[overzicht] [activiteiten] [ongeplande activiteiten] [besluiten] [commissies] [geschenken] [kamerleden] [kamerstukdossiers] [open vragen]
[toezeggingen] [stemmingen] [verslagen] [šŸ” uitgebreid zoeken] [wat is dit?]

Resultaten van het Nederland-Ruslandjaar per pijler (economisch, cultureel, politiek/maatschappelijk)

Bijlage

Nummer: 2014D26719, datum: 2014-07-11, bijgewerkt: 2024-02-19 10:56, versie: 2

Directe link naar document (.doc), link naar pagina op de Tweede Kamer site.

Bijlage bij: Terugblik Nederland-Ruslandjaar 2013 (2014D26718)

Preview document (šŸ”— origineel)


Bijlage 1

Resultaten van het Nederland-Ruslandjaar per pijler (economisch,
cultureel, politiek/maatschappelijk)

Resultaten en mogelijkheden voor follow-up van het economische programma

Op economisch gebied concentreerden de activiteiten van de Nederlandse
overheid zich op de piekmomenten rond de opening en afsluiting van het
bilaterale jaar en de economische missies en beursbezoeken aan Rusland
o.l.v. Nederlandse bewindspersonen. (Een volledig overzicht van de
(economische) piekmomenten in Rusland met betrokkenheid van deze
bewindspersonen treft u aan in bijlage 2) 

Bij een aantal van deze piekmomenten werd gebruikgemaakt van de
Russische uitnodiging om in het kader van NLRF eregast te zijn: bij het
St Petersburg International Economic Forum (SPIEF), de maritieme
NEVA-beurs in St Petersburg (bijgewoond door de SG van het ministerie
van I&M en de Commandant Zeestrijdkrachten) en de agro-beurs Golden
Autumn in Moskou. Rondom de opening van het bilaterale jaar werd in
Amsterdam voor ongeveer 700 deelnemers een ā€œNetherlands-Russia
Business Meetā€ gehouden.

De volgende (top-)sectoren werden vanuit Nederland in Rusland extra over
het voetlicht gebracht: energie, (luchthaven) infrastructuur en
logistiek, maritiem transport, sportinfrastructuur, agro-food en life
sciences & health, waarbij zowel aandacht was voor het grootbedrijf als
voor het MKB. Deze keuze werd sterk bepaald door de Russische vraag
binnen deze sectoren naar betrouwbare en innovatieve partners en
producten, die goed aansluit bij het Nederlandse aanbod.

De grotere Nederlandse bedrijven met belangen in Rusland werden bij het
economische programma van NLRF betrokken via VNO-NCW. In dit verband
werd driemaal een Nederlands-Russische CEO-ronde tafel georganiseerd:
rond de opening in Amsterdam, de afsluiting in Moskou en bij het SPIEF
in St Petersburg. Hierbij waren van Nederlandse kant betrokken: Z.M. de
Koning en H.M. de Koningin (bij de afsluiting), de minister-president
(opening en SPIEF) en de minister voor Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking (opening en afsluiting). Van Russische kant
nam vicepremier Dvorkovitsj aan al deze activiteiten deel en werd de
ronde tafel bij de opening ook bijgewoond door president Poetin. 

Rond de afsluiting van het jaar vond ook een brede economische missie
plaats met de ministers voor Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking en van VWS, waarbij naast Moskou ook Kazan
werd aangedaan voor gezondheidszorg en life sciences en (onder leiding
van DG BEB) Rostov aan de Don voor mogelijkheden op het gebied van
sportinfrastructuur. Bovendien vond in Moskou een zitting van de
bilaterale Gemengde Economische Commissie plaats o.l.v. minister Ploumen
en vicepremier Dvorkovitsj. Al met al is het hiermee zeker gelukt om
Nederland economisch goed over het voetlicht te brengen bij de
politiek-economische besluitvormers in Rusland. Dit valt ook af te
leiden uit de ondertekening van in totaal 30 samenwerkingsovereenkomsten
waarvan 4 op overheidsniveau en 26 tussen semi-overheden en private
zakelijke partijen rond de verschillende piekmomenten in Nederland en
Rusland.

De waardering voor de vanuit de overheid ondersteunde economische
activiteiten in het kader van NLRF2013 is volgens de evaluatie positief
(zeker ook bij de Russische deelnemers). Er zijn nieuwe contacten
aangeknoopt en het beeld van Nederland als betrouwbare en innovatieve
partner is duidelijk versterkt. Een meerderheid van de ondervraagden
verwacht ook een concrete follow-up of is daarmee al bezig.

Naast de door de Rijksoverheid ondersteunde economische activiteiten
hebben diverse Nederlandse provincies en steden eigen handelsmissies en
economische activiteiten in Nederland en in Rusland georganiseerd. Het
meest in het oog springend is de economisch succesvolle samenwerking
(m.n. op de gebieden agro-food en water) tussen de drie noordelijke
provincies, verenigd in Samenwerkingsverband Noordelijke Nederlanden
SNN, en de Leningrad Oblast. Deze samenwerking kreeg in het bilaterale
jaar een extra impuls door wederzijdse bezoeken op hoog niveau en door
ondertekening van een nieuwe samenwerkingsovereenkomst voor de komende
drie jaar. Ook vanuit Rotterdam en Twenterand bezochten handelsmissies
(gekoppeld aan culturele activiteiten) St Petersburg, waarbij
zustersteden Rotterdam en St Petersburg hebben afgesproken een business
council in het leven te roepen.

In totaal werden 93 economische evenementen aangemeld voor de agenda van
het Nederland-Ruslandjaar, waarvan 45 in Nederland en 53 in Rusland. Dit
geeft een ruwe indicatie van wat er op dit gebied ook door private
partijen werd ondernomen.

Hoewel het moeilijk is in dit stadium aan te geven hoeveel NLRF2013
economisch heeft opgeleverd, geven niet alleen de tijdens het jaar
getekende contracten en samenwerkingsovereenkomsten, maar vooral ook de
hoeveelheid nieuwe contacten een indicatie dat economische samenwerking
een goede impuls heeft gekregen. 

Resultaten en mogelijkheden voor follow-up van het culturele programma

Bij de organisatie van het culturele programma vanuit Nederland in
Rusland in het kader van NLRF lag het voortouw bij de SICA/Dutch
Culture, dat hiertoe ook een artistiek leider benoemde: de slavist Sjeng
Scheijen. Hij was verantwoordelijk voor een brede programmering van
Nederlands cultureel aanbod in Rusland: niet alleen ā€œstaatscultuurā€,
maar ook ā€œstraatcultuurā€. Doel was de onderlinge contacten en
samenwerking op cultureel gebied te intensiveren en te verbreden, vooral
tussen culturele instellingen en organisaties. Marktvergroting voor de
Nederlandse culturele sector, uitwisseling van ideeƫn en inspiratie en
bevordering van verdere professionalisering in de Russische culturele
wereld zouden het resultaat moeten zijn, ook gericht op de periode na
2013. 

Financiering vanuit de Rijksoverheid (BZ en OCW) vond plaats in de vorm
van matchingsbijdragen aan een breed multidisciplinair programma dat
vastgesteld werd in een speciale programmaraad bestaande uit de
Nederlandse cultuurfondsen en -instituten die ook zelf financieel
bijdroegen aan deze programmering in het kader van NLRF.

De brede programmering kwam vooral tot uiting in twee multidisciplinaire
culturele festivals: Orange Days in St Petersburg en de Dutch Days of
Culture in Moskou, dat door de minister van OCW werd geopend. Naast
enkele grote tentoonstellingen in musea in Moskou en St Petersburg werd
ook aandacht gevestigd op hedendaagse, meer alternatieve kunstuitingen,
waarbij de Nederlandse deelname aan het programma voor alternatieve
muziek van ā€œThe Night of the Unexpected ā€œ en de deelname van
theatermakers aan het Gavrosj kindertheaterfestival in Moskou als
bijzonder succesvol gold.

Op alle terreinen werd een goede basis gelegd voor meer culturele
samenwerking, waarbij dans, theater, architectuur en design er
uitspringen. Vooral voor vernieuwende uitingen vanuit Nederland blijkt
belangstelling te bestaan bij Russische kunstenaars en het publiek. Dit
werd rond de Nederlandse culturele festivals nog eens extra bevorderd
door inzet van een klein en actief PR-team, dat erin slaagde ruime
aandacht in de Russische media, inclusief via de sociale media, te
creƫren.

Het vanuit de overheid ondersteunde culturele programma werd in de
evaluatie door de deelnemers zeer positief beoordeeld. In vergelijking
met andere evenementen hebben deelnemers aan het culturele programma nog
meer resultaten geboekt en zijn zij ook meer dan gemiddeld positief over
het Nederland-Ruslandjaar als podium voor uitbreiding van contacten en
samenwerking.

Parallel aan het door de overheid medegefinancierde culturele programma
in Rusland werden talloze culturele projecten gerealiseerd in Nederland
door Nederlandse culturele instellingen, bedrijven, gemeenten en
onderwijsinstellingen die al dan niet met een Russische partner NLRF
aangrepen voor een Russische programmering. De grote tentoonstellingen
in de Hermitage Amsterdam, Drents Museum, Groninger Museum,
Bonnefantenmuseum, Van Abbemuseum, Beelden aan Zee/Den Haag Sculptuur en
het Stedelijk Museum in Amsterdam zijn daarvan slechts enkele
voorbeelden. 

Daarnaast werden vele kleinere culturele activiteiten georganiseerd:
culturele uitwisselingen, ā€œartists in residenceā€-programmaā€™s,
festivals en debatten. Verschillende bedrijven gaven sponsoring. Ook
werd in enkele gevallen Russische (bedrijfs-)sponsoring aangetrokken,
omdat ook van die kant het belang van cultuur in het kader van het
bilaterale jaar werd onderkend. 

Speciale vermelding verdient nog de impuls die de aandacht voor
gemeenschappelijk cultureel erfgoed en de gemeenschappelijke
geschiedenis heeft gekregen in de vorm van conferenties,
tentoonstellingen en kennisoverdracht over bv. collectiebeheer,
restauratie, popularisering en hergebruik van cultureel erfgoed in een
moderne context. De verwachting is dat op korte termijn een nieuwe
bilaterale samenwerkingsovereenkomst op dit gebied kan worden
ondertekend.

In totaal werden voor de agenda van NLRF 537 grotere en kleinere
projecten en evenementen met een cultureel karakter aangemeld, waarvan
252 in Nederland en 284 in Rusland. Het geeft een ruwe indicatie van het
aantal, grotendeels particuliere, initiatieven dat op dit terrein werd
ondernomen.

Al met al kan het culturele programma als succesvol worden beschouwd.
Dat geldt zowel voor de omvang ervan, als voor de mogelijkheden die het
bood om contacten uit te breiden en het Nederlands cultureel aanbod als
creatief en innovatief over het voetlicht te brengen. Daarmee heeft dit
programma een goede basis gelegd voor intensievere samenwerking. Deze
samenwerking sluit ook goed aan bij het zoeken van een opkomende jonge
middenklasse in Rusland naar inspiratie, innovatie en
professionalisering. 

Hoewel de crisis rond OekraĆÆne ook op dit terrein zorg oproept, zijn
het juist kunstenaars die dikwijls kritisch staan tegenover het
officiƫle, steeds sterker nationalistisch georiƫnteerde cultuurbeleid
van de Russische overheid en bestaat bij hen grote belangstelling voor
voortzetting en uitbreiding van contacten en samenwerking met
Nederlandse collegaā€™s.

Resultaten en mogelijkheden voor follow-up van politieke en
maatschappelijke samenwerking

In de Gemeenschappelijke Verklaring over het bilaterale jaar die in
oktober 2011 werd ondertekend door minister-president Rutte en de
toenmalige president Medvedev werd nadrukkelijk de onderlinge
samenwerking bij modernisering van economie en maatschappij genoemd:
maatschappelijke samenwerking zou op evenwichtige wijze een plaats
moeten krijgen in de programmering van het bilaterale jaar, waaronder
door het betrekken van niet-gouvernementele organisaties van beide
kanten. 

Na de herverkiezing van president Poetin werd echter in Rusland een
ontwikkeling doorgezet die het voor niet-gouvernementele organisaties
steeds moeilijker maakte hun onderlinge samenwerking voort te zetten,
zeker wanneer er sprake is van buitenlandse financiering en/of het
adresseren van politiek gevoelige onderwerpen. Voor wat betreft
LGTB-rechten kwam hierbij ook nog eens de restrictieve wetgeving die
ā€œpropaganda van niet-traditionele seksuele relatiesā€ onder
minderjarigen verbood.

Desondanks is bij de invulling van NLRF ook de onderlinge
NGO-samenwerking actief bevorderd en aandacht gevraagd voor ook politiek
gevoelige onderwerpen als mensenrechten, incl. rechten van LGTB. Dit
geschiedde in het kader van een aantal conferenties en debatten
(waaronder ook in Rusland) en ondersteuning van filmfestivals in
Nederland en in Rusland waarbij mensenrechten (incl. LGTB-rechten)
centraal stonden. Ook werd een fototentoonstelling van het kritische
ā€œSochi projectā€ ondersteund, evenals de organisatie van een
studenten-conferentie over Rusland in Nederland en een seminar van
Nederlandse en Russische docenten geschiedenis. 

De onderlinge samenwerking tussen NGOā€™s kreeg een impuls met de
organisatie van het EU-Russia Civil Society Forum in Den Haag met 150
deelnemers vanuit ongeveer 50 NGOā€™s uit Rusland en EU-lidstaten. Het
Nederlands Helsinki ComitƩ was hiervoor verantwoordelijk met
financiƫle ondersteuning van de EU en van het ministerie van
Buitenlandse Zaken. Bij deze conferentie werd ruim aandacht besteed aan
mensenrechten in het algemeen, de NGO-wetgeving in Rusland en
milieuvraagstukken. Ook de voorzitter van de Russische presidentiƫle
Mensenrechtenraad nam deel aan deze conferentie.

Het ministerie van V&J nam het voortouw om met behulp van het bilaterale
jaar de dialoog en samenwerking met de Russische overheid te
intensiveren op bredere juridische onderwerpen zoals rechtsstatelijkheid
en het belang daarvan ook voor economische ontwikkeling en samenwerking.
Speciale aandacht kregen deze activiteiten door deelname van Nederland
als eregast bij het St Petersburg International Legal Forum (SPILF),
waarbij ook de minister van V&J een actieve inbreng verzorgde. Ter
voorbereiding op dit SPILF werd een seminar in Den Haag georganiseerd
met deelname uit overheid, kennisinstellingen en zakenleven. Uit de
evaluatie onder deelnemers aan het SPILF blijkt dat nuttige contacten
werden gelegd of bestendigd en dat meer dan driekwart verwacht dat deze
ontmoeting follow-up zal krijgen. Vanwege de OekraĆÆne-crisis zal dit
jaar echter (van officiƫle zijde) de deelname aan het SPILF beperkt
blijven.

Ook werden presidenten van in Den Haag gevestigde internationale hoven
en tribunalen in de gelegenheid gesteld om bij het SPILF hun eigen
werkzaamheden onder de aandacht van het bredere Russische publiek van
juridische experts te brengen en daarmee extra de aandacht te vestigen
op Den Haag als internationale stad van vrede en recht en knooppunt van
juridische expertise. Tenslotte heeft de Nederlandse Ombudsman op
uitnodiging van zijn Russische collega in Moskou deelgenomen aan een
seminar over het belang van een goed functionerende rechtsstaat in een
moderne samenleving. 

Het ministerie van OCW en het Russische ministerie van Onderwijs en
Wetenschap ondertekenden een samenwerkingsovereenkomst op het gebied van
hoger onderwijs en wetenschap. Datzelfde gold voor enkele individuele
universiteiten: Universiteit van Amsterdam en Rijksuniversiteit
Groningen. NUFFIC en de VSNU benutten 2013 intensief om de samenwerking
tussen Nederlandse en Russische universiteiten en hogescholen te
bevorderen d.m.v. seminars en conferenties in beide landen, brede
Nederlandse deelname aan Russische onderwijsbeurzen en de organisatie
van een speciaal programma ā€œDutch Days of Educationā€ in Moskou en St
Petersburg.

Uit de evaluatie bleek dat zowel het NUFFIC-seminar als de
Rectorenconferentie in Amsterdam een nuttige impuls hebben gegeven aan
uitbreiding van de contacten, het onderzoeken van nieuwe
samenwerkingsmogelijkheden en een goede basis vormden voor verdere
follow-up. 

Naast deze reeks van vanuit de Rijksoverheid ondersteunde activiteiten
om de samenwerking met Rusland te bevorderen hebben ook Nederlandse
provincies en steden het bilaterale jaar benut om eigen programmaā€™s
met aandacht voor de samenwerking met Russische partners te stimuleren.
Het meest omvattende programma werd in het kader van ā€œ Noord-Nederland
Rusland 2013ā€ georganiseerd vanuit de drie noordelijke provincies
(Groningen, Friesland en Drenthe, verenigd in Samenwerkingsverband SNN),
kennisinstellingen als de Rijksuniversiteit Groningen, het Groninger
Museum en Groninger Forum en ondersteund door bedrijven als Gasunie en
Gasterra. Dit programma had alle elementen van NLRF2013 in zich:
economie, cultuur en politiek debat en maatschappelijk engagement. Zoals
eerder aangegeven, ondertekende SNN een voortzetting van de
(economische) samenwerking met Leningrad Oblast voor de komende drie
jaar. De energie-conferentie in Groningen in mei gaf een impuls aan
energie-samenwerking tussen lokale overheden, bedrijfsleven en
kennisinstellingen. De stad Groningen gaf invulling, zowel economisch
als sociaal-maatschappelijk, aan de stedenband met Moermansk.

Rotterdam was economisch en cultureel zeer actief op Rusland in het
bilaterale jaar met onder meer een door burgemeester Aboutaleb geleide
handelsmissie naar zusterstad St Petersburg en optredens van het
Rotterdams Philharmonisch orkest o.l.v. gastdirigent Gergiev.
Twenterand/Vriezenveen bouwde in 2013 voort op de oude banden met St
Petersburg via de ā€œRusluieā€ en realiseerde een eigen breed cultureel
en economisch programma in St Petersburg (en in Vriezenveen).

Maastricht en de provincie Limburg zetten in op versterking van de
banden tussen overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen gericht op
Midden- en Oost-Europa en voor Rusland op langere termijn-samenwerking
met Nizjni Novgorod.

Ook waren er diverse kleinere steden die in dit kader extra aandacht
gaven aan de culturele relaties met Rusland: Zaanstad, Nijmegen,
Apeldoorn, Deventer, Best en Uden.

Op deze manier kreeg het Nederland-Ruslandjaar een breed draagvlak,
waarbij er op het gebied van politieke en maatschappelijke samenwerking
93 evenementen voor de agenda in Nederland werden aangemeld en 60 in
Rusland. Hoewel niet van alle particuliere activiteiten bekend is wat
zij hebben opgeleverd, zijn de contacten met Rusland hiermee wel
verbreed. 

Bij de huidige binnenlands-politieke ontwikkelingen in Rusland waarbij
samenwerking met buitenlandse partners nogal eens in een negatief
daglicht wordt geplaatst door de Russische overheid is het echter wel de
vraag in welke mate dit alles ook een meer structurele follow-up krijgt.


Als apart element in de politieke samenwerking in het kader van NLRF
dient nog genoemd te worden de samenwerking tussen de beide ministeries
van Defensie en met name tussen de beide marines. Dit kreeg onder meer
gestalte in vlootbezoeken over en weer en in de onderlinge samenwerking
rond transport en opbouw van een replica van het Tsaar Peterhuisje in
Moskou. Helaas is in navolging van de NAVO tegen de achtergrond van de
crisis rond OekraĆÆne inmiddels de bilaterale militaire samenwerking
bevroren, waardoor er op dit gebied geen verdere follow-up meer gegeven
kan worden aan wat met NLRF een nadere impuls had gekregen.



Bijlage 2

Overzicht van piekmomenten NLRF2013

Betrokkenheid van Nederlandse bewindslieden bij evenementen in Rusland

Het Nederlandse programma in Rusland rond de piekmomenten zag er als
volgt uit:

15-18 mei	International Legal Forum in St. Petersburg: speciale
gaststatus voor 					Nederland als belangrijke juridische partner van
Rusland.						Regeringsbetrokkenheid: minister Opstelten (V&J) 

20-22 juni	St. Petersburg International Economic Forum. Russisch
ā€˜Davosā€™, m.n. van belang voor 

		grote bedrijven/CEO-delegatie. Nederland uitgenodigd als eregast. 

Regeringsbetrokkenheid: minister-president Rutte (19-20 juni)

12-14 sept. 	Dutch Days of Culture in Moskou. 

Regeringsbetrokkenheid: minister Bussemaker (OCW)

		

8-12 okt.	Landbouwprogramma in Moskou rond grote Russische agro-beurs
ā€˜Golden Autumnā€™. Deelname (agro)bedrijvendelegatie en Holland
Village.

Regeringsbetrokkenheid: staatssecretaris Dijksma EZ (landbouw) (9-10
okt.)

4-9 nov.	Afsluiting Nederland-Ruslandjaar in Moskou met bezoek van Z.M.
de Koning en H.M. de Koningin; in dit verband CEO ronde tafel o.l.v.
minister BHOS en RF vicepremier Dvorkovitsj en concert Koninklijk
Concertgebouworkest.

Brede economische missie met de ministers voor BHOS en van VWS naar
Moskou, Kazan (life sciences and health) en Rostov aan de Don
(sportinfrastructuur); Gemengde Economische Commissie in Moskou.

Regeringsbetrokkenheid op ministersniveau: minister Timmermans (BZ),
minister Ploumen (BHOS) en minister Schippers (VWS).

Daarnaast waren diverse Nederlandse bewindslieden betrokken bij het
Russische programma in Nederland, met als belangrijkste de officiƫle
opening van het bilaterale jaar op 8 april 2013 in Amsterdam in
aanwezigheid van H.M. de Koningin en de Russische President. Bovendien
bezocht de Russische vicepremier Dvorkovitsj diverse malen Nederland,
waaronder in verband met de opening van een juridisch seminar ā€œjustice
for businessā€ in Den Haag.