Preview document (🔗 origineel)

---

Nr. 

 

INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld ----- 2020

In de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bestond bij
enkele fracties behoefte een aantal vragen en opmerkingen voor te leggen
aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de brief met
hierin de reactie op het verzoek van de commissie over de inbreng van
Nederland tijdens de World Health Assembly.

De op …. mei 2020 toegezonden vragen en opmerkingen zijn met de door
de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bij brief van ----
2020 toegezonden antwoorden hieronder afgedrukt.

De voorzitter van de commissie,

Lodders

Adjunct-griffier van de commissie,

Bakker



Inhoudsopgave										blz. 

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties						

Reactie van de minister  

I.	Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de
minister waarin uiteen wordt gezet wat de inbreng van Nederland tijdens
de World Health Assembly (WHA) zal zijn. Deze leden hebben hier nog een
enkele vraag bij.

Genoemde leden vragen of het klopt dat er aanstaande maandag gestemd zal
gaan worden over het al dan niet toekennen van een
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarnemersstatus aan Taiwan. Is er
een gezamenlijk EU-standpunt geformuleerd over de (non-)participatie van
Taiwan in de WHO? Zo ja, zal de EU vóór of tegen een waarnemersstatus
van Taiwan in de WHO stemmen en waarom? Zo nee, waardoor heeft de
Europese Unie niet tot een gezamenlijk standpunt weten te komen? De
leden van de CDA-fractie vragen hoe Nederland gaat stemmen voor wat
betreft de WHO waarnemersstatus van Taiwan. Kan de minister dat
toelichten?

De leden van de CDA-fractie vragen of er op enig moment diplomatieke
druk is uitgeoefend op Nederland om een bepaald standpunt in te nemen
wat betreft de Taiwan-WHO stemming. Mocht dit het geval zijn, door
welk(e) land(en) is dat gedaan en hoe is hiermee omgegaan?

Deze leden vragen ten slotte welke regels uit het Statuut van de WHO en
eerder genomen besluiten van de WHO de Directeur-Generaal van de WHO
belemmeren om Taiwan de waarnemersstatus toe te kennen bij de aankomende
videoconferenties.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de
minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de inbreng van
Nederland tijdens de WHA. Zij hebben in dit verband nog enkele vragen.

De leden van de D66-fractie onderschrijven het belang van
internationale, multilaterale samenwerking bij het bestrijden van de
pandemie. Zij zijn dan ook blij dat dit tot de kern van de WHA-resolutie
behoort, die door de EU-lidstaten gezamenlijk is opgesteld. Tot hun
teleurstelling lezen genoemde leden echter ook dat de onderhandelingen
over de resolutietekst moeizaam verlopen, mede als gevolg van de inzet
van een aantal WHO-lidstaten die hierbij een zeer politieke benadering
kiezen. Kan de minister nader toelichten wat deze zeer politieke
benadering omvat? Ziet dit op de rol van de WHO in de bestrijding van
deze pandemie? Wat zijn op dit moment de voornaamste inhoudelijke
obstakels om tot een gezamenlijke resolutie met alle WHO-lidstaten te
komen?

De leden van de D66-fractie zijn voorts enigszins teleurgesteld over de
Nederlandse inzet, zoals beschreven in de brief van de minister, ten
aanzien van de oprichting van een COVID-19-pool voor intellectueel
eigendom op het gebied van vaccins, medicijnen en technologieën. In de
brief lezen deze leden slechts dat Nederland in gesprek is met het
WHO-secretariaat en Costa Rica en daarnaast contact heeft met
verschillende landen om hen hierbij te betrekken, maar dat het op dit
moment nog niet duidelijk is welke landen het initiatief zullen willen
ondersteunen. Met welke landen wordt er gesproken? Waarom is vooralsnog
onduidelijk of zij dit zullen steunen? Als antwoord op vragen van
D66-Kamerlid Pia Dijkstra, gaf de minister voor Medische Zorg eerder aan
dat de regering voorafgaand en tijdens de WHA leiderschap zou tonen en
zich expliciet zou uitspreken voor zo’n pool en de WHO hierbij actief
zou steunen, conform de later aangenomen motie Ellemeet c.s. Kan de
minister nader toelichten hoe Nederland zowel voorafgaand als tijdens de
WHA leiderschap toont en zal tonen? Welke activiteiten zijn daartoe
reeds concreet ondernomen en gaan nog worden ondernomen? 

Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-fractie

De leden van de GroenLinks-fractie constateren op basis van de ontvangen
brief nog onvoldoende inzet van de minister ter voorbereiding op de WHA.
Zij hebben hierover de volgende vragen en opmerkingen. De leden van de
GroenLinks-fractie willen het dictum van de breed aangenomen motie
Ellemeet cs. opnieuw onder de aandacht brengen van de minister. De motie
roept de regering op om voorafgaand aan en tijdens de WHA leiderschap te
tonen en zich expliciet uit te spreken voor het opzetten van een
wereldwijde COVID-19-pool, onder leiding van de WHO en de WHO hierbij
actief te steunen. Het delen van kennis, data en intellectueel eigendom
is niet alleen bevorderlijk in de zoektocht naar een COVID-19-vaccin,
COVID-19-behandeling of technologie. Het zorgt er ook voor dat een
dergelijk geneesmiddel snel vrijelijk wereldwijd beschikbaar komt. In de
brief valt te lezen dat Nederland in gesprek is met het WHO-secretariaat
en Costa Rica over een patent pool, maar dat een dergelijk initiatief
‘alleen meerwaarde heeft wanneer een groot aantal landen hieraan mee
wil doen’. Vervolgens benadrukt de minister dat Nederland van mening
is dat ‘private partijen een belangrijke rol spelen bij het vinden en
produceren van een mogelijk vaccin’ en dat private partijen alleen
‘op vrijwillige basis’ mee moeten doen aan een dergelijke pool. Dit
roept bij de leden van de GroenLinks-fractie tal van vragen op over de
uitvoering van de motie. Kan de minister helder maken of hij voorstander
is van een COVID-19-pool en zo ja, op welke manier Nederland leiderschap
toont waartoe de aangenomen motie de regering oproept? Welke landen
binnen en buiten Europa heeft Nederland benaderd met als doel hen te
overtuigen van de wenselijkheid van een COVID-19-pool? Deelt de minister
de notie dat tijdens internationale onderhandelingen doorgaans sowieso
al water bij de wijn wordt gedaan en het daarom van groot belang is dat
Nederland hoog inzet ten behoeve van het voornoemde initiatief? Is de
minister bereid om het participeren aan de COVID-19-pool als kritische
voorwaarde te stellen aan de private en publieke begunstigden van
Nederlandse investeringen in de ontwikkeling van een vaccin? 

De leden van de GroenLinks-fractie wijzen de minister er op dat de
discussie nu al wereldwijd wordt gevoerd over welke landen als eerste
aanspraak kunnen maken op een vermoedelijk COVID-19-vaccin. Zij wijzen
de minister op uitspraken van de CEO van de Franse farmaceut Sanofi. Hij
waarschuwt dat de Verenigde Staten en China waarschijnlijk eerder
aanspraak kunnen maken op een COVID-19-vaccin dan Europa of
ontwikkelingslanden. Wat voor spanningen levert ongelijke toegang tot
een COVID-19-vaccin vermoedelijk op volgens de minister? Erkent de
minister dat de ontwikkeling van een dergelijk vaccin door de markt
vergaande gevolgen kan hebben en dat deze volksgezondheidcrisis er om
vraagt om het publieke belang boven het aandeelhoudersbelang te stellen?
Zo ja, op welke manier gaat de minister dit vertolken in aanloop naar en
tijdens de WHA? Met welke uitkomst is de minister tevreden met
betrekking tot wereldwijde samenwerking en COVID-19?

De leden van de GroenLinks-fractie hebben begrip voor de ambitie tot het
komen van zoveel mogelijk eensgezinde EU-posities. Zij erkennen dat dit
meer gewicht in de schaal legt. Zij vragen de minister over welke
kwesties verwacht wordt dat de EU met één mond spreekt, en over welke
kwesties dat niet het geval gaat zijn.

Zal Nederland, los van de EU-inzet, nog aparte kwesties agenderen, zoals
de kwestie van “betekenisvolle participatie” van Taiwan? Was
Nederland allereerst op de hoogte van het Geneefse ‘demarche’ dat is
opgesteld door acht landen, waaronder Frankrijk en Duitsland, waarin
wordt opgeroepen Taiwan uit te nodigen voor de WHA? Is Nederland
gevraagd om hierbij aan te sluiten? Bij de beantwoording van het
schriftelijk overleg over de Raad Buitenlandse Zaken gaf de minister van
Buitenlandse Zaken aan dat Taiwan participeert in technische werkgroepen
begeleid door de WHO. Kan de minister bevestigen dat betekenisvolle
deelname aan internationale bijeenkomsten over volksgezondheid, zoals
verwoord in de Kamerbrief van 27 juni 2019, zich niet beperkt tot zulke
werkgroepen, maar ook deelname aan de WHA behelst? De minister van
Buitenlandse zaken stelt in het eerdergenoemde schriftelijk overleg dat
deelname van Taiwan aan de WHA mogelijk is als aan bepaalde regels van
het statuut van de WHO wordt voldaan, maar dat de WHO zich op het
standpunt stelt dat dat niet het geval is. Om welke regels gaat het dan
precies? Ondersteunt Nederland het standpunt van de WHO in deze, of
heeft Nederland een ander standpunt? Klopt het dat er maandag 18 mei
aanstaande een stemming plaats zal vinden om te bepalen of Taiwan deel
mag nemen aan de WHA? Steunt Nederland de deelname van Taiwan aan de
WHA, gezien het standpunt in de brief van 27 juni 2019, dat tevens in
lijn is met motie van Van Helvert/Bisschop? Gezien het standpunt in
dezelfde brief, dat Nederland de ‘politisering van betekenisvolle
deelname van Taiwan’ afkeurt, is het dan ook zo dat Nederland de druk
die China nu uitoefent op Nieuw-Zeeland nadrukkelijk afkeurt? Zo nee,
waarom niet? Onderneemt Nederland pogingen om andere landen, zowel
binnen als buiten de EU, te overtuigen om voor deelname van Taiwan te
stemmen? Is de minister bereid om zich ook in te spannen voor de lange
termijn om Taiwan weer als waarnemer lidstaat toe te laten tot de WHO,
net zoals in de periode van 2009-2016, mede gezien hun bijzondere
prestaties op het gebied van de bestrijding van COVID-19? Is de minister
bereid om hiervoor actief op te trekken met gelijkgezinde lidstaten
zowel binnen als buiten de EU? Zo nee, waarom niet?  

De leden van de GroenLinks-fractie vinden het waardevol dat de EU het
initiatief heeft genomen om tot een WHA-resolutie over het bestrijden
van de COVID-19 pandemie te komen. Deze leden vragen de minister om meer
toelichting te geven op de kabinetsvisie bij de invulling van de
conceptresolutietekst: wat is de gewenste wijze waarop de rol van de WHO
wordt versterkt en wat is de gewenste wijze om internationale en
multilaterale samenwerking vorm te geven? Op welke wijze gaat Nederland
voorstellen invulling te geven aan deze punten? Genoemde leden
constateren tevens dat de WHO onder andere een cruciale rol speelt bij
het bieden van technische assistentie aan ontwikkelingslanden en het
beschikbaar stellen van essentiële medische goederen. Om die rol goed
te kunnen vervullen is volgens deze leden een stevig budget nodig. Zal
de financiering van de WHO aan de orde komen? Zal Nederland de Verenigde
Staten tijdens de WHA ook aanspreken op haar voornemen om de
financiering stop te zetten? Ziet de minister reden, gezien het feit dat
het virus langzaam maar zeker verder oprukt in arme landen, om de al
aangekondigde extra bijdrage van 7,5 miljoen euro aan de WHO voor de
uitvoering van hun Strategic Preparedness and Response Plan, verder op
te hogen? 

De leden van de GroenLinks-fractie vinden het teleurstellend dat de
onderhandelingen over de EU-conceptresolutietekst moeizaam verlopen en
dat sommige lidstaten daarbij een afremmende benadering kiezen. Zij
vragen de minister toe te lichten welke lidstaten deze resolutietekst
frustreren en op welke wijze de minister via de diplomatieke kanalen
deze lidstaten tot andere gedachten probeert te brengen. Wat is de
inschatting van de minister bij de stemverhoudingen over de
EU-conceptresolutie als deze niet per acclamatie aan kan worden genomen?


Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie zijn blij dat de minister heeft toegezegd dat
de regering voorafgaand en tijdens de jaarlijkse vergadering van de WHO
leiderschap zal tonen door zich expliciet uit te spreken en actief in te
zetten voor een wereldwijde COVID-19 patent pool.

Deze leden constateren dat er veel innovatie plaatsvindt op het gebied
van COVID-19, maar dat toegankelijkheid hiervan nog te wensen overlaat.
Zij benadrukken het belang van voorkomen dat strategische keuzes van
landen en bedrijven de beschikbaarheid van testen en
beschermingsmateriaal bemoeilijken. Genoemde leden hechten veel waarde
aan de COVID-19-pool omdat het van belang is te voorkomen dat op
verschillende plekken ter wereld opnieuw het wiel wordt uitgevonden en
dat wetenschappers moeten wachten op de publicatie van
onderzoeksresultaten en daarmee vertraging wordt opgelopen in de
bestrijding van het virus. 

De leden van de SP-fractie delen de opvatting van de minister dat
private partijen een maatschappelijke rol hebben te vervullen in het
garanderen van toegankelijkheid van technologie, middelen en kennis op
het gebied van COVID-19. Echter komt veel van de financiering van
publieke instanties. Genoemde leden verzoeken de minister dan ook zich
er in EU-verband voor in te zetten dat er voorwaarden worden verbonden
aan deze financiering als het om de gelden voor de Coalition for
Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) gaat. Zo kan worden voorkomen
dat partijen financiering ontvangen en vervolgens publieke
toegankelijkheid tot de resultaten beperkt is. Wat de leden van de
SP-fractie betreft is dit een eerste stap richting maatschappelijk
verantwoord licentiëren waarbij de samenleving optimaal profiteert van
de opbrengsten van resultaten die met behulp van publieke financiering
tot stand komen.

Deze leden vragen hoe de minister gaat voorkomen dat wetenschappers en
fabrikanten zich toch laten verleiden tot de aanvraag van patenten en of
gedacht wordt aan prikkels om deelname aan de patent pool voor hen
aantrekkelijk te maken. Zo ja, welke? Op welke wijze gaat de minister
zich daar in WHO-verband voor inzetten? Deelt de minister de mening dat
de patent pool één van de instrumenten is om toegankelijkheid te
verbeteren, maar dat dwanglicenties ook altijd nog een optie moeten
zijn, mochten partijen niet willen meewerken?

De leden van de SP-fractie vinden het belangrijk dat er wereldwijd
voldoende productiecapaciteit is voor als er een vaccin beschikbaar is.
Zij vragen hoe de Nederlandse inzet gaat bijdragen aan de voorbereiding
op de massale productie van het vaccin om te voorkomen dat landen met
lagere inkomens verstoken blijven van het vaccin. Tot slot vragen
genoemde leden in hoeverre de minister het in het advies van de
Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) gestelde punt van
samenwerking vanuit de WHO met lokale zorginstanties onderschrijft en
actief najaagt.

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA-fractie

De leden van de PvdA-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de
brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport inzake de
inbreng van Nederland tijdens de WHA.

Deze leden zijn van mening dat een COVID-19-medicijn en -vaccin voor
iedereen ter wereld toegankelijk moet worden gemaakt en is van mening
dat een patent pool hierbij cruciaal is. Zij hebben vragen over de door
Nederland ingenomen positie met betrekking tot een patent pool, en
zouden deze vragen graag opgehelderd zien. 

Wat is nu de positie van Nederland met betrekking tot steun aan een
patent pool zoals voorgesteld door Costa Rica en de WHO? Is de minister
overtuigd van de positieve impact van non-exclusieve licentiëring en
het delen van kennis op de ontwikkeling, productie en toegankelijkheid
van de benodigde COVID-19-technologiën?

De minister heeft toegezegd om voorafgaand en tijdens de jaarlijkse
vergadering van de WHO leiderschap te tonen en zich expliciet uit te
spreken voor een wereldwijde pool en de WHO hierbij actief steunen. Op
welke wijze is hierin leiderschap getoond? Wat is de rol geweest van
Nederland in de discussie over het concrete voorstel van Costa Rica en
de WHO? Welke positie nam Nederland in? Zal de minister tijdens de WHA
het principe van non-licentiëring met betrekking tot
COVID-19-technologieën verdedigen en andere landen overtuigen zich aan
te sluiten bij een patent pool? 

Hoe verhoudt de zinsnede dat een patent pool alleen van meerwaarde is
als voldoende landen meedoen zich tot de gedane toezegging dat Nederland
zich expliciet uit zal spreken voor het opzetten van een patent pool?
Steunt Nederland de oprichting van een patent pool, of steunt Nederland
de oprichting van een patentpool enkel als voldoende andere landen dat
ook doen? Welke stappen heeft Nederland ondernomen om andere landen en
organisaties bij het initiatief te betrekken? Kan een overzicht worden
gegeven van de landen die Nederland hierover heeft gecontacteerd en op
welke wijze dit is gebeurd? 

Daar de minister van mening is dat een patent pool alleen meerwaarde
heeft als zoveel mogelijk partijen eraan deelnemen, is de minister dan
ook bereid deelname van private partijen te stimuleren door deelname aan
een patent pool als voorwaarde te stellen aan Nederlandse en Europese
publieke investeringen in onderzoek naar een COVID-19-vaccin en
-medicijn?

Reactie van de minister 

 Aanhangsel van de Handelingen II, vergaderjaar 2019–2020, nr. 2591. 

 Kamerstuk 25295, nr. 241.

 Kamerstuk 25295, nr. 241.

 Bloomberg, 13 mei 2020, ‘U.S. Likely to Get Sanofi Vaccine First If
It Succeeds’ (  HYPERLINK
"https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-05-13/u-s-to-get-sanofi-co
vid-vaccine-first-if-it-succeeds-ceo-says" 
https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-05-13/u-s-to-get-sanofi-cov
id-vaccine-first-if-it-succeeds-ceo-says ).

 Nikkei Asian Review, 14 mei 2020, ‘China seeks to deny Taiwan seat at
key WHO meeting’ (  HYPERLINK
"https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/China-seeks-to
-deny-Taiwan-seat-at-key-WHO-meeting" 
https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/China-seeks-to-
deny-Taiwan-seat-at-key-WHO-meeting ).

 Kamerstuk 21501-02-2159

 Kamerstuk 35 000 V, nr. 81.  

 Kamerstuk 35207, nr. 8.

 Reuters, 11 mei 2020, ‘China berates New Zealand over support for
Taiwan at WHO’ (  HYPERLINK
"https://www.reuters.com/article/us-china-taiwan-new-zealand-mofa/china-
berates-new-zealand-over-support-for-taiwan-at-who-idUSKBN22N18E" 
https://www.reuters.com/article/us-china-taiwan-new-zealand-mofa/china-b
erates-new-zealand-over-support-for-taiwan-at-who-idUSKBN22N18E ).

 Adviesraad Internationale Vraagstukken, 11 mei 2020, ‘Briefadvies 34:
Nederland en de wereldwijde aanpak van COVID-19’ (  HYPERLINK
"https://www.adviesraadinternationalevraagstukken.nl/documenten/publicat
ies/2020/05/11/nederland-en-de-wereldwijde-aanpak-van-covid-19" 
https://www.adviesraadinternationalevraagstukken.nl/documenten/publicati
es/2020/05/11/nederland-en-de-wereldwijde-aanpak-van-covid-19 ). 

 PAGE   5 

 PAGE   1