Preview document (🔗 origineel)

---

AH 889

2024Z20210

Antwoord van minister Faber - Van de Klashorst (Asiel en Migratie), mede namens de minister van Defensie (ontvangen 18 december 2024)

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht van het NRC van 24 oktober 2024 'En zo moest Wilders toch inbinden: asielnoodwet is van de baan', de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag van 14 februari 2023 inzake etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee, de brief van de directeur-generaal Migratie aan de Commandant der Koninklijke Marechaussee van 17 februari 2023 inzake 'Opvolging uitspraak gerechtshof d.d. 14 februari 2023 inzake gebruik etniciteit in selectiebeslissingen tijden MTV controles', de brief van de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid van 20 februari 2023 'Uitspraak gerechtshof verbiedt de Marechaussee ras en etniciteit te gebruiken als indicator in selectiebeslissingen t.b.v. MTV-controles', de brief van de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 16 mei 2023 'Reactie op het verzoek van het lid Belhaj, gedaan tijdens de Regeling van Werkzaamheden van 14 februari 2023, over de uitspraak van het gerechtshof over etnisch profileren van de Marechaussee bij grenscontroles', de brief van Amnesty International aan het kabinet van 12 februari 2024 'Reactie Kamerbrief nr. 349, 16 mei 2023', het bericht van Vrij Nederland van 14 februari 2024 'Marechaussee blijft etnisch profileren', het bericht van NU.nl van 26 april 2024 'Ook marechaussee stopt met meewegen uiterlijk en afkomst bij controles' en met het position paper van de Koninklijke Marechaussee voor het rondetafelgesprek van 23 mei 2024 inzake risicoprofilering in het handhavingsbeleid? 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9)

Antwoord op vraag 1

Ja.

Vraag 2
Overwegende dat dit kabinet plannen heeft voor intensivering van grenscontroles, wordt er ook gecontroleerd als er geen concrete geïndividualiseerde aanwijzing is voor illegaal verblijf? Zo ja, hoe wordt dan gewaarborgd dat er niet mede op basis van uiterlijke kenmerken geselecteerd wordt?

Vraag 3
Kunt u de waarborgen puntsgewijs benoemen en verduidelijken wie toezicht houdt op de naleving van de waarborgen in de praktijk?

Antwoord op vragen 2 en 3

Ook voor de binnengrenscontroles geldt, net als voor alle handelingen van de overheid, dat de Koninklijke Marechaussee (KMar) is gehouden aan het discriminatieverbod uit artikel 1 van de Grondwet en de gelijke behandelingswetgeving, zoals nader uitgewerkt in nationale en internationale jurisprudentie. Ten aanzien van de binnengrenscontroles, waarbij getoetst wordt op de voorwaarden voor de toegang tot Nederland, zet de KMar in op risicogestuurd en informatiegestuurd toezicht, zodat de bestaande capaciteit gericht wordt ingezet, de risicogestuurde controles zo effectief mogelijk zijn, en de impact op de economie en grensregio’s zo beperkt mogelijk is. Dit is in lijn met de algemene inzet van de KMar op informatiegestuurd grensmanagement.

Non-discriminatoir handelen is in alle gevallen het uitgangspunt bij alle uitvoeringshandelingen van de overheid. In dit kader maakt de KMar gebruik van het handelingskader Professioneel Controleren. Etniciteit is sinds november 2021 geen onderdeel meer van profielen en individuele selectiebeslissingen. Op grond van de uitspraak van het gerechtshof¹ is de KMar in februari 2023 geïnstrueerd geen gebruik meer te maken van etnische kenmerken, ook niet in uitzonderlijke gevallen, waar dat nog zou gebeuren.

Als een persoon een klacht heeft over het handelen van de KMar, kan hij of zij zich melden bij de KMar voor een klachtenprocedure. De KMar heeft hier recent in geïnvesteerd om deze procedure te verbeteren en te professionaliseren. De Inspectie van Justitie en Veiligheid houdt toezicht op het handelen van de KMar. Ten slotte kunnen personen met klachten ook terecht bij de Nationale Ombudsman.

Vraag 4
Bent u van mening dat het doen stoppen van een voertuig, terwijl een ander voertuig kan doorrijden, te kwalificeren valt als een selectiebeslissing?

Antwoord op vraag 4

De keuze wordt gemaakt om een bepaald voertuig te controleren.

Vraag 5
Bent u van mening dat het de Koninklijke Marechaussee (KMar) is toegestaan om bij Mobiel toezicht veiligheid (MTV)-controles (waarbij er geen geïndividualiseerde verdenking is) aan de landsgrenzen van Nederland gebruik te maken van etnische kenmerken van inzittenden bij selectiebeslissingen?

Antwoord op vraag 5

Zoals reeds aangegeven bij vraag 3, maakt de KMar bij MTV-controles geen gebruik meer van etnische kenmerken, ook niet in uitzonderlijke gevallen, waar dat nog zou gebeuren. De MTV-controles worden uitgevoerd zonder gebruik te maken van etniciteit en ras als selectiecriterium.

Vraag 6
Bent u van mening dat het de Koninklijke Marechaussee is toegestaan om bij MTV-controles (waarbij er geen geïndividualiseerde verdenking is) aan de landsgrenzen van Nederland gebruik te maken van de herkomst van een kenteken als een van de indicatoren voor een selectiebeslissing?

Vraag 7
Bent u van mening dat het de Koninklijke Marechaussee is toegestaan om bij MTV-controles (waarbij er geen geïndividualiseerde verdenking is) aan de landsgrenzen van Nederland gebruik te maken van specifieke stad- of regiocodes op een kenteken als een van de indicatoren voor een

selectiebeslissing?

Antwoord op vragen 6 en 7

De KMar zet, onder andere met het handelingskader Professioneel Controleren, in op een professionele controle, waarin niet etnisch wordt geprofileerd. Dit handelingskader wordt doorgaans onder de aandacht gebracht van de medewerkers en leidinggevenden van de KMar, en biedt hen handvatten om de controle professioneel en non-discriminatoir uit te voeren. Bij binnengrenscontroles toetst de KMar aan de voorwaarden voor toegang tot Nederland. Profileren is een belangrijk element in het risico- en informatiegestuurd controleren. Op basis van informatie worden selectie-indicatoren geïdentificeerd, waarmee voertuigen geselecteerd worden voor controle. Denk hierbij informatie over reisrouters en reisgezelschappen. Etniciteit is geen indicator in deze reeks. Een kenteken van een voertuig kan dit wel zijn. Ook wordt geselecteerd op basis van cijfers, trends en concrete tips van nationale en internationale partners. Hiermee wordt de pakkans van de controle vergroot en worden bonafide reizigers zo min mogelijk nodeloos aan de kant gezet.

Vraag 8
Bent u bekend met het item van Nieuwsuur over grenscontroles? 10)

Antwoord op vraag 8

Ja.

Vraag 9
Bent u bekend met het statement van de vertegenwoordiger van de vakbond van de KMar in het Nieuwsuur-item, waarin wordt gezegd dat de KMar steekproefsgewijs gaan controleren?

Antwoord op vraag 9

Ja.

Vraag 10
Kunt u bevestigen dat de KMar steekproefsgewijs gaat controleren en toelichten wat dat precies betekent?

Antwoord vraag 10

Zoals eerder aan uw Kamer is medegedeeld, zullen de Nederlandse grenscontroles niet systematisch worden uitgevoerd. De KMar zet haar personeel informatiegestuurd in op basis van risicoanalyses. Op deze wijze worden zo min mogelijk bonafide reizigers nodeloos gecontroleerd.

Vraag 11
Overwegende dat in datzelfde publieke statement wordt gesteld door de vertegenwoordiger van de vakbond van de KMar dat de effectiviteit van controles met 'goede sensoren' verhoogd worden, kunt u toelichten wat (voor type) deze sensoren zijn? Welke informatie wordt verzameld met deze sensoren en verwerkt? En hoe leidt dat tot selectie van (bepaalde) voertuigen/mensen die de grens passeren?

Antwoord op vraag 11

De sensoren betreffen onder andere camera’s die bij grensovergangen boven of langs de weg zijn geplaatst. Deze kunnen kentekens waarnemen. Deze kentekens kunnen worden getoetst aan een referentielijst om zo voertuigen te identificeren en valideren. Op de referentielijst staan voertuigen die in verband worden gebracht met bijvoorbeeld migratiecriminaliteit of een ander strafbaar feit. De identificatie van een voertuig kan aanleiding zijn voor een controle.

Ook kan gebruik worden gemaakt van andere sensoren en innovatieve technieken, zoals het detecteren van mensensmokkel met gebruikmaking van warmtebeelden.

1) NRC, 24 oktober 2024, 'En zo moest Wilders toch inbinden: asielnoodwet is van de baan'

(https://www.nrc.nl/nieuws/2024/10/23/pvv-bindt-in-noodwet-is-van-de-baan-a4870436).

2) Gerechtshof Den Haag, 14 februari 2023 (ECLI:NL:GHDHA:2023:173, Gerechtshof Den Haag, 200.304.295).

3) Kamerstuk 30950, nr. 328, bijlage 2023D07103, pagina 2.

4) Kamerstuk 30950, nr. 328.

5) Kamerstuk 30950, nr. 349, pagina 2.

6) Amnesty International, 12 februari 2024, 'Reactie Kamerbrief nr. 349, 16 mei 2023'

(https://actie.controlealtdelete.nl/wp-content/uploads/2024/02/2403-Brief-tav-Kabinet-reactie-kamerbriefnr.-349-16-mei-2023-002.pdf).

7) Vrij Nederland, 14 februari 2024, 'De Marechaussee blijft etnisch profileren, ondanks het rechterlijkverbod' (https://www.vn.nl/marechaussee-blijft-etnisch-profileren).

8) NU.nl, 26 april 2024, 'Ook marechaussee stopt met meewegen uiterlijk en afkomst bij controles'

(https://www.nu.nl/discriminatie/6310631/ook-marechaussee-stopt-met-meewegen-uiterlijk-en-afkomst-bijcontroles.html).

9) Koninklijke Marechaussee, 23 mei 2024, 'Position paper rondetafelgesprek over risicoprofilering in het handhavingsbeleid' (www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2024Z08409&did=2024D19649).

10) Nieuwsuur, 27 oktober 2024, 'Grenscontroles aan Nederlandse grens'

(https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2542277-27-10-in-nieuwsuur-grenscontroles-aan-nederlandse-grensimmigratie-verdeelt-amerika)

---

1. Uitspraak van het gerechtshof van 14 februari 2023, ECLI:NL:GHDHA:2023:173↩︎