOA kan worden opgevangen. Hoe is deze
klachtenregeling georganiseerd? Hoe wordt deze regeling geëvalueerd en
op welke wijze worden deze bevindingen meegenomen naar het nieuwe
zorgmodel? Kan worden toegelicht hoe de toekomstige klachtenregeling
wordt georganiseerd? 

De zes stichtingen MOA hebben één gezamenlijke Klachtencommissie MOA
in het leven geroepen; het klachtenreglement is te vinden op de website
van GGD Nederland. 

Voor klachten van asielzoekers over de MOA-dienstverlening is een
klachtenregeling opgesteld. Deze is gebaseerd op de Wet klachtrecht
cliënten zorgsector. De folder die hierover ten behoeve van
asielzoekers is opgesteld is te vinden op de website van GGD Nederland.
Er is niet voorzien in een evaluatie van deze regeling. 

In de nieuwe situatie wordt aangesloten bij de klachtenregeling voor
reguliere zorg. Iedere huisarts is hierbij aangesloten. Deze regeling
ligt ter inzage in de praktijk van de huisarts, inclusief het postadres
van de klachtencommissie. Klachten over de zorg geleverd door de
huisarts of diens ondersteunende verpleegkundige en doktersassistente
dienen te worden ingediend bij die klachtencommissie. De klacht dient te
worden ingediend door de asielzoeker zelf, die zich hierbij wel kan
laten ondersteunen door bijvoorbeeld VluchtelingenWerk Nederland, een
COA-medewerker, of door een andere derde. Hij/zij moet echter wel zelf
de klacht ondertekenen.

25.	Asielzoekers hebben vaak een andere aard van gezondheidsklachten.
Veel asielzoekers/vluchtelingen hebben met martelingen, verkrachtingen,
moord en oorlog te maken gehad. Zij zijn vaker ziek en getraumatiseerd
dan de gemiddelde autochtone patiënt. Op welke manier wordt in het
nieuwe model rekening gehouden met de implicatie hiervan voor zowel de
soort zorgverlening door huisartsen als voor de hogere werklast? Op
welke wijze wordt het aspect waarheidsbevinding bij dit medisch
onderzoek toegepast?

In het nieuwe model wordt een centralere rol van de huisarts voorzien,
desgewenst met praktijkondersteuning. Daarnaast is een versterking van
de betrokkenheid van maatschappelijk werk voorzien in de vorm van
begeleiding bij psychosociale, relatie- en levensproblematiek, met
handhaving van het aanbod aan GGZ-zorg.

Het aspect waarheidsvinding in het kader van de IND-procedure vormt geen
onderdeel van het medisch traject. Deze waarheidsvinding is met name van
belang voor de (juridische) procedure van de IND, terwijl in het kader
van de behandeling van de klachten veeleer beleving een centrale rol
speelt. Overigens wordt in de Nederlandse gezondheidszorg een strikte
scheiding tussen de functie van behandelend arts en adviserend arts
voorgestaan. De geschetste scheiding tussen beide rollen is ook
uitgangspunt in de reguliere zorg.

26.	Op welke manier neemt de Staatssecretaris de zorg weg die bij de
leden van PvdA-fractie bestaat over de onduidelijkheid op het vlak van
voldoende aanwezige artsen op en rondom het terrein van de AZC’s? Zijn
er voldoende huisartsen en zorgverleners aangesteld die de medische
dossiers overnemen van de door de MOA overgedragen asielzoekers? Welke
afspraken zijn er met de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) gemaakt?
Welke voor- en nadelen heeft de LHV geuit over de wijze waarop de
curatieve zorg naar alle waarschijnlijkheid zal worden georganiseerd
voor asielzoekers? 

Het is aan zorgverzekeraar Menzis om de huisartsenzorg per 1 januari
2009 in te kopen en te organiseren. Menzis hanteert hierbij het
uitgangspunt dat zij zoveel mogelijk de samenwerking met de huidige
huisartsen wil continueren. Het uitgangspunt is om in de nieuwe situatie
evenveel huisartsen beschikbaar te hebben voor asielzoekers als in de
huidige situatie het geval is.

De LHV is nauw betrokken geweest bij het opstellen van het “Programma
van Eisen voor de opdracht curatieve zorg”. Een belangrijk onderwerp
is de wijze waarop de huisarts zijn verantwoordelijkheid voor het
medische dossier van een asielzoeker kan waarmaken. Hierover praten
Menzis en de LHV thans verder. 

Vragen en opmerkingen van de PVV-fractie

27.	Wat zijn de kosten van de invulling van de aanbevelingen van de
Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)? Waar zijn deze kosten op de
begroting terug te vinden?

De kosten van de invulling van de aanbevelingen van de IGZ zijn uit de
begroting van LSB MOA en uit de begroting van het COA bekostigd. De
kosten van LSB MOA maken onderdeel uit van de begroting van het COA. De
totale kosten van het COA zijn opgenomen in de begroting van het
Ministerie van Justitie onder begrotingsartikel 15.2.1.

 Kenmerk: 5469501/07, in antwoord op uw brief met kenmerk: 07-VWS-B-004.

 Kenmerk: 5498362/07 in antwoord op uw brief met kenmerk: 07-VWS-B-0018.

 Kenmerk: 5469501/07, in antwoord op uw brief met kenmerk: 07-VWS-B-004

 PAGE    

 PAGE   1