[overzicht] [activiteiten] [ongeplande activiteiten] [besluiten] [commissies] [geschenken] [kamerleden] [kamerstukdossiers] [open vragen]
[toezeggingen] [stemmingen] [verslagen] [šŸ” uitgebreid zoeken] [wat is dit?]

Beleidsreactie

Bijlage

Nummer: 2011D10994, datum: 2011-03-04, bijgewerkt: 2024-02-19 10:56, versie: 1

Directe link naar document (.doc), link naar pagina op de Tweede Kamer site.

Bijlage bij: IOB-Evaluatie NIMD (2011D10992)

Preview document (šŸ”— origineel)


	Beleidsreactie

Opzet en methodologie

De institutionele evaluatie van het NIMD vond plaats in het kader van de
overkoepelende Evaluation of Dutch Support to capacity development;
Evidence based case studies. Deze evaluatie zal u later toegaan. De
focus van het NIMD deel van deze evaluatie lag op behaalde resultaten
van de zuidelijke partners en het identificeren van factoren die de mate
van effectiviteit van de door het NIMD verleende steun aan zuidelijke
partners kunnen helpen verklaren. Institutionele en inhoudelijke
aspecten van betrokkenheid van Nederlandse politieke partijen (als mede
oprichters en als ervaringsdeskundigen) bij het NIMD zijn eveneens
onderzocht. De ToR is hiertoe uitgebreid met een aantal aanvullende
evaluatievragen.  

Algemeen-Nederlands beleid

Het Nederlands beleid is er op gericht om democratiseringsprocessen in
ontwikkelingslanden te ondersteunen. Dit gebeurt via activiteiten die
een goed functionerende duurzame parlementaire meerpartijendemocratie in
ontwikkelingslanden bevorderen ondermeer door middel van ondersteuning
van politieke partijen en/of parlementen in ontwikkelingslanden. Het
Netherlands Institute for Multi Party Democracy (NIMD) is Ć©Ć©n van de
organisaties die hiervoor subsidie ontvangt. Het mandaat van NIMD is als
volgt geformuleerd: de missie van NIMD, als een organisatie van
Nederlandse politieke partijen, is erop gericht om het
democratiseringsproces in jonge democratieƫn te steunen door het
versterken van politieke partijen als de steunpilaren van de
parlementaire democratie teneinde een goed functionerend, duurzaam en
pluralistisch partijpolitiek systeem te helpen creƫren. Het NIMD heeft
dit mandaat vertaald in vier doelstellingen: 

versterking van meerpartijen politieke systemen; 

steun aan de institutionele ontwikkeling van politieke partijen;

verbetering van de relatie tussen politieke partijen en organisaties van
het maatschappelijk middenveld; 

steun aan lokale centra voor meerpartijen democratie (CMDā€™s).

Appreciatie van de hoofdbevindingen

Ik beperk me hier tot het noemen van de in het kader van deze brief
meest relevante bevindingen en geef daarvan een korte appreciatie:

Op het terrein van capaciteitsontwikkeling:

De evaluatie stelt vast dat de steun van NIMD essentieel was voor de
opzet en ontwikkeling van Centra voor Meerpartijen Democratie (CMDā€™s)
in de door de evaluatie onderzochte cases (Guatemala, Mali, Kenia en het
West Afrika Regionale Programma van Politieke Partijen). De Centra voor
Meerpartijen Democratie op hun beurt zijn van essentieel belang voor de
ontwikkeling van een meerpartijendemocratie in hun respectievelijke
landen. De financiƫle bijdrage bedroeg vaak bijna 100 % en had ook
betrekking op lokale kosten van NIMD en de lokale Centra voor
Meerpartijen Democratie. Deze Centra zijn cruciale factoren geweest bij
het bereiken van, enkele hieronder genoemde, resultaten. Daarbij past
echter meteen een relativering, omdat de evaluatie constateert dat
veranderingen op het niveau van politieke partijen wel tot stand komen,
maar dat deze veranderingen tegelijkertijd broos zijn. 

Belangrijk in de evaluatie is verder de vaststelling dat de
NIMD-benadering de ontwikkeling van ā€˜home-grownā€™ agendaā€™s voor
verandering en ontwikkeling van meerpartijendemocratie in de landen waar
NIMD werkt mogelijk heeft gemaakt. NIMD neemt daarbij terecht het
beginsel van lokaal ā€˜ownershipā€™ als uitgangspunt voor het verlenen
van steun en onderkent daarmee het belang van endogene factoren in de
ontwikkeling van de capaciteit van politieke actoren, in het bijzonder
van politieke partijen. Deze factoren zijn belangrijk voor zowel
zeggenschap als rekenschap. Zij dragen ertoe bij dat de stem van burgers
wordt gehoord en het bestuur verantwoording aflegt aan de eigen
bevolking. Parlementen en politieke partijen in landen waar NIMD actief
is, spelen een belangrijke rol in de controle op de uitvoerende macht.
Deze rol is staatsrechtelijk vergelijkbaar met de controlerende rol in
Nederland en andere westerse democratieƫn. Wel vullen zij deze rol op
eigen wijze in, die bepaald wordt door de specifieke politieke context
in het desbetreffende land. Deze context is van belang omdat de complexe
werkelijkheid in ontwikkelingslanden uitgangspunt moet zijn bij de vraag
hoe Nederland in een land effectief kan bijdragen aan de doelstellingen
van goed bestuur en het ondersteunen van democratiseringsprocessen. Het
NIMD neemt de lokale politieke context terecht als uitgangspunt voor de
steun die het geeft aan de versterking van een meerpartijendemocratie.

De evaluatie stelt verder vast dat zowel de Centra voor Meerpartijen
Democratie als lokale politieke partijen hebben bijgedragen aan een
meerpartijendialoog en dat deze van invloed is geweest op nationale
democratische hervormingsprocessen. Een verband tussen deze
veranderingen en de inzet van het NIMD is daarbij volgens de evaluatie
aannemelijk, maar moeilijk aan te tonen. Verwezenlijking van een goed
functionerend, pluralistisch partijpolitiek systeem is, zo stelt de
evaluatie, immers een zaak van lange adem en afhankelijk van een groot
aantal factoren waarover NIMD geen controle heeft.

Ik herken mij in bovenstaande bevindingen, zowel waar het gaat om de
door NIMD geboekte resultaten als om het moeilijk aan te tonen verband
tussen de inzet van NIMD en de geconstateerde, broze veranderingen op
het niveau van politieke partijen en de ontwikkeling van een
meerpartijendemocratie. Helder is wel, dat de CMDā€™s, die in deze
ontwikkeling een belangrijke rol spelen, er zonder de steun van NIMD
niet (in deze vorm) zouden zijn gekomen.

Het mandaat van NIMD is volgens de evaluatie op zich duidelijk, maar
niet vertaald in een duidelijke strategie voor veranderingsprocessen
teneinde de efficiency, de coherentie en de effectiviteit van zijn
activiteiten te bevorderen. Een strategisch kader voor het werk van
NIMD, waarin wordt bepaald op welke wijze het NIMD de
meerpartijendemocratie wil bevorderen is van groot belang voor de
toekomstige programmering. De evaluatie plaatst daarbij wel de
kanttekening, dat het hier vooral gaat om endogene processen en dat deze
vaak bepalend zijn voor de ontwikkeling van de programmaā€™s. 

In mijn visie biedt de innovatieve en vraaggestuurde aanpak van het NIMD
de mogelijkheid voor endogene capaciteitsopbouw en versterking van
lokaal leiderschap. Een brede definitie van capaciteitsopbouw van
politieke partijen is daarvoor noodzakelijk: meer aandacht voor het hoe
in plaats van het wat. Dit element blijkt in de praktijk bij het NIMD
nog steeds onvoldoende ontwikkeld te zijn. 

De grootste uitdaging is het zeker stellen van lokale financiering van
politieke partijen waarbij het NIMD een strategische partner kan zijn
bij het zoeken naar alternatieve, duurzame financieringsmodaliteiten.
Het is daarbij van groot belang dat politieke partijen een
partij-identiteit, een ideologie, een visie op de maatschappij en een
ontwikkelingsprogramma opstellen. Verder moeten zij de belangen van
burgers leren behartigen, bestuurders ter verantwoording leren roepen en
een ā€˜goed bestuursagendaā€™ gaan ontwikkelen. Daartoe is uiteindelijk
ook een verandering van het (democratisch) systeem noodzakelijk. NIMD
kan aan deze verandering een belangrijke bijdrage leveren, maar deze
zeker niet zelfstandig bewerkstelligen.

	

De evaluatie constateert verder, dat bestuurlijke en management kwesties
de efficiency van NIMD onder druk zetten. Dit komt ook in de
institutionele evaluatie tot uitdrukking. Ik onderschrijf deze
constatering en ga hier in het onderstaande nader op in. 

Institutionele evaluatie

De structuur van het NIMD is uniek in de wereld: zeven Nederlandse
politieke partijen maken gezamenlijk deel uit van de bestuurstructuren,
geven toegang tot politieke expertise en leveren politieke adviseurs om
in het kantoor van NIMD te werken. Deze unieke structuur van het NIMD is
nog steeds relevant. Wel signaleert IOB enkele duidelijke uitdagingen op
het terrein van effectiviteit en efficiency, zoals de verdeling van
taken tussen de politieke adviseurs en de programmamedewerkers en de
effectiviteit van de inbreng van de experts van de Nederlandse politieke
partijen. De informatievoorziening aan het Bestuur van het NIMD is
momenteel inadequaat. 

Het evaluatierapport heeft mij aanleiding gegeven om met het oog op de
toekomst van het NIMD nog eens goed te kijken naar de interne structuur,
waaronder de samenwerking tussen directie en bestuur. Ook dient aandacht
te worden gegeven aan verbetering van de monitoring en
evaluatiecapaciteit en het lerend vermogen van het NIMD. Het NIMD heeft
op mijn instigatie en op basis van een door mij goedgekeurd plan van
aanpak een reorganisatieproces in gang gezet teneinde de interne
structuur te verbeteren. Deze reorganisatie wordt inmiddels uitgevoerd
en zal naar verwachting per 1 maart zijn afgerond.

Op de vraag naar de rol van politieke partijen bij het NIMD, zoals
neergelegd in de twee Kamermoties (31 924 V, nr. 5 en 10) ingediend op
16 juni 2009, geeft de evaluatie aan dat er ten aanzien van deze rol
enkele uitdagingen liggen. De rol van Nederlandse politici in de
landenprogrammaā€™s is niet duidelijk en goede voorbeelden zijn beperkt.
De toegevoegde waarde van Nederlandse politici ligt vooral in het openen
van deuren en het scheppen van een sfeer van vertrouwen in de
meerpartijendialoog. Binnen het NIMD wordt bekeken hoe Nederlandse
politici beter kunnen worden betrokken bij de activiteiten door ze
bijvoorbeeld voor langere tijd bij een landenprogramma in te zetten. De
toegevoegde waarde van de politieke medewerkers (PACOā€™s) ligt vooral
in het gemakkelijker toegang krijgen tot en het onderhouden van
operationele banden met de politieke partijen (de uniciteit van NIMD).
Inhoudelijk is er echter geen meerwaarde geconstateerd. Zo is er geen
sprake van versterking van de politieke analyses van de betrokken
landen.  

Ik wil de vraag over de rol van politieke partijen echter graag wat
breder en principiƫler trekken. Hierbij spelen twee belangrijke
factoren een rol. Enerzijds betreft dit mijn politieke
verantwoordingsrelatie, als bewindspersoon, ten opzichte van het
parlement en de rol van het ministerie als (onder meer)
subsidieverstrekker. Anderzijds gaat het om de rol van de betrokken
politieke partijen, die zowel een controlerende taak in het parlement
hebben als ook deel uitmaken van de NIMD-bestuursstructuur. Hieruit
vloeit de vraag voort of het wel juist is dat de betrokken politieke
partijen rechtstreeks verantwoordelijkheid hebben voor het NIMD als
organisatie.  

Over deze meer fundamentele en principiƫle vraag betreffende de rol van
Nederlandse politieke partijen bij het NIMD heeft het evaluatierapport
zich niet uitgesproken. Ik acht het echter wenselijk dat de politieke
partijen geen rechtstreekse verantwoordelijkheid voor het NIMD dragen.
Dit impliceert mijns inziens ook dat Kamerleden niet zelf rechtstreeks
betrokken zouden moeten zijn bij concrete activiteiten en projecten van
het NIMD. Zo worden mogelijke problemen voorkomen in de relatie tussen
het Ministerie van Buitenlandse Zaken, dat de subsidie verleent, en
betrokken Kamerleden, die primair een controlerende rol dienen te
vervullen ten aanzien van de regering. Die onafhankelijke rol kunnen zij
alleen dan goed vervullen, als zij niet tegelijkertijd betrokken zijn
bij de uitvoering van programmaā€™s van een organisatie, die subsidie
van het Ministerie ontvangt.

Consequenties voor het Nederlands beleid

De bevindingen van deze evaluatie evenals de principiƫle vraag over de
rol van de politieke partijen bij het NIMD worden meegenomen bij de
gedachtebepaling over de toekomstige relatie met het NIMD, inclusief de
vraag van mogelijke subsidieverlening in de toekomst. 

1