Preview document (🔗 origineel)

---

Gespreksnotitie Marina Bais, sinds 1 juli 2023, als ervaringsdeskundige huiselijk geweld en kindermishandeling betrokken bij het TKG.

1. Wat houdt het programma TKG in?

Het programma richt zich op het bieden van vroegtijdige ondersteuning van gezinnen in kwetsbare situaties waarin al onveiligheid is of de kans op onveiligheid groot is. Dit door landelijk de lokale teams te versterken en in integrale teams te laten samenwerken. Wanneer er al sprake is van (structurele) onveiligheid, kan het lokale team de expertise van een regionaal veiligheidsteam consulteren of inzetten. Ook is er meer aandacht voor de reden van de onveiligheid (bestaansonzekerheid, overbelasting, persoonlijke problematiek). Mijns inziens zal dit bijdragen aan een positievere kijk naar hulpinstellingen. Op dit moment wordt interventie als toezichthoudend of controlerend gezien terwijl de intentie is gezinnen te ondersteunen.

Mijn ouders waren 16 en 18 jaar oud toen ik werd geboren. Mijn vader woonde al vanaf zijn 6^e levensjaar in een internaat en kwam met een minderjarige vrouw en een baby op eigen benen te staan. Als er in die tijd integraal (dus niet volgens het estafettemodel) was gewerkt, had de groepsleiding van mijn vader contact met hem gehouden of gekeken of er anderszins ondersteuning nodig was. Ook had de politie (die mijn vader meerdere malen arresteerde voor het stelen van melkpoeder en voedsel) wellicht vragen gesteld bij de strafbare feiten die werden gepleegd. Al snel leidde zijn eigen verleden, de druk van een jong gezin en het gebrek aan goede huisvesting en financiële middelen tot zeer gewelddadig gedrag dat mijn hele verdere leven heeft bepaald.

2. Hoe verschilt de werkwijze binnen dit programma met de huidige werkwijze rondom jeugd- en gezinsbescherming?

De belangrijkste verandering is dat het mandaat van de lokale teams wordt uitgebreid en dat er oordeelsvrijer wordt gewerkt. Ook wordt er gewerkt aan de belangen van het kind door de aandacht juist meer te richten op de ouders. Elk kind ontwikkelt zich beter bij stabiele ouders. Mijn vader was een zeer agressieve man en terugkijkend denk ik dat veel van deze agressie voortkwam uit onmacht en het gebrek aan ondersteuning. Een medewerker van een lokaal team die en met mijn ouders in gesprek ging over ondersteuning, bestaanszekerheid en daarnaast mijn vader kon aanspreken over het omgaan met zijn frustraties zou, op zijn minst, zeer behulpzaam zijn geweest. Dit toekomstscenario biedt die mogelijkheid. Ook zou het helpend kunnen zijn als ouders weten dat strafbare feiten plegen en daarvoor vervolgt kunnen worden in plaats van bang te zijn dat hun kinderen uit huis worden geplaatst. In Nederland is mishandeling nog altijd een strafbaar feit en daar worden ouders mijns inziens nog te weinig op gewezen en verantwoordelijk voor gehouden.

Naast het feit dat ik als kind langdurig ben verwaarloosd en mishandeld, heb ik ook 15 jaar in de jeugdzorg gewerkt. Dit in zowel het vrijwillig als het justitieel kader en zowel als uitvoerende als manager. Op dit moment ben ik al 10 jaar werkzaam als bestuurlijk adviseur op het sociaal domein bij een gemeente. Voor mij heel bijzonder om vanuit al deze ervaringen te kunnen kijken naar dit toekomstscenario. Voor het eerst heb ik goede hoop dat we echt een verschil gaan maken, mits we de moed hebben om hiermee door te gaan!

3. Is deze nieuwe werkwijze effectiever dan de huidige werkwijze en zo ja, waarom?

Voor mij als kind had het toekomstscenario zeker geholpen. Mijn vader was zo agressief dat alle hulpverlening werd weggestuurd en afdroop. Dit omdat de insteek niet was gericht op de problematiek of overbelasing van mijn vader maar altijd gericht was op de onveiligheid van onze thuissituatie. (Wij hebben vermoedens van…. In plaats van….. kunnen wij iets voor u betekenen. Uiteindelijk heeft niemand hier iets aan kunnen veranderen. De insteek zou nu veel meer gericht zijn op ondersteuning van mijn vader, voorkomen van het gedrag en hem helpen om ook ruimte te hebben aan zichzelf te werken of iets voor zichzelf te doen. Uit de proeftuinen hoor ik ook regelmatig medewerkers (zowel uit de lokale teams als de jeugdbescherming) zeggen dat zij nooit meer terug zouden willen naar de oude werkwijze. Niet alleen kunnen ze nu echt helpen en iets betekenen maar geven ze ook aan veel prettiger samen te werken met de gezinnen en minder agressie en weerstand te ervaren.

4. Hoe verhouden de kosten van deze nieuwe werkwijze zich tot de huidige werkwijze?

Mijn inschatting is dat lokale teams wellicht langer betrokken zijn dan in het heden het geval is en dat zij meer uren maken in de gezinnen. Het gevolg hiervan is dat in veel gevallen hulp in het gedwongen kader wordt voorkomen wat het uiteindelijk goedkoper maakt. Ook zullen kinderen minder getraumatiseerd raken en dus minder gebruik maken van jeugdhulp, psychologen en andere vormen van ondersteuning. Als teamleider bij de jeugdbescherming heb ik kinderen begeleid die per jaar bijna een miljoen euro kosten en waarvan ik wist dat we dat tot hun 18^e zouden doen omdat er eigenlijk niet gewerkt werd aan de situatie van hun ouders. De kinderen zaten in behandelingsgroepen (lees veilige plek) en hiermee was de noodzaak om met ouders te gaan werken zodat er zsm teruggeplaatst kon worden eigenlijk van minder prioriteit geworden.

Maatschappelijke kosten

Naast het financieel vraagstuk, wat voor u misschien wel medebepalend is in de voortgang, zou ik het willen hebben over de maatschappelijke kosten. De getraumatiseerde kinderen van toen zijn de ouders en arbeidskrachten van nu. Hoe ik ook mijn best gedaan heb, ik blijf een vaas met barsten. Hoe sterk onze samenleving in de toekomst gaat zijn, hangt af van de beslissingen die er nu genomen worden. Die u nu kunt nemen! Verandering gaat altijd met weerstand en het risico dat het mislukt is altijd aanwezig. Het toekomstscenario heeft moedige mensen nodig die het durven om de jeugdzorg echt anders in te richten en hiervoor de moeilijke beslissingen te nemen. Zijn alle organisaties nog wel echt nodig bijvoorbeeld….. Hoeveel kosten kunnen we besparen als we nog maar 1 onderzoeksorgaan zouden hebben? Spannende vraagstukken die echt lef en hart en ziel vragen.

Het toekomstscenario is 1 van de scenario’s waar het rijk mee bezig is. Er wordt ook gewerkt aan een aanpassingen van het IZA akkoord, er is een regiodeal, een hervormingsagenda jeugd, versterking van de democratie en rechtstaat. Elk met een eigen financieringsstroom en opdrachtgeversstructuur. Als ervaringsdeskundige vraag ik mij af of er wel eens gekeken is naar de dubbelingen in de doelstellingen van al deze projecten en de mate waarin er dus ook dubbel gefinancierd wordt. Als iets efficiënter kan, is het ook meteen goedkoper.

5. Als deze werkwijze effectiever en tevens goedkoper is, wat vraagt het dan om deze werkwijze structureel te implementeren? Lef en doorzettingsvermogen van het rijk, een snelle wetswijziging en een cultuurverandering bij de uitvoerende organisaties.