Preview document (🔗 origineel)

---

Signalement 

Bestuurskracht gemeenten 

Werk en inkomen

Oktober 2013













Inhoud

Inleiding-3

Bevindingen-3

Invulling gemeentelijke beleidsvrijheid-3

Handhaving-4

Re-integratie, activering-4

Arbeidsmarktbeleid-4

Privacybeveiliging, Suwinet-4

      3	Structureel beeld en signaal-5

Inleiding

Eén van de kerntaken van de Inspectie SZW is het afgeven van signalen,
als toezichtbevindingen daartoe aanleiding geven.  

Op basis van een analyse van haar toezichtbevindingen over de laatste
twee en een half jaar (gerekend vanaf halverwege 2010), ziet de
Inspectie nu aanleiding een signaal te geven over de wijze waarop
gemeenten uitvoering geven aan de kabinetdoelstellingen op het terrein
van werk en inkomen. Dit in de context van een verschuiving van de
uitvoering van taken van het Rijk naar gemeenten, zoals in het
regeerakkoord voorgenomen. De uitvoering door gemeenten is daarmee
essentieel voor het slagen van het kabinetsbeleid. 

De hierna volgende bevindingen hebben geen betrekking op (alle)
individuele gemeenten, maar geven een algemeen beeld van de gezamenlijke
uitvoering. De hieraan ten grondslag liggende onderzoeksdocumenten zijn
voorhanden op de website van de Inspectie SZW. 

Bevindingen

Over de afgelopen twee en een half jaar heeft de Inspectie over het
proces en de resultaten van de uitvoering op het terrein van werk en
inkomen het volgende geconstateerd. 

Invulling beleidsvrijheid

Gemeenten beschikken over ruime beleidsvrijheid om  de doelen van het
Rijk - onder andere door de uitvoering van de WWB - te realiseren. 

Gemeentebesturen geven nauwelijks invulling aan deze beleidsvrijheid. Ze
laten dat in belangrijke mate over aan het operationele niveau. 
Medewerkers passen onder het motto van “maatwerk” in de praktijk
ontwikkelde vuistregels toe. Zo is er op de werkvloer sprake van een
grote mate van (professionele) autonomie, vaak zonder aansturing of
verantwoording op inhoud en resultaten. Dit leidt ertoe, dat binnen veel
gemeenten onvoldoende aandacht bestaat voor de beschikbaarheid van
betrouwbare cijfers over het al dan niet behalen van de doelen (als deze
 al geformuleerd zijn). 

Daardoor zijn gemeentebesturen niet in staat bij te sturen of in te
spelen op lopende of komende ontwikkelingen. Ditzelfde geldt voor
gemeenteraden waar het gaat om hun controlerende taak. De Inspectie ziet
hier overigens geen verschillen tussen grote en kleine gemeenten. 

Het welslagen van het kabinetsbeleid is ermee gediend, als
gemeentebesturen zich meer bewust zouden zijn van hun richtinggevende en
beleidsbepalende taken.

Deze algemeen geformuleerde bevindingen over  de sturende taken van
gemeentebesturen worden zichtbaar bij de werking en resultaten op
belangrijke onderdelen van het domein van werk en inkomen, zoals
handhaving, re-integratie en activering, arbeidsmarktbeleid en de
bescherming van privacy. Hieronder gaat de Inspectie daar op in. 

Handhaving

De Inspectie constateert dat de controle op fraude met en misbruik van
uitkeringen vaak niet verder gaat dan alleen een “papieren
controle”. Dit maakt pakkans geringer dan mogelijk en wenselijk is.
Gemeenten maken onvoldoende gebruik van technische middelen om  witte
fraude te bestrijden.  Daarnaast leggen ze slechts in beperkte mate
sancties op. Dit komt (mede) door de grote beslissingsvrijheid van de
behandelend beambte. Sturing en verantwoording op dit aspect vindt
weinig plaats.

Dat sturing en verantwoording tot resultaten leidt, blijkt uit onderzoek
waaruit naar voren komt dat bestuurlijke aandacht voor alertheid op
fraudesignalen en een actief terug- en invorderingsbeleid in hoge mate
loont.

Re-integratie, activering

Uit onderzoek van de Inspectie blijkt dat gemeenten onvoldoende sturen
op een meer dwingende inzet en ondersteuning gericht op
arbeidsparticipatie van cliënten. De aansturing ontbreekt of is
vrijblijvend. 

De Inspectie constateert verder dat er naast een aantal formele
(getoetste) ontheffingen van de arbeidsplicht sprake is van meerdere
materiële ontheffingen. Hierdoor is het werkelijke aantal
vrijstellingen van de sollicitatieplicht groter dan formeel is
toegestaan. Ook kunnen veel gemeenten mensen met een arbeidshandicap
niet in hun bestanden onderscheiden en hebben ze weinig inzicht in
arbeidsgerelateerde competenties en belemmeringen van
uitkeringsgerechtigden, wat de re-integratie belemmert.

Arbeidsmarktbeleid

Hoewel de vorming daarvan al geruime tijd tot de taken van gemeenten
behoort, is er nauwelijks sprake van een (zichtbaar) met partijen
afgestemd regionaal arbeidsmarktbeleid, dan wel concreet afgestemde
maatregelen voor cliënten die niet zonder steun aan de slag komen. 

Op deze taken is weinig bestuurlijke sturing zichtbaar, behalve bij 
gemeenten die meewerken aan experimenten vanuit de Programmaraad en
enkele gemeenten die wel actief onderling en met UWV samenwerken. 

De meerderheid van de gemeenten is onvoldoende gericht op een
gezamenlijk afgestemde benadering van werkgevers, noch op een
gezamenlijke (met UWV) informatieopbouw in hun systemen. Hierdoor komt
vraaggerichte matching onvoldoende van de grond. 

Punt van aandacht is hier overigens, dat onduidelijk is wat met
betrekking tot de regierol van gemeenten wordt verwacht.  

Privacybeveiliging, Suwinet

eer spelen al langer problemen met privacywaarborgen en een effectief
gebruik van Suwinet en met de toepassing van de verplichte eenmalige
gegevensuitvraag aan cliënten. Deze zaken missen de noodzakelijke
bestuurlijke aandacht.

Structureel beeld en signaal

De hiervoor genoemde bevindingen liggen ten grondslag aan een inmiddels
structureel beeld, dat veel gemeenten niet de prestaties op het terrein
werk en inkomen leveren die van ze verwacht worden. Deels kan dit
verklaard worden uit de bij herhaling gedane constatering, dat op inhoud
en te behalen doelen onvoldoende sturing en verantwoording plaatsvindt
en dat gemeenteraden zich hier  in hun controlerende rol onvoldoende
laten gelden. 

Een andere verklaring kan zijn dat wellicht te veel taken op het bord
van gemeenten liggen en dat de verwachtingen over wat gemeenten
aankunnen en kunnen presteren te hoog gespannen zijn.

De Inspectie geeft dit signaal mede af in het licht van het
kabinetsvoornemen om de komende jaren de uitvoering van een groot aantal
beleidsterreinen te herschikken en in aanzienlijke mate naar gemeenten
te verleggen. 

  HYPERLINK "http://www.inspectieszw.nl" www.inspectieszw.nl ;
Publicaties; rubrieken ‘Re-integratie en uitkeringen’ en ‘toezicht
en handhaving’, jaren 2010-2012

  DOCPROPERTY  iRapportTitel  \* MERGEFORMAT  Signalement Bestuurskracht
gemeenten  – Werk en Inkomen 

	  DOCPROPERTY  kPagina  \* MERGEFORMAT  Pagina    PAGE   \* MERGEFORMAT
 5    DOCPROPERTY  kPaginaVan  \* MERGEFORMAT  van    NUMPAGES   \*
MERGEFORMAT  5