Nota van wijziging
Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (XIV) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)
Nota van wijziging
Nummer: 2025D19450, datum: 2025-04-25, bijgewerkt: 2025-06-06 15:44, versie: 3 (versie 1, versie 2)
Directe link naar document (.pdf), link naar pagina op de Tweede Kamer site, officiële HTML versie (kst-36725-XIV-3).
Gerelateerde personen:- Eerste ondertekenaar: F.M. Wiersma, minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
Onderdeel van kamerstukdossier 36725 XIV-3 Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (XIV) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota).
Onderdeel van zaak 2025Z08083:
- Indiener: F.M. Wiersma, minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
- Voortouwcommissie: vaste commissie voor Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
Onderdeel van zaak 2025Z08508:
- Indiener: F.M. Wiersma, minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
- Voortouwcommissie: vaste commissie voor Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
- 2025-04-24 14:29: Aanvang middagvergadering: Regeling van werkzaamheden (Regeling van werkzaamheden), TK
- 2025-05-21 11:15: Procedurevergadering LVVN (Procedurevergadering), vaste commissie voor Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
- 2025-05-22 14:00: Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (XIV) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) (Inbreng feitelijke vragen), vaste commissie voor Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
- 2025-06-18 11:15: Extra procedurevergadering commissie LVVN (groslijst controversieel verklaren) (Procedurevergadering), vaste commissie voor Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
Preview document (🔗 origineel)
| Tweede Kamer der Staten-Generaal | 2 |
| Vergaderjaar 2024-2025 |
36 725 XIV Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (XIV) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)
Nr. 3 NOTA VAN WIJZIGING
Ontvangen 25 april 2025
Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd:
De begrotingsstaat van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur voor het jaar 2025 komt te luiden:
| Totaal | 2.740.771 | 4.774.112 | 74.297 | 1.202.012 | – 9.356 | 118.820 | |
| Beleidsartikelen | |||||||
| 21 | Land- en tuinbouw | 967.875 | 2.342.326 | 31.193 | 932.786 | – 48.415 | 11.672 |
| 22 | Natuur, visserij en gebiedsgericht werken | 680.673 | 1.159.875 | 31.486 | – 74.782 | – 103.934 | 83.448 |
| 23 | Kennis en innovatie | 227.395 | 407.083 | 7.474 | 224.275 | 23.260 | 0 |
| 24 | Uitvoering en toezicht | 614.466 | 614.466 | 0 | 101.379 | 101.379 | 23.700 |
| Niet-beleidsartikelen | |||||||
| 50 | Apparaat | 245.242 | 245.242 | 4.144 | 15.471 | 15.471 | 0 |
| 51 | Nog onverdeeld | 5.120 | 5.120 | 0 | 2.883 | 2.883 | 0 |
Toelichting
Algemeen
De Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel heeft op 25 april ingestemd met een eerste pakket maatregelen dat een balans kent tussen doelbereik op stikstofreductie, het oplossen van urgente problemen (waaronder mest), randvoorwaardelijke maatregelen en natuurherstel. Met deze maatregelen kan op korte termijn een start worden gemaakt op de genoemde onderwerpen en begonnen worden met het van het slot halen van Nederland.
De Minister van Klimaat en Groene Groei heeft in de Kamerbrief «Pakket voor een weerbaar energiesysteem en een toekomstbestendige industrie» (d.d. 25 april 2025) en het ontwerpMeerjarenprogramma Klimaatfonds 2026 enkele maatregelen aangekondigd, waarvoor middelen uit het Klimaatfonds worden ingezet. Middels deze nota van wijziging worden middelen vanuit het Klimaatfonds overgeheveld naar het Ministerie van LVVN ter uitvoering van enkele van deze maatregelen.
Artikelsgewijze toelichting bij de begrotingsartikelen
Artikel 21 Land- en tuinbouw
Subsidieregeling schone en emissieloze landbouwvoertuigen
Naar aanleiding van de besluitvorming bij Voorjaarsnota 2024 over de opt-in ETS2 voor de landbouw is een maatregel opgenomen in het ontwerpMJP 2025 voor de verduurzaming van de landbouw. Het betreft een subsidieregeling voor de verduurzaming van landbouwwerktuigen. Hierbij kunnen ondernemers een subsidieaanvraag doen voor aanschaf of ombouw tot een duurzaam, toekomstbestendig landbouwwerktuig. De opties waar deze regeling zich op richt zijn elektrificatie en gasmotoren geschikt maken voor biogas of waterstof. Voor een eerste ronde van deze subsidieregeling wordt in totaal € 10,0 mln. uit het Klimaatfonds toegevoegd aan de LVVN-begroting.
Stimulering biobased teelt
Vanuit het Klimaatfonds worden maatregelen gefinancierd die gericht zijn op het stimuleren van het gebruik van biobased materialen in de bouwsector en grond- weg- en waterbouwsector door middel van een ketenbenadering. Onderdeel daarvan is het bijeenbrengen van vraag en aanbod. Om het aanbod te stimuleren wordt € 8,0 mln. aan de LVVN-begroting toegevoegd voor het opzetten van een stelsel van koolstofcertificaten voor vezelrijke teelt.
Vrijwillige beëindiging
Op dit moment staat er geen landelijke beëindigingsregeling meer open voor agrarische ondernemers die willen stoppen met hun bedrijf. Omdat de noodzaak om stikstof te reduceren hoog blijft, heeft het kabinet besloten om een nieuwe beëindigingsregeling uit te gaan werken. Deze nieuwe vrijwillige beëindigingsregeling is er met name op gericht om stikstofemissie te reduceren in overbelaste Natura 2000-gebieden. Hiervoor wordt € 750,0 mln. vrijgemaakt tussen 2026 en 2028.
Extensivering melkvee
Conform de motie Van Campen c.s. en de motie Grinwis c.s. werkt het kabinet aan een tijdelijke, vrijwillige extensiveringsregeling voor de melkveehouderij waarbij de permanente emissiereductie zal worden geborgd. Deze regeling moet bijdragen aan het verlichten van de mestmarkt en het behalen van klimaat- en ammoniakdoelen. Hiervoor wordt € 627,0 mln. beschikbaar gesteld (2025–2029).
Artikel 22 Natuur, visserij en gebiedsgericht werken
Agrarisch natuurbeheer (1e tranche)
Het agrarisch natuurbeheer wordt uitgebreid in areaal en instrumenten. Dit draagt bij aan bedrijfsperspectief van boeren, maar ook aan de natuur-, water-, en klimaatdoelen. In de uitbreiding zal de prioriteit liggen bij gebieden met de grootste opgaven. Vanaf 2026 tot en met 2035 wordt hiervoor cumulatief € 2,18 mld. vrijgemaakt. Vanaf 2036 is dit structureel € 200,0 mln.
Natuurmonitoring
Zoals aangekondigd in het Hoofdlijnenakkoord heeft het kabinet de ambitie om de daadwerkelijke staat van natuur te gaan meten en de kritische depositiewaarde uit de wet te halen. Om dit te realiseren is het nodig om de huidige monitoringssystematiek te verbeteren, met name op gebiedsniveau. Er wordt structureel € 12,5 mln. vrijgemaakt vanaf 2026 voor een verbeterprogramma VHR-monitoring.
Natuurherstel
In de natuurdoelanalyses die vorig jaar zijn gepubliceerd is verslechtering van habitats in diverse Natura 2000-gebieden geconstateerd. Dit is conform de VHR-richtlijnen niet toegestaan. Het kabinet maakt daarom € 100,0 mln. vrij tussen 2026 en 2030, zodat provincies hiermee natuurherstelmaatregelen kunnen treffen. Bij het toekennen van de middelen wordt voorrang gegeven aan prioritaire stikstof-overbelaste Natura 2000-gebieden en de meest effectieve maatregelen.
Artikel 23 Kennis en innovatie
Doelsturing
Om de doelen op het gebied van stikstofreductie, klimaat en waterkwaliteit te halen zet het kabinet in op bedrijfsgerichte doelsturing. Dit jaar worden afrekenbare bedrijfsspecifieke emissienormen vastgesteld voor 2035. Die aanpak en normstelling wordt ook vastgelegd in wet- en regelgeving. Om hier effectief mee aan de slag te gaan moet een nieuwe doelsturingssystematiek worden ontwikkeld. Met deze middelen wordt o.a. gestart met het ontwikkelen van KPI's en een passende data-infrastructuur. Ook wordt geïnvesteerd in de voorbereiding op controle en handhaving door de toezichthoudende en uitvoerende diensten. Hiervoor wordt in totaal € 200,0 mln. vrijgemaakt tussen 2026 en 2030.
Artikel 50 Apparaat
Kasschuif personeel
Omdat het langer duurt dan gepland om vacatures te vervullen is niet al het apparaatsbudget in 2025 nodig. Omdat het apparaatsbudget van LVVN afloopt verdeelt deze kasschuif het apparaatsbudget beter over de komende jaren.
Artikel 51 Nog onverdeeld
Kasschuif dekking maatregelen
Ter dekking van de maatregelen in het tussenpakket worden middelen van de Aanvullende Post overgeheveld naar de LVVN-begroting. Omdat de middelen op de Aanvullende Post niet in het juiste ritme staan, wordt dit met deze kasschuif gecompenseerd.
Meerjarige doorwerking
In de onderstaande tabellen zijn per artikel de standen eerste suppletoire begroting 2025 vóór nota van wijziging, de mutaties en de standen eerste suppletoire begroting 2025 ná nota van wijziging meerjarig opgenomen.
| 21 | Land- en tuinbouw | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 1.308.161 | 683.560 | 589.782 | 441.722 | 382.154 | 366.449 | |
| Klimaatfonds landbouwvoertuigen | 500 | 9.500 | |||||
| Klimaatfonds biobased teelt (2e tranche) | 4.000 | 4.000 | |||||
| Extensiveringsregeling melkvee | 592.000 | 10.000 | 10.000 | 10.000 | 5.000 | ||
| Vrijwillige beëindiging | 730.000 | 10.000 | 10.000 | ||||
| Stand na nota van wijziging | 1.900.661 | 1.433.060 | 613.782 | 465.722 | 387.154 | 366.449 | |
| 22 | Natuur, visserij en gebiedsgericht werken | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 605.891 | 575.977 | 527.921 | 266.030 | 224.469 | 241.517 | |
| Agrarisch natuurbeheer (1e tranche) | 223.000 | 238.629 | 235.202 | 235.781 | 218.417 | ||
| Natuurmonitoring | 12.500 | 12.500 | 12.500 | 12.500 | 12.500 | ||
| Natuurherstel | 20.000 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | ||
| Stand na nota van wijziging | 605.891 | 831.477 | 799.050 | 533.732 | 492.750 | 492.434 | |
| 23 | Kennis en innovatie | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 451.670 | 245.213 | 229.074 | 256.395 | 285.334 | 262.481 | |
| Doelsturing | 61.500 | 78.500 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | ||
| Stand na nota van wijziging | 451.670 | 306.713 | 307.574 | 276.395 | 305.334 | 282.481 | |
| 50 | Apparaat | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 269.713 | 252.859 | 231.115 | 223.735 | 219.800 | 217.914 | |
| Kasschuif personeel | – 9.000 | 4.500 | 4.500 | ||||
| Stand na nota van wijziging | 260.713 | 252.859 | 231.115 | 228.235 | 224.300 | 217.914 | |
| 51 | Nog onverdeeld | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 208.003 | 422.325 | 52.991 | 18.836 | 24.884 | 14.647 | |
| Kasschuif dekking maatregelen | – 200.000 | – 288.888 | 110.932 | 377.956 | |||
| Stand na nota van wijziging | 8.003 | 133.437 | 163.923 | 396.792 | 24.884 | 14.647 | |
| Totaal | Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur | ||||||
| Stand voor nota van wijziging | 3.559.283 | 2.786.308 | 2.245.163 | 1.778.529 | 1.695.551 | 1.658.187 | |
| Klimaatfonds landbouwvoertuigen | 500 | 9.500 | |||||
| Klimaatfonds biobased teelt (2e tranche) | 4.000 | 4.000 | |||||
| Extensiveringsregeling melkvee | 592.000 | 10.000 | 10.000 | 10.000 | 5.000 | ||
| Vrijwillige beëindiging | 730.000 | 10.000 | 10.000 | ||||
| Agrarisch natuurbeheer (1e tranche) | 223.000 | 238.629 | 235.202 | 235.781 | 218.417 | ||
| Natuurmonitoring | 12.500 | 12.500 | 12.500 | 12.500 | 12.500 | ||
| Natuurherstel | 20.000 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | ||
| Doelsturing | 61.500 | 78.500 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | ||
| Kasschuif personeel | – 9.000 | 4.500 | 4.500 | ||||
| Kasschuif dekking maatregelen | – 200.000 | – 288.888 | 110.932 | 377.956 | |||
| Stand na nota van wijziging | 3.942.783 | 3.563.920 | 2.729.724 | 2.472.687 | 1.993.332 | 1.929.104 |
| 21 | Land- en tuinbouw | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 2.084.411 | 1.283.036 | 786.969 | 388.729 | 362.045 | 310.666 | |
| Klimaatfonds landbouwvoertuigen | 500 | 9.500 | |||||
| Klimaatfonds biobased teelt (2e tranche) | 4.000 | 4.000 | |||||
| Extensiveringsregeling melkvee | 209.000 | 165.000 | 110.000 | 110.000 | 33.000 | ||
| Vrijwillige beëindiging | 150.000 | 450.000 | 150.000 | ||||
| Stand na nota van wijziging | 2.293.911 | 1.607.536 | 1.350.969 | 652.729 | 395.045 | 310.666 | |
| 22 | Natuur, visserij en gebiedsgericht werken | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 1.055.941 | 989.986 | 699.015 | 525.896 | 456.206 | 439.487 | |
| Agrarisch natuurbeheer (1e tranche) | 223.000 | 238.629 | 235.202 | 235.781 | 218.417 | ||
| Natuurmonitoring | 12.500 | 12.500 | 12.500 | 12.500 | 12.500 | ||
| Natuurherstel | 20.000 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | ||
| Stand na nota van wijziging | 1.055.941 | 1.245.486 | 970.144 | 793.598 | 724.487 | 690.404 | |
| 23 | Kennis en innovatie | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 430.343 | 365.038 | 345.973 | 367.231 | 305.893 | 257.165 | |
| Doelsturing | 61.500 | 78.500 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | ||
| Stand na nota van wijziging | 430.343 | 426.538 | 424.473 | 387.231 | 325.893 | 277.165 | |
| 50 | Apparaat | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 269.713 | 252.859 | 231.115 | 223.735 | 219.800 | 217.914 | |
| Kasschuif personeel | – 9.000 | 4.500 | 4.500 | ||||
| Stand na nota van wijziging | 260.713 | 252.859 | 231.115 | 228.235 | 224.300 | 217.914 | |
| 51 | Nog onverdeeld | ||||||
| Stand vóór nota van wijziging | 208.003 | 422.325 | 52.991 | 18.836 | 24.884 | 14.647 | |
| Kasschuif dekking maatregelen | – 200.000 | – 288.888 | 110.932 | 377.956 | |||
| Stand na nota van wijziging | 8.003 | 133.437 | 163.923 | 396.792 | 24.884 | 14.647 | |
| Totaal | Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur | ||||||
| Stand voor nota van wijziging | 4.764.256 | 3.919.618 | 2.729.943 | 2.095.838 | 1.927.738 | 1.795.058 | |
| Klimaatfonds landbouwvoertuigen | 500 | 9.500 | |||||
| Klimaatfonds biobased teelt (2e tranche) | 4.000 | 4.000 | |||||
| Extensiveringsregeling melkvee | 209.000 | 165.000 | 110.000 | 110.000 | 33.000 | ||
| Vrijwillige beëindiging | 150.000 | 450.000 | 150.000 | ||||
| Agrarisch natuurbeheer (1e tranche) | 223.000 | 238.629 | 235.202 | 235.781 | 218.417 | ||
| Natuurmonitoring | 12.500 | 12.500 | 12.500 | 12.500 | 12.500 | ||
| Natuurherstel | 20.000 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | ||
| Doelsturing | 61.500 | 78.500 | 20.000 | 20.000 | 20.000 | ||
| Kasschuif personeel | – 9.000 | 4.500 | 4.500 | ||||
| Kasschuif dekking maatregelen | – 200.000 | – 288.888 | 110.932 | 377.956 | |||
| Stand na nota van wijziging | 4.764.756 | 4.272.230 | 3.754.504 | 3.029.996 | 2.253.519 | 2.065.975 |
De Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur,
F.M. Wiersma