Preview document (🔗 origineel)

---

Verslag van de Raad Buitenlandse Zaken d.d. 13 december 2010

Soedan

De Raad besprak de stand van de voorbereidingen van de
zelfbeschikkingsreferenda in Zuid-Soedan en Abyei, die zijn voorzien
voor 9 januari 2011, en ging in op de periode daarna. De ministers waren
het eens dat de situatie in Soedan instabiel is en de aandacht van de EU
vereist, zodat de EU waar mogelijk kan bijdragen aan een goed verloop
van de aankomende transitieperiode. 

De registratieperiode voor het referendum in Zuid-Soedan is goed
verlopen. Meer dan drie miljoen kiezers hebben zich geregistreerd. De
verkiezingswaarnemingsmissie van de EU voor het referendum voor
Zuid-Soedan vangt op 20 december aanstaande aan. De missie bestaat uit
onder anderen lange en korte termijn waarnemers, Europarlementariërs en
lokale diplomatieke staf van de EU lidstaten. Het
zelfbeschikkingsreferendum in Abyei over aansluiting bij het noorden of
het zuiden zal mogelijk later dan 9 januari plaatsvinden.

De Raad benadrukte de bereidheid van de EU en haar lidstaten om via
verscheidene steunmaatregelen een vreedzaam verloop van de
transitieperiode te bevorderen. De Europese Commissie gaf te kennen
aanvullende middelen te reserveren voor bijzonder kwetsbare groepen,
voor ondersteuning van basale overheidsdienstverlening en voor de
ontwikkeling van de landbouw. Met het oog op de verslechtering van de
humanitaire situatie in Darfur, riep de Raad partijen op hulpverleners
ongehinderde toegang te verlenen. Overigens is de toegang voor
hulpverleners in de afgelopen periode al verbeterd. Enkele ministers
wezen op de noodzaak de bestuurscapaciteit van Zuid-Soedan te
versterken.

De Raad sprak steun uit voor de inspanningen onder leiding van voormalig
president van Zuid-Afrika Mbeki om te komen tot een raamwerkovereenkomst
over alle uitstaande punten van het zgn. Comprehensive Peace Agreement
(CPA). Mogelijk zal Mbeki voor eind 2010 een voorstel doen voor een
alomvattende raamwerkovereenkomst. 

De Raad concludeerde eveneens dat tegelegenertijd gezocht moet worden
naar een blijvende oplossing voor de schuldenproblematiek van Soedan.
Bezien zal worden hoe de EU een oplossing kan steunen die via overleg in
de Club van Parijs, de IMF en de Wereldbank wordt gevonden. 

De ministers waren het erover eens dat Soedan in 2011 hoog op de agenda
moest blijven staan van de EU en haar internationale partners. 

Te uwer informatie diene dat het aantal patrouilles door de VN in en om
ontheemdenkampen inmiddels is opgevoerd. Zij vinden ook ’s nachts
plaats.

Somalië

De Raad besprak de voortdurende instabiliteit in Somalië en de
piraterij in de regio, waarbij meerdere ministers frustratie uitten over
het beperkte succes bij het vervolgen en gevangen zetten van aangehouden
piraten. Minister Rosenthal benadrukte de verantwoordelijkheid van
landen met een aanmerkelijk belang –zoals vlaggenstaten– bij het
vervolgen van piraten. Hetzelfde gold voor landen in de regio, waarvoor
een meer geïntegreerde aanpak van ‘carrot’ en ‘stick’ bekeken
moest worden. Voorts zou de Unie verder kunnen bijdragen aan het
vergroten van detentiecapaciteit in de meer stabiele regio’s
Somaliland en Puntland, ook om de mogelijkheden tot het sluiten van
overdrachtsovereenkomsten met landen in de regio te vergroten. De
ministers benadrukten het belang van ondersteuning van de Transitional
Federal Government (TFG) bij het uitvoeren van haar transitietaken
voordat het mandaat van de TFG in augustus 2011 afloopt. 

Hoge Vertegenwoordiger Ashton concludeerde dat zij een alomvattende
aanpak voor de Hoorn van Afrika zal uitwerken in een strategie, waarin
piraterijbestrijding hand in hand gaat met steun voor politieke,
economische en sociale ontwikkeling van Somalië. De strategie zal naar
verwachting in het begin van 2011 gepresenteerd worden. Zij zal onder
andere ook suggesties opnemen voor het verder engageren van de regio bij
de berechting en detentie van gevangen genomen piraten en voor het
aanpakken van de oorzaken van piraterij, die in de situatie op het land
liggen. Ook zal zij terugkomen op de Italiaanse suggestie om een
speciale vertegenwoordiger voor de regio aan te stellen. 

Ivoorkust

Op verzoek van Frankrijk sprak de Raad over de onrust in Ivoorkust na de
recente presidentsverkiezingen. De ministers onderstreepten dat de
keuzes van de burgers van Ivoorkust gerespecteerd moeten worden en
feliciteerden Alassane Ouattara met zijn verkiezingsoverwinning. De Raad
besloot tot het instellen van reisbeperkingen en asset freezes tegen
diegenen die het vredesproces en de tenuitvoerlegging van de
verkiezingsuitslag hinderen. De maatregelen zullen in de komende weken
worden uitgewerkt. 

Afghanistan

De leden van de Raad waren het eens dat het Afghaanse parlement, nu de
complete verkiezingsuitslag bekend is gemaakt, spoedig moet worden
geïnstalleerd, zodat onder andere de noodzakelijke electorale
hervormingen kunnen worden voorbereid. Verschillende ministers uitten
hun teleurstelling over de bij de verkiezingen geconstateerde
onregelmatigheden. Zij waren echter in het algemeen tevreden over de
wijze waarop de electorale instanties onregelmatigheden hebben
onderzocht. 

De ministers stelden vast dat in 2010 belangrijke stappen waren gezet op
het gebied van overdracht van verantwoordelijkheden. Dit proces moest
worden voortgezet. Daarvoor was het wel noodzakelijk dat voortgang werd
gemaakt met het verzoenings- en re-integratieproces. 

Er bestond onder de ministers brede overeenstemming over de actuele
prioriteiten van de EU in Afghanistan: ondersteuning van het
verzoeningsproces met bijzondere aandacht voor mensenrechten en in het
bijzonder vrouwenrechten, ondersteuning van de staatsopbouw op nationaal
en in het bijzonder ook provinciaal niveau en ondersteuning van de
ontwikkeling van de landbouwsector. HV Ashton onderstreepte het belang
van een goede en volledige personele bezetting van de EU-politiemissie
EUPOL voor de effectieve ondersteuning van de Afghaanse staatsopbouw.
Tijdens een persconferentie op vrijdag jl. heeft ER-voorzitter Van
Rompuy nog eens het commitment van de EU aan de stabilisatie en
wederopbouw van Afghanistan onderstreept.

De ministers constateerden dat ’double hatted’ EU-vertegenwoordiger
Usackas effectief weet op te treden en daardoor de rol en de
zichtbaarheid van de EU in Afghanistan weet te vergroten. De Raad nam
het tweede voortgangsrapport over het EU Actieplan voor Afghanistan uit
november 2009 aan. 

MOVP

De ministers uitten hun teleurstelling over het feit dat geen nieuwe
bouwstop tot stand heeft  kunnen komen. HV Ashton vertelde dat de
Amerikaanse gezant voor het Midden-Oosten, Mitchell, spoedig naar de
regio zal reizen om parallelle besprekingen te faciliteren. Er was onder
de ministers veel waardering voor de Amerikaanse inspanningen tot
dusverre en meerdere ministers, onder wie minister Rosenthal, herhaalden
hun steun voor de rol van de VS in het vredesproces. Minister Rosenthal
benadrukte daarbij dat EU-inspanningen de Amerikaanse inspanningen
moeten versterken. HV Ashton zal op korte termijn opnieuw met de
Amerikaanse gezant Mitchell overleggen over de inspanningen van de VS
voor het vredesproces en de mogelijkheden voor de EU hieraan bij te
dragen. 

De Raad onderstreepte het belang van onderhandelingen en riep de
partijen op om geen acties te ondernemen die de totstandkoming van een
oplossing verder bemoeilijken. Spoedige voortgang richting een
tweestatenoplossing is noodzakelijk en de EU is bereid daaraan bij te
dragen.

De Raad benadrukte de bereidheid van de Unie om in nauw overleg met de
Palestijnse Autoriteit en Israël een bijdrage te leveren aan het
economisch herstel van Gaza, in lijn met de relevante bepalingen in de
Agreement on Movement and Access van 2005 en de
VN-Veiligheidsraadresolutie 1860.

De HV noemde de verbetering van de toegang tot Gaza als voorbeeld van
een mogelijkheid voor de EU om complementair aan de VS-inspanningen te
opereren. De HV stelde voor dat de EU het grensverkeer gaat ondersteunen
via het verbeteren van de infrastructuur, via het bieden van materialen
en via capaciteitsopbouw. Zowel Israël als de Palestijnse Autoriteit
hadden reeds hun steun aan dit initiatief gegeven. Dit voorstel ontving
algemene steun van de Raad en zal in de komende periode nader worden
uitgewerkt. Ook minister Rosenthal onderschreef het initiatief van de HV
en verwees naar de positieve stap die het Israëlische
veiligheidskabinet onlangs heeft gezet met zijn besluit om de export
vanuit Gaza te versoepelen. 

Voorts besloot de Raad het mandaat van EUPOL COPPS, de Europese civiele
missie in de Palestijnse Gebieden, te verlengen tot 31 december 2011.
Deze missie beoogt een bijdrage te leveren aan de opbouw van de
rechtstaat in de Palestijnse veiligheidssector. De missie richt zich in
het bijzonder op de Palestijnse politie en de justitieketen. Op deze
manier versterkt de missie de basis voor het vredesproces en stabiliteit
in het Midden-Oosten. Sinds 2008 levert Nederland een personele bijdrage
aan deze missie. Met de verlenging van het mandaat zal Nederland de
bijdrage van maximaal 5 civiele experts tevens verlengen tot 31 december
2011. 

Naast deze bijdrage aan EUPOL COPPS levert Nederland met twee officieren
ook een bijdrage aan de trainingscomponent van de missie van United
States Security Coordinator (USSC). Deze door de Verenigde Staten
geleide missie richt zich op de training van de Palestijnse
veiligheidseenheden, waarbij de Nederlandse bijdrage zich richt op de
Intermediate Leadership Course. De Nederlandse bijdrage zal worden
voortgezet en vanaf januari 2011 worden uitgebreid met één
verbindingsofficier. Met de bijdragen aan EUPOL COPPS en USSC werkt
Nederland mee aan de verdere capaciteitsopbouw van de civiele en
(para-)militaire veiligheidssector in de Palestijnse Gebieden.

Westelijke Balkan

De Raad besprak de relatie tussen Servië en Kosovo. Hij zal in januari
spreken over Bosnië-Herzegovina. De Westelijke Balkan kwam uitgebreid
aan de orde tijdens de discussie over de uitbreiding van de EU tijdens
de Raad Algemene Zaken op 14 december jl., waarover uw Kamer een
separate brief toegaat.

De ministers verwelkomden het goede verloop van de verkiezingen in
Kosovo op 12 december jl., de eerste sinds de
onafhankelijkheidsverklaring. In het bijzonder de relatief hoge
participatie van Servische kiezers had de leden van de Raad verheugd. 

De leden van de Raad benadrukten dat het aangaan van een dialoog tussen
Servië en Kosovo nu prioriteit moet krijgen, ook van de nieuwe
Kosovaarse regering. Middels deze dialoog zullen Servië en Kosovo tot
concrete oplossingen voor praktische problemen en uiteindelijk tot goed
nabuurschap moeten komen. Verscheidene ministers noemden dat de EU –
om precies te zijn: de HV - een actieve, faciliterende rol in de dialoog
moet spelen. De HV neemt deze rol op zich.

OVSE

De Raad blikte terug op de OVSE-top van 1-2 december jl. in Astana. De
top heeft de omvattende aanpak van de OVSE bevestigd en de OVSE-waarden
zoals mensenrechten, democratie en ‘rule of law’ onderstreept. In de
slotverklaring van de top herbevestigden de OVSE-staten dat
mensenrechten geen exclusief binnenlandse aangelegenheid zijn. 

Tijdens de top kon nog geen overeenstemming worden bereikt over een
actieplan waarin verschillende doelstellingen en activiteiten nader
worden uitgewerkt. Het aanstaande Litouwse OVSE-Voorzitterschap zal dit
actieplan de komende periode alsnog proberen te realiseren. De Raad
sprak de bereidheid uit Litouwen hierin te steunen. 

Litouwen gaf een toelichting op de prioriteiten voor zijn
OVSE-voorzitterschap in 2011. Litouwen gaat zich onder andere richten op
´bevroren conflicten’, Centraal-Azië, ‘cyber security’, een
dialoog over energie en de vrijheid van de media. Ministers verwelkomden
deze prioriteiten en benadrukten het belang van de inzet van de OVSE in
2011 op het gebied van ‘bevroren conflicten’, verbetering van het
respect voor mensenrechten en het alsnog overeenkomen van een actieplan.
Enkele ministers onderstreepten het belang van zorgvuldige coördinatie
van de inbreng van de EU in de OVSE.

Moldavië

De ministers stonden kort stil bij situatie in Moldavië na de
verkiezingen op 28 november jl. en waren het eens dat alle betrokken
partijen moeten worden aangespoord samen te werken aan beëindiging van
de constitutionele crisis in het land. Enkele ministers stelden dat de
EU moet blijven investeren in de goede relatie met Moldavië middels
verschillende vormen van steun en bezoeken op hoog niveau. Ook moet de
EU blijven aandringen op een constructieve opstelling van alle partijen
die betrokken zijn in het conflict over Transdnjestrië, teneinde
hiervoor een oplossing te vinden. Ten aanzien van het door de Commissie
opgestelde actieplan inzake visumvrijheid voor Moldavië onderstreepte
minister Rosenthal dat het noodzakelijk is een impact assessment te
ontvangen alvorens de Raad kan besluiten over beslissende stappen in het
proces dat uiteindelijk moet leiden tot visumliberalisering tussen de EU
en Moldavië.

Iran

HV Ashton deed verslag van de gesprekken van de E3+3 met Iran in Genève
op 6 en 7 december jl. Zij was positief over de eensgezindheid die de
E3+3 tentoonspreidde tijdens de gesprekken. Een vervolgafspraak voor een
bijeenkomst Istanbul is gemaakt. Hiermee was vooralsnog zeker gesteld
dat de gesprekken werden voortgezet. Frankrijk, Duitsland en het VK (E3)
beaamden dit en spraken hun waardering uit voor de wijze waarop de HV de
gesprekken had geleid. 

Tegelijkertijd moest erkend worden dat de gesprekken geen concreet
inhoudelijk resultaat hadden opgeleverd. Tijdens de komende
bijeenkomsten zou moeten blijken of Iran bereid is een serieus gesprek
aan te gaan. Meerdere ministers onderstreepten dat de druk op Iran moest
worden gehandhaafd om concrete voortgang te bevorderen. 

Strategische partners en prioriteiten 2011

De Raad besprak de voortgang met de uitwerking van een geïntegreerd,
overkoepelend beleid voor de relatie met strategische partners, ter
voorbereiding van de discussie hierover in de Europese Raad van 16 en 17
december a.s. Hij ging daarbij tevens in op de prioriteiten voor 2011. 

HV Ashton kwalificeerde strategische partners als landen waarvan het
handelen van direct, significant belang is voor de economische en
politieke belangen van de EU. Uitgangspunt was dat voor effectief beleid
een beperkt aantal prioriteiten en duidelijke deliverables en trade-offs
geïdentificeerd moesten worden. Daarnaast is het noodzakelijk de
Europese waarden, onder andere op het gebied van respect voor
mensenrechten, consequent uit te dragen. Ook moet voor coherentie, zowel
tussen de verschillende EU beleidsterreinen als tussen het EU beleid en
het bilaterale beleid van de lidstaten, worden gezorgd. De HV ging in
het bijzonder in op de relaties van de EU met de Verenigde Staten,
Rusland en China. Zij noemde de noodzaak van een gedifferentieerde
benadering: elke strategische partner moet op de voor die partner meest
geëigende manier benaderd worden. 

De ministers bevestigden dat HV Ashton een belangrijke coördinerende
taak heeft. Verscheidene ministers noemden dat de lidstaten deze rol
moeten ondersteunen door ook tegenover derden het beleid van de HV ten
volle te steunen. De leden van de Raad verwelkomden de lijnen die de HV
had geschetst voor de relaties met Rusland, China en de VS. Enkelen
wezen erop dat de VS als belangrijkste bondgenoot een bijzondere positie
onder de strategische partners inneemt. Het uitdragen van Europese
waarden werd beschouwd onderdeel van de ‘dignified diplomacy’ die de
EU voert en moet blijven voeren.

Meerdere ministers spraken waardering uit voor de wijze waarop de EU de
recente topbijeenkomsten met belangrijke partners heeft voorbereid. De
topontmoetingen met China (6 oktober jl.), de VS (21 november jl.) en
Rusland (7 december jl.) hebben aangetoond dat de EU in staat is om haar
belangen steviger voor het voetlicht te brengen. Enkele ministers wezen
erop dat de EU oog moet houden voor het perspectief van de wederpartij
om haar instrumenten en hefbomen zo goed mogelijk te kunnen inzetten. 

Een aantal ministers wees op het belang van de Europese Dienst voor
Extern Optreden als krachtig instrument in het externe beleid ten
opzichte van strategische partners en bepleitte spoedige verdere
operationalisering van de dienst, waarop de HV antwoordde hieraan met
volle kracht te werken. 2010 had voor de HV in het teken gestaan van de
voorbereiding van de EDEO en van het aanknopen van goede relaties met de
belangrijkste partners. In het komende jaar zou de meeste aandacht
moeten uitgaan naar de buurlanden van de Unie en de strategische
partners.

AOB: religieuze minderheden

Op verzoek van meerdere lidstaten besprak de Raad de mogelijkheden om de
omgang met religieuze minderheden wereldwijd beter te monitoren. Mede
met verwijzing naar het recente geweld tegen christenen in Irak sprak
minister Rosenthal zijn steun uit voor intensivering van de structurele
aandacht van de Unie voor dit onderwerp. Deze wordt onder andere gegeven
in het kader van de implementatie van het EU-actieplan voor bescherming
van godsdienstvrijheid in derde landen. In de jaarlijkse
EU-mensenrechtenrapportage zal een evaluatie van de situatie van
religieuze minderheden worden opgenomen en zal nader worden ingegaan op
de lopende activiteiten. HV Ashton herhaalde dat mensenrechtenbeleid als
een ‘zilveren draad’ met al haar activiteiten verweven is.

Ministeriële bijeenkomst Oostelijk Partnerschap

Voorafgaand aan de Raad vond de tweede ministeriële bijeenkomst van het
Oostelijk Partnerschap plaats, waarbij naast de EU-lidstaten ook de
ministers uit de partnerlanden aanwezig waren (Armenië, Azerbeidzjan,
Georgië, Moldavië, Oekraïne, Wit-Rusland). Tijdens de bijeenkomst
werd vooruitgeblikt naar de aanstaande Top van het Oostelijk
Partnerschap, voorzien in Boedapest in mei 2011. Zowel een groot aantal
lidstaten als de partnerlanden benadrukten het belang van verdergaande
politieke samenwerking en economische integratie. Ook werd het belang
van ruimere financiering voor projecten en het belang van voor
verbeterde mobiliteit en visumliberalisatie als lange termijn
doelstelling onderstreept. Nederland benadrukte het belang van de in het
Partnerschap verankerde conditionaliteiten op het gebied van
mensenrechten, democratisering en rechtsstaat. Nederland stelde dat een
eenmaal ingezet traject richting visumliberalisatie alleen gefaseerd en
stap voor stap doorlopen kan worden, op basis van de daarvoor geldende
voorwaarden en op basis van een nadere analyse van de gevolgen op het
gebied van binnenlandse veiligheid en migratie. Nederland benadrukte de
noodzaak van democratische hervormingen in Wit-Rusland.