Preview document (🔗 origineel)

---

Menukaart (super)snelrecht

Inleiding

De Minister van Justitie heeft bij brief van 10 oktober 2008 de Tweede
Kamer geïnformeerd over de mogelijkheden om supersnelrecht en snelrecht
toe te passen, zulks na raadpleging van de Raad voor de rechtspraak, het
College van procureurs-generaal en de Nederlandse Orde van Advocaten. 

Op verzoek van de Minister heeft het College een zogenaamde “menukaart
snelrecht” ontwikkeld waarin bepaalde situaties, doelgroepen en type
delicten worden benoemd die zich lenen voor (super)snelrecht. Op verzoek
van het College heeft een werkgroep onder leiding van mr. Hofstee,
hoofdofficier van justitie van het Arrondissementsparket Den Haag,
bestaande uit experts uit de grote arrondissementsparketten en een
coördinerend rechter-commissaris, de hierna gepresenteerde menukaart
opgesteld. 

De menukaart is als volgt opgebouwd. Allereerst worden de
randvoorwaarden en het mogelijke toepassingsbereik weergegeven van
supersnelrecht en het (gewone) snelrecht. Vervolgens worden specifieke
voorwaarden, best practises en beperkingen m.b.t. het supersnelrecht
aangegeven. Ten slotte wordt kort beschreven de AU-procedure, welke
tevens als alternatief kan dienen voor die gevallen die niet voor
(super)snelrecht in aanmerking komen.

1. Supersnelrecht en (gewoon) snelrecht

De toepassing van snelrecht en supersnelrecht is onder bepaalde
voorwaarden mogelijk en wenselijk. In de huidige situatie kennen bijna
alle rechtbanken reeds een vorm van snelrecht of supersnelrecht.
Toepassing van de verschillende vormen van snelrecht is echter landelijk
gezien zeer divers. Hoewel ruimte moet blijven bestaan voor lokaal
beleid, rekening houdend met lokale omstandigheden en (on)mogelijkheden
wordt met de menukaart nagestreefd dat er meer uniformiteit zal worden
aangebracht in de toepassing van (super)snelrecht. 

Van supersnelrecht is sprake indien de zaak binnen de termijn van
inverzekeringstelling 

(3 dagen) inhoudelijk wordt behandeld, voorlopige hechtenis wordt
bevolen en een opgelegde vrijheidsstraf aansluitend wordt uitgezeten. 

Snelrecht houdt in dat de verdachte na inverzekeringstelling in bewaring
wordt gesteld; binnen de bewaringstermijn van 14 dagen vindt behandeling
plaats bij de politierechter. Deze beveelt de gevangenneming.
(Super)snelrecht ligt met name in de rede wanneer het strafbare feit
en/of de persoon vraagt om een lik-op-stuk reactie om aan verdachte en
maatschappij duidelijk te maken dat het betreffende soort gedrag als
onaanvaardbaar wordt beschouwd, terwijl het tevens in het belang van de
samenleving is dat daders na aanhouding pas weer op vrije voeten komen
na het uitzitten van hun straf.

A. Randvoorwaarden bij de toepassing van snelrecht en supersnelrecht

Het toepassen van (super)snelrecht mag geen afbreuk doen aan de
zorgvuldigheid van het strafproces. Logistiek en dossiervorming dienen
op orde te zijn om aanhoudingen ter zitting te voorkomen en
zittingsruimte goed te benutten.

Om (super)snelrecht te kunnen toepassen dient aan de volgende
voorwaarden te zijn voldaan.

In verband met de korte termijn tussen aanhouding en behandeling ter
zitting moet het gaan om bewijstechnisch relatief eenvoudige zaken;

OM, rechter en verdediging moeten tijdig voor de zitting de beschikking
hebben over een compleet strafdossier (voorgeleidings-pv is volledig
eind-pv);

Gevallen waarin nog aanvullend onderzoek nodig is (bijv. bij art. 141
Sr-feiten en bij grootschalig ordeverstoringen) komen, gelet op het
bovenstaande meer in aanmerking voor gewoon snelrecht.

De verdachte moet in verzekering of in voorlopige hechtenis zijn
genomen, in verband met een adequate uitvoering van logistieke
handelingen zoals de betekening van de dagvaarding.

Uit de doelstelling van het (super)snelrecht en deze voorwaarden volgt
concreet dat het om zaken gaat waarin:

voorlopige hechtenis kan worden gevorderd (geval en grond aanwezig);

onvoorwaardelijke gevangenisstraf te verwachten is (art. 67a lid 3 Sv);

Het OM kan in driehoeksverband, na afstemming met rechtbank en
justitiële partners, ten aanzien van specifieke evenementen afspreken
dat supersnelrecht ook wordt toegepast indien niet is voldaan aan de
voorwaarden van het bestaan van een grond voor voorlopige hechtenis of
het verwachten van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Het
supersnelrecht bestaat dan uit inverzekeringstelling en berechting
binnen 3 dagen nadien. Deze op het evenement gerichte afspraak betreft
bijzondere categorieën zaken zoals bijv. (openlijk) geweld tegen
personen (met publieke functie) of zware vormen van (openlijk) geweld
tegen goederen.

geen deskundigenrapport of voorlichtingsrapportage behoeft te worden
opgesteld;

 (materiële) schade eenvoudig kan worden vastgesteld en er geen sprake
is van vordering van immateriële schade of zaken waarin een slachtoffer
gebruik wil maken van het wettelijke recht om gehoord te worden;

B. Toepassingsbereik snelrecht en supersnelrecht

De algemene randvoorwaarden in acht genomen komen in het bijzonder de
volgende doelgroepen, situaties en typen delicten voor (super)snelrecht
in aanmerking. 

De meerderjarige veelpleger

De meerderjarige zonder vaste woon of verblijfsplaats (zvw-er)

De (strafrechtelijk) minderjarige veelpleger (harde kern, topjongere
etc.)

Het belang voor het toepassen van supersnelrecht bij deze groepen is
gelegen in het:

vasthouden en direct afstraffen, teneinde het regelmatig plegen van
strafbare feiten te doen stoppen, 

het opbouwen van een dossier ten behoeve van een eventuele
ISD-maatregel, of

het opleggen van een specifieke straf overeenkomstig een tevoren
opgesteld persoonsgericht scenario, gericht op vermindering recidive, en


het executiebelang van het meteen ondergaan van de straf (zvw’ers).

Evenementen, demonstraties en gerichte controles

Voorbeelden zijn ordeverstoringen rondom evenementen als
voetbalwedstrijden, huldigingen van sporters; de jaarwisseling,
demonstraties, grote lokale evenementen en controles op wapenbezit,
drugshandel etc.

Het belang van supersnelrecht bij dit soort grootschalige activiteiten
is een snelle en adequate reactie op ordeverstoringen om richting de
daders en de maatschappij het signaal te geven dat dit soort feiten
onaanvaardbaar is en direct wordt afgestraft.

Gebiedsgebonden projectmatige probleemaanpak

Als justitieel sluitstuk van integrale probleemaanpak past toepassing
van supersnelrecht bij de gezamenlijke prioritaire aanpak van het
probleem. Voorbeelden zijn projecten gericht op specifieke
probleemwijken, gebieden met grote overlast van verkoop en gebruik van
drugs, overlast bij onderdelen van het openbaar vervoer etc.

Geweld tegen personen met een publieke functie

De grote maatschappelijke en publieke aandacht van geweld tegen personen
met een publieke functie en het grote maatschappelijke belang van het
ondersteunen van deze personen houdt in dat de lik-op-stuk reactie hier
zeer klemt. Aan verdachte en maatschappij dient duidelijk gemaakt dat
dit gedrag als onaanvaardbaar wordt beschouwd. Het belang van de
samenleving brengt mee dat daders zo snel als mogelijk is na aanhouding
worden berecht en na bestraffing deze straf aansluitend ondergaan.

Veelal is tevens sprake van een evenement zoals onder 4 beschreven.

C. Specifieke aandachtspunten snelrecht en supersnelrecht

Aanvullend op bovengenoemde algemene randvoorwaarden volgen hieronder
specifieke organisatorische randvoorwaarden en aandachtspunten gericht
op de doelgroepen, evenementen, situaties en type delicten.

Veelplegers meerderjarig 

Een geactualiseerd persoonsdossier (of de ketenkalender) en een
straf/behandelscenario dienen tijdig beschikbaar te zijn.

Een eventuele spoedrapportage van de reclassering dient tijdig
beschikbaar te zijn.

Veelplegers minderjarig

Een geactualiseerd persoonsdossier en een straf/behandelscenario dienen
tijdig beschikbaar te zijn.

Een eventuele spoedrapportage van de jeugdreclassering of Raad voor de
Kinderbescherming dient tijdig beschikbaar te zijn.

Evenementen en projecten

Data van evenementen dienen tijdig aan de rechtbank te worden
medegedeeld.

De voorbereiding en coördinatie bij de uitvoering gebeurt door een
specifiek voor het betreffende evenement aangewezen officier van
justitie. Deze is beschikbaar tijdens het evenement en stuurt de politie
op juiste aanhoudingen en de kwaliteit van het proces-verbaal. Op de dag
van de voorgeleiding en zitting is hij het aanspreekpunt voor de RC of
PR met betrekking tot aantallen verdachten, logistiek van de
processen-verbaal etc. 

Er wordt altijd een gezamenlijk draaiboek opgesteld met daarin op
supersnelrecht toegespitste beleids- en tolerantiegrenzen en
uitvoeringsvoorschriften voor politie en OM.

De politie reserveert voldoende recherchecapaciteit ten behoeve van
direct onderzoek.

De politie maakt film- of video-opnamen ter ondersteuning van de
opsporing en ten behoeve van het ter zitting vertonen van sfeerbeelden.

De politie stelt zoveel mogelijk tevoren een sfeer-proces verbaal op.

De politie ziet strak toe op het gebruik van aanhoudingskaarten en op de
kwaliteit van de opgemaakte processen verbaal.

Het OM hanteert specifieke strafmodaliteiten toegespitst op de aard en
de plaats van het delict. Naast gevangenisstraf kan gedacht worden aan
bijvoorbeeld het opleggen van een stadionverbod met meldingsplicht, een
straatverbod tijdens de jaarwisseling of een gebieds- of openbaar
vervoersverbod.

Geweld tegen personen met een publieke functie

Indien geen sprake is van recidive op grond van het uittreksel uit het
documentatieregister dient recidivegevaar als grond van voorlopige
hechtenis specifiek in de vordering bewaring of gevangenneming te worden
aangegeven. Specifiek gedrag van de verdachte of specifieke
omstandigheden van het geval (de willekeurigheid van het geweld, het
plegen van geweld ten tijde van een evenement dat regelmatig wordt
gehouden (voetbal) dienen het gevaar van herhaling te onderbouwen.

Mede teneinde te voldoen aan het anticipatiegebod van artikel 67a lid 3
dient onvoorwaardelijke gevangenisstraf geïndiceerd te zijn.
OM-uitgangspunt ten aanzien van de strafeis in deze gevallen zal
onvoorwaardelijke gevangenisstraf zijn, behoudens specifieke
omstandigheden van het geval of de persoon van de verdachte.

2. Supersnelrecht

Specifieke voorwaarden en inrichtingsmogelijkheden supersnelrecht

De verdachte is bereid afstand te doen van de in artikel 370 Sv bepaalde
termijn van drie dagen voor betekening van de dagvaarding.

Het slachtofferinformatiepunt in staat is om binnen drie dagen een
voegingsformulier ten behoeve van een vordering benadeelde partij te
produceren.

De administratieve organisatie in staat is om vorderingen
tenuitvoerlegging binnen het eigen parket binnen drie dagen te voegen.

Er zullen zich naar verwachting voldoende voor supersnelrecht in
aanmerking komende feiten voordoen.

Indien aan een van de voorwaarden niet wordt voldaan, kan snelrecht
worden toegepast.

Inrichting van het proces

Een in de praktijk gebleken belangrijke randvoorwaarde is dat het aanbod
van supersnelrechtwaardige zaken voldoende groot is, afgezet tegen de te
reserveren zittingscapaciteit. Best practise is in dit verband de Haagse
inrichting van het supersnelrecht.

De politierechter die de zaak inhoudelijk behandelt, maakt deel uit van
het 

Kabinet Rechter-Commissaris

In de Haagse variant behandelt de RC geen vordering bewaring, maar
treedt op als politierechter, toetst de inverzekeringstelling, behandelt
de zaak inhoudelijk en beslist op de vordering gevangenneming. 

Voordelen van deze werkwijze zijn dat (1) slechts één rechter met de
supersnelrechtzaak belast is, (2) er altijd een rechter beschikbaar is,
omdat het bureau RC iedere dag bemand is (voor voorgeleidingen) en (3)
er slechts sprake is van een beperkt capaciteitsverlies bij een
onvoldoende aanbod van supersnelrechtzaken.

Politierechterzitting binnen termijn van inverzekeringstelling 

De andere in de praktijk gehanteerde variant houdt in dat een
politierechterzitting plaatsvindt, waarvoor verdachten binnen de
inverzekeringstelling worden gedagvaard. De politierechter toetst de
rechtmatigheid van de inverzekeringstelling, behandelt de zaak en
oordeelt over de vordering gevangenneming van het OM.

3. AU-afdoening 

Indien feiten zich niet kwalificeren voor de supersnelrecht- of
snelrechtprocedure dient overwogen over te gaan tot de procedure van
aanhouden en uitreiken of tot een TOM-afdoening. Het betreft feiten van
geringere ernst of feiten waarvoor geen voorlopige hechtenis gevorderd
kan worden, maar waarbij een spoedige of op het delict toegesneden
afdoeningsmodaliteit wel geïndiceerd is.

Een alternatief voor (super)snelrecht bij evenementen of projecten is
het inrichten van een themazitting op een zo kort mogelijke termijn na
het evenement, dit om richting daders en maatschappij het signaal te
geven dat de verstoring van evenementen niet ongestraft blijft. Ook hier
geldt dat de afdoeningsmodaliteit zo mogelijk dient te zijn toegespitst
op de aard en plaats van het delict.

Naast stadion- en omgevings- en straatverboden kunnen specifieke
taakstraffen worden toegepast die een relatie hebben met het strafbare
feit, zoals vernieling. Ook kunnen deze taakstraffen zichtbaar worden
uitgevoerd in de plaatsen waar een evenement of project nog voortduurt
of heeft plaatsgevonden. (Taakstraffen op de Tilburgse kermis,
taakstraffen na de jaarwisseling in het Westland en Den Haag).

De Jaarwisseling

Een van de voornoemde evenementen waarbij (super)snelrecht kan worden
toegepast is de jaarwisseling. Tevens is daarbij veelal ook sprake van
geweld tegen personen met een publieke taak. De Minister van Justitie is
met de Raad voor de rechtspraak overeengekomen dat in de grote steden na
de jaarwisseling 2008/2009 supersnelrechtzittingen worden georganiseerd.
In de arrondissementen Den Haag, Rotterdam, Amsterdam en Utrecht is dit
een onderdeel van de voorbereidingen op de jaarwisseling. In deze
arrondissementen maken supersnelrecht, gewoon snelrecht en
themazittingen deel uit van de draaiboeken die regionaal, lokaal en met
de rechtbank worden vastgesteld. 

In deze steden is in overleg met rechtbank en politie het volgende
georganiseerd:

Supersnelrecht op 2 januari 2009 (en eventueel 5 januari).

Supersnelrecht wordt toegepast bij de volgende categorieën/zaken, ook
indien geen grond voor voorlopige hechtenis aanwezig is of geen
aansluitende vrijheidsbeneming te verwachten is:

geweld tegen hulpverleners of werknemers met een publieke taak;

geweld tegen personen;

autobranden;

zwaardere vormen van openlijk geweld tegen goederen of vernieling (bijv.
vernieling d.m.v. zwaar vuurwerk).

Daarnaast heeft het College van procureurs-generaal alle
arrondissementsparketten verzocht om met het oog op de jaarwisseling de
mogelijkheid te verzekeren van:

snelrecht bij zaken waarin het politieonderzoek niet binnen enkele
dagen, maar wel binnen 17 dagen, kan worden afgerond en voorlopige
hechtenis kan worden toegepast;

thema-politierechterzittingen binnen een aantal weken na de
jaarwisseling, bestemd voor AU-zaken voor lichtere vormen van
criminaliteit;

thema-TOM-zittingen binnen een aantal weken na de jaarwisseling, bestemd
voor AU-zaken.

In alle zaken kan naast hoofdstraffen als bijzondere voorwaarde een
uitgaansverbod voor de komende jaarwisseling worden geëist. 

Het College communiceert actief over de OM-maatregelen in het kader van
de jaarwisseling. 

Het lokale OM communiceert actief (al dan niet mede in driehoeksverband)
over de OM-maatregelen.

 In strafzaken tegen minderjarigen of bij bijzondere categorieën-zaken
rond specifieke evenementen kan, na afspraak met partners in Driehoek en
overleg met rechtbank, supersnelrecht worden toegepast zonder dat het OM
een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf op het oog heeft; veelal wordt dan
een taakstraf gevorderd.

 Zie HR 31-10-2000; LJN: AA 7957; NJ 2001, 239

 PAGE    

 PAGE   1