Preview document (🔗 origineel)

---

Bijlage 1: Voortgangsrapportage handelsakkoorden – oktober 2018 

Deze bijlage bevat EU-handelsakkoorden die nog niet in werking zijn
getreden en waarbij de betrokken partijen al wel de intentie kenbaar
hebben gemaakt om een handelsakkoord te verkennen. Deze rapportage wordt
ieder kwartaal aan de Kamer toegezonden.

Multilaterale handelsakkoorden

-

 

B. Plurilaterale handelsakkoorden

Milieugoederenakkoord (Environmental Goods Agreement (EGA)):

Sinds juli 2014 onderhandelen achttien partijen, waaronder de EU, over
een Milieugoederenakkoord. Dit beoogde akkoord richt zicht op de
vrijmaking van de handel in goederen die bijdragen aan milieu- en
klimaatdoelstellingen. Hiertoe onderhandelen deelnemende partijen over
een lijst van ‘groene goederen’. Eveneens wordt getracht de aan deze
producten gekoppelde diensten op termijn te liberaliseren. De Europese
Commissie onderhandelt op basis van het mandaat vastgesteld door de Raad
in 2014. Inmiddels hebben 18 onderhandelingsrondes plaatsgevonden en
zijn mogelijke hoofdlijnen van een akkoord (landing zones)
geïdentificeerd. Partijen hebben gepoogd de onderhandelingen in 2016 af
te ronden, maar zijn daar niet in geslaagd. Hierop zijn de
onderhandelingen stilgelegd. Het is onduidelijk wanneer de
onderhandelingen worden hervat, gezien het veranderde internationale
krachtenveld sinds 2016.

Verdrag over de handel in diensten (Trade in Services Agreement (TiSA)):

Het Trade in Services Agreement (TiSA) is een plurilateraal
handelsakkoord over de handel in diensten waarover de EU tot in december
2016 met 22 WTO-leden onderhandelde, op basis van een mandaat van de
Raad uit maart 2013. Het doel van het akkoord is onder meer afspraken te
maken over internationale e-commerce, datastromen, telecommunicatie,
transport, kennismigratie en betere regelgeving. Van 2 tot en met 10
november 2016 heeft de 21ste onderhandelingsronde plaatsgevonden. De
Europese Commissie heeft een verslag van deze ronde op haar website
gepubliceerd. Sindsdien zijn er in verband met het veranderde
internationaal krachtenveld geen onderhandelingen meer geweest. Het is
onbekend wanneer de onderhandelingen worden hervat.

Bilaterale handelsakkoorden

Afrika:

Op basis van een mandaat uit 2002 zijn in hetzelfde jaar de
onderhandelingen gestart met landen in Afrika, de Cariben en de Stille
Oceaan (ACS-landen) over een Economisch Partnerschapsakkoord (EPA). De
landen zijn verdeeld in zeven regio’s, waarvan er vijf in Afrika
liggen, één in de Cariben en één in de Stille Oceaan. Een
interim-EPA is beperkt in reikwijdte (vaak alleen bepalingen over
goederen en ontwikkelingssamenwerking en is gericht op een beperkt
aantal landen in de regio) terwijl een volledige EPA doorgaans
betrekking heeft op meerdere onderwerpen, waaronder handel in goederen
en diensten, investeringen, intellectueel eigendom, duurzaamheid en
aanbestedingen, en een gehele regio beslaat.

Economisch Partnerschap Centraal Afrika (Centraal Afrika-EU EPA):

In Centraal Afrika zijn de onderhandelingen over een volledige EPA nog
altijd gaande. In afwachting van een volledige EPA is voor Kameroen op
dit moment een interim-EPA van kracht.

Economisch Partnerschap Westelijk Afrika (ECOWAS-EU EPA):

Eind 2014 is een akkoord bereikt met de 16 landen in de Westelijk
Afrikaanse regio (verenigd in de ECOWAS) over een EPA. De juridische
revisie van de uitkomst is door beide partijen afgerond en de EPA dient
nog door Nigeria en Mauritanië ondertekend te worden. Gambia heeft op 8
augustus 2018 ondertekend. Het akkoord komt in aanmerking voor
voorlopige toepassing wanneer de ECOWAS-lidstaten het akkoord allemaal
getekend hebben en wanneer minimaal twee derde van de ECOWAS-lidstaten
het akkoord hebben geratificeerd. In afwachting van een volledige EPA,
zijn de reeds bestaande interim-EPA’s met Ghana en Ivoorkust in
september 2016 tot stand gekomen. Beide interim-EPA’s worden voorlopig
toegepast (Ivoorkust per 3 september 2016 en Ghana per 15 december
2016).

Economisch Partnerschap Oostelijk Afrika (EAC-EU EPA):

Eind 2014 is een akkoord bereikt met de 5 landen in de Oostelijk
Afrikaanse regio (de East African Community, EAC) over een EPA. De EPA
wacht nu op ondertekening door de EAC-landen, waarna het akkoord
geratificeerd dient te worden. Tanzania heeft tot op heden echter
aangegeven nog niet klaar te zijn om te tekenen, omdat het land eerst
meer informatie wil over de gevolgen van Brexit op het EPA-proces.
Daarom wordt zowel in EAC-verband als tussen de EU en Tanzania overleg
gepleegd om de impasse te doorbreken. Na ratificatie door de
EAC-lidstaten zal het akkoord na goedkeuring van het Europees Parlement
voorlopig toegepast worden.

Economisch Partnerschap Oostelijk en Zuidelijk Afrika (ESA-EU EPA):

Op dit moment zijn de onderhandelingen met de gehele regio over een EPA
nog altijd gaande. In afwachting van een volledige EPA is voor
Madagaskar, Mauritius, de Seychellen en Zimbabwe een interim-EPA van
kracht.

Economisch Partnerschap Zuidelijk Afrika (SADC-EU EPA):

Na bijna 15 jaar onderhandelen is er eind 2014 een akkoord bereikt met
de 6 landen in de Zuidelijk Afrikaanse regio (de Southern African
Development Community, SADC) over een EPA. De EPA is in juni 2016 tot
stand gekomen en wordt sinds 10 oktober 2016 voorlopig toegepast. In de
EU-lidstaten zal, aangezien het een gemengd akkoord betreft, de
nationale goedkeuringsprocedure worden opgestart.

Egypte (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA)):

In 2004 trad een associatieakkoord tussen de EU en Egypte in werking.
Dit heeft vrijhandel van goederen bewerkstelligd door de afschaffing van
invoerrechten voor industriële producten en omvatte diverse concessies
voor landbouwproducten. In 2010 trad additioneel een akkoord in werking
voor landbouw en visserij. In 2011 kreeg de Europese Commissie een
mandaat om te onderhandelen over verbreding en verdieping van het
akkoord, met afspraken over onder meer handel in diensten en
investeringen. Een dialoog daarover is gestart in juni 2013. Er is geen
zicht op opening van de onderhandelingen.

Marokko (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA)):

Het associatieakkoord tussen de EU en Marokko is in werking getreden in
maart 2000. Het akkoord heeft geleid tot de geleidelijke afbouw van
invoerrechten voor industriële producten en liberalisatie voor
landbouw- en visserijproducten. In 2011 kreeg de Europese Commissie een
mandaat om te onderhandelen over verbreding en verdieping van het
akkoord, met afspraken over onder meer handel in diensten en
investeringen. De onderhandelingen daarover zijn in april 2013 van start
gegaan. Sinds de vierde ronde in april 2014 liggen de onderhandelingen
stil. Marokko wenste meer tijd voor interne afstemming. In oktober 2012
trad daarnaast een separaat akkoord in werking op het gebied van
landbouw en visserij. Op 21 december 2016 heeft het EU-Hof geoordeeld
dat het associatieakkoord géén betrekking heeft op producten uit de
Westelijke Sahara. De Commissie heeft daarop op 11 juni 2018 voorstellen
aan de Raad voorgelegd, waarmee de geografische reikwijdte van twee
protocollen (import, oorsprongsregels) bij het associatieakkoord met
Marokko wordt uitgebreid naar de Westelijke Sahara. De Raad heeft op 16
juli 2018 het besluit tot ondertekening namens de Unie vastgesteld en is
nog in afwachting van de vereiste goedkeuring door het Europees
Parlement om het besluit tot sluiting van het akkoord vast te kunnen
stellen. 

Daarnaast hebben onderhandelingen plaatsgevonden over een nieuw
EU-visserijprotocol met Marokko en wijziging van de
partnerschapsovereenkomst inzake visserij, zodat deze tevens van
toepassing is op de wateren grenzend aan de Westelijke Sahara. Dit was
nodig omdat het EU-hof heeft geoordeeld dat de
visserijpartnerschapsovereenkomst niet van toepassing is op de wateren
die grenzen aan de Westelijke Sahara. De Europese Commissie heeft
voorstellen voor Raadsbesluiten tot ondertekening en sluiting van de
gewijzigde partnerschapsovereenkomst en het protocol aan de Raad
voorgelegd. Nederland bestudeert deze voorstellen momenteel. 

Tunesië (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA)):

Het associatieakkoord tussen de EU en Tunesië is in 1998 in werking
getreden. In 2008 zijn de douanerechten voor industrieproducten volledig
afgeschaft. In 2011 kreeg de Europese Commissie een mandaat om te
onderhandelen over verbreding en verdieping van het akkoord, met
afspraken over onder meer handel in diensten en investeringen.
EU-tekstvoorstellen zijn online te vinden. Dit geldt tevens voor de
resultaten van een consultatie met belanghebbenden. De tweede
onderhandelingsronde vond 28-31 mei jl. plaats in Tunis. Tijdens deze
ronde is onder meer gesproken over het EU-tekstvoorstel over het midden-
en kleinbedrijf en het voorstel over energie en grondstoffen. De
Europese Commissie heeft het verslag van deze ronde op haar website
gepubliceerd. De volgende onderhandelingsronde vindt naar verwachting
begin december plaats in Brussel.

Azië:

ASEAN (Association of Southeast Asian Nations):

In 2007 zijn de onderhandelingen begonnen tussen de EU en de Association
of Southeast Asian Nations (ASEAN) om tot een regionaal handelsakkoord
te komen. De basis hiervoor is het ASEAN- mandaat uit 2007. Na zeven
onderhandelingsrondes hebben de EU-lidstaten in 2009 besloten om verder
te gaan op de weg van bilaterale handelsakkoorden met ASEAN-landen. Deze
handelsakkoorden kunnen als bouwstenen dienen om later alsnog tot een
regionaal handelsakkoord te komen.

China (EU-China Investment Agreement):

Sinds november 2013 is de Europese Commissie, op basis van een mandaat
uit oktober 2013, met China in onderhandeling over een
investeringsakkoord. Het doel is om een kwalitatief hoogwaardig akkoord
te sluiten waarbij het gaat om het verzekeren van markttoegang van
investeringen en transparantie, duurzaamheidsafspraken te maken en het
beschermen van investeringen met een nieuw
investeringsbeschermingsmechanisme volgens de nieuwe EU-benadering. De
26 bestaande bilaterale investeringsbeschermingsovereenkomsten tussen de
EU-lidstaten en China zullen uiteindelijk vervangen worden door dit
diepgaand EU-investeringsakkoord. De 18e onderhandelingsronde vond
plaats op 12 en 13 juli jl. in Brussel. Een verslag van de
onderhandelingsronde heeft de Commissie gepubliceerd op haar website. De
volgende ronde staat tentatief gepland voor 29 en 30 oktober 2018 in
Beijing.

De Raad heeft de Commissie in december 2005 gemachtigd voor het voeren
van onderhandelingen over een Partnership and Cooperation Agreement.
Onderhandelingen zijn gestart in 2007, maar zijn in 2011 vastgelopen
vanwege het verschil in de verwachtingen tussen beide partijen.

Filipijnen (EU-Philippines Free Trade Agreement):

In december 2015 zijn de onderhandelingen over een handelsakkoord tussen
de EU en de Filipijnen aangekondigd. De Raad heeft eind 2015 ingestemd
met een Voorzitterschapsnotitie voor de start van de onderhandelingen.
Deze notitie vormt een aanvulling op het mandaat van de Raad aan de
Europese Commissie voor de onderhandelingen over een regionaal
handelsakkoord met de ASEAN- regio uit 2007. De tweede
onderhandelingsronde vond plaats van 13 tot en met 17 februari 2017. De
Europese Commissie heeft het verslag van deze ronde op haar website
gepubliceerd. Op dit moment is nog geen volgende onderhandelingsronde
gepland.

India (India-EU Free Trade Agreement):

De EU en India onderhandelen sinds 2007 over een handels- en
investeringsakkoord. Sinds de zomer van 2013 liggen de onderhandelingen
stil. Na verschillende pogingen om de EU-India Free Trade Agreement
onderhandelingen te heropenen, is in juni 2018 besloten de
onderhandelingen voorlopig niet te herstarten wegens een blijvend gebrek
aan een gelijk ambitieniveau. De Commissie blijft de strategische
dialoog met India voortzetten om de onderhandelingen in de toekomst te
kunnen heropenen. Bovendien onderzoekt de Europese Commissie de
mogelijkheid voor een separaat investeringsakkoord. Momenteel is er nog
geen zicht op een herstart van de onderhandelingen. 

Indonesië (Indonesia-EU Comprehensive Economic Partnership Agreement
(CEPA)):

De Raad heeft op 18 juli 2016 ingestemd met een Voorzitterschapsnotitie
voor de start van de onderhandelingen over een handelsakkoord tussen de
EU en Indonesië. Deze notitie vormt een aanvulling op het bestaande
ASEAN-mandaat uit 2007. De vijfde onderhandelingsronde vond plaats van 9
tot 13 juli 2018 in Brussel. Het verslag van deze ronde is online
gepubliceerd. De EU en Indonesië hebben tijdens deze ronde een eerste
markttoegangsaanbod uitgewisseld. Daarnaast is onder andere voortgang
geboekt op gebied van handel en duurzame ontwikkeling en handel in
diensten. Van 15 tot 19 oktober 2018 vond de zesde onderhandelingsronde
plaats in Palembang, Indonesië. De EU heeft tijdens deze ronde onder
andere een tekstvoorstel voor transparantie gedeeld met Indonesië. Ook
hebben discussies plaatsgevonden over het eerste markttoegangsaanbod
voor diensten en investeringen. Het verslag van deze ronde is nog niet
gepubliceerd. Een 7e onderhandelingsronde staat voorlopig gepland voor
11 tot 15 maart 2019 in Brussel.

Irak (Partnership and Cooperation Agreement):

Het EU-Iraq Partnership and Cooperation Agreement uit 2012 biedt een
basis voor samenwerking op handelsgebied. Omdat een aantal EU-lidstaten
de ratificatie nog niet heeft afgerond, worden de handelsbepalingen van
het akkoord sinds augustus 2012 voorlopig toegepast. Nederland heeft het
akkoord in 2013 geratificeerd.

Japan (EU-Japan Economic Partnership Agreement):

De EU en Japan hebben vanaf 2013 onderhandeld over een handelsakkoord.
Op 8 december 2017 zijn die onderhandelingen afgerond. Op 18 april 2018
heeft de Europese Commissie voorstellen aan de Raad voorgelegd ter
sluiting en ondertekening van het handelsakkoord. Ondertekening van het
verdrag heeft op 17 juli 2018 plaatsgevonden tijdens de EU-Japan Top.
Het verdrag moet thans door het Europees Parlement en door het Japanse
Lagerhuis en Hogerhuis goedgekeurd worden. Daarna zal het verdrag in
werking treden. Over het mechanisme voor de beslechting van geschillen
tussen investeerders en staten is tussen Japan en de EU (nog) geen
overeenstemming bereikt. 

Naar aanleiding van het EU-Japan EPA is de Europese Commissie op 5
september 2018 formeel gestart met de procedure voor het nemen van een
‘adequacy decision’ waarmee wordt erkend dat in Japan een
vergelijkbaar niveau van bescherming van persoonsgegevens en van privacy
geldt als in de EU. In Japan is een vergelijkbare procedure gaande. Met
die besluiten zal de grootste ruimte ter wereld voor vrij verkeer van
data ontstaan.

Jordanië (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA)):

In 2002 is een associatieakkoord tussen de EU en Jordanië in werking
getreden. Afschaffing van de invoertarieven is na een transitieperiode
van 12 jaar gerealiseerd. In 2007 trad een aanvullend akkoord in werking
voor liberalisatie van handel in landbouwproducten. In 2011 kreeg de
Europese Commissie een mandaat om te onderhandelen over verbreding en
verdieping van het akkoord, met afspraken over onder meer handel in
diensten en investeringen. Er is voorlopig nog geen eerste
onderhandelingsronde gepland.

Kazachstan (Enhanced Partnership and Cooperation Agreement (EPCA)):

In december 2015 is het nieuwe akkoord ondertekend, gevolgd door
voorlopige toepassing door de EU per 1 mei 2016. Kazachstan is lid van
de Euraziatische Economische Unie (samen met Rusland, Armenië,
Kirgizië en Wit-Rusland), daarom zijn er geen afspraken over
tariefliberalisatie voor goederen in het akkoord opgenomen. Hier kan
alleen met de Euraziatische Unie als geheel over onderhandeld worden. In
2011 zijn onderhandelingen van start gegaan tussen de Europese Commissie
en Kazachstan over een hernieuwd Partnership and Cooperation Agreement
(PCA). In 2014 zijn de onderhandelingen na acht onderhandelingsrondes
afgerond. De Raad van State heeft zijn advies gegeven over het akkoord.
Momenteel wordt dit advies verwerkt in de Memorie van Toelichting en
vervolgens zal de Memorie van Toelichting samen met het akkoord ter
goedkeuring naar de Tweede Kamer worden gestuurd. 

Kirgizië (Enhanced Partnership Cooperation Agreement)

De samenwerking tussen de EU en Kirgizië is vastgelegd in een
Partnership and Cooperation Agreement (PCA), dat in 1999 in werking is
getreden. Samenwerking omvat drie pilaren: politieke dialoog,
economische samenwerking (inclusief ontwikkelingshulp vanuit de EU) en
samenwerking op een aantal concrete beleidsterreinen, zoals technologie
en cultuur. Daarnaast heeft Kirgizië preferentiële markttoegang tot de
EU op grond van het APS+-stelsel (Algemeen Preferentieel Stelsel). Op 2
juni 2017 heeft de Commissie een aanbeveling aan de Raad gedaan voor het
openen van de onderhandelingen voor het moderniseren van het PCA,
inclusief een voorstel voor een mandaat. Hierin stelt de Commissie voor
om de samenwerking op alle drie de pijlers te verdiepen. Kirgizië is
geen lid van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Ten aanzien van handel
stelt de Commissie in het mandaat voor om enkele principes uit het
WTO-kader, zoals meest-begunstigde-behandeling, tevens van toepassing te
verklaren op de handel tussen de EU en Kirgizië. De tekst is
gemodelleerd op het recent aangepaste akkoord met Kazachstan. Er is geen
sprake van tariefliberalisatie omdat daarover alleen met de
Euraziatische Unie als geheel onderhandeld kan worden. De
onderhandelingen met Kirgizië over de modernisering van het PCA zijn in
december 2017 gestart met eerst een politieke ronde. Tot nu toe hebben
twee handelsonderhandelingsrondes plaatsgevonden in februari en juni
2018. De volgende onderhandelingsronde staat gepland voor 23-25 oktober
2018. 

Libanon (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA)):

In 2006 trad een associatieakkoord tussen de EU en Libanon in werking.
Sindsdien kunnen industriële goederen en de meeste landbouwproducten
tariefvrij geïmporteerd worden in de EU. In 2011 kreeg de Commissie een
mandaat om de onderhandelingen te beginnen over verbreding en verdieping
van het akkoord. Er is echter geen zicht op opening van de
onderhandelingen.

Maleisië (Malaysia-EU FTA (MEUFTA)):

De onderhandelingen over het handelsakkoord tussen de EU en Maleisië
zijn in oktober 2010 begonnen. Het ASEAN-mandaat uit 2007 lag hieraan
ten grondslag. De zevende, en tot nu toe laatste ronde, vond plaats in
april 2012. De Europese Commissie en Maleisië verkennen momenteel de
mogelijkheid om een nieuwe onderhandelingsronde te plannen. 

Myanmar (EU-Myanmar Investment Protection Agreement):

In maart 2014 heeft de Raad een mandaat aan de Europese Commissie
verleend en zijn de onderhandelingen tussen de EU en Myanmar over een
investeringsbeschermingsakkoord begonnen. Het doel van de bilaterale
investeringsovereenkomst met de EU is om investeringen te bevorderen ten
behoeve van de sociaaleconomische ontwikkeling van Myanmar. Het akkoord
zal hoofdstukken bevatten over transparantie, duurzame ontwikkeling,
investeringsbescherming en geschillenbeslechting. Van 26 tot en met 27
april 2017 hebben technische besprekingen plaatsgevonden. Er staat geen
nadere onderhandelingsronde gepland.

Singapore (European Union-Singapore Free Trade Agreement (EUSFTA)):

Het EU-Singapore akkoord is op 18 oktober 2018 ondertekend. Het akkoord
bestaat uit een handelsakkoord en een investeringsakkoord. Het akkoord
biedt belangrijke kansen voor het bedrijfsleven en zal ook een positieve
impuls geven aan de bilaterale relatie tussen de EU en Singapore.
Singapore heeft, net als Nederland, een bijzonder open economie.
Singapore behoort tot de twintig belangrijkste exportmarkten van
Nederland. Wanneer het EU-Singapore akkoord in werking treedt, worden
bijna alle import- en exporttarieven op nul gesteld. De resterende
tarieven worden gradueel afgebouwd. Daarnaast biedt het akkoord nieuwe
kansen voor de export van diensten. Voor Nederland springen hierbij
maritieme, juridische en telecomdiensten in het oog. Het
investeringsakkoord bevat alle vernieuwende elementen van de EU-inzet
voor investeringsbescherming. Het akkoord bevat het Investment Court
System, naar het voorbeeld van het handelsakkoord tussen de EU en
Canada, CETA. Het investeringsakkoord tussen de EU en Singapore zal de
bestaande bilaterale investeringsbeschermingsovereenkomst tussen
Nederland en Singapore vervangen. Voordat het in werking kan treden,
dient het handelsakkoord eerst te worden goedgekeurd door het Europees
Parlement. De inwerkingtreding van het handelsakkoord zal naar
verwachting in 2019 plaatsvinden. Daarentegen wordt de inwerkingtreding
van het investeringsakkoord later verwacht, aangezien dit akkoord zowel
door het Europees Parlement als door de nationale parlementen van de
EU-lidstaten dient te worden goedgekeurd alvorens het in werking kan
treden. 

Syrië (Euro-Mediterranean Agreement Establishing an Association):

De bilaterale relatie is geregeld in een Samenwerkingsovereenkomst uit
1977, die in 1978 in werking trad. Onderhandelingen over een
associatieakkoord zijn afgerond in 2004, maar ondertekening is
uitgebleven als gevolg van de interne politieke situatie in Syrië.
Tevens heeft de EU in 2011 besloten handelsrestricties in te stellen in
reactie op de gewelddadige onderdrukking door het Syrische regime van
vreedzame demonstraties. Deze sancties zijn sindsdien regelmatig
aangepast en uitgebreid.

Thailand (EU-Thailand Free Trade Agreement):

In februari 2013 zijn de onderhandelingen tussen de EU en Thailand
gestart. Het ASEAN-mandaat uit 2007 vormt hiervoor de basis. De vierde
onderhandelingsronde vond plaats van 8 tot 10 april 2014. Na de
militaire coup in mei 2014 zijn de onderhandelingen stilgelegd. Nu
Thailand heeft aangekondigd in november 2018 weer verkiezingen te zullen
houden, inventariseert de EU de mogelijkheid om de onderhandelingen te
heropenen. Conform de Raadsconclusies van 2017 mogen de onderhandelingen
slechts heropend worden op het moment dat er een democratisch gekozen
regering is. 

	

Vietnam (EU-Vietnam Free Trade Agreement):

De onderhandelingen over het handelsakkoord met Vietnam zijn afgerond.
Het akkoord bestaat uit een handelsakkoord en een investeringsakkoord.
Na het handelsakkoord met Singapore is dit akkoord het tweede afgeronde
akkoord in de regio op basis van het ASEAN-mandaat uit 2007. Het
handelsakkoord is een veelomvattend en gebalanceerd akkoord. Wanneer
het akkoord in werking treedt, worden bijna alle import- en
exporttarieven op nul gesteld. De resterende tarieven worden gradueel
afgebouwd. Het akkoord levert Europese exporteurs en investeerders
daarmee verbeterde toegang tot de Vietnamese markt met ruim 90 miljoen
consumenten. Bovendien bevat het akkoord een robuust
duurzaamheidshoofdstuk. Het investeringsakkoord lijkt sterk op het
investeringsakkoord van het EU-Singapore akkoord. Dit betekent dat het
investeringsakkoord de gemoderniseerde EU-inzet voor
investeringsbescherming bevat, zoals het Investment Court System.
Ondertekening van het akkoord door beide verdragspartijen (EU en
Vietnam) zal naar verwachting begin 2019 plaatsvinden. Alvorens de EU
over kan gaan tot ondertekening dienen de Europese Commissie, het
Europees Parlement en de Raad hiermee in te stemmen. De Europese
Commissie heeft op 17 oktober 2018 ingestemd met de ondertekening. Na
ondertekening volgt de ratificatieprocedure. Het Europees Parlement
dient beide akkoorden goed te keuren. Vervolgens kan het handelsakkoord
in werking treden. Alvorens het investeringsakkoord in werking kan
treden, dient het eerst nog door de nationale parlementen van de
EU-lidstaten te worden goedgekeurd.

Europa:

Andorra, Monaco en San Marino (één of meerdere Association
Agreements):

De huidige relatie tussen de EU en de drie micro-staten Andorra, Monaco
en San Marino is gebaseerd op een groot aantal afzonderlijke akkoorden.
Sinds 8 maart 2015 wordt er onderhandeld om deze afzonderlijke akkoorden
te integreren in bij voorkeur één associatieakkoord. De Raad heeft
hiervoor op 4 december 2014 het mandaat verleend. Het doel is een
significante verlaging van de handelsbarrières voor ondernemers uit
Andorra, Monaco en San Marino, vergelijkbaar met de markttoegang voor
EER-staten Noorwegen, IJsland en Liechtenstein. De afgelopen
onderhandelingsronde vond plaats op 2 tot en met 5 juli 2018. Hierbij is
op bilaterale basis met de verschillende micro-staten gesproken over de
belangrijkste nog openstaande hoofdstukken. T.a.v. Monaco is onder meer
gesproken over milieu en het vrij verkeer van werknemers. Met San Marino
is onder andere gesproken over sociale zekerheid, arbeid & gezondheid en
gelijke behandeling van mannen en vrouwen. Staatssteun en concurrentie
stond bij alle drie de micro-staten op de agenda. Grootste uitdaging
voor een akkoord met Andorra betreft afspraken over tabak. Monaco heeft
moeite om in te stemmen met het volledige vrij verkeer van vestiging.
Nederland is voorstander van een zo groot mogelijke integratie van
Andorra, Monaco en San Marino in de Europese interne markt, bij voorkeur
door middel van één gezamenlijk associatieakkoord voor de drie
micro-staten gezamenlijk. Nederland wenst dat het aantal
uitzonderingsbepalingen voor het vrij verkeer van goederen, diensten,
personen en kapitaal zo veel als mogelijk wordt beperkt, en door de
micro-staten grondig wordt

onderbouwd. 

Armenië (Comprehensive and Enhanced Partnership Agreement, CEPA):

Per 1 juni 2018 is de Comprehensive and Enhanced Partnership Agreement
voorlopig in werking getreden. Op 26 februari 2017 bereikten de Europese
Commissie en Armenië overeenstemming over dit akkoord. Op 24 november
2017 is het akkoord door beide partijen ondertekend. Deze CEPA komt in
plaats van het in 1999 in werking getreden Partnership and Cooperation
Agreement. Armenië en de Europese Unie hadden als onderdeel van een
Associatieakkoord in 2013 reeds de onderhandelingen over een Deep and
Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA) afgerond. Dit akkoord is
nooit in werking getreden, vanwege het feit dat Armenië lid werd van de
Euraziatische Economische Unie (de douane- unie van Rusland, Kazachstan,
Armenië, Kirgizië en Wit-Rusland). Deze afspraken zijn onverenigbaar
met de preferentiële markttoegang voor goederen tot de Europese markt
die volgt uit het DCFTA. In de Kaderovereenkomst hebben de EU en
Armenië geprobeerd op de overige terreinen zo veel mogelijk de
afspraken uit het DCFTA in stand te laten. 

Azerbeidzjan (Comprehensive Agreement):

De huidige relatie tussen de EU en Azerbeidzjan is gebaseerd op een
Partnership and Cooperation Agreement (PCA) uit 1996. Dit akkoord is in
1999 in werking getreden. Op 14 november 2016 heeft de Raad de Commissie
en de Hoge Vertegenwoordiger het mandaat gegeven voor het voeren van de
onderhandelingen voor een breed akkoord, ter vervanging van het PCA. De
onderhandelingen zijn gestart op 7 februari 2017. De volgende
onderhandelingsronde zal naar verwachting in het derde kwartaal van 2018
plaatsvinden. Azerbeidzjan is op dit moment nog geen lid van de WTO. De
WTO-toetredingsonderhandelingen zijn gaande. 

Noorwegen (Bilateral Agreement on Trade in Basic Agricultural Products)

De EU, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein zijn onderdeel van de
Europese Economische Ruimte (EER). Dit betekent een interne markt voor
goederen, diensten, kapitaal en werknemers. Handel in landbouwgoederen
is echter uitgezonderd van de EER. Op grond van artikel 19 paragraaf 4
van de EER-overeenkomst dienen de partijen iedere twee jaar de handel in
landbouwgoederen te evalueren, met als doel op termijn volledige
marktintegratie. Op 18 november 2014 heeft de Raad een mandaat verleend
aan de Commissie om met Noorwegen te onderhandelen over nieuwe
tariefliberalisaties. Op 5 april 2017 is een principeovereenkomst
bereikt tussen de EU en Noorwegen. Hierin is afgesproken dat de EU en
Noorwegen voor 36 productcategorieën, bijvoorbeeld maïs voor
diervoeder, diverse bessen en cider, hun wederzijdse invoerheffingen
volledig afschaffen. Voor vlees, zuivelproducten, granen, groenten en
sierplanten zal Noorwegen de EU additionele tariefcontingenten
toekennen, bijvoorbeeld een aanvullend quotum van 1.600 ton voor
runderen en 1.200 ton voor kaas. De EU zal Noorwegen onder meer een 700
ton quotum toekennen voor verschillende soorten kippenvlees. Het akkoord
zal worden geformaliseerd door een briefwisseling. Op 17 oktober 2017
heeft de Europese Commissie een voorstel voor een Raadsbesluit gedaan.
Op 20 november 2017 heeft de Raad het Raadsbesluit 2017/2182
vastgesteld, waarmee de Raad haar akkoord geeft met deze briefwisseling.
Op 17 april 2018 is ook het Europees Parlement akkoord gegaan. Op dit
moment wordt er gewacht op formele goedkeuring door Noorwegen, waarna de
tariefliberalisaties op korte termijn van kracht kunnen worden.

Rusland (verdieping van het Partnership and Cooperation Agreement
(PCA)):

De huidige relatie tussen de EU en Rusland is gebaseerd op een
Partnership and Cooperation Agreement uit 1994, dat in 1997 in werking
is getreden. In 2008 zijn onderhandelingen begonnen over modernisering
en uitbreiding van het PCA op basis van een mandaat van de Raad. Vanaf
2010 wordt er vooral over handel en investeringen onderhandeld. In maart
2014 heeft de Raad besloten om de onderhandelingen te schorsen. De reden
hiervoor was de annexatie van de Krim door Rusland en het conflict in
Oost-Oekraïne.

Turkije (Modernised Customs Union):

Sinds 1995 vormen de Europese Unie en Turkije gezamenlijk een
douane-unie. Op 23 december 2016 heeft de Europese Commissie een
aanbeveling voor een mandaat gedaan aan de Raad om de douane- unie te
moderniseren. Tevens wenst de Commissie de douane-unie uit te breiden
met afspraken op het gebied van landbouw, handel in diensten en
overheidsaanbestedingen. Het is onwaarschijnlijk dat op korte termijn
overeenstemming in de Raad wordt bereikt over vaststelling van het
mandaat. Voor Nederland is het van belang dat modernisering van de
douane-unie en verbetering van de rechtsstaat in Turkije hand in hand
gaan. 

Verenigd Koninkrijk (Free trade agreement as part of a close
partnership)

Op 23 maart 2018 heeft de Europese Raad in Artikel 50 samenstelling (ER
Artikel 50) richtsnoeren vastgesteld (EUCO XT 20001/18) voor gesprekken
tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk (VK) over het kader van de
toekomstige betrekkingen na de uittreding van het Verenigd Koninkrijk
uit de Europese Unie (“Brexit”). De richtsnoeren zijn gelijk na
aanname gepubliceerd. Deze richtsnoeren geven in algemene termen een
beeld van de mogelijkheden voor de nieuwe, toekomstige relatie op basis
van de huidige «rode lijnen» van het VK en de eigen uitgangspunten van
de EU. De nieuwe relatie zal een breed scala aan onderwerpen bevatten,
van handel tot andere sociaaleconomische onderwerpen zoals luchtvaart,
visserij, en interne en externe veiligheid. Conform de Nederlandse inzet
koppelen de richtsnoeren de ambitie voor de nieuwe handelsrelatie aan
garanties voor een gelijk speelveld. Ook stellen de richtsnoeren helder
dat de EU bereid is haar aanbod te heroverwegen als de positie van het
VK zich ontwikkelt. 

Op 12 juli 2018 heeft het VK een beleidsdocument over de toekomstige
relatie tussen de EU en het VK (White Paper) gepubliceerd. Het kabinet
heeft het White Paper verwelkomd, omdat hiermee de
onderhandelingspositie van het VK eindelijk is verduidelijkt. Uit het
White Paper blijkt echter dat het VK wenst dat goederen uit het VK een
interne marktbehandeling genieten, zonder dat het VK hoeft te voldoen
aan alle relevante EU-regelgeving voor goederen. Het VK lijkt bereid te
zijn alleen die EU-regelgeving te volgen die nodig is om grenscontroles
onnodig te maken (productstandaarden), maar niet EU-regelgeving over
arbeid, milieu en dierenwelzijn (productiestandaarden). Daarmee zijn
deze voorstellen van het VK in hun huidige vorm niet in het Europese en
Nederlandse belang omdat hiermee het gelijk speelveld wordt ondergraven
en het VK een oneerlijk concurrentievoordeel zou krijgen. Ook uw Kamer
heeft bij herhaling het belang van gelijk speelveld onderschreven. De
VK-voorstellen voldoen daarnaast niet aan de EU-randvoorwaarden zoals
die zijn opgenomen in de ER-richtsnoeren. Belangrijke randvoorwaarden
zijn de integriteit van de interne markt – en dus geen sectorale
deelname daaraan, en de ondeelbaarheid van de vier vrijheden – en dus
geen cherry picking daarbinnen. De interne markt is de grootste
verworvenheid van de Europese Unie en het is juist ook voor Nederland
zeer schadelijk als we die zouden verzwakken.  

Doel van de besprekingen is te komen tot een politieke verklaring bij
het terugtrekkingsakkoord. Deze politieke verklaring zal bij het
terugtrekkingsakkoord worden gevoegd en hiernaar zal in dat akkoord
worden verwezen. Over een vrijhandelsovereenkomst kan pas worden
onderhandeld als het VK geen EU-lidstaat meer is en derde land is
geworden, in beginsel vanaf 30 maart 2019. Dit vergt een additioneel
mandaat voor de Europese Commissie. Gezien de economische verwevenheid
is het voor het kabinet van groot belang dat de Europese Unie en het VK
ambitieuze afspraken maken over de toekomstige relatie.

Noord-Amerika:

Canada (Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA)):

Het EU-handelsakkoord met Canada (CETA) is tijdens de EU-Canada Top van
30 oktober 2016 ondertekend. Op 15 februari 2017 heeft het Europees
Parlement het akkoord goedgekeurd. De handelsafspraken in het akkoord
worden sinds 21 september 2017 voorlopig toegepast. Daarnaast zijn de
goedkeuringsprocessen in de EU-lidstaten opgestart. Het kabinet heeft de
goedkeuringswet voor advies naar de Raad van State gestuurd. CETA treedt
pas volledig in werking na ratificatie door Canada, de EU en de 28
EU-lidstaten.

Economisch Partnerschap met de landen in de Cariben (CARIFORUM-EU EPA):

Op basis van een mandaat uit 2002 zijn in hetzelfde jaar de
onderhandelingen gestart met landen in Afrika, de Cariben en de Stille
Oceaan (ACS-landen) over een Economisch Partnerschapsakkoord (EPA). De
landen zijn verdeeld in zeven regio’s, waarvan er vijf in Afrika
liggen, één in de Cariben en één in de Stille Oceaan. In 2008 zijn
de onderhandelingen over de Cariforum-EU EPA afgerond, waarna de
goedkeuringsprocedures zijn gestart. De EPA wordt sinds 2008 voorlopig
toegepast en Nederland heeft dit akkoord geratificeerd. De EPA treedt
definitief in werking wanneer alle partijen hebben geratificeerd.

Mexico Economic Partnership, Political Coordination and Cooperation
(Global Agreement): 

Op 23 mei 2016 heeft de Raad het onderhandelingsmandaat ten behoeve van
de modernisering van het bestaande EU-Mexico Global Agreement uit 1997,
dat sinds 2000 in werking is, goedgekeurd. Op 21 april jl. is er een
politiek akkoord bereikt tussen de Commissie en Mexico. Er wordt nu
onderhandeld over de laatste openstaande punten en verdere
‘finetuning’ van de tekst. Daarna breekt de laatste fase, juridische
revisie van de tekst aan. De verwachting dat eind dit jaar nog een
finaal akkoord kan worden gesloten tussen de Commissie en Mexico lijkt
niet langer realistisch, eerder moet gedacht worden aan de eerste helft
van 2019. Het betreft een ‘gemengd akkoord’. Het akkoord zal daarom
worden voorgelegd aan de EU-lidstaten ter ratificatie. 

Het handels- en investeringsdeel van de Global Agreement zet in op 98%
liberalisering van de handel in goederen. Voor Nederland is met name de
tariefliberalisering van belang voor landbouwproducten, als zuivel,
pluimvee, eierproducten, bloembollen en granen. Ook richt het akkoord
zich op het wegnemen van onnodige belemmeringen zoals niet-tarifaire
obstakels. Voor geschillenbeslechting is Mexico akkoord gegaan met het
voorstel van de Europese Unie voor de oprichting van het Investment
Court System. Ten opzichte van de bestaande EU-Mexico overeenkomst zijn
nu ook anti-corruptiebepalingen en een hoofdstuk over duurzame
ontwikkeling opgenomen. Ook zal voor het eerst het maatschappelijk
middenveld een rol krijgen in de monitoring van het akkoord. 

Verenigde Staten (Transatlantic Trade and Investment Partnership
(TTIP)):

De EU en de Verenigde Staten zijn in juli 2013 de TTIP-onderhandelingen
gestart, nadat de Raad in juni 2013 het mandaat aan de Europese
Commissie had verleend. Tijdens de informele RBZ Handel op 23 september
2016 heeft de Europese Commissie vastgesteld dat afronding van de
onderhandelingen in 2016 niet meer mogelijk is. Op 17 januari 2017
hebben de Europese Commissie en de US Trade Representative een
gezamenlijk rapport opgesteld waarin beschreven staat welke voortgang er
in de onderhandelingen is geboekt. De onderhandelingen liggen stil: er
is geen volgende onderhandelingsronde gepland.

Oceanië:

Australië (EU-Australia Free Trade Agreement):

In november 2015 hebben de voorzitter van de Europese Raad, de president
van de Europese Commissie en de premier van Australië de wens
uitgesproken om onderhandelingen over een handelsakkoord op te starten.
De Europese Commissie heeft dit voorjaar een effectenbeoordeling
uitgevoerd, inclusief een publieke consultatie, om de belangrijkste
mogelijkheden te identificeren van een eventueel handelsakkoord. Op 13
september 2017 heeft de Commissie een aanbeveling aan de Raad gedaan om
de onderhandelingen te openen, inclusief een voorstel voor een mandaat.
De Raad heeft het mandaat op 22 mei 2018 vastgesteld. De eerste
onderhandelingsronde vond plaats van 2 tot 6 juli jl. in Brussel. De
Commissie heeft het verslag van de besprekingen gepubliceerd op haar
website. De volgende onderhandelingsronde is voorzien in november. 

Nieuw-Zeeland (EU-New Zealand Free Trade Agreement):

Op 29 oktober 2015 hebben de voorzitter van de Europese Raad, de
president van de Europese Commissie en de premier van Nieuw-Zeeland de
wens uitgesproken om onderhandelingen over een handelsakkoord op te
starten. De Europese Commissie heeft dit voorjaar een effectbeoordeling
uitgevoerd, inclusief een publieke consultatie, om de belangrijkste
mogelijkheden te identificeren van een eventueel handelsakkoord. Op 13
september 2017 heeft de Commissie een aanbeveling aan de Raad gedaan om
de onderhandelingen te openen, inclusief een voorstel voor een mandaat.
De Raad heeft het onderhandelingsmandaat op 22 mei jl. vastgesteld. De
eerste onderhandelingsronde vond plaats van 16 tot en met 20 juli jl. De
Commissie heeft een verslag van de onderhandelingen gepubliceerd op haar
website. De tweede onderhandelingsronde vond plaats van 8 tot 12 oktober
jl. in Wellington en de Commissie heeft aangegeven zoals gebruikelijk
binnen enkele weken een verslag van de onderhandelingen te zullen
publiceren op haar website. De volgende onderhandelingsronde is voorzien
in februari 2019 en zal plaatsvinden in Brussel.

Economisch Partnerschap met de landen in de Stille Oceaan (Pacific-EU
EPA):

Op basis van een mandaat uit 2002 zijn in hetzelfde jaar de
onderhandelingen gestart met landen in Afrika, de Cariben en de Stille
Oceaan (ACS-landen) over een Economisch Partnerschapsakkoord (EPA). De
landen zijn verdeeld in zeven regio’s, waarvan er vijf in Afrika
liggen, één in de Cariben en één in de Stille Oceaan. Op dit moment
zijn de onderhandelingen met de gehele regio over een EPA nog altijd
bezig. Voor Papoea-Nieuw-Guinea en Fiji is, in afwachting van een
volledige EPA, een interim-EPA van kracht. Samoa heeft aangegeven toe te
willen treden tot deze interim-EPA met Papoea-Nieuw-Guinea en Fiji. Dit
toetredingsverzoek dient te worden goedgekeurd door alle partijen. 

Zuid-Amerika:

Chili (modernisering associatieakkoord):

Het associatieakkoord tussen de EU en Chili kwam in 2002 tot stand en is
in 2005 in werking getreden. De EU en Chili besloten in 2013 de
mogelijkheden te verkennen om het handelsgedeelte van het bestaande
associatieakkoord te moderniseren. Om de toegevoegde waarde, de omvang
en de ambitie te verkennen werd in 2014 een gezamenlijke werkgroep
opgericht. De Europese Commissie heeft in 2016 de stakeholders
consultatie en het scoping paper afgerond. Op 13 november 2017 werd het
onderhandelingsmandaat door de Raad goedgekeurd. Het mandaat is
openbaar. Er hebben tot nu toe drie onderhandelingsrondes
plaatsgevonden, waarvan de laatste in juni. De onderhandelingen verlopen
voorspoedig, de verwachting is volgend jaar tot overeenstemming te
komen. 

Colombia, Peru en Ecuador (EU-Colombia/Peru/Ecuador Free Trade
Agreement):

De onderhandelingen tussen de EU en de Andesgemeenschap (Bolivia,
Colombia, Ecuador en Peru) over een associatieovereenkomst zijn in juni
2007 van start gegaan op basis van een mandaat uit april 2007. Deze
onderhandelingen zijn in juni 2008 stilgelegd. In januari 2009 werden,
op basis van een nieuw mandaat, onderhandelingen over een
meerpartijenovereenkomst hervat met Colombia, Ecuador en Peru. Na vier
rondes schorste Ecuador zijn deelname aan de besprekingen. De
onderhandelingen werden met Colombia en Peru in mei 2010 succesvol
afgesloten. Voorlopige toepassing geldt met Peru per maart 2013 en met
Colombia per augustus 2013. 

De Europese Commissie publiceert jaarlijks een rapport over de
implementatie van het handelsakkoord. De EU heeft in 2014, op verzoek
van Ecuador, onderhandelingen met het land gevoerd over aansluiting bij
het EU- Colombia/Peru handelsakkoord. Deze onderhandelingen zijn in 2014
afgerond. Per 1 januari 2017 wordt dit akkoord met Ecuador voorlopig
toegepast. 

Mercosur (Comprehensive Free Trade Agreement als onderdeel van
Association Agreement):

In 2000 zijn de EU en Mercosur gestart met onderhandelingen over een
associatieakkoord met als onderdeel daarvan een handelsakkoord. In 2004
werden de onderhandelingen stilgelegd en in 2010 zijn deze hervat.
Tussen 2012 en 2015 lagen de onderhandelingen wederom stil. Op 11 mei
2016 hebben de EU en Mercosur markttoegangsaanbiedingen uitgewisseld en
sindsdien hebben meerdere onderhandelingsrondes plaatsgevonden,
waaronder in juni, juli en september 2018. Uit deze
onderhandelingsrondes blijkt dat dat er geen akkoord kan worden gesloten
voor de Braziliaanse verkiezingen in oktober 2018. Openstaande punten
blijven markttoegang voor zuivel, auto’s en auto-onderdelen, maritieme
diensten en bescherming van geografische aanduidingen. Andersom hoopt
Mercosur op een betere markttoegang voor rundvlees. De Europese
Commissie heeft aangegeven zich in te blijven zetten om tot een akkoord
te komen. De datum van de volgende onderhandelingsronde is nog onbekend.
De EU-tekstvoorstellen en verslagen van de onderhandelingsrondes staan
online.

   HYPERLINK
"http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6891-2013-ADD-1-DCL-1/e
n/pdf" 
http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6891-2013-ADD-1-DCL-1/en
/pdf  

   HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2016/november/tradoc_155095.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2016/november/tradoc_155095.pdf  

   HYPERLINK "http://trade.ec.europa.eu/doclib/press/index.cfm?id=1490" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/press/index.cfm?id=1490  

   HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/june/tradoc_156920.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/june/tradoc_156920.pdf   

   HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157073.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157073.pdf  

 De volgende landen zijn lid van ASEAM: Brunei Darussalam, Cambodja,
Indonesië, Laos, Maleisië, Myanmar/Birma, de Filipijnen, Singapore,
Thailand en Vietnam.

    HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157143.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157143.pdf  

   HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2017/march/tradoc_155435.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2017/march/tradoc_155435.pdf  

  http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157137.pdf

   HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2017/april/tradoc_155507.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2017/april/tradoc_155507.pdf  

	   HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2017/january/tradoc_155242.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2017/january/tradoc_155242.pdf    
 

   HYPERLINK
"http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/?fuseaction=list&n=10&adv=0&cot
eId=1&year=2017&number=472" 
http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/?fuseaction=list&n=10&adv=0&cote
Id=1&year=2017&number=472  

   HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157182.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157182.pdf  

   HYPERLINK
"http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/?fuseaction=list&n=10&adv=0&cot
eId=1&year=2017&number=469" 
http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/?fuseaction=list&n=10&adv=0&cote
Id=1&year=2017&number=469  

   HYPERLINK
"http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157183.pdf" 
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157183.pdf  

   HYPERLINK
"http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/chile/
" 
http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/chile/ 


 Het verslag van de laatste onderhandelingsronde en de EU
tekstvoorstellen zijn beschikbaar op de website van de Europese
Commissie:   HYPERLINK
"http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/chile/
" 
http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/chile/ 


 De meest recente versie staat hier:   HYPERLINK
"http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52017DC058
5&from=EN" 
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52017DC0585
&from=EN   

	 De volgende landen zijn lid van Mercosur: Argentinië, Brazilië,
Paraguay, Uruguay en Venezuela. Het lidmaatschap van Venezuela is op 1
december 2016 geschorst. Het land is niet betrokken bij de
onderhandelingen.

   HYPERLINK
"http://ec.europa.eu/trade/policy/in-focus/eu-mercosur-association-agree
ment/" 
http://ec.europa.eu/trade/policy/in-focus/eu-mercosur-association-agreem
ent/  

 PAGE   \* MERGEFORMAT 2