Preview document (🔗 origineel)

---

Voorstel van het lid Lodders aan de Vaste Kamercommissie Economische Zaken

t.b.v de procedurevergadering d.d. 21 juni 2016

Tot aanwijzing van het Programma Verbeterplan NVWA 2016 als Groot Project in de zin van de Regeling Grote Projecten

Aanleiding

De NVWA(Nederlandse Voedsel en WarenAutoritiet) is het onderdeel van de rijksoverheid die toeziet op veilig voedsel, veilige producten en gezonde dieren. De NVWA opereert in een complexe omgeving waarbij zij de verantwoordelijkheid draagt voor een goed niveau van keuren en toezicht. De NVWA is van groot belang voor het borgen van de volksgezondheid, voedselveiligheid, plan- en diergezondheid en de exportpositie van de agrarische sector. De Nederlandse Voedsel- en WarenAutoriteit is voortgekomen uit de fusie van de Algemene Inspectiedienst (AID), de Plantenkundige Dienst (PD) en de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) gefinaliseerd in 2012.

In 2013 constateerde de Algemene Reken Kamer(ARK)¹ dat de fusie van de verschillende onderdelen nog niet volgens plan verliep. Het besluit voor de fusie uit 2007 was volgens de ARK niet goed onderbouwd, waarbij de voordelen te optimistisch waren ingeschat, en daarmee ook de besparingen buiten beeld blijven. Daarnaast constateerde de ARK dat de NVWA voor de meeste sectoren geen scherp inzicht in de naleving van wet- en regelgeving had. Naar aanleiding van het kritische rapport van de ARK is het Plan van Aanpak NVWA² opgesteld. In het plan wordt geconstateerd dat het toezicht van de NVWA verbetering en versterking behoeft. Hierbij zijn er voor de periode 2014-2017 extra middelen beschikbaar gesteld. Structureel €33 miljoen vanaf 2014, en incidenteel €34 miljoen. De NVWA draagt zelf €8 miljoen door een efficiëntieslag, en het bedrijfsleven tot slot €10 miljoen door kostendekkende tarieven en herziening van het retributiestelsel. Bij de Najaarsnota 2015 blijkt dat er €19,4 miljoen aan de begroting van de NVWA moet worden toegevoegd om het eigen vermogen aan te sterken en het negatieve exploitatieresultaat van €13,9 miljoen te dekken. Eveneens komt naar voren dat de beoogde besparingen op arbeidsvoorwaarden en ICT niet worden gehaald. Ten aanzien van het ICT- project ‘Blik op NVWA 2017’ wordt in een BIT-advies³ geconstateerd dat het programma onvoldoende concreet is. Er zijn geen meetbare doelen en er bestaat geen implementatiestrategie. Het BIT-advies stelt dat de beoogde einddatum ultimo 2017 niet haalbaar is. Bij brief van 27 mei 2016⁴ kondigt de staatssecretaris een (nieuw) geactualiseerde Programma Verbeterplan NVWA 2016 aan. Vanuit de financiële paragraaf blijkt dat er een structurele bijstelling zal plaatsvinden vanuit de Rijksbegroting die doorloopt tot ten minste 2021. Het betreft hier structureel €23,1 miljoen. In de tussentijd zien we tarieven voor bedrijfsleven stijgen (12,63% op het inspectietarief in 2016) en nemen de klachten over de werkwijze van de NVWA toe.

Ik maak mij zorgen om de voortgang bij het verbetertraject dat is ingezet bij de NVWA. Al jaren is men bezig om de organisatie op orde te krijgen. Maar we zien dat de tarieven voor het bedrijfsleven blijven stijgen, er steeds extra geld vanuit de Rijksbegroting bij moet en dat de beoogde besparingen niet worden gehaald. De staatssecretaris van Economische Zaken geeft zelf in zijn brief van 27 mei 2016⁵ aan dat een duurzame balans tussen kosten en baten nog niet in zicht is. De Kamer wordt op dit moment via verschillende documenten (begroting, voorjaarsnota, najaarsnota, Plan van Aanpak NVWA 2013, voortgangsrapportages, herijkingen, BIT-advies ‘Blik op NVWA 2017’ en diverse onderzoeken) op de hoogte gebracht van de voortgang op het Plan van Aanpak NVWA en de financiële bijstellingen. Dit geeft een versnipperd beeld en geeft het gevoel achteraf te worden geconfronteerd met voldongen feiten. Ik zou hier als Kamer graag meer grip op willen krijgen om tot een slagvaardige NVWA te komen. Daar is iedereen bij gebaat. Een NVWA die er is voor het bedrijfsleven, en toeziet op veilig voedsel, veilige producten en gezonde dieren. Een NVWA die structureel kan voldoen aan het gevraagde niveau van keuren en toezicht. Daarom stel ik de Vaste Kamercommissie voor om het aangekondigde Programma Verbeterplan NVWA 2016 aan te wijzen als Groot Project in de zin van de door de Kamer vastgestelde regeling Grote Projecten. Zo krijgen wij als Kamer eenduidige informatie op het behalen van de doelstellingen, de uitgaven, de kosten en de voortgang van het Programma Verbeterplan NVWA 2016. Hiervoor is naar mijn mening het noodzakelijk dat de Kamer periodiek meer toegesneden informatie ontvangt over het Programma Verbeterplan NVWA 2016.

Nadere onderbouwing

1. Is er sprake van een niet-routinematig, grootschalig en in de tijd begrensde activiteit?

Het Programma Verbeterplan NVWA 2016 is een herziening van het Plan van Aanpak NVWA uit december 2013. Het Plan van Aanpak heeft een looptijd van 2014 tot 2017. Dit nieuwe, herijkte, Programma Verbeterplan NVWA 2016 heeft een langere looptijd. Het aangepaste budgettaire kader naar aanleiding van het aangekondigde Programma Verbeterplan NVWA 2016 loopt tot en met 2021. Het betreft een grootschalige herziening en herijking van de werkwijze van de NVWA die met het Plan van Aanpak NVWA in 2013 is ingezet naar aanleiding van het ARK-rapport met bijbehorende structurele investeringen en besparingen. Het betreft hier een programma verbeterplan. Dit geeft al aan dat het in essentie een niet-routinematige activiteit is dat in de tijd begrensd is.

2. Zijn er belangrijke gevolgen voor de samenleving/en of Rijksdienst?

Een goed functionerende NVWA is van belang voor een goed toezicht op veilig voedsel, veilige producten en gezonde dieren. Daarnaast is de NVWA van belang voor het functioneren van ons bedrijfsleven en exportpositie. Het Programma Verbeterplan NVWA 2016 moet voor een structurele borging van het gevraagde niveau van keuren en toezicht zorgen. Een effectieve en efficiënte NVWA; hard waar het moet, zacht waar kan. Dit betreft ook een cultuuromslag binnen de organisatie; een efficiënte NVWA met oog voor de ondernemer. Op dit moment ervaart het bedrijfsleven nog teveel de beperkingen, in plaats van de ondersteuning. Deze doelen zijn minder goed te kwantificeren, maar zeker niet minder belangrijk.

3. Draagt het Rijk alleen of grotendeels de verantwoordelijkheid voor dit project?

Het Rijk draagt alleen de verantwoordelijkheid voor dit project. De NVWA als onderdeel van de rijksoverheid draagt bij door besparingen op ICT en arbeidvoorwaarden, en een herijking van het takenpakket. Het bedrijfsleven wordt geraakt door de doorberekening van kosten voor keuren en toezicht. Dit dient te gebeuren conform het principe ‘Maat houden’ uit 1996.

4. Zijn er substantiële financiële gevolgen en/of aanmerkelijke uitvoeringsrisico’s aan het project verbonden?

In de brief van 27 mei 2016 wordt voor het budgettaire kader van het Programma Verbeterplan NVWA 2016 structureel €23,1 miljoen vanuit de Rijksbegroting vrijgemaakt voor de periode tot en met 2021. Dit bedrag komt bovenop de structurele extra bijdrage uit het Plan van Aanpak NVWA 2013 en de bijstellingen van de afgelopen jaren. In de afgelopen jaren is gebleken dat de NVWA niet binnen de gestelde budgettaire kaders haar taken heeft uitgevoerd. Met name het achterblijven van de beoogde besparingen op ICT en de arbeidsvoorwaarden baart zorgen. Omdat het verleden uitwijst dat het moeilijk is gebleken deze besparingen te behalen kent het Programma Verbeterplan NVWA 2016 een uitvoeringsrisico. Het valt niet uit te sluiten dat bij de voortgang van het Programma Verbeterplan NVWA 2016 er bijstellingen noodzakelijk zullen zijn.

5. Is sprake van nieuwe technologieën of financieringsconstructies?

6. Is sprake ban een in organisatorisch opzicht complex besturings- en uitvoeringsproces?

De huidige systematiek van budgettaire aanpassingen in de loop van het Plan van Aanpak NVWA 2013, en de nieuwe structurele bijdrage vanuit de Rijksbegroting voor het Programma Verbeterplan NVWA 2016 laten nog geen duidelijke prikkels zien voor het behalen van de besparingen en het maken van de efficiëntie slag. In de afgelopen jaren is er vanuit de rijksbegroting bijgesprongen om tekorten in de exploitatie op te vangen, terwijl daarnaast de retributies voor het bedrijfsleven fors zijn gestegen. De prikkel tot het behalen van de opgelegde besparingen lijkt hierbij niet voldoende aanwezig. Bij de uitwerking van het Programma Verbeterplan NVWA 2016 wordt er gewerkt aan herijking van het Plan van Aanpak NVWA 2013. Hierbij wordt nadrukkelijk gekeken naar de sturing, de doelen en de planning. De implementatie van de maatregelen vanuit het Plan van Aanpak NVWA 2013, en het geactualiseerde Programma Verbeterplan NVWA 2016, is complex en alomvattend en daarom inherent risicovol, zoals de staatssecretaris van Economische Zaken zelf aangeeft⁶.

Gezien bovenstaande is het naar mijn mening gerechtvaardigd om het Programma Verbeterplan NVWA 2016 aan te wijzen als Groot Project in de zin van de Regeling Grote Projecten Tweede Kamer.

Eventuele vervolgstappen(feitelijke weergave)

Indien de Vaste Kamercommissie Economische Zaken instemt met het voorliggende voorstel dan zijn de volgende vervolgstappen aan de orde:

• Na instemming door de commissie, volgt een adviesaanvraag aan de commissie van Financiën.

• Het advies van de commissie Financiën wordt vervolgens besproken in commissie.

• Het voorstel van de commissie en het advies van de commissie Financiën worden daarna aan de Voorzitter aangeboden. Daarop neemt de Kamer een plenair besluit tot aanwijzing, op basis van het advies van de commissie. De voorzitter deelt een positief besluit van de Kamer mee aan de verantwoordelijk staatssecretaris.

• Na aanwijzing van een groot project stelt de commissie een notitie op over de uitgangspunten voor de parlementaire controle op het groot project. De commissie bespreekt de uitgangspunten met de staatssecretaris.

• De staatssecretaris legt de besproken uitgangspunten neer in een op te stellen basisrapportage en legt deze op zo spoedig mogelijk voor aan de commissie.

• Deze basisrapportage vormt het startdocument van de parlementaire controle op het groot project

• Vanuit de commissie worden 1, of 2, rapporteurs aangesteld.

Planning

Voorstel tijdspad
Procedurevergadering commissie voor Economische Zaken van dinsdag 21 juni 2016
Indien de commissie besluit het traject in te zetten om het Programma Verbeterplan NVWA 2016 aan te wijzen als groot project, zal de commissie voor Financiën conform de Regeling Grote Projecten worden gevraagd te adviseren over het voorstel en om het advies met spoed, uiterlijk woensdag 29 juni 2016 om 18.00 uur (na de procedurevergadering van de commissie voor Financiën van woensdag van 29 juni 2016 van 15.30 tot 16.30 uur) naar de commissie voor Economische Zaken te sturen

Woensdag 29 juni 2016 om 18:00 uur
Verwachte ontvangst van het advies van de commissie voor Financiën

Te plannen extra procedurevergadering commissie voor Economische Zaken op donderdag 30 juni 2016 om 10.00 uur
Bespreking van het advies van de commissie voor Financiën; indien de commissie besluit de Kamer een voorstel te doen tot aanwijzing van een groot project Programma Verbeterplan NVWA 2016 stuurt de commissie het voorstel, vergezeld van het uitgebrachte advies, direct na de extra procedurevergadering aan de Voorzitter

Donderdag 30 juni 2016 om 12.00 uur
Deadline aanleveren voorstel aan de Voorzitter t.b.v. de stemmingslijst

Stemmingen op dinsdag 5 juli 2016
De Voorzitter stelt de Kamer voor het Programma Verbeterplan NVWA 2016 aan te wijzen als groot project conform het voorstel van de commissie voor Economische Zaken.

Procedurevergadering commissie voor Economische Zaken van dinsdag 13 september 2016 (na het zomerreces)
Aanvang uitwerking van het groot project in de commissie conform hoofdstuk III van de Regeling Grote Projecten (benoeming van een rapporteur(s); notitie over de uitgangspunten en parlementaire controle, te bespreken in een overleg van de commissie en de staatssecretaris).

NB.:

Op het moment van schrijven van deze notitie is het debat, Algemeen Overleg NVWA, nog niet afgerond. De tweede termijn van de zijde van de Kamer en regering zal op 23 juni 2016 plaatsvinden. Gezien het geschetste tijdspad is bespreking van het voorliggende voorstel in een procedurevergadering na 23 juni niet opportuun. Met bovenstaande planning kan het zomerreces van de Tweede Kamer worden gebruikt door het BOR om het voorbereidende onderzoek te laten plaatsvinden. Hierdoor kan direct na het reces door de commissie de noodzakelijke beslissingen worden genomen. Op deze manier gaat er geen kostbare tijd verloren, en is het groot project gereed bij verdere uitwerking van het Programma Verbeterplan NVWA 2016.

---

1. ‘Toezicht bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit na de fusie’, ARK, november 2013↩︎

2. Kamerstuknummer 33 835 - 1↩︎

3. Kamerstuknummer 33 835 - 32↩︎

4. Kamerstuknummer 33 835 - 33↩︎

6. Kamerstuknummer 33 835 - 33↩︎