Preview document (🔗 origineel)

---

Rondetafelgesprek over de crisis in Congo | Visie Alphonse Muambi

De leden van de commissie verzoeken u om uw inzichten te delen over de volgende vragen:

• Wat is de huidige humanitaire situatie?

• Wat is de huidige geopolitieke situatie en wat betekent dit conflict voor de regio?

• Wat zijn de oorzaken van het conflict?

• Wat zijn mogelijke oplossingen voor het conflict? Wat moet er gebeuren om het conflict duurzaam op te lossen of aan te pakken?

• Wat is de rol van Nederland en de EU in het conflict?

• Wat kan Nederland en de EU doen om bij te dragen aan een oplossing?

Huidige situatie

In januari en februari 2025 veroverde de rebellengroep M23, gesteund door Rwandese militairen, de steden Goma en Bukavu en zetten hun opmars voort naar Uvira. De VN spreken van ongeveer 5000 Rwandese militairen die actief zijn op Congolees grondgebied. In juni 2022 werd op dezelfde manier de stad Bunangana (aan de grens met Oeganda) ingenomen door M23 en Rwandese militairen, en deze stad is nog steeds onder Rwandese controle.

Dit heeft geleid tot massale verkrachtingen en moorden. Meer dan 1 miljoen mensen zijn op de vlucht, waaronder veel boeren die essentieel zijn voor de voedselvoorziening. In Goma hebben M23 en Rwandese troepen minstens 130 patiënten uit ziekenhuizen ontvoerd, wat door de VN werd veroordeeld. Volgens OCHA zijn er ruim 60.000 Congolese vluchtelingen opgevangen in Burundi, en in Goma zijn naar schatting 10.000 mensen omgekomen. Via journalisten, familie en vrienden ontvangen we beelden van jonge mannen en kinderen die door de nieuwe bezetters worden mishandeld, opgepakt en meegenomen naar onbekende bestemmingen.

Bij de inname van Goma zijn 14 Zuid-Afrikaanse militairen gedood door M23 en Rwandese soldaten. Westerse huurlingen die door de Congolese regering waren ingehuurd, zijn gevangen genomen en via Rwanda naar Europa gedeporteerd. De VN-missie in Congo (MONUSCO) heeft geen verzet kunnen bieden. Zuid-Afrikaanse militairen zijn in Goma op uitnodiging van de Congolese regering in het kader van SADEC, een regionale organisatie waar Congo lid van is.

Ontvolking van Congolese grondgebieden door Rwanda

Eind 2024 alarmeerde president Tshisekedi van Congo het Congres over de ontvolking van strategische gebieden door Rwanda. Volgens hem worden deze gebieden herbevolkt door buitenlandse bevolkingsgroepen die door Rwanda zijn geïmporteerd. Dit roept belangrijke vragen op over nationale soevereiniteit, demografische balans en sociale cohesie.

Regionale betrokkenheid in het conflict - 1994

Om de huidige situatie te begrijpen, moeten we teruggaan naar 6 april 1994. Op die dag werd een aanslag gepleegd op het vliegtuig van de Rwandese president Juvénal Habyarimana en de Burundese president Cyprien Ntaryamira. Dit leidde tot de Rwandese genocide, waarbij ongeveer 800.000 mensen werden vermoord. Onder druk van de internationale gemeenschap moest Zaïre (nu DR Congo) meer dan 2 miljoen vluchtelingen opvangen, waaronder regeringssoldaten die betrokken waren bij de genocide.

AFDL en de betrokkenheid van Rwanda - 1996

De presidenten van Rwanda (Paul Kagame) en Oeganda (Yoweri Museveni) richtten in 1996 de AFDL (Alliance des Forces Démocratiques pour la Libération du Congo) op om de macht in Kinshasa over te nemen van president Mobutu. Laurent Kabila werd naar voren geschoven als leider. In mei 1997 nam Kabila, met hulp van Rwandese militairen onder leiding van James Kabarebe, de macht over en vluchtte Mobutu naar Marokko.

Kabila kreeg logistieke en diplomatieke steun van de VS, maar nadat hij contracten met Amerikaanse bedrijven niet nakwam, verslechterde de relatie. In 1998 brak hij met Rwanda en Oeganda en vroeg hij Rwandese functionarissen om Congo te verlaten. Rwanda reageerde met militaire interventies en steunde meerdere rebellengroepen.

De geboorte van meerdere rebellengroeperingen

Sinds 1998 heeft Rwanda verschillende rebellengroepen opgericht, zoals de RCD-Goma en de CNDP van Laurent Nkunda, een voormalige Rwandese korporaal. In 2012 ontstond de M23, geleid door Bosco Ntaganda, die later werd veroordeeld voor misdaden tegen de menselijkheid door het Internationaal Strafhof.

President Tshisekedi wil niet langer onder de invloed van Kagame staan en wil de controle over het oosten van Congo en de mineralen herstellen. Kagame verzet zich hiertegen, omdat hij zijn invloed niet wil verliezen. Dit is de directe aanleiding voor de nieuwe aanval van Rwanda in 2025.

Geopolitiek en oorlog tegen terrorisme

Na de Koude Oorlog was Mobutu niet langer nuttig voor het Westen. De VS steunden Kagame en Museveni als nieuwe leiders in de regio, onder het mom van de strijd tegen terrorisme. Amerika wilde de Franse invloed in de regio verminderen en greep de kans om strategische controle over de Congolese mineralen te krijgen.

In 1997 gaf een Amerikaanse diplomaat, Bill Richardson, aan Mobutu door dat zijn tijd voorbij was en dat hij de macht moest overdragen aan Kabila. Rwanda, nu onder Amerikaanse invloed, heeft sindsdien zijn greep op Oost-Congo verstevigd.

Sancties tegen Rwanda

Ik pleit voor zware sancties tegen Rwanda:

• Alle diplomatieke banden met Kagame verbreken.

• De tegoeden van Rwandese officieren bevriezen.

• Geen visa meer verstrekken aan Rwandese officials.

• Nederland zou zich moeten aansluiten bij de lijn van België en de VS en Kagame en zijn regering straffen voor hun rol in de destabilisatie van Congo.

Door deze sancties uit te voeren, kan Nederland bijdragen aan een vreedzame en duurzame oplossing voor de crisis in Congo.