Verslag van de 73ste zitting van de AVVN
Bijlage
Nummer: 2019D33574, datum: 2019-09-02, bijgewerkt: 2024-02-19 10:56, versie: 1
Directe link naar document (.docx), link naar pagina op de Tweede Kamer site.
Bijlage bij: Inzet van het Koninkrijk der Nederlanden voor de 74e zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (2019D33573)
Preview document (🔗 origineel)
Bijlage: Verslag van de 73ste zitting van de AVVN
Dit verslag is een bijlage bij de Kamerbrief over de Koninkrijksinzet bij de 74ste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN). Een verslag specifiek over de ministeriële week van de vorige AVVN ging u reeds toe op 11 oktober 2018 (Kamerstuk 26 150, nr. 177). Ook heeft u op 15 februari een verslag ontvangen over de periode tot 31 december 2018 dat Nederland in de VN Veiligheidsraad (VNVR) zitting had (Kamerstuk 25 150, nr.180). Hieronder wordt op hoofdlijnen teruggeblikt op de inzet en geboekte resultaten van het Koninkrijk in het afgelopen zittingsjaar tot nu toe (73ste AVVN) op de prioritaire beleidsonderwerpen ten aanzien van de Verenigde Naties. Hierbij wordt de structuur gevolgd van de inzetbrief van vorig jaar zodat doelstellingen en resultaten te vergelijken zijn. Op deelonderwerpen heeft de Kamer veelal reeds via Kamerbrieven of debatten meer uitgebreide informatie ontvangen.
Preventie: leidraad van een hervormde VN
Nadat in de 72e zitting van de AVVN overeenstemming werd bereikt over de hervormingen van de VN, werden in de 73e zitting concrete stappen gezet richting implementatie. Zo ging het nieuwe systeem voor coördinatie van VN-landenteams van start volgens planning, op 1 januari 2019, met onder meer een financiële bijdrage van Nederland. VN-landencoördinatoren hebben nu uitgebreide bevoegdheden en een onafhankelijkere positie.
Het Koninkrijk steunde de visie van Secretaris-Generaal van de VN Antonio Guterres (SGVN) dat het succes van de hervormingen ook afhangt van verbetering in de manier waarop VN-ontwikkelingsorganisaties worden gefinancierd. Het Koninkrijk heeft daarom een toonaangevende rol gespeeld bij de ontwikkeling van een Funding Compact, onder meer door het organiseren van een bijeenkomst in Den Haag. Het resulterende compact koppelt afspraken over betere financiering door lidstaten aan concrete en meetbare afspraken met de VN over betere transparantie en verantwoording over resultaten, de implementatie van hervormingen en verbeterde efficiëntie. Het Koninkrijk zal de looptijd van Algemene Vrijwillige Bijdragen voortaan koppelen aan de strategische plannen van VN-organisaties. De in 2019 vernieuwde bijdragen lopen daarom tot en met 2021. In de geest van de afspraken in het Funding Compact heeft het Koninkrijk daar wel de voorwaarde aan verbonden dat ontvangende organisaties de afspraken uit het compact voldoende nakomen.
De hervormingsagenda van de SGVN kan alleen slagen als de VN op stabiele financiële voet staat. In januari 2019 luidde de SGVN per brief de noodklok over de verslechterende financiële situatie van de organisatie. Het Koninkrijk steunt het streven van de SGVN om de situatie ten aanzien van de reguliere begroting en financiering van vredesmissies te verbeteren door vooral de flexibiliteit in de budgetmethodologie te verruimen.
De herstructurering van de vrede en veiligheidsstructuren van de VN is een feit. Tegelijk moeten er nog veel stappen worden gezet richting een meer geïntegreerde aanpak, allereerst binnen de veiligheidspijler alsook tussen de veiligheids-, mensenrechten- en ontwikkelingspijlers onderling. Het Koninkrijk heeft de inzet op verbeterde conflictpreventie en vredesopbouw actief gesteund, inclusief met daarvoor benodigde vrijwillige bijdragen. De sustaining peace agenda is daarbij leidend. Zo heeft het Koninkrijk zijn bijdrage aan het UN Peacebuilding Fund verdubbeld naar 15 miljoen euro per jaar, dat wordt ingezet ten behoeve van duurzame vrede in post-conflictgebieden. Voorts is het Koninkrijk met 4 miljoen euro per jaar één van de grootste donoren van het gezamenlijke conflictpreventieprogramma van UNDP en het VN-secretariaat Afdeling Politieke Zaken en Vredesopbouw (UNDP-DPPA Joint Conflict Prevention Programme). Ook zet het Koninkrijk in op tegengaan van fragmentatie en het beter stroomlijnen van de verschillende vredesopbouw instrumenten (Wereldbank en VN) op landenniveau.
Bovenstaande inzet op zowel de hervorming als financiering van het VN-secretariaat en VN-ontwikkelingsorganisaties stond mede in het licht van de motie Sjoerdsma over hervorming VN-organisaties en mitigatie van hun acute financiële problemen (Kamerstuk 26150, nr. 174).
Het Koninkrijk heeft zich tijdens de 73e zitting verder ingezet voor een krachtige aanpak van Sexual Exploitation, Abuse and Harassment (SEAH) bij VN-organisaties. Samen met het Verenigd Koninkrijk heeft het Koninkrijk een leidende rol op zich genomen. In het kader van zero tolerance for inaction heeft het Koninkrijk de nadruk gelegd op versterking van preventie- en responsmechanismen. Dit heeft geleid tot de vernieuwing van procedures binnen het brede VN-systeem, waaronder de totstandkoming van het Clear Check systeem. Dit instrument helpt de VN voorkomen dat de daders van seksueel geweld opnieuw bij de VN in dienst treden. Het Koninkrijk blijft ook het komende jaar hoog inzetten op deze agenda.
Internationale rechtsorde, mensenrechten en het tegengaan van straffeloosheid
De 73ste AVVN kende enkele aansprekende resultaten op het terrein van de mensenrechten. Zo werd de tweejaarlijkse Frans-Nederlandse resolutie over het bestrijden van geweld tegen vrouwen en meisjes unaniem aanvaard. Pogingen van sommige landen om reproductieve en gezondheidsrechten in te perken in deze en andere resoluties konden succesvol worden gepareerd. Het Koninkrijk stemde tegen een uiteindelijk aangenomen resolutie van de ‘Non-Aligned Movement’ over het ‘recht op ontwikkeling’ omdat deze in de praktijk leidt tot een verschuiving van focus naar economische rechten in plaats van burger- en politieke mensenrechten.
De strijd tegen straffeloosheid blijft voor het Koninkrijk hoge prioriteit, binnen en buiten de VN. De minister van Buitenlandse Zaken onderstreepte het belang van accountability in het Veiligheidsraaddebat op 23 mei over bescherming van burgers in tijden van gewapend conflict. Daarnaast blijft Nederland zich inzetten voor de volledige implementatie van de sancties tegen mensenhandelaren in Libië, een Nederlands initiatief ten tijde van het lidmaatschap van de VN Veiligheidsraad (VNVR). Ook heeft Nederland zich aangesloten als Government Partner bij het zogenaamde Liechtenstein Initiative. Dit betreft een internationaal samenwerkingsverband tussen overheden en de financiële sector om mensenhandel te voorkomen en bestrijden. Om de contacten tussen de Syrische bewijzenbank en organisaties van het maatschappelijk middenveld te versterken heeft Nederland in juni 2019 voor de tweede keer een overleg van alle betrokkenen bijeen geroepen. Ten aanzien van de Rohingya-crisis in Myanmar riep het Koninkrijk op 23 april jl. wederom op tot verwijzing door de VNVR naar het Internationaal Strafhof (ICC) tijdens het VNVR open debat over sexual violence in conflict.
Modernisering van vredesmissies
Ook na afloop van het VNVR-lidmaatschap blijft het Koninkrijk zich inzetten ten behoeve van de modernisering van VN-vredesmissies. Daarbij is in het bijzonder de implementatie van het Action for Peacekeeping initiatief (A4P) van belang, dat tot stand kwam als onderdeel van de Nederlandse inzet op een meer effectieve en geïntegreerde benadering van conflictpreventie en vredesopbouw. In dat kader nam minister-president Rutte namens het Koninkrijk deel aan het High level Event voor Action for Peacekeeping, dat de SGVN tijdens de 73ste AVVN organiseerde. Hij wees daarbij op het belang van ownership, realistische mandaten, goed getrainde troepen en kwalitatief hoogwaardig materieel, verbetering van force generation en regelmatige evaluatie van de voortgang op A4P. Tijdens dit event werd de Declaration of Shared Commitments aangenomen, waarin 151 VN-lidstaten verklaarden zich te zullen inspannen voor het verbeteren van VN vredesmissies.1
De minister van Defensie nam namens het Koninkrijk deel aan de UN Peacekeeping Defence Ministerial 2019, waar ze een bijdrage van 3 miljoen euro aankondigde aan het nieuw opgerichte Elsie Initiative Fund for Uniformed Women in Peace Operations, een door Canada geïnitieerd en door UN Women beheerd Trust Fund dat bijdraagt aan het wegnemen van barrières ten aanzien van de participatie van geüniformeerde vrouwen in VN-vredesmissies. Ter voorbereiding van deze ministeriele conferentie organiseerde Nederland samen met Rwanda van 13- 15 januari 2019 in Den Haag een hoogambtelijke conferentie. De nadruk van de conferentie lag op de thema’s performance van VN-missies en de rol van missies bij bescherming van de burgerbevolking. Ook financierde het Koninkrijk verschillende projecten die de verbetering van effectiviteit van vredesoperaties beogen. Zo is Nederland nauw betrokken bij de implementatie van het nieuwe VN Implementation of the Peacekeeping Intelligence Policy.
Migratie en vluchtelingen
Op 17 december 2018 is het Global Compact on Refugees (GCR) aangenomen door de AVVN. Het Koninkrijk heeft met deze tekst ingestemd zoals reeds bericht aan uw Kamer.2 Ter implementatie van het GCR heeft Nederland een partnerschap opgezet met de VN en internationale financiële instellingen (IFI’s) om de perspectieven voor vluchtelingen en gastgemeenschappen te verbeteren. Daarbij ligt het accent op onderwijs, werk en bescherming.
Op 19 december 2018 is, na acceptatie ervan op 10 december in Marrakesh, het Global Compact for Migration (GCM) aangenomen. Zoals reeds gecommuniceerd met uw Kamer,3 heeft Nederland deelgenomen en ingestemd met het compact. De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zal een belangrijke rol spelen bij de uitvoering van het GCM.
Ten aanzien van de aanpak van mensenhandel en -smokkel heeft het United Nations Office on Drugs (UNODC) en het kantoor van de Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens (OHCHR) financiële steun ontvangen voor een project in de Sahel-regio en West-Afrika, gericht op het scheppen van juridische kaders voor de vervolging van mensensmokkelaars. Daarnaast heeft het Koninkrijk het initiatief genomen om in enkele landen, zoals Marokko en Egypte, de Financial Intelligence Units van die overheden beter te laten trainen in het opsporen en aanpakken van de geldstromen die met mensenhandel en –smokkel zijn gemoeid.
Bestrijding van terrorisme en gewelddadig extremisme
Nederland was de afgelopen vier jaar met Marokko co-voorzitter van het Global Counterterrorism Forum (GCTF). De tijdens ons co-voorzitterschap behaalde resultaten, waaronder de ontwikkeling van beleidsaanbevelingen ten aanzien van het voorkomen en tegengaan van gewelddadig extremisme en terrorisme, zal het Koninkrijk blijven gebruiken bij zijn inzet in de VN.
Tijdens het VNVR-lidmaatschap heeft het Koninkrijk actief bijgedragen aan de wereldwijde implementatie van resolutie 2396 (2017), over de aanpak van terugkerende en doorreizende buitenlandse strijders, en de implementatie van het ISIS/Al Qaeda-sanctieregime. Op deze resultaten bouwt Nederland voort. Zo is dit jaar het VN- capaciteitsopbouw project op het gebied van Passenger Name Record (PNR) data gestart. Hiermee ondersteunt de VN landen om de resolutie te implementeren en gebruik te maken van passagiersdata om ongewenste – terroristische – reisbewegingen te detecteren. Het Koninkrijk heeft een bijdrage van 5 miljoen euro geleverd en het door Nederland ontwikkelde Travel Information Portal (nu ‘GoTravel’) overgedragen aan de VN. Dit is ook van belang in het kader van accountability. In samenwerking met lidstaten en betrokken VN-entiteiten, beziet Nederland de mogelijkheden om ISIS-strijders te vervolgen en te berechten.
Humanitaire hulp
Het Koninkrijk heeft zich het afgelopen jaar opnieuw ingezet om de efficiëntie en effectiviteit van het humanitaire systeem te versterken. Daartoe hebben we in de AVVN aangedrongen op het nakomen van financiële beloftes en concrete implementatie van de afspraken die hierover gemaakt zijn in het kader van de World Humanitarian Summit van 2016 en de Grand Bargain tussen donoren en uitvoerende organisaties. In opvolging van Ms. Kristalina Georgieva heeft de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking recent de leiderschapsrol van deze agenda op zich genomen in de positie van Eminent Person. Daar de bijdragen ontoereikend blijven om in alle noden te voorzien, heeft het Koninkrijk zich ook sterk gemaakt om innovatieve financiering hoger op de agenda te zetten.
In het kader van een versterkte humanitaire diplomatie heeft het Koninkrijk consequent het belang benadrukt van respect voor humanitair oorlogsrecht, conflictpreventie, en politieke oplossingen voor conflict. Specifieke aandacht is ook gegeven aan het opvolgen van de conflict & honger resolutie die op initiatief van Nederland in de VNVR is aangenomen. Nederland heeft ook aandacht gevraagd voor de bescherming van medische faciliteiten en hulpverleners in crises, en het belang van gedegen dataverzameling over aanvallen op medisch personeel en medische faciliteiten, zodat aanvallen worden gedocumenteerd en kunnen worden vervolgd.
De AVVN heeft in december 2018 verschillende humanitaire resoluties aangenomen, waaronder de belangrijke humanitaire omnibus-resolutie over het versterken van de coördinatie van humanitaire hulp. Op initiatief van het Koninkrijk zijn hierin onder andere een duidelijke verwijzing naar VNVR-resolutie 2417 over conflict en honger opgenomen, met name ten aanzien van het verbod op uithongering als oorlogswapen, alsmede het belang van psychosociale zorg in de noodhulprespons en de aanpak van seksuele exploitatie en misbruik. Daarnaast zijn resoluties aangenomen over veiligheid en bescherming van humanitair personeel, de nexus humanitair en ontwikkeling, natuurrampen, ontheemden, hulp aan Palestijnen en Disaster Risk Reduction.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) en klimaatverandering
In juli nam een Koninkrijksdelegatie deel aan de jaarlijkse VN-conferentie over voortgang op het behalen van de Sustainable Development Goals (SDG’s), het High-Level Political Forum on Sustainable Development. De conferentie benadrukte dat urgente actie nodig is, aangezien de SDG’s in het huidige tempo niet zullen worden behaald.4 De SGVN riep alle lidstaten op tijdens de aankomende AVVN-toppen in 2019 concrete acties te presenteren. De Koninkrijksdelegatieleden vroegen tijdens het Forum aandacht voor 1) verbeterde toegang tot rechtspraak en informatie, 2) het verhogen van nationale klimaatambities, ook van ontwikkelingslanden, 3) inclusieve en blended financiering en 4) goede betrokkenheid van maatschappelijk middenveld en andere partners bij de uitvoering van de SDG-agenda. Deze inzet zal tijdens de 74e AVVN worden voortgezet.
Het Koninkrijk werkt actief aan de uitvoering van de Overeenkomst van Parijs, tot stand gekomen onder de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC), zowel in eigen land als bij het ondersteunen van ontwikkelingslanden in hun klimaatmitigatie en –adaptatie activiteiten. Bij verschillende internationale organisaties vragen we om meer aandacht voor klimaatverandering, zowel binnen de VN als bij de multilaterale ontwikkelingsbanken. De Nederlandse klimaatdiplomatie, gestart in oktober 2018, richt zich tevens op deze multilaterale instellingen en op een succesvolle UN Climate Action Summit, in september 2019. Hierover ontvangt u separaat een brief.
Tevens is het afgelopen jaar consequent aandacht gevraagd voor de grondoorzaken van conflicten, waaronder klimaatverandering en voedselzekerheid, zoals ook aangegeven in de Kamerbrief met het verslag van ons VNVR-lidmaatschap. In dat kader sprak Minister-president Rhuggenaath van Curaçao namens het Koninkrijk tijdens het debat in de Veiligheidsraad over klimaat en veiligheid (11 juli 2018), waarbij hij specifiek de bedreigingen voor Small Island Developing States (SIDS) benoemde. Tevens initieerde het Koninkrijk op 26 oktober 2018 een informele VNVR-briefing over water, vrede en veiligheid en presenteerden wij een early warning tool voor water en conflict.
Speciale aandacht is uitgegaan naar klimaat- en watergerelateerde veiligheidsrisico’s, met als resultaat dat mede door inzet van het Koninkrijk door de Veiligheidsraad de negatieve effecten van klimaatverandering op de veiligheid in West-Afrika, de Sahel, Centraal-Afrika, Soedan en Somalië erkend zijn in verschillende producten, waaronder de mandaten van vredesmissies.
Bovendien heeft het kabinet expertise uit Nederlandse kennisinstituten en bedrijfsleven beschikbaar gesteld aan de VN, om eerder te kunnen identificeren waar en wanneer waterschaarste en klimaatverandering de stabiliteit bedreigt, en tot actie te kunnen overgaan. Tijdens resolutieonderhandelingen over een mid-term evaluatie van de Water Decade heeft Nederland met succes ingezet op het verbreding van deze resolutie zodat de water-gerelateerde doelen van Agenda 2030 ook geadresseerd worden. Met deze resolutie wordt een serie high-level bijeenkomsten opgezet om implementatie van water gerelateerde doelen van Agenda 2030 te versnellen.