Preview document (🔗 origineel)

---

Overeenkomst tussen het Koninkrijk België, het Groothertogdom Luxemburg
en het Koninkrijk der Nederlanden (de Benelux-Staten) en de Republiek
Kosovo betreffende de terug- en overname van onregelmatig binnengekomen
en/of verblijvende personen, met Uitvoeringsprotocol (Terug- en
Overnameovereenkomst); Brussel, 12 mei 2011 (Trb. 2011, 127)

TOELICHTENDE NOTA

Algemeen

Inleiding

Het onderhavige verdrag vormt tezamen met andere verdragen van dezelfde
strekking, zoals de laatstelijk tot stand gekomen Overeenkomst tussen de
Benelux-Staten (het Koninkrijk België, het Groothertogdom Luxemburg,
het Koninkrijk der Nederlanden) en de Republiek Armenië betreffende de
overname van onregelmatig verblijvende personen (Brussel, 3 juni 2009;
Trb. 2009, 124), een uitvloeisel van hetgeen reeds verschillende malen
met de Staten-Generaal over de betekenis van dergelijke
overnameverdragen is besproken. 

In het regeerakkoord is intensivering van het terugkeer- en uitzetbeleid
aangemerkt als prioriteit. Het beleid met betrekking tot terugkeer is
uiteengezet in de kamerbrief “Terugkeer in het vreemdelingenbeleid”
(Kamerstukken II 2010/11, 19  637, nr. 1436). Doelstelling van dit
beleid is, onder meer, met de zogenoemde herkomstlanden een goede
samenwerking op het gebied van terugkeer te realiseren en te
onderhouden, alsmede een betere samenhang na te streven met het
Nederlandse beleid ten opzichte van deze landen.

In het kader van het terugkeerbeleid wordt ernaar gestreefd met
belangrijke herkomstlanden van migranten een terug- en overnameverdrag
te sluiten. Hierbij gaat het in de eerste plaats, maar niet uitsluitend,
om de landen van herkomst die in het kader van dat beleid als
prioritaire landen zijn aangemerkt. Voorts blijft ook het uitgangspunt
uit de “Notitie inzake opname van terug- en overnameclausules in
bilaterale verdragen” (Kamerstukken II 2003/04, 29 344, nr. 20)
gehandhaafd dat in bilaterale verdragen met herkomstlanden een terug- en
overnameclausule dient te worden opgenomen, die zowel ziet op de
verplichting eigen onderdanen terug te nemen als op de verplichting op
verzoek een verdrag te sluiten waarin de terugname van eigen onderdanen
en de overname van onderdanen van derde landen en staatlozen wordt
geregeld.

Terug- en overnameverdragen waarbij het Koninkrijk der Nederlanden
partij is of waaraan Nederland als lid van de Europese Unie is gebonden,
worden gesloten op verschillende niveaus.

 

Het Koninkrijk sluit niet zelf bilateraal terug- en overnameverdragen.
Op grond van de op 11 april 1960 te Brussel totstandgekomen Overeenkomst
tussen het Koninkrijk der Nederlanden, het Koninkrijk België en het
Groothertogdom Luxemburg inzake de verlegging van de personencontrole
naar de buitengrenzen van het Beneluxgebied (Trb. 1960, 40) sluiten de
lidstaten van de Benelux hun terug- en overnameverdragen gezamenlijk. De
Benelux-staten bepalen in overleg met elkaar met welke landen van
herkomst onderhandelingen worden geopend en welke van de Benelux-staten
daarin het voortouw neemt. Daarbij is de omvang van de
terugkeerproblematiek in de drie landen mede bepalend. De terug- en
overnameverdragen die in Benelux-verband worden gesloten, gaan in de
regel vergezeld van een uitvoeringsprotocol waarin specifieke
uitvoeringsbepalingen zijn opgenomen. Het uitvoeringsprotocol wordt
eveneens door de Benelux-staten gezamenlijk met de verdragspartner
overeengekomen. De onderhandelingen met Kosovo over het onderhavige
verdrag zijn gevoerd door België.

Daarnaast is Nederland gehouden aan terug- en overnameovereenkomsten die
de Europese Unie sluit. De Europese Unie is bevoegd tot het sluiten van
dergelijke verdragen op grond van artikel 79, derde lid, van het Verdrag
betreffende de werking van de Europese Unie, volgens de procedure van
artikel 218 van hetzelfde Verdrag (zie Trb. 2008, 51, voor de
geconsolideerde tekst). Op grond van die bepaling verleent de Raad van
de Europese Unie de Europese Commissie op haar voorstel een mandaat om
onderhandelingen te openen met bepaalde landen. Bij de keuze van deze
landen baseert de Raad zich ondermeer op criteria als migratiedruk uit
het desbetreffende land en de geografische ligging ten opzichte van het
grondgebied van de Europese Unie. De Europese Unie heeft tot nu toe
EU-overnameovereenkomsten gesloten met Albanië, Bosnië-Herzegovina,
Georgië, Hongkong, Macau, de voormalige Joegoslavische Republiek
Macedonië, Moldavië, Montenegro, Oekraïne, Pakistan, de Russische
Federatie, Servië en Sri Lanka. Zolang de Europese Unie geen gebruik
maakt van haar bevoegdheid een EU-overnameovereenkomst te sluiten,
blijven de lidstaten bevoegd dat zelf, op bilateraal, of zoals in het
geval van de Benelux op multilateraal niveau, te doen. 

Bij de overnameovereenkomsten die in EU-verband tot stand komen, kan
elke lidstaat afzonderlijk een uitvoeringsprotocol met de andere partij
sluiten. Een dergelijk uitvoeringsprotocol biedt de partijen de
mogelijkheid nadere afspraken te maken over de praktische uitvoering van
de in de EU-overnameovereenkomst overeengekomen bepalingen en over de
concrete samenwerking tussen de uitvoerende diensten die hiervoor
verantwoordelijk zijn. Nederland sluit uitvoeringsprotocollen in
Benelux-verband, ingevolge de eerdergenoemde Overeenkomst inzake de
verlegging van de personencontrole naar de buitengrenzen van het
Beneluxgebied. 

Inhoud van het verdrag

Het verdrag strekt ertoe de feitelijke uitzetting van vreemdelingen ten
aanzien van wie op basis van het nationale recht de verplichting bestaat
Nederland te verlaten, te vergemakkelijken. De uitoefening van de op
grond van de Vreemdelingenwet 2000 bestaande bevoegdheid om uit te
zetten, wordt vergemakkelijkt doordat de aangezochte partij erkent,
onder bepaalde omstandigheden, tot terug- of overname verplicht te zijn.


Het verdrag bevat een uitvoeringsprotocol dat op dezelfde dag als het
verdrag tot stand is gebracht.

Het verdrag bevat voorwaarden waaronder de partijen gehouden zijn eigen
onderdanen terug te nemen, alsmede derdelanders en staatlozen over te
nemen, evenals procedurele bepalingen met betrekking tot het indienen en
beantwoorden van een verzoek tot terug- of overname. De praktijk heeft
geleerd dat door dergelijke afspraken te maken de procedure met
betrekking tot vaststelling van de identiteit en nationaliteit zodanig
is gedefinieerd, dat de termijnen voor de afgifte van vervangende
reisdocumenten daardoor aanzienlijk worden bekort. Het verdrag regelt
voorts de voorwaarden waaronder en de wijze waarop partijen gehouden
zijn de doorgeleiding over elkaars grondgebied toe te staan van naar
derde landen te verwijderen personen.

Koninkrijkspositie

Dit verdrag inzake terug- en overname is van toepassing op het Europese
grondgebied van het Koninkrijk der Nederlanden. Overeenkomstig artikel
16 zal het verdrag worden uitgebreid tot Aruba, Curaçao en het
Caribische deel van Nederland. De regering van Sint Maarten beraadt zich
nog over de wenselijkheid van medegelding. De goedkeuring van het
verdrag wordt dan ook voor het gehele Koninkrijk gevraagd.

Artikelsgewijze toelichting 

Artikel 1: Definities en werkingssfeer

Artikel 1 definieert de belangrijkste begrippen uit het verdrag. Zo
wordt in het eerste lid de term “grondgebied” omschreven voor zowel
de Benelux-staten als voor Kosovo. Vanwege het feit dat niet alle in
Kosovo verblijvende staatsburgers tevens de Kosovaarse nationaliteit
bezitten, spreekt het verdrag in relatie tot Kosovo over staatsburger
(“citizen”) in plaats van eigen onderdaan. 

Artikel 2: Terugname van eigen onderdanen of staatsburgers

Dit artikel bepaalt wanneer er een verplichting bestaat tot terugname
van eigen onderdanen of staatsburgers. Er is sprake van een dergelijke
verplichting indien betrokkene niet of niet langer aan de voorwaarden
voor toegang tot of verblijf op het grondgebied van de verzoekende
Partij voldoet en indien kan worden bewezen dan wel aannemelijk kan
worden gemaakt dat betrokkene de nationaliteit of het staatsburgerschap
heeft van de aangezochte Partij. Deze verplichting geldt in de regel ook
indien betrokkene de nationaliteit of het staatburgerschap is
kwijtgeraakt. Op grond van het derde lid van dit artikel zal de
aangezochte Partij de voor de teruggeleiding van de over te nemen
persoon noodzakelijke reisdocumenten verstrekken.

Artikel 3:Overname van onderdanen van een derde Staat en staatlozen

Artikel 3 ziet op de overname van derdelanders en staatlozen. Er bestaat
een verplichting tot overname indien betrokkene niet of niet langer aan
de voorwaarden voor toegang tot of verblijf op het grondgebied van de
verzoekende Partij voldoet en indien kan worden bewezen dan wel
aannemelijk kan worden gemaakt dat betrokkene een geldige
verblijfsvergunning of een visum, niet zijnde een transitvisum, heeft
van de aangezochte Partij of had ten tijde van de grensoverschrijding. 

Artikel 4: Indiening van het verzoek om terug- en overname

Artikel 4 legt vast welke gegevens bij een indiening van verzoek tot
terug- of overname dienen te worden overgelegd. Indien betrokkene
beschikt over een geldig reisdocument en, indien van toepassing, een
geldig visum of een geldige verblijfsvergunning van de aangezochte
Partij, kan worden volstaan met een mededeling aan de aangezochte Partij
over de ophanden zijnde overdracht.

Artikel 5: Bewijsmiddelen met betrekking tot eigen onderdanen of
staatsburgers

Artikel 5 somt de bewijsmiddelen op waarmee de nationaliteit van een
eigen onderdaan of het staatsburgerschap kan worden bewezen, dan wel
aannemelijk kan worden gemaakt. Indien geen van de genoemde
bewijsmiddelen kan worden overgelegd, kan de aangezochte Partij worden
gevraagd onderzoek te doen in het bevolkingsregister. Een positieve
uitkomst wordt beschouwd als bewijs. Tevens kan de aangezochte Partij
worden verzocht een interview af te nemen met betrokkene om te bepalen
of betrokkene een eigen onderdaan of staatsburger is.

Artikel 6: Bewijsmiddelen met betrekking tot onderdanen van een derde
Staat 

Artikel 6 somt de bewijsmiddelen op waarmee kan worden aangetoond dat is
voldaan aan de in artikel 3 vermelde voorwaarden voor overname van
derdelanders en staatlozen. 

Artikel 7: Termijnen

In dit artikel worden de termijnen vastgelegd voor de verschillende
procedurestappen. Een verzoek tot terugname kan te allen tijde worden
ingediend. Een verzoek tot overname moet worden ingediend binnen een
jaar nadat is duidelijk is geworden dat betrokkene niet (langer) aan de
voorwaarden voor toegang tot of verblijf op het grondgebied van de
andere partij voldoet. Een aangezochte Partij dient onmiddellijk maar
uiterlijk binnen 28 kalenderdagen op het verzoek te antwoorden. Indien
geen antwoord wordt ontvangen, wordt aangenomen dat met het verzoek
wordt ingestemd en kan overdracht naar de aangezochte partij
plaatsvinden met gebruikmaking van een door de verzoekende Staat af te
geven reisdocument. 

Artikel 8: Overdrachtmodaliteiten en wijze van vervoer

Artikel 8 legt de werkwijze bij de feitelijke overdracht vast. De
aangezochte Partij wordt over een ophanden zijnde overdracht
geïnformeerd. In principe wordt gebruik gemaakt van het vliegtuig,
evenwel worden overdrachten via het land of de zee niet uitgesloten. 

Artikel 9: Doorgeleiding

Artikel 9 ziet op doorgeleiding. Doorgeleiding van derdelanders over
elkaars grondgebied is mogelijk indien directe overdracht aan het land
van bestemming niet mogelijk is. Voorts zijn enkele situaties vastgelegd
waarin de doorgeleiding kan worden geweigerd. 

Artikel 10: Doorgeleidingsprocedure

Artikel 10 legt vast welke gegevens bij indiening van een
doorgeleidingsverzoek dienen te worden overgelegd. Ook dient de
aangezochte Partij op verzoek ondersteuning te verlenen aan de
doorgeleiding, met name door het houden van toezicht. 

Artikelen 11 tot en met 14

Deze artikelen bevatten zoals gebruikelijk in deze terug- en
overnameverdragen bepalingen over kosten, gegevensbescherming en het
Comité van deskundigen.

In artikel 13 worden de verplichtingen uit de vluchtelingenverdragen en
anti-folterverdragen gewaarborgd.

Artikel 15: Uitvoeringsprotocol 

Op de dag van ondertekening van het onderhavige verdrag is tevens een
uitvoeringsprotocol totstandgekomen. Op basis van artikel 15 bevat het
protocol praktische bepalingen voor de uitvoering van het verdrag zoals
procedurevoorschriften en de benoeming van de bevoegde autoriteiten en
te benutten grensposten. 

Het protocol dat hierbij eveneens ter goedkeuring wordt voorgelegd,
betreft uitsluitend de uitvoering van het verdrag, zodat eventuele
wijzigingen ervan op grond van artikel 7, onderdeel b, van de Rijkswet
goedkeuring en bekendmaking verdragen geen parlementaire goedkeuring
behoeven, behoudens het bepaalde in artikel 8 van die Rijkswet.

Bij het protocol is een zestal bijlagen gevoegd: formulieren die ten
behoeve van de terug- en overnameprocedure door de bevoegde instanties
gebruikt worden. Wijziging van deze bijlagen, waarvan de inhoud van
uitvoerende aard is ten opzichte van de bepalingen van het protocol waar
de bijlagen onderdeel van vormen, behoeft op grond van artikel 7,
onderdeel f, van de Rijkswet goedkeuring en bekendmaking verdragen geen
parlementaire goedkeuring, tenzij de Staten-Generaal zich thans het
recht tot goedkeuring terzake voorbehouden.

Artikelen 16 tot en met 19

De artikelen 16, 17, 18 en 19 van het onderhavige verdrag bevatten de
gebruikelijke bepalingen over de territoriale toepassing,
inwerkingtreding, schorsing, opzegging en depositaris. Deze behoeven
geen nadere toelichting.

DE MINISTER VOOR IMMIGRATIE EN ASIEL,

DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN,

 PAGE   4 

Het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State van het
Koninkrijk worden niet openbaar gemaakt, omdat het zonder meer
instemmend luidt (artikel 26, zesde lid jo vijfde lid, van de Wet op de
Raad van State).