Preview document (🔗 origineel)

---

Tweede Kamer der Staten-Generaal	2
Vergaderjaar 2022-2023

29 389 Vergrijzing en het integrale ouderenbeleid

Nr. 117 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR LANGDURIGE ZORG EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 juli 2023

Op 4 juli 2022 heb ik u mijn plannen voor de toekomst voor de ouderenzorg gepresenteerd in het programma «Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen»¹ (WOZO). Met WOZO ben ik met (inmiddels 35) partijen een beweging gestart om de zorg en ondersteuning van ouderen houdbaar te maken en te houden voor de toekomst. Samen werken we aan een samenleving waarin (toekomstige) ouderen zelf regie hebben en met hun netwerk hun leven kunnen leiden, waar we samen leven en elkaar helpen. Daartoe heb ik vijf actielijnen vormgegeven, elk met daarin kernelementen voor de benodigde beweging en waaraan gaandeweg nieuwe elementen toegevoegd worden. Vanwege het steeds urgenter worden om stappen te zetten heb ik uw Kamer op 22 december 2022 een werkprogramma voor WOZO doen toekomen². In deze brief meld ik u de voortgang van zowel de actielijnen als het werkprogramma.

1 Verandering is noodzakelijk

De urgentie om zo snel mogelijk stappen te zetten is voelbaar in de praktijk. Vele aanbieders van ondersteuning en zorg kampen met een groeiend tekort aan zorgverleners, een aanhoudend hoog ziekteverzuim en moeilijk vervulbare vacatures. Eind 1e kwartaal 2023 waren er ruim 20.000 openstaande vacatures in de VVT³. Het vullen van de roosters zodat cliënten de juiste ondersteuning en zorg krijgen is daardoor voor veel aanbieders dagelijks een lastige opgave. Dit verhoogt niet alleen de druk bij aanbieders en zorgverleners, maar wordt ook gevoeld door mantelzorgers en ouderen zelf. Deze druk maakt dat de noodzaak om te handelen nog groter is geworden.

De beweging die WOZO nastreeft leeft in het veld. Een voorbeeld is de samenwerking tussen het ziekenhuis, de huisartsen, ouderenzorg-organisaties en de gemeenten in regio Heerenveen. Gezamenlijk hebben zij een populatiegerichte aanpak vormgegeven met als doel het realiseren van meer ervaren kwaliteit van zorg, een gezondere populatie en dat tegen minder kosten.

Terwijl de urgentie nu al groot is, zal deze in de toekomst nog groter worden vanwege het groeiende aantal ouderen en de daarbij achterblijvende toename van de beroepsbevolking. Dit wordt onderstreept door het recent uitgevoerde Interdepartementale Beleidsonderzoek (IBO) «Niets doen is geen optie» naar de (financiële) houdbaarheid van de ouderenzorg (de Kamer ontvangt dit onderzoek separaat (Kamerstuk 29 389, nr. 118)). Het is in eerdere onderzoeken (zoals van de WRR) al aangegeven en dit IBO-rapport onderschrijft opnieuw dat de vraag naar ondersteuning en zorg dusdanig toeneemt dat het doorgaan op de huidige voet onmogelijk is. De druk die aanbieders nu al elke dag voelen – en die leidt tot onzekerheid en zorgen over de middellange termijn – neemt de decennia die voor ons liggen toe.

Het IBO-rapport benadrukt dat houdbare ouderenzorg de inzet vergt van opeenvolgende kabinetten en biedt opties waarop een volgend kabinet kan voortbouwen. Immers, de noodzakelijke transitie vergt een lange adem en vereist de inspanning van alle partijen. De benodigde maatregelen zijn voor het leeuwendeel opgenomen in de actielijnen van het WOZO-programma, aangevuld met nadere acties in het werkprogramma. Naast door het nemen van maatregelen, wordt de beweging ondersteund met bijvoorbeeld het «Aanjaagteam Wonen, Welzijn en Zorg (WWZ)» en «Waardigheid en Trots» waar zorgaanbieders die dat willen ondersteuning kunnen krijgen. Ook het samenwerkingsplatform Sociaal Domein kan een rol van betekenis spelen in de lokale en regionale samenwerking tussen gemeenten, zorgaanbieders en clientvertegenwoordigers. Het inkoopbeleid van zowel de zorgverzekeraars als de zorgkantoren moet de beweging ondersteunen. Financieel wordt de beweging ondersteund met € 1,6 mld aan transitiemiddelen (zie ook de bijlage). Ook doen we onderzoek, verzamelen wij kennis en dragen deze uit.

Overigens staan wij niet als enige voor deze opgave. In mei heb ik een bezoek gebracht aan Zweden en Finland in het kader van de ouderenzorg. In beide landen bezocht ik verschillende ouderenzorg instellingen en voerde ik gesprekken met experts en overheidsfunctionarissen. Beide landen hebben een vergelijkbare uitdaging als Nederland: een flinke toename van het aantal ouderen terwijl het aantal mensen dat voor hen kan zorgen niet groeit. In Finland zag ik dat het samenbrengen van verschillende technologieën een belangrijke rol kan spelen en waarmee ouderen steeds meer op afstand geholpen kunnen worden. Tegelijkertijd wordt het aantal verpleeghuisplekken daar afgebouwd. In Zweden wordt extra ingezet op het opleiden van gespecialiseerde verpleegkundigen en verzorgenden voor mensen met dementie. Daar wordt ook ingezet op geclusterd wonen voor ouderen. In beide landen wordt de samenwerking op regionaal niveau getild omdat de lokale schaal te klein is om de uitdagingen aan te kunnen. De accenten liggen anders, maar de oplossingsrichtingen in beide landen zijn zeer vergelijkbaar met die wij in Nederland kiezen: sluit aan bij wat ouderen van nu zelf graag willen en zorg dat zij zo lang mogelijk zelfstandig en vitaal thuis kunnen blijven wonen, met ondersteuning van technologie en meer samenwerking.