Preview document (🔗 origineel)

---

Voorstel van de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu aan de
Kamer

tot aanwijzing van het Hoogwaterbeschermingsprogramma als Groot Project
in de zin van de Regeling Grote Projecten

Aanleiding

Het hoogwaterbeschermingssysteem is bedoeld om Nederland veilig te
houden en ervoor te zorgen dat de Nederlandse waterkeringen voldoen aan
de veiligheidsnorm. Het hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) heeft als
doel de afgekeurde waterkeringen op sobere, doelmatige en robuuste wijze
te versterken. Onlangs heeft de minister van I&M aan de Kamer
gecommuniceerd dat er bij het HWBP sprake is van tegenvallende uitgaven
(0,9 miljard euro). Tevens is de verwachting dat met de afronding van
een nieuwe toetsronde in 2011 een groter aantal waterkeringen niet meer
zal voldoen aan de normen. De maatschappelijke risico’s en kosten die
verband houden met het HWBP nemen hierdoor mogelijk verder toe. 

De commissie I&M maakt zich zorgen om het financiële tekort, het niet
halen van de veiligheidnormen, de ondoorzichtige aanpak van
hoogwaterbescherming en het uitblijven van maatschappelijk debat over
het voor Nederland zo belangrijke thema waterveiligheid. Daarom stelt de
commissie I&M aan Kamer voor om het HWBP aan te wijzen als Groot Project
in de zin van de door de Kamer vastgestelde regeling Grote Projecten. De
commissie is van mening dat haar controlerende taak vereist dat de Kamer
periodiek meer toegesneden informatie over dit project ontvangt. 

Nadere onderbouwing

In de regeling Grote Projecten staan 6 overwegingen genoemd aan de hand
waarvan de commissie haar voorstel beargumenteert: 

Is sprake van een niet-routinematig, grootschalig en in de tijd
begrensde activiteit?

Zijn er belangrijke gevolgen voor de samenleving en/of voor de
Rijksdienst?

Het Hoogwaterbeschermingsprogramma is in principe regulier beleid op de
begroting van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) en niet
zozeer een project in de strikte betekenis van het woord. Het HWBP is
echter wel onder te verdelen in verschillende fases, aan de hand van de
periodieke toetsingen van de waterkeringen. Het huidige HWBP is
gebaseerd op de resultaten van de Eerste (2001) en de Tweede Toetsing
(2006). Deze fase van het HWBP is in 2008 van start gegaan en zal lopen
tot 2015, met een mogelijk uitloop tot 2017. De resultaten van de Derde
Toetsing zijn te verwachten in het voorjaar van 2011. Deze zullen meer
uitsluitsel geven over veiligheidsnormen en mogelijke extra tegenvallers
in de nabije toekomst en zullen mogelijk aanleiding zijn om het HWBP uit
te breiden. 

Het voorstel is het groot project af te bakenen op basis van het huidige
HWBP (92 projecten). Mocht de Derde Toetsing aanleiding geven tot
scopewijzigingen binnen de huidige 92 projecten, dan zullen deze
vanzelfsprekend in het groot project worden meegenomen. Eventuele nieuwe
projecten naar aanleiding van de Derde Toetsing zullen in principe geen
onderdeel uitmaken van het groot project. Mocht de staatssecretaris
echter goede argumenten hebben om hiervan af te wijken, dan staat de
commissie open voor uitbreiding van de scope. 

Op basis van de huidige inzichten is de commissie van mening dat de
eindevaluatie van het groot project in 2017 zou moeten plaatsvinden. De
huidige fase van het HWBP zou dan volgens de planning moeten zijn
afgerond en de resultaten van de Vierde Toetsing kunnen dan bij de
eindevaluatie gebruikt worden. 

Draagt het Rijk alleen of grotendeels de verantwoordelijkheid voor dit
project?

Er is een gedeelde verantwoordelijkheid tussen het Rijk, provincies en
waterschappen. Financiële risico’s voor waterkeringen zijn op dit
moment voor het Rijk voor zover de afkeuring het gevolg is van een
wijziging in de veiligheidsnorm of het wettelijke
toetsingsinstrumentarium. Bij de recente tegenvaller van 0,9 miljard
euro, die overigens vrij laat aan de Tweede Kamer is gemeld, is dit
inderdaad het geval.

Zijn er substantiële financiële gevolgen en/of aanmerkelijke
uitvoeringsrisico’s aan het project verbonden?

De totale kosten van het huidige HWBP waren aanvankelijk geschat op 1,8
miljard euro; de huidige ramingen gaan uit van een bedrag ad. 2,7
miljard euro. De onjuiste raming bij de start van het huidige HWBP wordt
verklaard door tijdsdruk bij het toenmalige ministerie van Verkeer en
Waterstaat, alsmede door de toepassing van nieuwe normen en andere
toetsingsmethodes. Niet uit te sluiten valt dat de doorrekening van de
nieuwe toetsronde (in het voorjaar van 2011) zal leiden tot aanvullende
financiële risico’s.

Is sprake van nieuwe technologieën of nieuwe financieringsconstructies?

Is sprake van een in organisatorisch opzicht complex besturings- en
uitvoeringsproces?

Het huidige financieringssysteem kent geen duidelijke
efficiencyprikkels. Beheerders ontvangen thans naast de 100% vergoeding
voor de realisatiekosten ook een vergoeding voor de
voorbereidingskosten. Momenteel wordt nagedacht om de financiële
beheersbaarheid en de doelmatige uitvoering te bevorderen door prikkels
in de bekostigingssystematiek in te bouwen, bijvoorbeeld door
waterschappen een bepaalde financiële verantwoordelijkheid te geven.
Gezien de complexe organisatiestructuur bij het HWBP (Rijk, provincies
en waterschappen) kan het HWBP ook op dit punt worden aangemerkt als
groot project.