Preview document (🔗 origineel)

---

Verslag van de bijeenkomst van de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken,

14 september 2017 te Brussel

Veiligheid en Justitie, Grondrechten en Burgerschap

Raad niet–wetgevende besprekingen

1. Bestrijding terrorisme: update na de recente aanslagen

Spanje en Finland gaven een toelichting op de stand van zaken na de aanslagen in respectievelijk Barcelona en Turku. In beide lidstaten zijn de onderzoeken nog gaande.  

Het voorzitterschap lichtte de maatregelen in doc. 11803/1/17 toe en noemde specifiek radicalisering, informatie-uitwisseling en interoperabiliteit, meer aandacht voor vrijwillige terugkeer en meer zichtbaarheid van veiligheidsdiensten voor de burgers.  

Daarnaast ging het voorzitterschap in op te ondernemen acties, benadrukte daarbij dat implementatie van alle onderwerpen aandacht behoeft (Passenger Name Records, Automated Fingerprint Identification System) en wees op het belang van het opvoeren van de snelheid van afronding van ETIAS (European Travel Information and Authorisation System) en SIS (Schengen Information System). Tot slot vroeg het voorzitterschap aandacht voor het speciale contraterrorismecomité binnen het Europees Parlement. Het voorzitterschap gaf aan dat het noodzakelijk is dat de Raad goed aangesloten blijft bij het werk van dit comité.  

 

Commissarissen Avromopoulos en King onderstreepten het belang van informatie-uitwisseling en interoperabiliteit van datasystemen. Volgens hen moeten eerst de onderhandelingen over SIS, ETIAS, Eurodac (European Dactyloscopy) en eu-LISA (European Agency for the operational management of Large-Scale IT Systems in the area of freedom, security and justice) worden afgerond, voordat het wetsvoorstel over interoperabiliteit kan worden aangeboden. De Commissie verwacht dit voorstel eind 2017 te kunnen indienen. Zij gaven aan dat radicalisering nu de grootste dreiging vormt en daarom de meeste aandacht verdient. In oktober 2017 zal de Commissie een contraterrorismepakket presenteren. Focus hierin zal liggen op informatie- uitwisseling (systematisch en automatisch), het creëren van SIS-alerts voor contraterrorisme, interoperabiliteit, het regelen van een geautomatiseerde toegang van ECTC (Europol) tot SIS-alerts. Daarnaast zal in dit pakket worden gekeken naar verbetering van de richtlijn over precursoren voor explosieven alsook naar de bescherming van publieke plaatsen (soft targets).  

Daarna reageerden 19 lidstaten. In alle interventies werden als prioriteit preventie van radicalisering, informatie-uitwisseling en interoperabiliteit genoemd. De aanpassing van artikel 25 Schengengrenscode, zodat ‘targeted’ grenscontroles en grotere flexibiliteit voor het inroepen van binnengrenscontroles mogelijk worden, werd door enkele lidstaten nodig geacht.

Minister Blok vroeg namens Nederland aandacht voor de discussie over de nieuwe ‘inquiry check’ in het Schengen Informatie Systeem, een check die voortkomt uit de Routekaart over informatie-uitwisseling. Het is volgens Nederland belangrijk om hierover de discussie af te ronden en te komen tot een oplossing die een toegevoegde waarde voor de grenscontroles heeft.

Enkele lidstaten wezen op dat preventie van radicalisering niet alleen geldt ten aanzien van de islam maar ook betrekking heeft op links en rechts extremisme. Er was tevens aandacht voor de terugkeer van buitenlandse strijders, het blijft van belang dat hun reisbewegingen goed gemonitord kunnen worden. Daarom moet ETIAS snel worden afgerond.

De EU Contraterrorisme coördinator De Kerchove wees op de dreiging van terugkerende buitenlandse strijders naar de EU-lidstaten. Volgens hem zijn nu drie vragen van belang: 1) hoe kunnen we gewelddadige radicalisering beter detecteren, 2) wat is de rol van religie en 3) hoe gaan de Raad om met het nieuwe contraterrorismecomité in het EP.

 

Het voorzitterschap sloot de discussie af zonder conclusie, maar met de mededeling de JBZ-Raad van 12 en 13 oktober 2017 (in een gezamenlijk deel van HOME en JUST) aandacht zal besteden aan de cyberaspecten van strafrecht en encryptie.

 

2. Diversen: EU – Canada PNR overeenkomst

De Commissie informeerde de Raad en stelde dat het EU Hof van Justitie duidelijk is: sluiting van de voorliggende EU-Canada PNR-overeenkomst is niet mogelijk. Een aantal bepalingen is in strijd met de fundamentele rechten en EU-regels omtrent gegevensbescherming. De Commissie deelde mede spoedig met een voorstel voor een onderhandelingsmandaat te komen om de onderhandelingen over die bepalingen opnieuw te doen. De Commissie benadrukte dat geen nieuwe elementen in de onderhandelingen kunnen worden ingebracht. 

Binnenlandse Zaken / Immigratie en Asiel

Raad niet–wetgevende besprekingen

3. Migratie

De aanwezige ministers spraken in algemene zin hun steun uit voor de door het Estse voorzitterschap in het discussiepapier neergelegde prioriteiten op migratiegebied. Aan de hand van dit discussiepapier werd de stand van zaken op het gebied van migratie in het algemeen en de ontwikkelingen in het Middellandse Zeegebied in het bijzonder besproken.

Nagenoeg alle aanwezige ministers spraken hun waardering uit voor het feit dat de instroom op de centrale Mediterrane route aanzienlijk gedaald is, maar stelden dat de aandacht hiervoor nu niet mag verslappen. Italië benadrukte dat de eerdere zorgelijke situatie in het Centraal Middellandse Zeegebied niet verdwenen is, maar dat er zichtbare resultaten zijn geboekt, met name wat betreft grip op het vertrek uit Libië en de aankomsten in Italië. De Commissie benadrukte in dit licht het belang van het versterken van de Libische grensbewaking, het ondersteunen van in Libië gestrande migranten en de noodzaak om de samenwerking met alle Noord-Afrikaanse landen op te voeren en om meer te hervestigen. Het Estse voorzitterschap en Italië riepen de lidstaten op om een financiële bijdrage te leveren aan projecten ter verbetering van de sociaaleconomische omstandigheden van lokale gemeenschappen langs de smokkelroutes. Bovendien riepen zij alle lidstaten op om aan hun verplichtingen onder het EU Trustfonds voor Afrika te voldoen. De Commissie en verschillende lidstaten vroegen aandacht voor het verbeteren van de omstandigheden en de opvangcapaciteit in de detentiecentra en wezen op de noodzaak samen met IOM en UNHCR deze te verbeteren en Libië via capaciteitsopbouwprojecten hierin te ondersteunen. Tegelijkertijd was sprake van een stijging van de overigens nog steeds relatief beperkte instroom op de Westelijke Middellandse Zeeroute. In reactie hierop stelde Spanje dat het sinds 2006 succesvol bilateraal samenwerkt met Senegal, Marokko en Mauritanië en dat deze landen hierom ook de steun van de Europese Unie verdienen. De Commissie benadrukte dat deze verhoogde instroom onder meer laat zien dat de smokkelnetwerken in Noord-Afrika actief zijn. De situatie in Griekenland blijft daarnaast om aandacht vragen.

Op het gebied van herplaatsing en hervestiging liepen de opvattingen uiteen: het merendeel van de lidstaten draagt aan beide bij. De Commissie en enkele aanwezige ministers spraken hun waardering uit voor de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie inzake het verplichtende karakter van de bestaande herplaatsingsbesluiten, waarbij zij de wens uitspraken dat aan de uitspraak snel gehoor wordt gegeven. Enkele andere ministers benadrukten dat herplaatsing en hervestiging in de toekomst alleen op vrijwillige basis plaats zou moeten vinden. De Commissie liet zich niet uit over de juridische verplichtingen voor lidstaten wanneer de herplaatsingsbesluiten aflopen. Naar verwachting zal de Commissie eind september in een mededeling nader in gaan op de aflopende herplaatsingsbesluiten.

De Commissie stelde dat, naast de nadruk op gecoördineerde samenwerking met derde landen, lidstaten urgent maatregelen moeten nemen om de terugkeerresultaten te verbeteren. Teneinde dit te bereiken, kondigde de Commissie aan eveneens eind september enkele gerichte maatregelen te presenteren. Het Estse voorzitterschap refereerde in het kader van de samenwerking met derde landen aan de veelbelovende resultaten met betrekking tot terugkeersamenwerking met Bangladesh. Mede door de gerichte inzet van maatregelen is de Commissie met Bangladesh gestandaardiseerde werkafspraken op het gebied van terugkeer overeengekomen. De uitvoering van deze afspraken zal nauwlettend worden gevolgd.