Preview document (🔗 origineel)

---

Onderzoeksvoorstel Natura 2000 

Aanleiding

Op 8 december 2009 is de motie van der Ham/Jacobi (  HYPERLINK
"https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32123-XIV-112.html?zoekcrit
eria=%3fzkt%3dUitgebreid%26pst%3dParlementaireDocumenten%26dpr%3dAlle%26
dosnr%3d32123%26nro%3d112%26kmr%3dEersteKamerderStatenGeneraal%257cTweed
eKamerderStatenGeneraal%257cVerenigdeVergaderingderStatenGeneraal%26sdt%
3dKenmerkendeDatum%26par%3dAgenda%257cHandeling%257cKamerstuk%257cAanhan
gselvandeHandelingen%257cKamervragenzonderantwoord%257cNietdossierstuk%2
57cBijlage%26dst%3dOnopgemaakt%257cOpgemaakt%257cOpgemaakt%2bna%2bonopge
maakt%26isp%3dtrue%26pnr%3d1%26rpp%3d10&resultIndex=7&sorttype=1&sortord
er=4"  32 123-XIV, nr. 112 ) aangenomen, waarin het Presidium wordt
verzocht opdracht te verlenen aan het Planbureau voor de Leefomgeving
(PBL) om de knelpunten rond Natura 2000 in beeld te brengen en
oplossingsrichtingen te verkennen. Op 20 januari 2010 heeft het
Presidium de vaste Kamercommissie voor LNV verzocht het voorstel nader
uit te werken en na bespreking tijdens een procedurevergadering via het
Presidium aan de Kamer door te geleiden. Tijdens de procedurevergadering
van 2 februari 2010 is besloten een voorbereidingscommissie in te
stellen waar in ieder geval de indieners van de motie aan deelnemen, en
die een voorstel zal uitwerken. Tijdens de procedurevergadering van 2
maart 2010  heeft de commissie besloten het besluit van 2 februari 2010
omtrent het instellen van een voorbereidingscommissie te handhaven en
niet controversieel te verklaren. 

De voorbereidingscommissie heeft de motie nader uitgewerkt in
onderzoeksvragen. Op basis van deze vragen is het Bureau Onderzoek en
Rijksuitgaven (BOR) nagegaan of deze beantwoord kunnen worden aan de
hand van beschikbare informatie (zoals het IBO Natuur (Kamerstuk 31 588,
nr. 3), het Heroverwegingsrapport “Leefomgeving en natuur”
(Kamerstuk 32 359, nr. 1 rapport 2) en de Natuurbalans 2009 (Zaaknummer
2009Z16475)). Dit bleek niet het geval en daarom heeft het BOR samen met
de commissiestaf dit onderzoeksvoorstel opgesteld.  

In het onderzoeksvoorstel staat de hoofdvraag naar de knelpunten en
oplossingen rond Natura 2000 centraal die relevant zijn voor de
aanpassing van de Natuurbeschermingswet 1998 (Nb-wet). Doel van het
onderzoek is input te leveren voor het wetgevingstraject van de
integratie van de Natuurwetgeving (Flora- en faunawet, de
Natuurbeschermingswet 1998 en de Boswet) dat in het voorjaar 2011 bij de
Tweede Kamer zal worden ingediend. 

Deze hoofdvraag wordt benaderd vanuit drie invalshoeken: 

juridisch 

natuur- en milieuaspecten

beheerplanproces

Hierbij wordt op alle aspecten internationaal vergelijkend onderzoek
gedaan.

Het PBL is informeel benaderd om na te gaan of zij tijd en expertise
hebben om het onderzoek uit te voeren. Het PBL heeft aangegeven dat zij
geen juridische expertise bezit en dat daarvoor expertise moet worden
ingekocht. De internationaal vergelijkende invalshoek kunnen zij voor
hun rekening nemen voor zover het geen juridische vragen betreft. Ook
gaven zij aan dat zij ecologische expertise nodig hebben van buiten het
PBL. De Universiteit van Wageningen (WUR)(Alterra) ligt daarbij het
meest voor de hand. Daar zijn wel kosten aan verbonden. 

Voorgesteld wordt dan ook om het onderzoek op te splitsen in
deelonderzoeken: een juridisch deel, dat wordt uitbesteed, een natuur-
en milieuaspectendeel en een beheerplanprocesdeel, dat door het PBL
wordt uitgevoerd in samenwerking met de WUR. Het internationaal
vergelijkende deel komt in de deelonderzoeken terug als apart onderdeel.


Juridisch deelonderzoek 

Doelstelling van het onderzoek

Het doel van dit deelonderzoek is het in kaart te brengen van de
juridische knelpunten bij de implementatie van Natura 2000 en de
mogelijke oplossingsrichtingen die kunnen worden meegenomen in de
integratie van de natuurwetgeving. Het gaat hierbij met name om de
implementatie van de Vogel- en Habitatrichtlijn in de nationale
wetgeving. 

Hoofdvraag van het deelonderzoek

Welke juridische knelpunten spelen er als gevolg van de implementatie
van de Vogel en habitatrichtlijn in de nationale wetgeving
(Natuurbeschermingswet en Crisis- en herstelwet) en wat zijn mogelijke
oplossingsrichtingen voor deze knelpunten die bij de integratie van de
natuurwetgeving kunnen worden meegenomen? 

Onderzoeksvragen:

Welke juridische ruimte bestaat er bij de implementatie van de Vogel- en
Habitatrichtlijn in de nationale wetgeving om instandhoudingsdoelen per
gebied bij te stellen indien na één of meer beheerplanperiode(s)
blijkt dat deze niet haalbaar zijn? 

Wat zijn de juridische gevolgen als de aangewezen instandhoudingsdoelen
per gebied niet gehaald worden, of als (ondanks maatregelen) toch
verslechtering optreedt?

Welke ruimte biedt de Vogel- en Habitatrichtlijn om van de aangewezen
instandhoudingsdoelen af te wijken, door het hanteren van begrippen als
haalbaar en betaalbaar? 

Bestaan er juridische mogelijkheden bij de implementatie van de Vogel-
en Habitatrichtlijn in de nationale wetgeving voor grensoverschrijdende
samenwerking (uitwisseling en grensoverschrijdende compensatie) en wat
houdt dat mogelijk tegen?

Op welke wijze zijn beheerplannen juridisch onderbouwd of verankerd?

Wat betekent de definitieve Programmatische Aanpak Stikstof voor reeds
vastgestelde beheerplannen?

Wat betekenen de wijzigingen in de Nb-wet en de Crisis- en herstelwet
voor bestaande activiteiten met (mogelijke) significante effecten?

Internationaal vergelijkende vragen:

Hoe wordt in andere EU-landen de ontwikkeling van de milieucondities,
zoals een neerwaartse trend van stikstofdepositie, juridisch verankerd? 

Wordt in andere EU-landen een vergelijkbaar begrip voor ‘externe
werking’ gehanteerd? Hoe wordt dit begrip gedefinieerd, berekend en
verankerd?



Natuur- en Milieuaspecten deelonderzoek door PBL

Doelstelling van het onderzoek

Het doel van dit deelonderzoek is het in kaart te brengen van de
ecologische knelpunten bij de implementatie van Natura 2000 en de
mogelijke oplossingsrichtingen die kunnen worden meegenomen in de
integratie van de natuurwetgeving. Het gaat hierbij met name om de
implementatie van de Vogel- en Habitatrichtlijn in de nationale
wetgeving. 

Hoofdvraag van het onderzoek

Welke ecologische knelpunten spelen er als gevolg van de implementatie
van de Vogel en habitatrichtlijn in de nationale wetgeving
(Natuurbeschermingswet en Crisis- en herstelwet) en wat zijn mogelijke
oplossingsrichtingen voor deze knelpunten die bij de integratie van de
natuurwetgeving kunnen worden meegenomen? 

Onderzoeksvragen:

Wat zijn de belangrijkste knelpunten op het gebied van milieu, zoals
verdroging, verzuring en vermesting, versnippering en het gebrek aan
ecologische samenhang, voor het realiseren van Natura
2000-instandhoudingsdoelen? 

In de rapporten van de werkgroep IBO Natuur en brede heroverwegingen
Ruimte voor leven worden diverse oplossingen genoemd waarbij de focus
ligt op de EHS-gebieden. Wat zijn de gevolgen van deze
oplossingsrichtingen voor de geconstateerde knelpunten in de Natura
2000-gebieden, die zich voor het merendeel binnen de EHS bevinden?

Hoe wordt de ontwikkeling van het voorkomen van soorten gekwantificeerd?

Zijn er in Nederland gebieden waar zwaardere
instandhoudingsdoelstellingen zijn geformuleerd dan strikt nodig volgens
de Vogel- en Habitatrichtlijn? Welke gebieden zijn dit en wat houdt de
extra verzwaring in?

Wat biedt de beste wetenschappelijk-ecologische basis voor een oordeel
over het verslechteringsverbod uit de Vogel- en Habitatrichtlijn ? 

Wat zijn de te verwachten effecten van klimaatsverandering op de
haalbaarheid en realiseerbaarheid van de aangewezen
instandhoudingsdoelen van de N2000-gebieden? Op welke termijn zijn deze
effecten te verwachten? Hoe verhoudt de snelheid van deze veranderingen
zich tot de beheerplancyclus van 6 jaar? Welke aanvullende maatregelen
kunnen in dat geval bijdragen aan de haalbaarheid van de
instandhoudingsdoelstellingen?

Internationaal vergelijkende vraag:

Hoe gaan omringende EU-landen om met de belangrijkste knelpunten op het
gebied van milieu, zoals verdroging, verzuring en vermesting,
versnippering en het gebrek aan ecologische samenhang? (bijvoorbeeld
Duitsland die bewust gebieden “vernat”)? 



Beheerplanproces deelonderzoek

Doelstelling van het onderzoek

Het doel van dit deelonderzoek is het in kaart te brengen van de
knelpunten bij het beheersplanproces van Natura 2000 en de mogelijke
oplossingsrichtingen die kunnen worden meegenomen in de integratie van
de natuurwetgeving. Het gaat hierbij met name om de implementatie van de
Vogel- en Habitatrichtlijn in de nationale wetgeving. 

Hoofdvraag van het onderzoek

Welke beheerplanprocesaspecten vormen het grootste knelpunt bij het
realiseren van Natura 2000-doelen en en wat zijn mogelijke
oplossingsrichtingen voor deze knelpunten die bij de integratie van de
natuurwetgeving kunnen worden meegenomen? 

Onderzoeksvragen:

In welke gebieden zijn de beheerplanprocessen al afgerond, en wat waren
daar de   belangrijkste vraagstukken (overzicht)? Welke lessen (negatief
en positief) zijn hieruit te trekken ten aanzien van de inrichting van
het beheerplanproces? Is net als bij de tracéwet het wenselijk om over
het proces richtlijnen op te nemen in de wet? 

Op welke wijze is in de afgeronde beheerplanprocessen omgegaan met
bestaand gebruik?

Welk tempo is in de reeds gerealiseerde beheerplannen gekozen om de
doelen te bereiken en hoe is dit tempo geborgd?

Op welke wijze is in de reeds bestaande beheerplanprocessen omgegaan met
vooraf meten, monitoring, evaluatie, financiering en afspraken over het
doorwerken van uitkomsten in opvolgende beheerplannen?

Op welke wijze wordt geborgd dat het verslechteringsverbod wordt
nageleefd? Bij wie ligt bijvoorbeeld de financiële verantwoordelijkheid
voor maatregelen bij handhaving? 

Internationaal vergelijkende vragen:

Hoe gaan andere EU lidstaten om met beheer van Natura 2000-gebieden?
Welke lessen (in positieve zin) zijn er hieruit te trekken ten aanzien
van de inrichting van het beheerplanproces?

Hoe wordt in andere EU-landen omgegaan met bestaand gebruik? Hoe wordt
dit begrip gedefinieerd, berekend en verankerd?



Werkwijze, planning en kosten

Werkwijze

In het Natura 2000-dossier zijn knelpunten en juridische vraagstukken
onderling sterk verweven. Sommige knelpunten hebben duidelijk een
juridische achtergrond, terwijl sommige ‘juridische problemen’ juist
een verklaring krijgen vanuit de wijze waarop in de praktijk met het
recht wordt omgegaan. Ook bij het zoeken naar oplossingen is het goed om
aandacht te besteden aan de juridische randvoorwaarden om te voorkomen
dat de bedachte oplossingen op een later moment juridisch niet haalbaar
blijken te zijn. Het is dan ook essentieel dat de deelonderzoeken
parallel worden uitgevoerd en de onderzoekers de deelonderzoeken
onderling goed afstemmen.

Als de Kamer akkoord gaat met het onderzoeksvoorstel zal er voor het
juridische deel een offertetraject worden doorlopen, omdat de geraamde
kosten voor dit onderzoek boven de €15.000 uitstijgen. Daarbij zal
worden aangegeven dat in de offerte rekening wordt gehouden met
afstemming met het PBL wanneer de opdracht gegund wordt. De aanbesteding
van het onderzoek zal in nauw overleg met de sector inkoop plaatsvinden.
Er zullen 2 á 3 offertes worden gevraagd, op basis waarvan het BOR
samen met de commissiestaf een advies zal geven aan de commissie.
Wanneer de commissie akkoord gaat zal het onderzoek in november worden
aangevangen door de betreffende partij. 

Voor het natuur- en milieuaspectendeel en het beheerplanprocesdeel wordt
het PBL ingeschakeld. Het PBL heeft aangegeven dat zij voor haar
onderzoek aanvullend ecologische expertise nodig heeft van de WUR
(Alterra), waar kosten aan verbonden zijn. Deze kosten zal zij
doorbereken aan de Tweede Kamer.

De Kamer is bij extern onderzoek opdrachtgever, maar niet
verantwoordelijk voor de uitvoering en uitkomsten van het onderzoek.
Voor het onderzoek zal, zoals gebruikelijk, een klankbordgroep worden
gevormd uit de betrokken vaste Kamercommissie. Deze klankbordgroep heeft
als taak zorg te dragen dat alle onderzoeksvragen worden beantwoord door
het beoordelen van conceptrapportages en het eindproduct. Ook speelt zij
een rol in de selectie van het onderzoeksbureau.

De dagelijkse begeleiding van het onderzoek is in handen van het BOR.
Het BOR bewaakt de voortgang van het onderzoek, toetst de inhoudelijke
kwaliteit van de werkzaamheden en is aanspreekpunt voor het onderzoek.

Planning

Uitgaande van onderstaande planning, zal het onderzoek uiterlijk aan het
einde van het kerstreces in concept klaar zijn. Het conceptrapport zal
dan na het kerstreces worden besproken met de klankbordgroep en het
onderzoek zal dan uiterlijk eind januari 2011 worden gepubliceerd. De
onderzoeksresultaten zijn daarmee op tijd voor de Tweede Kamer
beschikbaar voor het wetgevingstraject van de integratie van de
Natuurwetgeving dat in het voorjaar van 2011 bij de Tweede Kamer zal
worden ingediend. 

Activiteit	Periode

Voorstel ter goedkeuring voorleggen aan Vaste commissie voor LNV	12
oktober 2010

Voorstel ter goedkeuring voorleggen aan Presidium en Kamer	27 oktober
2010 Presidium

Aanbesteding/offerteprocedure juridisch deelonderzoek	 1-15 november
2010

Uitvoering deelonderzoeken

	15 november-10 januari 2010

Bespreken conceptrapport(en) deelonderzoeken met klankbordgroep

	januari 2011

Publicatie van onderzoeksrapport(en)

	eind januari 2011

Kosten

Het juridisch deelonderzoek wordt geraamd op maximaal € 40.000
exclusief BTW, gebaseerd op in totaal ca. 20 dagen onderzoek door
hoogleraren, universitair docenten en onderzoekers. De aanvullende
kosten voor de ecologische aspecten van de deelonderzoeken die het PBL
gaat uitvoeren worden geraamd op maximaal€ 10.000. 

Het maximale geraamde bedrag van  € 50.000 (excl. btw) is afgestemd
met de stafdienst FEZ, die aan heeft gegeven dat hiervoor budget
beschikbaar is binnen het reguliere onderzoeksbudget van de Kamer. 

  



 PAGE    

Deze notitie is uitsluitend bestemd voor intern gebruik door de leden	 
PAGE  6 



  



 PAGE   1 

Deze notitie is uitsluitend bestemd voor intern gebruik door de leden	 
PAGE  1