Preview document (🔗 origineel)

---

            BOR

NOTITIE













Onderwerp	Verantwoordingsdruk (behorende bij BOR-notitie ‘Plan van
aanpak ‘verantwoordingsdruk’’ en ‘reader verantwoordingsdruk’)

Te betrekken bij	Algemeen overleg 11 april 2007 

Ten behoeve van	Verzoek aan vaste kamercommissies OCW en Jeugd

Gesteld door	Gert Jan de Vries, Laura Middelhoven, Ellen Naborn

Nummer	08-BOR-N-085	Datum	 8 september 2008

Toestel	070 - 318 2046	Email	  HYPERLINK
"mailto:gj.dvries@tweedekamer.nl"  gj.dvries@tweedekamer.nl 



Verantwoordingsdruk: beknopte analyse op basis van bestaande literatuur 





Samenvatting

In deze notitie wordt uiteengezet dat het probleem rondom
verantwoordingsdruk vooral ook als een sturingsprobleem is op te vatten,
meer precies als een probleem dat voortkomt uit de wijze waarop
‘overheid’ en ‘samenleving’ tot elkaar in verhouding staan en
met elkaar omgaan. Niet alleen onder wetenschappers, maar ook bij
maatschappelijke actoren en bij departementen wordt dat inzicht erkend
en onderschreven. Tegelijkertijd lijken bestaande en eerdere operaties
gericht op het terugdringen van regel- en verantwoordingsdruk en
administratieve lasten er niet in te slagen om het niveau van het
‘kappen van dor hout’, een vrij kwantitatieve benadering van het
regeldrukprobleem, te ontstijgen.

De crux is dus niet – of tenminste niet alleen – gelegen in regels
(en het afschaffen daarvan) als zodanig, maar vooral in de totaliteit
van het politiek-bestuurlijke keuzeproces. Dat politici, bestuurders,
kamerleden, ambtenaren anders leren omgaan met allerlei druk
(maatschappelijke eisen omtrent gelijkheid, internationalisering,
incidentalisme) en tegelijkertijd zich meer bewust zijn van de
implicaties van hun keuzes. Decentralisatie van verantwoordelijkheden in
zorg of onderwijs, om zo professionals te steunen, is één ding. Als
dat vervolgens echter gepaard gaat met eisen en verplichtingen omtrent
het afleggen van verantwoording, dan leidt het streven naar grotere
professionele autonomie tot zijn tegendeel. 

Een aantal van de in de notitie aangehaalde mechanismen die regel- en
verantwoordingsdruk veroorzaken en versterken gaan immers ook, of juist,
de Tweede Kamer aan: de roep om controle en verantwoording, het eisen
van maatregelen volgend op incidenten, het apaiseren van achterbannen,
etc. Afgaand op de in deze notitie behandelde literatuur ligt het dan
ook zeer voor de hand om als parlement daarop te reflecteren en te
bezien hoe, in samenspraak met het kabinet, die mechanismen
“omgebogen” kunnen worden.

Inleiding

Deze notitie vormt de inleiding van de reader, die is samengesteld ten
behoeve van een te organiseren symposium in het voorjaar 2009 over
‘verantwoordingsdruk’.

Deze notitie gaat over verantwoordingsdruk, de druk op –vooral-
professionals, zoals  artsen en onderwijzers om verantwoording af te
leggen over wat zij doen en waartoe dat leidt. Over het onderwerp is
inmiddels veel geschreven, zowel over het fenomeen als zodanig, als
ervaringen met verantwoordingsdruk binnen specifieke sectoren, zoals de
medische sector, de (thuis-)zorg en het onderwijs. In deze notitie
concentreren wij ons op verantwoordingsdruk als min of meer algemeen
optredend fenomeen, en willen we vooral, op basis van bestaande
literatuur, een aantal mechanismen identificeren waardoor die druk
ontstaat of wordt versterkt. Vervolgens zal er kort op de aanpak van
verantwoordingsdruk worden ingegaan.

Definitie van verantwoordingsdruk

Voor het begrip verantwoordingsdruk gebruiken we de volgende definitie:
de druk die op professionals wordt gelegd om aan regels te voldoen, en
de vrijheidsbeperking die dit met zich brengt. 

Deze definitie is in analogie met de definitie van ‘regeldruk’, die
in 2006 is opgesteld door een interdepartementale werkgroep in het kader
van het programma ‘Bruikbare rechtsorde’. Die definitie van
regeldruk luidt ‘de investering en inspanning die burgers, bedrijven
en instellingen moeten verrichten en de vrijheidsbeperking die ze
ondergaan om zich aan regels te houden’. De definitie gaat over een
breder fenomeen dan alleen verantwoording. Bij verantwoording gaat het
immers ook om het moeten voldoen aan een regel. Anderzijds legt de
definitie de vinger op een problematisch aspect van regels en regeldruk:
de druk die op burgers en bedrijven wordt gelegd om aan regels te
voldoen, en de vrijheidsbeperking die dit met zich brengt. 

Het begrip verantwoordingsdruk wordt in de praktijk vaak gebruikt als
synoniem voor het begrip administratieve lasten. ‘Administratieve
lasten zijn de kosten, die het bedrijfsleven ondervindt, om te voldoen
aan de informatieverplichtingen voortvloeiend uit de wet- en regelgeving
van de overheid. Het gaat om het verzamelen, bewerken, registreren,
bewaren en ter beschikking stellen van informatie’. Het huidige
kabinet staat een administratieve lastenverlichting voor van 25% aan het
eind van de kabinetsperiode. Administratieve lasten worden vooral
gemeten in kosten. Aan het eind van de kabinetsperiode moet er een
besparing van € 4,2 miljard euro zijn gerealiseerd. Naast de
vermindering van administratieve lasten, wil het kabinet ook de
nalevingkosten verminderen en de dienstverlening verbeteren. 

In de door de interdepartementale werkgroep gebruikte definitie van
‘regeldruk’ valt een aantal zaken op: in de eerste plaats is dat de
context waarin ‘regels’ worden geplaatst: de plicht om je in te
spannen teneinde aan regels te voldoen, en de vrijheidsbeperking die met
het volgen van regels gepaard gaat. Die context is er één waarin de
negatieve duiding van de plicht je in te spannen om aan regels te
voldoen, en de vrijheidsbeperking die er het gevolg van is, sterker
wordt: de verondersteld onnodige of vermijdbare lasten van regelgeving. 

In de tweede plaats wordt niet zozeer de nadruk gelegd op (het bestaan
van) regels als zodanig, maar veel meer op de druk die het naleven van
regels met zich mee kan brengen. ‘Als we alle regels tegelijk
toepassen resulteert maatschappelijke stilstand: de stiptheidactie’.

Het probleem is dus niet alleen gelegen in het bestaan van regels, maar
juist ook in (de plicht tot) naleving ervan. Dat laatste geldt voor
verantwoording in versterkte mate. Verantwoording wordt niet alleen
veroorzaakt doordat er regels bestaan die professionals daartoe dwingen,
maar door de (veranderende) context waarin die professionals werken. Zo
worden taken en verantwoordelijkheden in de zorg en in het onderwijs
steeds meer gedecentraliseerd naar meer uitvoerende niveaus
(instellingen, scholen). Vervolgens ontstaat er wel druk op die
gedecentraliseerde of gedelegeerde uitvoering om verantwoording af te
leggen over wat zij doen, waar dat toe leidt en in hoeverre dat in
overeenstemming is met algemene doelstellingen van beleid. Dat kan per
saldo leiden tot een vergroting van de verantwoordingsdruk op
professionals. En dus, zoals in de definitie ook wordt gesteld, tot
beperking van de handelingsvrijheid van die professionals. En daarom, om
de vergroting van de handelingsruimte voor professionals te vergroten,
was het nu juist begonnen. 

Andere auteurs benadrukken dat regels en verantwoording vaak iets voor
mensen beogen te betekenen. ‘Het gaat om de kwaliteit van zorg,
voedselkwaliteit, ontplooiing, gelijke toegang, vrijheid van
meningsuiting, recht op arbeid, gelijke behandeling in gelijke gevallen,
‘schone lucht’, enzovoorts. Regels gaan niet primair over ‘druk’
en ‘last’, maar over kwaliteit van zorg, een schone leefomgeving,
een veilig verkeer, (…). Regels zijn enerzijds ‘instrumenten van
overheidsbeleid, maar zijn anderzijds ook instrumenten ter bescherming
van burgers tegen de overheid en zijn beleid’·. 

Regels brengen niet alleen lasten, maar ook baten met zich. Cruciaal is
daarmee de verdeling tussen baten en lasten. Die dient in evenwicht te
zijn. Problematisch daarbij is echter, dat (1) baten en lasten niet
altijd goed met elkaar zijn te vergelijken en (2) dat het bij baten en
lasten vaak om perceptie gaat: wat voor de een van cruciaal belang is,
kan voor de ander een trivialiteit zijn. Een professional in de zorg die
zich geconfronteerd ziet met de (door regels of anderszins veroorzaakte)
plicht verantwoording af te leggen wat hij doet, heeft minder tijd voor
zijn primaire teken. Anderzijds biedt verantwoording voor de gebruiker
en de betaler inzicht in de kwaliteit van het gebodene en mogelijke
aangrijpingspunten voor verbetering.

De vraag hoe baten en lasten van verantwoording gewogen moeten worden,
waar het evenwicht ligt, is uiteindelijk een politieke. 

Meer auteurs benadrukken het intrinsiek politieke karakter van de
discussie over verantwoordingsdruk. Niet alleen is het antwoord op de
vraag of er sprake is van (te veel) verantwoordingsdruk politiek
bepaald, want niet op objectieve gronden vaststelbaar. Maar ook het
verminderen van die druk is afhankelijk van politieke keuzes. ‘De
administratieve lastenverlichting kan (…) bekeken worden op drie
niveaus. Het oppervlakkige niveau, waarbij alleen de lastendruk voor het
bedrijfsleven en de administratieve verplichtingen die daarmee
samenhangen in ogenschouw worden genomen. Het tweede niveau omvat het
bredere beleidsdomein met het daarbij behorende administratieve systeem
inclusief toezicht, controles en monitoring. Het derde betreft de
sturingsrelaties. “De administratieve lasten kunnen alleen omlaag als
je bereid bent na denken over de relatie tussen overheid en samenleving,
over hoe de politiek en de staat er anno 2005 uit zouden moeten zien”.


In het navolgende bieden we eerst een inventarisatie – overigens
zonder enige aanspraak op volledigheid -, op basis van bestaande
literatuur, van de mechanismen die verantwoordings- en regeldruk tot een
probleem maken. Op basis van die inventarisatie willen we vervolgens
zichtbaar maken, dat een goede – dat is een op afname van regeldruk
gerichte – omgang met die regeldruk begint op het niveau van het
politieke keuzeproces, niet in de laatste plaats in de Tweede Kamer.
Vergroting of verkleining van regeldruk is vooral afhankelijk van keuzes
die we maken op het fundamentele niveau van de omgang tussen overheid en
samenleving. 

Mechanismen achter verantwoordingsdruk

De plicht tot verantwoording wordt vaak in verband gebracht met het
ontstaan en bestaan van teveel regels, ook wel regeldruk genoemd. Het
bestrijden van verantwoordingsdruk wordt dan vooral opgevat als een
streven om te komen tot minder regels, wat met min of meer
‘technische’ ingrepen (“25% minder regels”) ook zou kunnen. In
die probleemdefinitie is regeldruk voor een probleem van teveel regels,
en dus moet gesnoeid worden in die hoeveelheid. Bokhorst en Van Ommeren
(2007) spreken in dit verband van de ‘kwantitatieve benadering’ van
het regeldrukprobleem. ‘De kwantitatieve benadering levert weliswaar
beter zichtbare resultaten op, zoals de vermindering van de
administratieve lasten met 25 procent (€ 4,2 miljard) maar biedt
slechts een beperkt deel van de oplossing voor het veel bredere
regeldrukprobleem’. (…) Om tot een merkbare vermindering van
regeldruk te komen, moeten alles aspecten en oorzaken van regeldruk
worden aangepakt. Daarvoor is allereerst een bredere probleemdefinitie-
en analyse nodig’ (Bokhorst en van Ommeren, 2007, p. 672). Van der
Steen en van Twist (2008) spreken van ‘rekenkundige interventies’.
‘[Er] is een meer fundamentele aanpak van administratieve
lastenvermindering vereist, waarin niet zozeer de lasten worden
verplaatst, maar waarin de drukmiddelen zelf – de regels, plichten,
protocollen, etc. – vervangen en veranderd worden’ (Van der Steen en
Van Twist, 2008, p. 94: cursivering door de auteurs). Frissen (2007),
tenslotte, pleit voor een strategie van ‘radicale ontregeling.
‘Loslaten en overlaten zijn de kernbegrippen van de sturing (politiek
en bestuurlijk) die hier wordt beoogd. Loslaten en overlaten wil zeggen
dat de werkelijkheid onkenbaar en onbeheersbaar blijft. Onbedoelde
gevolgen zijn er altijd, ze kunnen nauwelijks worden voorkomen omdat er
niet op te anticiperen valt en als we achteraf compenseren veroorzaken
we uiteraard weer nieuwe onbedoelde gevolgen’ (Frissen, 2007, p. 237).


Om iets aan verantwoording- en regeldruk te kunnen doen is het, volgens
deze auteurs, niet voldoende om het als een op zichzelf staand fenomeen
te beschouwen. Het is noodzakelijk inzicht te krijgen in de
achterliggende mechanismen. De aangehaalde auteurs bieden een opsomming
opgenomen van de – in hun ogen – belangrijkste mechanismen. 

Van der Steen en Van Twist (2008) concentreren zich vooral op het
“regelproductie”-aspect van regel- en verantwoordingsdruk. Zij
destilleren uit de bestaande literatuur over regeldruk zes mechanismen
van regelproductie:

Ambtenaren maken regels: ambtenaren zijn professionele ‘regelmakers
die voor problemen hun vaste repertoire aan oplossingen (‘regels’)
inzetten;

Kamerleden eisen regels: kamerleden brengen gebeurtenissen, misstanden
en situaties in tijdens het politieke debat en vragen om actie of
ondernemen die zelf;

Bestuurders tonen daadkracht met regels: regels zijn een goedkoop en op
het oog krachtig instrument om te laten zien dat een probleem wordt
aangepakt of een belofte ingelost. 

Media stimuleren de roep om regels: media vergroten incidenten uit en
richten zich in hun verslaggeving sterk op de reactie en interventie van
de verantwoordelijke bestuurder. Die ‘moet’ daardoor wel iets
ondernemen. 

Veldpartijen vragen om regels: vaste, duidelijke regels zijn voor
veldpartijen niet zelden aantrekkelijker dan open normen en standaarden
die ze zelf moeten uitwerken en waarvoor ze zelf dan ook
verantwoordelijk zijn;

Regels veroorzaken regels: regelsystemen hebben steeds meer aanvullende
regels nodig om details, uitzonderingen en veranderingen te
incorporeren. 

De auteurs haasten zich te erkennen dat ‘elk van de verklaringen op
zich natuurlijk te simpel [is]. ‘Als we echter aannemen dat ze
allemaal “een beetje waar “ zijn en min of meer gelijktijdig aan de
orde zijn, dan biedt dat wel een begin van een verklaring voor wat er
rondom regels gebeurt. (…) Met andere woorden als alle actoren
(ambtenaren, kamerleden, bestuurders, media, veldpartijen (GJdV)) in de
keten van regelproductie min of meer doen wat van hen verwacht kan
worden, dan is niet regelreductie maar regelproductie het resultaat’.
Het volstaat, met andere woorden, dus niet om simpelweg regels af te
schaffen. Je zult ook iets moeten doen aan het gedrag van diegenen die
met die regelproductie iets te maken hebben.  

Bokhorst en van Ommeren baseren zich op een essay uit 2006, dat is
geschreven in het kader van een door het toenmalige kabinet
georganiseerde conferentie over regeldruk (Bokhorst en van Ommeren,
2007, pp. 677-678). Het gaat bij hen niet meer om regelproductie als
zodanig, maar om de meer maatschappelijke fenomenen die regel- en
verantwoordingsdruk in de hand werken, en daarbij professionele, min of
mee autonome, taakuitvoering steeds meer in de weg staan:

De vraag om controle: de toename van het aantal regels komt zowel voort
uit de neiging van overheden om het maatschappelijk leven tot in detail
te willen regelen, als uit de maatschappelijke druk op de overheid om
allerlei problemen op te lossen en risico’s in te perken;

Bureaucratisering: verregaande specialisatie kan ertoe leiden dat
organisaties versnipperen, verkokeren en langs elkaar heen gaan werken.
Daarnaast kunnen opvattingen over fraude en de noodzaak van
bureaucratische procedures om fraude tegen te gaan, in de tijd
veranderen;

De behoefte aan gelijkheid (in regels): Gelijke gevallen dienen zoveel
mogelijk gelijk behandeld te worden. Wetgeving dient daartoe met
allerlei verschillende situaties in uitzonderingen rekening te houden;

Het zoeken naar draagvlak: De maatschappelijke acceptatie van regels
stijgt over het algemeen na consultatie van betrokkenen, maar die
consultatie leiden ook tot tragere besluitvorming en meer gedetailleerde
regelgeving;

De omgang met incidenten: bestuurders en politici vertonen bij
incidenten niet zelden de reflex om direct met aanvullende, nieuwe of
meer gedetailleerde regelgeving te komen, om herhaling te voorkomen;

Internationalisering: doordat problemen steeds meer een
grensoverschrijdend karakter hebben, komen er steeds meer internationale
afspraken en regels tussen en vanuit allerlei supranationale en
internationale (EU, NAVO, VN) verbanden. 

Er bestaat ook geen sluitende aanpak van regeldruk gericht op het
bestrijden van alle oorzaken’ (ibid, p. 678). Bovendien, zo geven de
auteurs aan, kan het (gepercipieerde) belang van verschillende
mechanismen in de tijd veranderen. Zo kunnen opvattingen over gelijkheid
in de tijd veranderen (ibid, p. 677).

Paul Frissen, tenslotte, ziet de oorzaak van der regelzucht vooral in
het – in zijn ogen – naïeve en soms zelfs gevaarlijke geloof in de
maakbaarheid van de ‘goede samenleving’. Dus bedenken we regels 

omdat we denken dat een samenleving ordelijk functioneert dankzij
regels;

omdat we in maakbaarheid geloven;

omdat we het beste met onze samenleving voorhebben;

omdat goede bedoelingen keer op keer stuiten op de weerbarstigheid van
onze samenleving;

omdat we ongelijkheid en verschil verafschuwen;

omdat de samenleving dubbelzinnig is (we willen veel vrijheid, maar de
overheid krijgt de schuld als dat vervelende gevolgen heeft);

omdat we dol zijn op transparantie en verantwoording (vgl. Ministerie
van VWS, 2006, p. 17).

Hoewel genoemde mechanismen niet inwisselbaar zijn, en deels ook
betrekking lijken te hebben op verschillende niveaus van regeldruk (Van
der Steen en Van Twist lijken zich vooral te concentreren op de
‘Haagse regelfabriek’) is de strekking van de analyse eensluidend:
regels en regulering zijn te zien als een uitingsvorm van een aantal
veel bredere fenomenen en ontwikkelingen (ideologie,
internationalisering, toenemende aandacht voor incidenten, etc.) die er
gezamenlijk toe leiden dat professionals en anderen steeds meer bezig
zijn met regelopvolging, het afleggen van verantwoording en steeds
minder met (bijvoorbeeld) het onderwijzen van kinderen en jongeren of
het verlenen van medische zorg. 

De mechanismen laten ook zien dat verantwoordings- en regeldruk het
gevolg zijn van een (inherent) politieke keuzes, hoewel die keuzes soms
verborgen lijken te gaan achter het ‘normale’ gedrag van politici en
bestuurders, zoals Van der Steen en Van Twist laten zien.

De kernvraag die aan de orde is, is of die wijze van sturing -
overheidssturing via regel- en verantwoordingssystemen - nog de meest
aangewezen weg is om publieke waarden te realiseren en te bestendigen.
‘De overheid zou meer vertrouwen kunnen geven in plaats van wantrouwen
te organiseren, de samenleving zou weer risico’s moeten accepteren
ambtenaren zouden beter kunnen leren denken vanuit degenen op wie de
regels van toepassing zijn. Bestuurlijke interventie zou meer gericht
kunnen worden op het uitlokken van goed gedrag binnen het wettelijk
kader, dan op het maken van almaar nieuwe regels’ (Bokhorst en Van
Ommeren, 2007, p. 680). Dat sluit goed aan op de notie van
‘maatschappelijke sturing’ van Van der Steen en Van Twist. Frissen
gaat het verst in zijn pleidooi voor een ‘amorele staat’ (Frissen,
2007, p. 248). 

Het voorgaande leidt tot het volgende inzicht. Verantwoordingsdruk wordt
als een ernstig probleem ervaren. De oorzaak van toenemende
verantwoordingsdruk wordt vooral gezocht in het bestaan van steeds meer
regels: regeldruk. De bestrijding van regeldruk wordt vooral opgepakt
als een streven tot het verminderen van het aantal regels.
Tegelijkertijd zien we dat (bestuurskundige en juridische) beschouwingen
over het onderwerp er de nadruk op leggen dat de toename van regel- en
verantwoordingsdruk vooral te wijten is aan de manier waarop overheid en
samenleving met elkaar omgaan. De aard van de overheidssturing leidt
‘als vanzelf’ tot steeds meer regels en regulering, en dus tot
regeldruk. Hieronder gaan we kort nader in op de vraag hoe dit inzicht
zich verhoudt tot de huidige omgang – zowel door overheid als door
maatschappelijke actoren – met het fenomeen regeldruk. 

De aanpak van regeldruk: ervaringen en perspectieven

Kabinetsbeleid

Regeldruk wordt al lange tijd erkend als problematisch fenomeen, dat
aanpak behoeft. Achtereenvolgende kabinetten hebben op uiteenlopende
manieren gepoogd regeldruk en regelverdichting te bestrijden. Enkele
voorbeelden illustreren dit (vgl. Bokhorst en van Ommeren (2007), Van
Gestel en Hertogh (2006)):

Commissie vermindering en vereenvoudiging van overheidsregelingen
(‘Commissie Geelhoed’, 1983), had vooral tot doel de rijksdienst te
reorganiseren en te ‘ontregelen’: te ontdoen van zoveel mogelijk
regels;

Commissie voor de toetsing van wetgevingsprojecten (‘Zicht op
Wetgeving’, ± 1990) richtte zich sterker op de kwaliteit van
wetgeving en ontwikkelde kwaliteitscriteria voor goede wetgeving.
‘Meer dan voorheen wordt in deze nota, naast de veeleisende en
calculerende burger, ook de overheidscultuur zelf als oorzaak van
regelverdichting aangemerkt’(Van Gestel en Hertogh, 2006, p. 35;

Marktwerking, deregulering en wetgevingskwaliteit (MDW, 1994-2002).
Binnen MDW stond deregulering sterk in het teken van het streven naar
meer marktwerking en het terugdringen van administratieve lasten voor
bedrijven;

Bruikbare rechtsorde (2004-2007) propageerde ‘ruimtescheppende
wetgeving’ met open normen, een beter gebruik van bestaande wetgeving
en alternatieve handhaving en sanctionering (zelfregulerende systemen en
alternatieve geschillenbeslechting);

Terugdringing van administratieve lasten en (departementale)
herijkingsprogramma’s (kabinetten Balkenende, 2002 -). Gericht op het
terugdringen van administratieve lasten door het ‘kappen van dor
hout’ (overbodige regels). Daarnaast departementale
herijkingsprogramma’s gericht op het eenvoudiger, slimmer, beter
(bruikbaar) maken van regelgeving. 

Hierboven introduceerden wij het onderscheid, door bestuurskundige Paul
Frissen gemaakt, in drie niveaus waarop naar regeldruk kan worden
gekeken: administratieve lasten voor het bedrijfsleven, het
administratieve systeem op het niveau van beleidsdomeinen en het niveau
van de sturingsrelatie tussen overheid en samenleving. 

In aanzet zien we, tenminste in een aantal van de beschreven
programma’s, pogingen om ook tot het derde niveau door te dringen
(bijvoorbeeld in de programma’s ‘Zicht op wetgeving’ en
‘Bruikbare rechtsorde’). De resultaten van operaties als deze zijn
echter vooral op het niveau van administratieve lastenvermindering
zichtbaar. Zo zou de MDW-operatie tot een lastenverlichting ter hoogte
van € 470 miljoen hebben geleid. De recente programma’s van de
kabinetten Balkenende zouden tot een besparing van € 2,7 miljard
hebben geleid.

De nadruk die gelegd wordt op meetbare, ’harde’ effecten van
operaties gericht op administratieve lastenvermindering wordt ook
zichtbaar in de doelen die het huidige kabinet zich heeft gesteld op dit
vlak:

Administratieve lasten moeten met nog eens 25 procent afnemen; 

Het moet voor ondernemers goedkoper worden om regels na te leven, zeker
in verhouding met het algemeen belang dat deze regels dienen; 

De kwaliteit van het rijkstoezicht moet verbeteren; 

De lasten van rijkstoezicht moeten met gemiddeld 25 procent verminderen;


De procedure van vergunningverlening moet sneller; 

Het aanvragen van alle subsidies moet eenvoudiger en sneller; 

De dienstverlening aan ondernemers moet sneller en beter worden; 

De informatievoorziening aan ondernemers moet verbeteren.

Veranderingen in de aard en wijze van regelgeven, en daarmee van sturen,
is veel minder evident, en blijven niet zelden beperkt tot pilot
projecten en pleidooien voor een andere manier van sturing en
regelgeving.

Van der Steen en Van Twist onderscheiden drie clusters waarin de
operaties gericht op administratieve lastenvermindering zijn onder te
brengen:

De technisch-juridische operatie: het kappen van dor hout

De dienstverlenende-klantgerichte operatie: lasten worden lusten
(bijvoorbeeld het deels vooringevulde belastingformulier);

De politiek-bestuurlijke operatie: administratieve lastenverlegging
(bijvoorbeeld regelgeving die door de (centrale) overheid bij derden
wordt neergelegd (decentrale overheden, koepelorganisaties, etc.).

Gemeenschappelijk kenmerk van dergelijke operaties is, dat ze weliswaar
(tijdelijk of cosmetisch) bijdragen aan lastenverlichting, maar het
wezenlijke probleem – namelijk de observatie dat de wijze van
overheidssturing op zichzelf tot steeds meer regels en regeldruk leidt
– niet wezenlijk veranderen. 

Literatuur

Bokhorst, drs. A.M. & prof. mr. F.J. van Ommeren, Regeldruk ontrafeld,
in: Nederlands Juristenblad 82 (2007), pp. 672-686

Commissie Fundamentele Verkenning transportbelemmeringen, Weg
belemmeringen. Van red tape naar red carpet, Adviesrapport van de
Commissie Fundamentele verkenning transportbelemmeringen, 11 juni 2008

http://www.wegbelemmeringen.nl/pdf/Adviezen_op_een_rij.pdf

P.A. Donker van Heel, F. van Zutphen, C. Zoon, M. Pat en Mw. M.
Stuivenberg,

Regeldruk voor OCW-instellingen, ECORYS-NEI, Rotterdam, september 2004

(EE10907).

http://www.minocw.nl/documenten/regeldrukvoorocw-inst.pdf

Frissen, P.H.A., Een jaar later. Een pleidooi voor ontregeling, in:
Bestuurskunde 12 (2003) 7 (nov), pp. 314-322

Frissen, Paul, Over regelzucht en ontregeling, in: Publiek Management
juni 2004, p 17

Frissen, P.H.A., De staat van verschil. Een kritiek van de gelijkheid,
Van Gennep Amsterdam, Amsterdam, 2007

Gestel, prof. mr. R.A.J. van, prof. dr. M.L.M. Hertogh, Wat is
regeldruk? Een verkennende internationale literatuurstudie, Onderzoek in
opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum
(WODC), Tilburg/Groningen, juni 2006    

http://www.justitie.nl/images/Wat%20is%20regeldruk_tcm34-27433.pdf

Interdepartementale werkgroep regeldruk, In regels gevangen. Een
verkenning van mogelijke oorzaken van regeldruk, Den Haag, februari 2006

http://www.justitie.nl/images/Essay%20In%20regels%20gevangen_tcm34-3861.
pdf 

Ministerie van VWS, Een kwestie van vertrouwen. Over transparantie en
verantwoorden in de zorg en het terugdringen van administratieve lasten,
VWS-commissie administratieve lasten in de zorg, januari 2006

http://www.minvws.nl/rapporten/mc/2006/een-kwestie-van-vertrouwen.asp

Steen, Martijn van der & Mark van Twist, Repertoires voor regelreductie.
De goede bedoelingen voorbij, Een essay in opdracht van de Commissie
Lemstra (Commissie Innovatie Openbaar Bestuur), 25 mei 2008

http://www.bzk.nl/aspx/download.aspx?file=/contents/pages/94924/publicat
ierepertoiresregelreductie.pdf

Tweede Kamer, Merkbaar minder. Voortgangsrapportage Regeldruk Bedrijven,
TK 2007-2008, 29515 nr. 244 (bijlage)

  HYPERLINK
"http://www.minfin.nl/binaries/minfin/assets/pdf/actueel/bijlage-kamerst
ukken/2008/05/rr08-206a.pdf" 
http://www.minfin.nl/binaries/minfin/assets/pdf/actueel/bijlage-kamerstu
kken/2008/05/rr08-206a.pdf 

 ‘In regels gevangen? Een verkenning van mogelijke oorzaken van
regeldruk’, werkgroep samengesteld door de ministeries van Justitie,
Financiën, Economische Zaken en Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties, februari 2006.

 Ibid., p. 4

 Donker van Heel, van Zutphen, Zoon a.w., p.18.

 Paul Frissen, Over regelzucht en ontregeling, in: Publiek Management
juni 2004, p. 17

 Paul Frissen, “Laat de samenleving de problemen zelf oplossen”,
(interview) in: Een kwestie van vertrouwen, rapport van de VWS-commissie
administratieve lasten in de zorg, januari 2006. 

 In regels gevangen? Een verkenning van mogelijke oorzaken van
regeldruk’. Interdepartementaal essay, uitgave Ministerie van
Justitie, Den Haag, 2006.  

 Het is in beide gevallen niet zonder meer duidelijk hoe het bedrag aan
besparingen is berekend. Zoals Van der Steen en Van Twist opmerken is
‘de techniek van het meten en tellen (…) niet neutraal, maar
uitermate politiek’ (Van der Steen en Van Twist, 2008, p. 94). 

 Bron:
http://www.ez.nl/Onderwerpen/Verminderen_regeldruk/Vermindering_Regeldru
k/Introductie?rid=157317

  



Datum	8 september 2008

Onderwerp	Verantwoordingsdruk: beknopte analyse op basis van bestaande
literatuur





	Deze notitie is uitsluitend bestemd voor intern gebruik door de leden.

  PAGE  2 

 

  





Deze notitie is uitsluitend bestemd voor intern gebruik door de leden.