Wat is de afspraak:

Opschalen van succesvolle doorbraakprojecten met behoud van kwaliteit van zorg.

Wie gaat wat doen:

• Om succesvolle opschaling van doorbraakprojecten mogelijk te maken is het cruciaal om de dagelijkse werkpraktijk van zorgprofessionals als vertrekpunt te nemen. Daarom hebben zorgprofessionals een centrale rol in de uitvoering van deze afspraken.

• In 2025 worden onderstaande projecten opgestart. Twee daarvan, de verkeerde beddenproblematiek en landelijk opschalen werkende principes ZIRE meer in detail toegelicht. De overige projecten worden nader uitgewerkt en uitgevoerd. Bij succesvolle implementatie worden door professionals met de Regiegroep nieuwe doorbraakprojecten vastgesteld om landelijk op te pakken en op te schalen.

• De regio heeft een belangrijke rol bij de uitvoering van deze afspraak. IZA regio’s nemen de opschaling van doorbraakprojecten op in de regionale agenda en stellen lastenluw incidentele middelen ter beschikking voor de inzet en ondersteuning van zorgprofessionals bij deze projecten.

• Voor het uitvoeren van de projecten richten de betrokken landelijke partijen een klein programmateam op voor de ondersteuning van de organisaties of regio’s bij de ontwikkeling van hun aanpak.

• In de aanpak wordt de regeldruk in beeld gebracht en belemmerende werkwijzen, verantwoordings- of inkoopafspraken, wet- of regelgeving aangepast. Resultaten worden via de Regiegroep gedeeld in BO IZA/AZWA.

• Indien partijen er onderling niet uitkomen, geldt de reguliere escalatieladder van de Regiegroep Aanpak Regeldruk.

Doorbraakprojecten:

1. Verkeerde beddenproblematiek: Dagelijks kost dit knelpunt veel regeltijd van veel zorgprofessionals en organisaties en leidt het tot niet-passende zorg. Het vraagstuk raakt zowel aan administratie zoals het uniformeren en begrenzen van uitvragen van verpleeghuizen als aan de regelgeving rond verblijfszorg en missende voorzieningen met Wlz indicaties. We starten kleinschalig in 5 tot 10 regio’s.

   • V&VN is de leidende partij van het project. Overige medeverantwoordelijke partijen zijn ActiZ, NVZ en LHV. Van deze partijen wordt verwacht dat zij gezamenlijk een projectplan opstellen en dit plan uitvoeren. De samenwerking met de regionale coördinatiefunctie eerstelijnsverblijf wordt gezocht¹⁴ en het IZA traject zorgcoördinatie. Daar waar wet- en regelgeving in de weg staat, onderzoekt team overheid mogelijkheden om de barrières weg te nemen. Er wordt geen dubbel werk op verschillende tafels uitgevoerd.

   • In Q4 2025 is de inventarisatie welke regio’s als eerste met de verkeerde beddenproblematiek aan de slag willen gereed en wordt het projectplan opgeleverd, inclusief een plan voor de bemensing en financiën.

   • Medio 2027 wordt het project landelijk geïmplementeerd.

2. Landelijk opschalen werkende principes ZIRE (Zinvolle Registratie) project op alle IC’s: Het Radboudumc werkt met ZIRE met een zelf geformuleerde kernset van kwaliteitsindicatoren, hebben de verslaglegging op de werkvloer vereenvoudigd en zoeken naar andere manieren om verantwoording af te leggen. Het principe van ZIRE is ook in andere ziekenhuizen in de regio gerealiseerd. Middels deze afspraak committeren partijen zich aan het landelijk opschalen van de principes van ZIRE.

   1. NFU is de leidende partij van dit project. Overige medeverantwoordelijke partijen zijn NVZ, V&VN, FMS, Patiëntenfederatie, het Zorginstituut Nederland, ZN en IGJ. NFU, NVZ, V&VN, FMS zeggen toe dat projecten worden opgestart in ziekenhuizen met hun ondersteuning. Patiëntenfederatie, het Zorginstituut, ZN, IGJ onderschrijven en ondersteunen deze projecten.

   2. Landelijk verplichte kwaliteitsindicatoren moeten worden blijven geregistreerd en aangeleverd. Als blijkt dat de noodzakelijkheid en proportionaliteit van een indicator breed ter discussie staat, wordt dit bezien via de daarvoor aangewezen route.

   3. In eerste instantie worden de principes van ZIRE in het tijdsbestek van een jaar in 5 tot 10 ziekenhuizen buiten de regio van ZIRE 1.0 geïmplementeerd. Vervolgens volgt landelijke implementatie.

   4. In Q4 2025 wordt het opschalingsplan opgeleverd, dat ook al is ingericht op landelijke implementatie per medio 2027.

1. Overige doorbraakprojecten:

   • Alle sectoren: Uitbreiden veldbevraging: zorgprofessionals in de wijkverpleging, huisartsenzorg en ggz doen al mee met de veldbevraging, waar de zorgprofessional centraal staat om te komen tot zinnige administratie die past binnen maximaal 20 procent administratietijd. Brancheverenigingen van de overige sectoren zijn leidende partij om de methodiek van de veldbevraging binnen hun eigen sector uit te voeren. De uitkomsten worden opgevolgd binnen de Regiegroep. Waar nodig leidt de veldbevraging tot aanpassingen in wet- en regelgeving.

   • GGZ: Opschalen transitieprogramma ggz: binnen de ggz is een groep van vier koplopers in vier regio’s met zorgverzekeraars van start gegaan met het realiseren van maximaal 20 procent administratietijd binnen één jaar. Dit doen zij met een omvangrijk en ambitieus transitieprogramma.

   • Wlz: Zinnig en Simpel Verantwoorden: opschaling van werkwijze in de langdurige zorg die aantoonbaar leidt tot minder administratietijd, zinvolle registratie in het cliëntdossier, en verminderen van dubbele controles. Daarnaast zetten we in op vereenvoudiging van materiële controle. Zes koplopers gaan van start met een regelarm cliëntdossier. Bij gebleken succes kan dit worden uitgebreid naar andere zorgaanbieders in de langdurige zorg. Een vergelijkbaar traject wordt gestart voor het vereenvoudigen van de materiële controle. Leidende partij nog nader te bepalen tussen zorgkantoren en VGN.

   • Huisartsenzorg: automatiseren van de postverwerking. Onlangs is een analyse uitgevoerd naar de oplossingsrichtingen. Binnenkort start de ontwikkelfase waarin wordt gekeken hoe uitvoering wordt gegeven aan de geadviseerde vervolgacties. Hierna zetten partijen zich in voor een soepele implementatie in huisartsenpraktijken.

   • Alle sectoren: opschalen koplopers vanuit het ActieLeerNetwerk: Aan de slag met ontregelen.

Wat is het tijdpad:

In 2025/2026 starten bovengenoemde projecten met ieder eigen mijlpalen en tijdpad.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten blijkt dat de regeldruk naar verwachting zal afnemen door deze afspraak. Weliswaar vraagt het uitvoeren en opschalen van doorbraakprojecten inzet van zorgprofessionals, de verwachting is dat doorbraakprojecten per saldo tijdswinst opleveren.

Wat is de afspraak:

Verminderen administratieve lasten voor gecontracteerde aanbieders bij machtigingen en aanvullende verklaringen.

Machtigingen en aanvullende verklaringen zijn een instrument om te voorkomen dat de patiënt achteraf onverwacht een rekening krijgt omdat de geleverde zorg niet verzekerd blijkt te zijn. Daarnaast zijn machtigingen een doelmatigheidsinstrument bij ongecontracteerde zorg en van belang voor een efficiëntere inzet van zorgaanbieders en zorggeld. Dit maakt dat machtigingen en aanvullende verklaringen nodig blijven. Dat betekent niet dat er geen mogelijkheden zijn om de regeldruk als gevolg van machtigingen en aanvullende verklaringen te verminderen. Tegen die achtergrond maken we de volgende afspraken.

Wie gaat wat doen:

• Brancheverenigingen en beroepsverenigingen gezamenlijk, te beginnen vanuit de farmacie, wijkverpleging, medisch specialistische zorg, VVT en huisartsenzorg, leveren zo spoedig mogelijk in Q3 van 2025 ieder een lijst van 10 machtigingen en aanvullende verklaringen aan bij zorgverzekeraars waarvan ze de nut en noodzaak ter discussie willen stellen, inclusief een indicatie van de tijd die zorgverleners eraan kwijt zijn.

• Via het programma administratieve lastendruk van de VNG wordt uitvoering gegeven aan deze afspraak in een viertal regio’s als het gaat om de inkoop en verklaringen die aan zorgprofessionals zoals huisartsen en wijkverpleegkundigen worden gevraagd.

• De besluitvorming door zorgverzekeraars en gemeenten welke machtigingen en verklaringen kunnen vervallen, geharmoniseerd kunnen worden of hoe regeldruk op andere manier verminderd kan worden, wordt uiterlijk in Q1 2026 afgerond. De vertegenwoordigers van brancheverenigingen worden in de besluitvorming van zorgverzekeraars en gemeenten meegenomen.

• Zorgverzekeraars en gemeenten beseffen dat machtigingen administratieve lasten voor de zorgprofessional met zich mee kunnen brengen en wegen dat mee in hun keuzes, waarbij zij de voorkeur geven aan de administratief minst belastende, wanneer (aanvullende, voorafgaande) verantwoording noodzakelijk blijkt

• Indien er tussen brancheverenigingen, zorgverzekeraars en gemeenten onenigheid blijft bestaan over de uitkomsten, geldt de escalatieladder van de Regiegroep Aanpak Regeldruk.

• Na afhandeling worden in januari 2026 de volgende 10 machtigingen per sector opgepakt. Ook wordt deze aanpak in 2026 verbreed naar de paramedische zorg, ggz en naar machtigingen en aanvullende verklaringen die door patiënten/cliënten als onnodig belastend worden ervaren.

• De uitvoering en opvolging van deze afspraak wordt gemonitord binnen de Regiegroep Aanpak Regeldruk. Resultaten worden gedeeld met BO IZA/AZWA.

Wat is het tijdpad:

Tot en met 2028 tenminste een jaarlijkse cyclus van 10 machtigingen en verklaringen per sector die worden afgerond.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. Hoewel branche- en beroepsverenigingen voor het inventariseren van de machtigingen en aanvullende verklaringen een beroep zullen doen op zorgprofessionals, is de verwachting dat de regeldruk voor zorgprofessionals per saldo daalt.

Wat is de afspraak:

Verminderen administratieve lasten bij inkoop – en verantwoordingseisen.

Wie gaat wat doen:

• Brancheverenigingen, te beginnen vanuit de medisch specialistische zorg, VVT en huisartsenzorg, leveren zo spoedig mogelijk in Q3 van 2025 ieder een top 10 inkoop- en verantwoordingseisen aan die meeste onnodige tijd kosten van zorgprofessionals, inclusief een indicatie van de tijd die zorgverleners eraan kwijt zijn.

• Zorgverzekeraars en gemeenten stellen uiterlijk in Q1 2026 vast op welke manier deze tijdsinspanning voor de zorgprofessional kan worden verminderd. Mogelijke maatregelen zijn: het laten vervallen, harmoniseren, vereenvoudigen of verduidelijken van de inkoop- en verantwoordingseisen. Vertegenwoordigers van brancheverenigingen worden hierbij betrokken. De afspraken landen vervolgens in het zorginkoopbeleid 2027 dat zorgverzekeraars uiterlijk op 1 april 2026 moeten publiceren.

• Via het programma administratieve lastendruk van de VNG wordt op vergelijkbare wijze uitvoering gegeven aan deze afspraak in een viertal regio’s. Branche- en beroepsverenigingen leveren een lijst met 10 inkoop- en verantwoordingseisen die de meeste onnodige tijd van zorgprofessionals kosten aan bij gemeenten. Het programma administratieve lastendruk van de VNG zal voorstellen doen voor het vereenvoudigen van inkoop- en verantwoordingseisen van gemeenten.

• Indien een belangrijk verbeterpunt niet ligt in de inkoopvoorwaarden van de verzekeraars maar in de regelgeving van de NZa, IGJ, het Zorginstituut of VWS dan wordt dit onderwerp met deze systeempartijen geagendeerd.

• Indien er tussen brancheverenigingen, zorgverzekeraars en gemeenten onenigheid blijft bestaan over de uitkomsten, geldt de escalatieladder van de Regiegroep Aanpak Regeldruk.

• Na afhandeling, worden de volgende 10 inkoop- en verantwoordingseisen per sector opgepakt. Ook wordt deze aanpak dan verbreed naar de farmacie, paramedische zorg en ggz. Streven is starten in Q4 2025.

• De uitvoering en opvolging van deze afspraak wordt gemonitord binnen de Regiegroep Aanpak Regeldruk. Resultaten worden gedeeld met BO IZA/AZWA.

Wat is het tijdpad:

Tot en met 2028 een jaarlijkse cyclus van 10 inkoop- en verantwoordingseisen per sector die worden opgepakt.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. Hoewel branche- en beroepsverenigingen voor het inventariseren van de inkoop- en verantwoordingseisen een beroep zullen doen op zorgprofessionals, is de verwachting dat de regeldruk voor zorgprofessionals per saldo daalt.

Wat is de afspraak:

Artificiële Intelligentie (AI) is een belangrijke technologische katalysator voor zorgtransformatie om de administratietijd te verminderen. Zorg blijft echter mensenwerk. AI zal dus worden ingezet om het werk voor professionals in zorg en welzijn plezieriger en efficiënter te maken, in zowel de zorg- als welzijnssector. We starten met spraakgestuurd rapporteren en capaciteitsplanning. Echter AI is een snel ontwikkelende technologie waar de mogelijkheden zich continu uitbreiden en doorontwikkelen. Tegelijkertijd zijn er nu ook al mogelijkheden die we snel, maar veilig willen inzetten. Daarom hanteren we twee sporen voor de Aanpak AI:

1. We creëren een klimaat voor experimenteren en zorgen voor AI-readiness.

2. We zorgen dat een aantal impactvolle toepassingen op korte termijn geïmplementeerd worden.

Overkoepelende Aanpak AI

Binnen 3 maanden stellen AZWA partijen de uitwerking van deze afspraak vast in een Aanpak AI in de zorg. VWS voert de regie op de totstandkoming van de Aanpak AI in de zorg. In dit actieplan wordt de koppeling gelegd met de werkagenda op arbeidsbesparende medische technologie en met de ontwikkelingen bij databeschikbaarheid, zoals het realiseren van eenheid van taal.

Spoor 1: Vruchtbaar zorgklimaat voor doelmatige, veilige inzet van AI

1. Professionals worden goed voorbereid op het gebruik van AI toepassingen in zorg/welzijn- en ondersteuningsprocessen en worden daarin ondersteund en opgeleid door o.a.:

   1. Trainingsprogramma's: Ontwikkelen van (nationale) trainingen, workshops en e-learningmodules om de vaardigheden van professionals te versterken in het gebruik en beheer van AI, ook in relatie met de patiënt/cliënt. Voor het versterken van vaardigheden sluiten we aan bij de afspraak over opleiden en ontwikkelen van professionals (afspraak B3).

   2. Zelfevaluatietools: Creëren van instrumenten waarmee organisaties hun AI-readiness kunnen beoordelen en verbeterpunten kunnen identificeren.

   3. AI-Readiness omvat de noodzakelijke randvoorwaarden voor de introductie van AI-toepassingen. Daarbij staat het adoptievermogen en verandercapaciteit van zorg- en welzijnsorganisaties voor implementatie en opschaling van AI centraal. Dit omvat scholing/training van professionals en het voorlichten en ondersteunen van patiënten, cliënten en inwoners, het versterken van de verandermanagementcultuur en het verhelderen van ethische, juridische en maatschappelijke vraagstukken, gebruiksvriendelijkheid, databeschikbaarheid in zorgorganisaties voor validatie, training en gebruik van AI .

   4. Standaarden en richtlijnen bij het gebruik van AI-systemen helpen bij een makkelijke en veilige integratie van AI die aansluit in het bestaande applicatielandschap.

2. Regie op betrouwbare validatie en opschaling van veilige AI-toepassingen in zorg/welzijn- en ondersteuningsprocessen door o.a.:

   1. Ontwikkelen van gezamenlijke pragmatische validatie, opschaling en de evaluatie van AI-toepassingen, waar ethische ontwerpmethodieken onderdeel van zijn met betrokkenheid van veldpartijen inclusief een gevarieerd groep patiënten- en cliëntenvertegenwoordigers, waaronder ook kwetsbare doelgroepen zoals mensen met lage Sociaal economische Status (SEP), migratieachtergrond, laaggeletterdheid, mensen met psychische problematiek en cognitieve of chronische beperkingen waaronder ouderen.

   2. Opschalingsstrategie en bekostigingsmodellen: Opzetten van een nationale strategie voor de brede adoptie van gevalideerde AI-oplossingen. Daarbij gaan we uit van de Nationale Visie en Strategie op het Gezondheidsinformatiestelsel en de Nederlandse Digitaliseringsstrategie. De nationale strategie hanteert het principe ‘pas toe of leg uit’, zoals ook in Digizo.nu wordt toegepast.

3. Onderzoek naar de behoefte en mogelijkheden voor publiek beschikbare AI-software voor medische taaltoepassingen, waaronder transcriptie-, herkennings-, spraak- en taalmodellen ten behoeve van functionele toepassingen.

4. Vergroten van de kennis over AI door patiënten, cliënten en inwoners. Hiervoor sluiten we aan bij de bestaande IZA-afspraken op digitale vaardigheden van bewoners. AI zal hier ook in meegenomen worden.

Spoor 2: Implementatie van AI-toepassingen zorg/welzijn- en ondersteuningsprocessen

1. Zorgbreed wordt gestart met de implementatie op de toepassingsgebieden spraakgestuurd rapporteren en capaciteitsplanning in cure en care. AZWA-partijen committeren zich aan de adoptie van de AI-toepassingen in het zorgveld. In de toekomst, ook binnen de looptijd van deze afspraak, blijft er ruimte voor versnelling in andere toepassingsgebieden, waaronder toepassingen op diagnostische AI, tijdige detectie van verslechtering en kwetsbaarheid patiënten en automatisch coderen van diagnoses en behandelingen. De prioritering zal onderdeel zijn van het actieplan uit spoor 1.

2. Hiervoor wordt voortgebouwd op de huidige initiatieven, zoals het RIGH:T-consortium, Digizo.nu en de verkenning naar AI-benchmarking door TNO.

3. Binnen 6 maanden hebben de AZWA-partijen de kaders vastgesteld waaraan deze AI-toepassingen moeten voldoen, zoals ondersteunend aan de zorg, gebruiksvriendelijk, transparant voor zorgverlener en patiënt, cliënt en inwoner, veiligheid, waarborgen van privacy, interoperabiliteit, etc.

4. De AZWA-partijen spreken af dat er doorlopend 2 AI-toepassingen in digitale en hybride zorgprocessen op de transformatieagenda van Digizo.nu staan. En daarbij de ambitie binnen 3 maanden het besluitvormingsproces van digizo.nu hebben doorlopen en tot concrete afspraken komen. Hierbij geldt ook ‘pas toe of leg uit’.

5. In 2028 zijn de geprioriteerde en aantoonbaar waardevolle AI-toepassingen uit de afgesproken toepassingsgebieden in 50% van de relevante (zorg)processen bij zorg- en welzijnsorganisaties in gebruik genomen. Dit zorgt ervoor dat in 2032 zorgprocessen met AI een bijdrage van 15% aan de totale transitiedoelstellingen levert.

6. De kennis en ervaring uit deze implementaties worden meegenomen in de activiteiten van spoor 1. De toepassingsgebieden worden met regelmaat geüpdatet en aangepast op basis van nieuwe ontwikkelingen en inzichten.

Wie gaat wat doen en wanneer:

VWS is verantwoordelijk om, met draagvlak van de AZWA-partijen, voor de overkoepelende Aanpak AI te ontwikkelen. De producten waaraan wordt gewerkt zullen bruikbaar worden gemaakt voor alle zorg- en welzijnsorganisaties.

Spoor 1:

• VWS voert via een AI-programma regie op de sector-overstijgende afstemming.

• De zorgkoepels zullen, met behulp van hun achterban, de zorg- en welzijnsprofessionals voorbereiden op AI-toepassingen en aanpassen van zorg/welzijns- en ondersteuningsprocessen.

• VWS onderzoekt de behoefte en mogelijkheden voor publiek beschikbare AI-software voor medische taaltoepassingen.

• Patiënten, cliënten en inwoners worden geïnformeerd via de communicatie- en bewustwordingsactiviteiten door de AZWA-partijen.

• Zorg- en welzijnsprofessionals worden nauw betrokken bij de inzet van AI.

Spoor 2:

• VWS coördineert de totstandkoming van de kaders.

• Om gezamenlijk de zorgaanbieders te ondersteunen bij de contractering en implementatie verkennen de zorgkoepels op welke wijze de inzet van waardevolle AI toepassingen gecontracteerd kan worden, welke financiële impulsen hiervoor nodig zijn en op welke wijze gelijkgericht contracteren voor ingezet kan worden.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. AI in het algemeen, en beginnend met spraakgestuurd rapporteren en capaciteitsplanning, zal een groot effect hebben op de vermindering van de administratieve last.

Wat is de afspraak:

We versnellen door middel van een landelijke implementatiestrategie de implementatie van de IZA-afspraken op de doelstelling ‘Elektronische gegevensuitwisseling is de standaard in de zorg’ en de implementatie van de nieuwe Europese Verordening EHDS. Daarmee creëren we een solide basis voor verdere realisatie van het gezondheidsinformatiestelsel.

Wie gaat wat doen:

• VWS en ZN werken (samen met zorgkoepels en andere relevante stakeholders) binnen 3 maanden een implementatiestrategie uit. Deze strategie heeft als doel de gegevensuitwisseling in de zorg te versnellen.

• VWS zal een communicatie-strategie opstellen en communicatiemiddelen ter beschikking stellen. De AZWA-partijen zullen actief bijdragen aan het opstellen van de communicatiemiddelen en deze inzetten bij het uitdragen van de boodschap binnen en buiten hun netwerk.

• VWS en ZN delen binnen 3 maanden de financiële uitgangspunten waarin duidelijk wordt welke activiteiten betaald worden vanuit publieke middelen of door zorgverzekeraars, en betrekken hierbij de NZa waar het raakt aan structurele financiering en bekostiging.

Wat is het tijdpad:

Uitwerken van implementatie- en communicatiestrategie en financiële uitgangspunten: binnen 3 maanden. De uitvoering: de komende jaren.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat deze afspraak geen effect heeft op de regeldruk. Deze afspraak zorgt voor een versnelling van de bestaande IZA afspraken op elektronische gegevensuitwisseling. De bestaande IZA-afspraken over gegevensuitwisseling in de zorg heeft naar verwachting wel een afname van de administratieve last tot gevolg.

Wat is de afspraak:

Zorg en ondersteuning voor mensen is versnipperd georganiseerd over verschillende zorgwetten. We zetten in op domeinoverstijgend indiceren¹⁵. We maken zo de inzet van professionals efficiënter, en dragen zo bij aan het verminderen van de druk op de arbeidsmarkt. En we zorgen ervoor dat de zorg toegankelijker en overzichtelijker wordt, juist voor mensen die uit verschillende domeinen zorg en ondersteuning nodig hebben. Wanneer zorg (deels) wordt aangevuld met of vervangen door hulpmiddelen is het van belang dat de professionals niet klem komen te zitten tussen de verschillende wettelijke domeinen. Daarom gaan partijen samenwerken bij indicatiestelling.

Wie gaat wat doen en wanneer:

VWS, ZN, VNG, V&VN, ActiZ, SWN en ZorgthuisNL hebben uiterlijk in 2025 een plan gereed om versneld domeinoverstijgend indiceren te kunnen opschalen. Dit bestaat in ieder geval uit:

• Toewerken naar landelijke opschaling van gezamenlijke indicatiestellingen tussen de Zvw (wijkverpleging) en Wmo (hulpmiddelen). We starten daarbij met de zogenaamde ‘coalition of the willing’, waarbij gemeenten en zorgorganisaties die dat willen aan de slag gaan met (het opschalen van) domeinoverstijgend indiceren. We maken hierbij gebruik van resultaten uit evaluaties van bestaande initiatieven. Onderdeel hiervan is gezamenlijke uitvoeringsafspraken tussen partijen over het domeinoverstijgend indiceren.

• Doel is dat uiteindelijk alle partijen aansluiten bij de ‘coalition of the willing’ om op die manier landelijke opschaling te verwezenlijken.

• V&VN, ActiZ, VNG, ZN, Patiëntenfederatie en ZorgthuisNL werken een afsprakenkader met een handreiking uit, met als uitgangspunt positieve gezondheid. Waarbij arbeidsinzet, in lijn met de norm zelf als het kan, thuis als het kan en digitaal als het kan wordt meegenomen in de gezamenlijke indicaties. Daarbij is aandacht voor arbeidsinzet in alle betrokken domeinen.

• VWS verkent samen met betrokken partijen of deze werkwijze na succesvolle opschaling breder kan worden ingevoerd dan wijkverpleging en hulpmiddelen. Het besluit hierover is uiterlijk in2026 gereed.

• VWS werkt daarbij samen met betrokken partijen ook uit hoe lokale teams¹⁶ een rol kunnen spelen bij het domeinoverstijgend indiceren.

• Primair worden verschillen van inzicht in de indicatie lokaal opgelost in goed overleg; hiervoor kan bijvoorbeeld het hierboven genoemde kader en handreiking worden gebruikt.

• Gemeenten en verzekeraars spreken een bestuurlijke escalatie mogelijkheid tussen bestuurders af voor het geval betrokken partijen zich niet kunnen vinden in de indicatiestelling (arbitrage), en sluiten daarbij, voor zover mogelijk, aan bij bestaande structuren. Het uitgangspunt is dat deze afspraak niet gaat leiden tot toename in de regeldruk voor zorgprofessionals.

• VWS, ZN, VNG, ActiZ, V&VN, SWN en ZorgthuisNL verkennen parallel met elkaar of aanpassingen in wet- en regelgeving nodig zijn. Indien aanpassing van wet- en regelgeving nodig blijkt om de landelijke implementatie mogelijk te maken, zal VWS een wetgevingstraject initiëren.

• Onderdeel van het plan van aanpak is een afspraak over financiering(sstromen), planning, ondersteuning, bekostiging en monitoring van deze werkwijze, waardoor later ook gekeken kan worden of deze werkwijze uitgebreid kan worden naar andere vormen van zorg en ondersteuning, waaronder de Wlz.

• De effecten op de uitgaven van de Wmo worden gemonitord, mede in het licht van hieronder genoemde toezegging door de Minister van VWS aan de Tweede Kamer en in het kader van de houdbaarheid van de Wmo. Uitgangspunt is dat eventuele kostenverschuivingen als gevolg van de aanpak gecompenseerd worden.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. Zorgprofessionals die indicaties stellen zullen geschoold moeten worden in de domeinoverstijgend indiceren. Hier staat tegenover dat dat domeinoverstijgend indiceren minder dubbel werk oplevert (besparing uren Wmo-consulent) en minder dubbele gesprekken voor cliënten met zich meebrengt.

Wat is de afspraak:

Om een onafwendbaar tekort aan zorg- en welzijnspersoneel in de toekomst te voorkomen, is inzet van medische technologie (medtech)¹⁸ van groot belang. Technologische innovaties kunnen zorg- en welzijnsmedewerkers ondersteunen en hen ontlasten, of de zorgvraag van patiënten verminderen en autonomie vergroten. Dit sluit aan bij de doelen van het AZWA. Op dit moment wordt echter nog veel technologie ontwikkeld zonder goed te kijken naar behoeften in de zorg en van patiënten (technology push). Ook is er onvoldoende aandacht voor de vraag hoe en wanneer technologie het beste ingezet kan worden en hoe zorgprocessen moeten worden aangepast. Dit zorgt voor inefficiëntie en hogere kosten. De AZWA-partijen willen meer aandacht voor de behoeften bij het ontwikkelen, implementeren en opschalen van arbeidsbesparende technologie (digitalisering, AI en medtech), zodat dit daadwerkelijk leidt tot arbeidsbesparing, meer werkplezier en verhoogde arbeidsproductiviteit en de ervaren kwaliteit van zorg en leven van de patiënt.

Er zijn zowel simpele hulpmiddelen als geavanceerdere technologieën en AI. De acties die de AZWA-partijen met elkaar afspreken vallen uiteen in afspraken op zowel laagdrempelige goedkopere zorgtechnologieën en geavanceerdere duurdere technologieën. De afgelopen jaren neemt de inzet van deze arbeidsbesparende innovaties toe. Denk aan sensoren om patiënten in verpleeghuizen beter te monitoren, of 3D-geprinte implantaten die beter passen en leiden tot minder nabehandeling. Ook kunnen robots en tilhulpmiddelen zorgmedewerkers helpen, zodat zij meer tijd hebben voor zorgverlening. Technologie kan ook zorgvragen voorkomen, bijvoorbeeld door betere diagnostiek, of door zelfmanagementtools en digitale beslisondersteuning die mensen meer regie geven.

Wie gaat wat doen:

Om inzet van arbeidsbesparende medtech te bevorderen, pakken de AZWA-partijen de volgende punten op:

• Samenwerken aan oplossingen

• Vraaggestuurde ontwikkeling medische technologie

• Randvoorwaarden verbeteren

Samenwerken aan oplossingen

• Innovatie-platform (in 2026): VWS stimuleert bestaande platformen, zoals Digizo.nu en ZE&GG, als een plek om innovatievraagstukken te agenderen, evalueren, opschalen, en best practices te delen. Bestaande platformen nemen daarom, naast digitalisering en AI, ook medTech mee als middel in het herontwerp en standaardisatie van processen in zorg- en ondersteuning.

• Internationale samenwerking: Nederland is voor medische technologie en innovatie gedeeltelijk afhankelijk van het buitenland. VWS zet extra in op netwerken met landen zoals India, Zweden en Japan om samen te werken en relevante innovaties voor Nederland te benutten.

• Schaalbare innovaties (in 2025): Gedurende de loop van het AZWA worden per sector door de AZWA-partijen innovaties geselecteerd die bijdragen aan arbeidsbesparing, werkplezier of arbeidsproductiviteit voor verdere opschaling. Afhankelijk van kwaliteit van de innovaties en het beschikbare budget committeren AZWA-partijen zich eraan dat hun leden deze innovaties implementeren.

Vraaggestuurde ontwikkeling van medische technologie

• Innovatieprogramma (in 2026): VWS zet een programma op om nieuwe vraaggestuurde, arbeidsbesparende medtech te ontwikkelen die daadwerkelijk bijdraagt aan arbeidsbesparing, verhoging van werkplezier en/of arbeidsproductiviteit. Dit gebeurt via:

  • Nauwe samenwerking met eindgebruikers (zorgverleners en patiënten) en bestaande initiatieven. Hierbij zal ook aandacht zijn voor publiek-private samenwerkingen.

  • Principes van passende zorg (en ondersteuning) en transformatie-, opschalings- en implementatievraagstukken als voorwaarde.

  • De bestaande akkoorden, waaronder IZA, GALA, en de Kennis- en Innovatieagenda Gezondheid & Zorg, dienen als uitgangspunt bij de vraaggestuurde ontwikkeling van medische technologie.

  • Het uitgangspunt is dat dit programma wordt ingericht via bestaande gremia en bijbehorende governance.

• Afstemming van financiering (in 2025): VWS stemt met andere ministeries, NWO, RVO, Health Holland, ZonMw, NZa en zorgverzekeraars af om bestaande innovatieregelingen bij elkaar te brengen en bovenstaande principes in mee te nemen. In de fase van innovatie-(door)ontwikkeling worden er afspraken gemaakt over maatschappelijk verantwoorde prijsmodellen inclusief (bijbehorende) services, waaronder over beschikbaarheid.

Randvoorwaarden verbeteren

Het streven van de AZWA-partijen is om het merendeel van onderstaande randvoorwaarden in 2025 te verwezenlijken.

• Integratie in IZA* HLO: Om afspraken rondom de inzet van arbeidsbesparende medtech succesvol met het IZA en het HLO te integreren, wordt de verbinding gelegd met de reeds lopende afspraken rond digitale en hybride zorg en ondersteuning. De lessen van Digizo.nu over onder meer het kiezen van impactvolle processen, toetsing en waardebepaling, oplossen van (systeem)knelpunten, en sector- of domein overstijgende samenwerking worden hierin meegenomen. Om overlap te voorkomen en initiatieven te bundelen, wordt er ook afgestemd en samengewerkt met de doorbraakafspraak over AI.

• Ondersteuning innovators: Om innovatoren te ondersteunen, bijvoorbeeld bij vragen over MDR en IVDR, wordt het loket van Zorg Voor Innoveren versterkt.

• Innovaties in kaart: Om beter te weten welke innovaties op ons afkomen, geeft Zorginstituut Nederland een horizonscan medtech vorm, ook via het International Horizon Scanning Initiative (IHSI). AZWA-partijen gebruiken de resultaten om waardevolle medtech innovaties te identificeren en verder op te pakken richting gedragen evaluatie, implementatie en opschaling. De resultaten hiervan worden op langere termijn verwacht.

• Doelmatige inzet: De AZWA-partijen verkennen, naar analogie van de sluis dure geneesmiddelen, mogelijkheden tot meer doelmatige inzet van dure medische technologie. Hierbij zal ook aansluiting worden gezocht met reeds bestaande programma’s en lopende afspraken, zoals het programma ‘verbeteren en verbreden van de toets op het basispakket’.

• Er worden eveneens, waar nodig, landelijke en regionale afspraken gemaakt tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars over de aanschaf en inzet van dure medische technologie in aansluiting op netwerkzorg en regionalisering. Hierbij zal ook aansluiting worden gezocht met reeds lopende afspraken, waaronder het thema passende zorg.

• Financiering bundelen en richten: Om geld effectiever in te zetten, maken de AZWA-partijen een plan van aanpak hoe de verschillende financieringsinstrumenten gericht op ontwikkeling, evaluatie, implementatie en opschaling van technologie meer te bundelen en te richten op specifieke onderwerpen.

• Waardebepaling: Om te bewijzen dat medtech-innovaties in de zorg en ondersteuning effectief, van goede kwaliteit en opschaalbaar zijn, worden afspraken gemaakt over hoe hun waarde wordt bepaald en worden succesvolle processen tijdig inzichtelijk gemaakt.

Hierbij is aandacht voor verantwoorde in- en uitstroom van technologie, en opname in richtlijnen of standaarden. Dit bouwt voort op de werkwijze van initiatieven als Digizo.nu en ZE&GG.

• Faciliteren en ondersteunen van de opschaling: Om arbeidsbesparende technologie succesvol te kunnen opschalen, maken zorgprofessionals, patiënt(vertegenwoordigers), aanbieders, en financiers (gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren) afspraken over ondersteuning, procesaanpassingen in zorg en ondersteuning en financiering. Dit omvat het aanpassen van werkwijzen, afbouwen van oude processen en effectief inzetten van deze technologie, inclusief de bedrijfsvoering. Knelpunten in financiering en andere vraagstukken worden in kaart gebracht en opgelost, waarbij contractering wordt ingezet om lange termijn bekostigingsafspraken te maken over het (kunnen) opschalen van technologie op een zo doelmatig mogelijke wijze.

• Ondersteuning en samenwerking professionals: Om professionals voor te bereiden op het werken met nieuwe technologieën, investeert VWS in zorgopleidingen op verschillende niveaus, zoals zorgorganisatiesopleidingen, trainingen, workshops en e-learningmodules. Daarbij is er ook aandacht voor het versterken van eigen regie van mensen. Er zal hierbij gewerkt worden conform de ACM beleidsregel Juiste Zorg op de Juiste Plek. Afstemming en samenwerking vindt plaats met de doorbraakafspraak over strategisch opleiden.

Wat is het tijdpad:

Start van geselecteerde onderdelen in 2025. Deze afspraak is bedoeld om een beweging in gang te zetten die ook na het AZWA doorloopt.

Wat is de afspraak
Om bij te dragen aan de transitiedoelen zullen organisaties en professionals in zorg en welzijn razendsnel anders gaan werken. We rekenen op de potentie en het lerend vermogen van hen. Nadruk ligt daarbij op de randvoorwaarden (= het kunnen doen) en de implementatie (= het daadwerkelijk doen). Om de doorbraken in het Aanvullend Zorg en Welzijnsakkoord, zoals afspraak A4 (AI), B2 (medische technologie), C8 (palliatieve zorg), C6 (Toegankelijkheid ggz), D3 (Huisartsenzorg), E2 en E3 (passende zorg) en E4 (eerlijke bijdrage van iedereen) - zo succesvol mogelijk te maken wordt een groot beroep gedaan op het leervermogen van organisaties en professionals.

Met de AZWA afspraken beogen de partijen een zo groot mogelijk dempend effect op het personeelstekort en dat we met minder meer mensen de zorg en welzijn die echt nodig is kunnen leveren. Partijen spreken daarom af om de randvoorwaarden voor de transformaties te verstevigen, inclusief het leervermogen in organisaties. De focus van deze afspraak ligt op de opleiding en scholing (leven lang leren) van professionals, eerst en vooral waar tekorten het grootste zijn en waar de beweging naar de voorkant om vraagt. We willen meer, sneller en beter opleiden.

Scholing en ontwikkeling is ook van groot belang om de afspraken in het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg goed tot uitvoering te brengen.

Impact

Het versterken van het lerend vermogen van organisaties is cruciaal om de impact van de overige maatregelen in het AZWA te maximaliseren. Immers als wij niet in staat zijn anders te acteren krijgen we wat we kregen. De toepassingen van technologische - (bijv. AI) en sociale innovaties (bijv. reablement) en passende zorg (bijv. samenwerking welzijn, palliatieve zorg, doelgericht indiceren en doelgestuurd behandelen) zijn majeure veranderingen. Dit vraagt om scholing en aandacht voor de professionals die dit mogelijk moeten maken. Als dat lukt houden we de zorg en welzijn voor zoveel mogelijke mensen die het nodig hebben, toegankelijk en van goede kwaliteit.

De komende decennia wordt een grote groei van de vraag naar zorg en welzijn verwacht. Daarom is het essentieel de afspraken structureel te borgen. Met deze afspraken werken we ook aan het behoud van instroom in de opleiding voor tekortberoepen, voldoende loopbaanmogelijkheden en het verminderen van de uitstroom van professionals uit organisaties in het sociaal domein, publieke gezondheid en de zorg.

Wie gaat wat doen en wanneer:

Partijen:

Verstevigen samen de instroom, om vroege uitval te voorkomen:

Iedereen (starters, zij-instromers, herintreders, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt) die wil werken in onze sector is welkom. We bieden de mogelijkheid om snel te starten met een loopbaan, waarin mensen zich in hun eigen tempo kunnen ontwikkelen. We richten ons op de beroepen en sectoren waar de tekorten het grootst zijn, vooral op het snijvlak van zorg en welzijn. We investeren in de bestaande beroepen, in ontwikkeling van bestaande beroepen en onderzoeken welke beroepen eventueel nieuw gevormd kunnen worden. Partijen spreken met elkaar af hoe wij deze mensen zo snel mogelijk inzetbaar maken, goed begeleiden en behouden:

1. De samenwerking tussen onderwijs en zorg en welzijn moet (beleidsmatig en in praktijk) versterkt worden. Het behalen van transitiedoelen in het Integraal Zorgakkoord is in grote mate afhankelijk van de toestroom van nieuwe professionals. Speciale aandacht is nodig voor de verzorgende IG en opleiden van de praktijkondersteuner huisarts.

2. Partijen (aanbieders en professionals) zetten zich in om in samenwerking met het onderwijs in 2025 gezamenlijk landelijke afspraken te maken over de uitgangspunten van vernieuwend (waaronder domeinoverstijgend) opleiden in zorg- en welzijn (mbo en hbo). Hierbij ligt de nadruk op het versterken van vaardigheden van medewerkers op het gebied van technologische - (bijv. AI), sociale innovaties (bijv. reablement) inzet van ervaringsdeskundigen en passende zorg (bijv. samenwerking welzijn, palliatieve zorg, doelgericht indiceren en doelgestuurd behandelen).

3. Partijen (aanbieders en professionals) zetten zich in om in samenwerking met het onderwijs vanaf 2025 in elke arbeidsmarkt- regio afspraken te maken (met gebruik van bestaande netwerken) over het inbedden van actuele thema’s in opleidingen en (bij en na-) scholing: passende zorg, digitalisering, het voorkomen van zorg, individuele en collectieve preventie, palliatieve zorg en de samenwerking met het informele netwerk en het sociaal domein (o.a. meelopen van zorgmedewerkers met sociaal werkers andersom). Het uitgangspunt is ‘zorgen dat’ in plaats van ‘zorgen voor’. 

4. Partijen (aanbieders en professionals) zetten zich in om in samenwerking met het onderwijs gezamenlijk af te spreken in elke arbeidsmarkt regio (met gebruik van bestaande netwerken) op basis van een regionale toekomstvisie hoeveel opleidings- en leertrajecten nodig zijn in zorg en welzijn. Partijen maken in iedere regio afspraken over vernieuwende – en in de praktijk bewezen vormen – van praktijkonderwijs (zoals zorginnovatiecentra, domeinoverstijgende praktijkroutes, etc.).

5. Het kabinet (OCW) maakt afspraken met (mbo) scholen en werkgevers over het opleidingsaanbod, om studenten gerichter op te leiden voor de grote maatschappelijke opgaven waar Nederland voor staat, waaronder de zorg en welzijn.

Verstevigen samen het aanbod van vervolg- en strategisch opleiden

Er zijn prachtige plekken in zorg en welzijn om te werken en zich te ontwikkelen. Meer aandacht voor deze plekken is van belang. Dit moet bijdragen aan de versterking van het imago van deze sectoren. Voor het ziekenhuis staat een stevige infrastructuur voor de (medische) vervolgopleidingen. Daarbuiten nog niet. Het verbeteren van de ontwikkeling en het loopbaanperspectief voor professionals buiten het ziekenhuis is hierbij een belangrijke randvoorwaarde. Bijvoorbeeld via specialisaties of beroepen die bijdragen aan de beweging naar de medische, verpleegkundige en sociale voorkant. Partijen werken naar een samenhangend opleidingsstelsel.

6. Randvoorwaarde is weten wat nodig is. De mogelijkheden daarvoor worden verkend met het Capaciteitsorgaan en het College Zorgopleidingen, en met ook gebruik van andere bronnen zoals de data van het AZW prognosemodel. Uitgangspunt van de verkenning is om voor heel zorg en welzijn te ramen.

7. Partijen spreken af om aanvullende opleidingsplekken (waar nu geen ruimte voor is) aan te bieden daar waar de behoefte het grootst is: vervolg- en strategische opleidingen rondom snijvlak van sociaal domein en zorg, zoals bijvoorbeeld voor de verzorgenden IG, verpleegkundige, de verpleegkundige specialist, de sociaal-psychiatrisch verpleegkundige en de sociaal werker. Partijen stellen in 2025 een lijst op welke vervolg- en strategische opleidingen dit precies betreft.

Bereiden professionals goed voor (strategisch opleiden)

8. Voor de implementatie van andere afspraken op het terrein van technologische (bv AI-toepassingen) en sociale innovaties, medische technologie, palliatieve zorg, inzet van passende zorg en domeinoverstijgende samenwerking, spreken partijen af professionals te ondersteunen om deze beweging te maken met o.a.

   • Trainings- en scholingsprogramma's;

   • Zelfevaluatietools;

   • (Gebruik van) Standaarden en richtlijnen

Verstevigen de randvoorwaarden

9. Zorg- en welzijnsaanbieders maken inzichtelijk wat hun (netto) kosten voor opleidings- of leertrajecten zijn. Dit geldt ook voor flexibel en modulair (vervolg- en strategisch) opleiden. Onderbouwing komt uit regionale afspraken (c.) en ramingen (f.).

10. Partijen spreken af dat bovenstaande afspraken en de opleidingen in zorg en welzijn structureel bekostigd worden voor zowel de ziekenhuizen als buiten het ziekenhuis. Dit betekent dat ook de beschikbare middelen voor opleidingen ten behoeve van de MSZ-sector vanaf 2027 structureel geborgd zullen zijn. Dit geldt eveneens voor de reeds op de VWS-begroting geoormerkte middelen voor opleiden ten behoeve van de wijkverpleging.

11. Daarnaast spreken partijen af te verkennen hoe opleiden structureel bekostigd wordt, waarna op basis van deze verkenning uiterlijk voorjaar 2026 besluitvorming plaatsvindt over de invulling van de benodigde structurele financiering. Het streven is om hierbij zo veel mogelijk aan te sluiten bij de bestaande/reguliere financieringsinstrumenten, in het bijzonder voor de opleidingen ten behoeve van de wijkverpleging. Waar dit niet past worden er nieuwe financieringsinstrumentaria ontwikkeld. Daarbij gelden twee uitgangspunten: 1) uitvoering van het financieringsinstrument met zo min mogelijke administratieve lasten gepaard gaat en 2) dat als er voldoende financiële middelen beschikbaar zijn, VWS waar nodig de budgetten indexeert voor het opleiden en scholen van medewerkers in zorg en welzijn.

12. Partijen spreken af om de middelen ten behoeve van het opleiden buiten het ziekenhuis nader te specificeren en daarmee te verdelen over de volgende vier posten:

    • Verstevigen initieel opleiden (afspraken onder d en e);

    • Verstevigen aanbod vervolg- en strategische opleidingen (afspraken onder g),

    • Bereiden professionals goed voor (afspraken onder h), en;

    • Verstevigen van de randvoorwaarden. Onder het verstevigen van de randvoorwaarden wordt verstaan de afspraken onder c, f, n en o, alsmede het voortzetten en het integreren van de bestaande loopbaaninstrumenten Youchooz, Zorginspirator, Sterk in je werk en Next Level Dokter

13. VWS bereidt – waar nodig – wijziging van wet- en regelgeving voor om bovenstaande mogelijk te maken.

14. Partijen spreken af de ingezette maatregelen te evalueren en verbeteren.

15. Werken aan een lerende cultuur waarin zeggenschap een centrale plek krijgt. Iedereen draagt vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid en positie bij aan deze transitie. Om deze beweging te ondersteunen blijven partijen samenwerken via de structuur van het Landelijk Actieplan Zeggenschap (LAZ).

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten blijkt dat de regeldruk voor zorg- en welzijnsaanbieders naar verwachting iets zal toenemen door deze afspraak. De regeldruk komt voort uit de verantwoording die zorg- en welzijnsaanbieders zullen moeten gaan afleggen over de besteding van (nieuwe) middelen voor opleiden en ontwikkelen van personeel. Het gaat dus om extra regeldruk voor met name stafmedewerkers en in mindere mate voor cliëntgebonden personeel. Om hoeveel regeldruk het gaat en in welke vorm, is afhankelijk van de nog te kiezen financieringsvorm (tarieven, subsidies, fondsen, beschikbaarheidsbijdrage). De insteek is om de regeldruk voor verantwoording zo beperkt mogelijk te laten zijn.

Wat is de afspraak?

De AZWA-partijen beperken de toestroom in de Zvw-zorg door inzet van medische preventiemaatregelen die ook de kwaliteit van leven verbeteren.

1. Om dit te realiseren implementeren we de volgende maatregelen: RSV-immunisatie, gordelroosvaccinatie, inzet AI bevolkingsonderzoek borstkanker, MRI-screening vrouwen met zeer dicht borstweefsel en een intensivering van de Regeling Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg (ASG).

2. Via de reguliere begrotingsbesluitvorming is het mogelijk om Zvw-besparingen van medische preventiemaatregelen in te zetten voor investeringen in medische preventie. De maatregelen verdienen zichzelf individueel of als pakket terug. Het eventuele onrendabele deel kan worden gedekt op de Rijksbegroting via de reguliere begrotingsprocessen en binnen de begrotingsregels. Daar waar een pakket aan maatregelen in samenhang volledig en bewezen kostenbesparend is, creëren we de mogelijkheid om over dit pakket integraal te besluiten. De Zvw-besparing kan worden ingezet als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

   1. voldoende bewijslast over de verwachte besparing;

   2. de besparing wordt gerealiseerd door een intensivering van een bestaande of nieuwe maatregel;

   3. dekking voor de gehele looptijd van de maatregel of samenhangende maatregelen;

Het kabinet besluit over maatregelen na het doorlopen van deze criteria via de reguliere begrotingsprocessen.

C. Op de ontwikkelagenda staan maatregelen die nader worden onderbouwd, zodat daarover besluitvorming kan plaatsvinden.

Wie gaat wat doen:

1. Het ministerie van VWS is verantwoordelijk voor de implementatie van deze maatregelen.

2. Het ministerie van VWS levert onafhankelijk onderbouwde business cases voor preventiemaatregelen aan die aan de afgesproken criteria voldoen. Binnen de reguliere systematiek van adviezen van de Gezondheidsraad en uitvoeringstoetsen van het RIVM, worden uitvoerings- en capaciteitsaspecten betrokken. Waar relevant met betrokkenheid van AZWA-partijen.

Wat is het tijdpad:

Met het afsluiten van het AZWA committeren de AZWA partijen zich aan deze structurele werkwijze. De start van de implementatie van de maatregelen onder A is uiterlijk voorzien in 2027.

Wat is de afspraak:

Iedereen heeft recht op tijdige en passende zorg. Door de toenemende schaarste is het van groot belang om de zorgcapaciteiten zo effectief en efficiënt mogelijk in te zetten. Hiertoe dient passende zorg rekening houdend met de persoonlijke omstandigheden van de patiënt overal te worden toegepast. Behalve met doelmatigheid van de behandeling houden we rekening met de urgentie van iemands zorgvraag en de kwetsbaarheid van iemands situatie. We vinden het ongewenst als voor bepaalde groepen er een ongelijke toegang tot zorg is. Het doel is gelijkwaardige toegang tot zorg.

Voor de msz zetten we daarom in op het versterken van de triage, zodat iedereen kan rekenen op een gelijkwaardige behandeling. Er is eerst meer inzicht nodig in de elementen die bijdragen aan een ongewenste ongelijke behandeling. Daarna wordt gekeken naar oplossingen in de keten om ongelijke toegang te verminderen.

Wie gaat wat doen?

Voor de msz

1. In opdracht van de NFU wordt onderzocht welke elementen en maatregelen van o.a. triage bijdragen aan een gelijkwaardige toegang tot zorg. Hiervoor wordt een onderzoek uitgevoerd binnen drie subgroepen; 1) oncologische patiënten, 2) een patiëntengroep met nu al een lange wachttijd en 3) mensen die zorg mijden. Het doel is om de redenen te achterhalen waarom bepaalde groepen een minder goede toegang hebben tot zorg. Hierbij is specifieke aandacht voor de mensen die zorg mijden en mensen met een lage sociaal economische positie (SEP)/ sociaal economische status (SES).

2. Deze elementen uit de verkenning worden door de AZWA-partijen in de keten opgepakt.

3. Waar bovenstaand onderzoek leidt tot concrete aanbevelingen pakken zorgprofessionals, aanbieders, patiëntenorganisaties, team overheid en zorgverzekeraars dit proactief op.

Wat is het tijdpad

1. Msz: Het onderzoek wordt Q2 2026 opgeleverd. Hierbij betrekken we ook de onderzoeken die er al zijn.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

De regeldrukeffecten zijn op dit moment onbekend. De afspraak behelst uitvoeren van een onderzoek, dat onder andere inzicht gaat geven in welke elementen en maatregelen van bijvoorbeeld triage bijdragen om een gelijkwaardige toegang tot zorg te garanderen. Wat deze elementen zijn is nog onbekend en daarmee ook het precieze effect op de regeldruk.

Wat is de afspraak:

Partijen spreken af dat wachtlijstgegevens accuraat en transparant zijn voor zorgverzekeraars, verzekerden/patiënten en verwijzers, zodat reëel inzicht verkregen wordt in wie waar op de wachtlijst staat en hoe lang. Dit inzicht in de vraag naar zorg in de ggz wordt verkregen door de retrospectieve wachttijden af te lezen vanuit het declaratiebericht en de prospectieve wachttijden (actueel wachtenden) af te lezen vanuit de verwijsgegevens. Ook wordt er gewerkt aan het inzichtelijk maken van het beschikbare aanbod/capaciteit van de zorgaanbieders en het beter inzichtelijk maken van de hulpvraag (klachtenprofiel). Deze gegevens worden bij elkaar gebracht in een digitale tool, wat het voor partijen mogelijk maakt om te komen tot matching van vraag en aanbod, in eerste instantie op regionaal niveau. Accurate wachtlijsten helpen verzekeraars om hun eigen verzekerden – indien de verzekerde dit wenst - te bemiddelen naar een zorgaanbieder met een kortere wachttijd. Mogelijk vervangt dit proces in de toekomst de huidige transfertafels.

Achtergrond:

Doelstelling van het AZWA is verdere stijging van de wachtlijsten te voorkomen en wachttijden binnen de daarvoor geldende normen te brengen. Zo hebben mentale gezondheidsnetwerken (met de functies verkennend gesprek, transfermechanisme, informatievoorziening wachttijden en domeinoverstijgend casusoverleg) en de laagdrempelige steunpunten als doel om mensen sneller op de juiste plek te helpen. Daarbij kan bemiddeling door zorgverzekeraars uit hoofde van hun zorgplicht, een belangrijke rol spelen. Verzekeraars weten dat er onbenutte mogelijkheden zijn om de wachttijd te verkorten voor hun verzekerden. Op dit moment is slechts een klein percentage van de patiënten op de hoogte van de mogelijkheid van zorgbemiddeling door hun verzekeraar. Ook is zorgbemiddeling nu een reactieve dienst. Verzekeraars kunnen pas bemiddelen als de patiënt daarom vraagt. Dat maakt het moeilijk om patiënten gericht te bemiddelen richting een passende plek waar ze sneller aan de beurt zijn. Hierdoor wordt niet al het zorgaanbod optimaal benut. Hiervoor is het nodig dat verzekeraars inzicht krijgen in de relevante data vanaf het moment van verwijzing naar de zorgaanbieder. Vervuilde wachtlijsten staat effectieve zorgbemiddeling in de weg, daarom is het noodzakelijk dat deze informatie zo snel mogelijk opgeschoond wordt.

Daarbij zijn nadere afspraken nodig die recht doen aan de respectieve verantwoordelijkheden en betrokkenheid van de partijen (zorgaanbieders, verwijzers, patiënten, verzekeraars) en de -eveneens in het AZWA vervatte- doelstelling zo min mogelijk (liefst: geen) additionele administratieve lasten te creëren en de regeldruk te beperken. Door waar mogelijk aan te sluiten bij bestaande gegevensstromen en ontwikkelingen in de regio kan hier een afname op worden gerealiseerd. De uitwerking van de afspraken bestaat uit 4 onderdelen:

1. Datastroom en administratieve lasten

2. Opschoning van de wachtlijsten

3. Proactieve bemiddeling

4. Aanvullende afspraken

Wie gaat wat doen:

Onderdeel 1: datastroom en administratieve lasten

• Zorgverzekeraars ontvangen bij verwijzing (via de verwijsdienst) een melding dat een verzekerde is doorverwezen naar een zorgaanbieder.

• Partijen maken afspraken over het verkrijgen van inzicht in de datastroom die buiten de verwijsdiensten omgaat in de ggz en over het aansluiten van zoveel mogelijk zorgaanbieders bij verwijsdiensten.

• ZN zorgt voor de desbetreffende optie in Zorgdomein en Vecozo uiterlijk 1/1/26.

• VWS werkt de mogelijkheden van en noodzaak voor een wettelijke grondslag om de data bij verwijzing automatisch te ontvangen uit. Tot een wettelijke grondslag geregeld is, moet de verzekerde hiertoe digitaal via de verwijsdienst toestemming geven. Na verwijzing door de huisarts ontvangt de patiënt van de verwijsdienst de verwijzing met de vraag of de verzekerde/patiënt bij een te lange wachttijd bemiddeld wil worden door de afdeling zorgbemiddeling van de zorgverzekeraar. Bij toestemming wordt een beperkte set gegevens doorgegeven aan de afdeling zorgbemiddeling van de zorgverzekeraar die de patiënt benadert conform de hieronder nader geduide afspraken en uitgangspunten.

• Partijen spreken af dat de dataset beperkt is tot: persoon/BSN, verwijsdatum, vermoeden DSM/ klachtenprofiel en zorgaanbieder (AGB), met daarbij de afspraak dat de data alleen gebruikt mogen worden voor het proces van zorgbemiddeling en de evaluatie en analyse van dit proces en niet voor andere doeleinden. Daarbij wordt gehandeld volgens de Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Zorgverzekeraars

Onderdeel 2: Opschoning van en inzicht in de wachtlijsten

• Zorgaanbieders zijn verantwoordelijk voor adequate wachtlijstinformatie. De wachtlijstinformatie die zorgaanbieders bij de verwijsdienst aanleveren is actueel, accuraat en geeft inzicht in wachttijd tot intake en behandeling.

Zorgverzekeraars en zorgaanbieders werken gezamenlijk een proces uit voor het schonen van de huidige wachtlijsten van dubbelingen en streven ernaar om dit begin Q1 van 2026 af te ronden. Het gaat indicatief om tussen de 12.000 en 20.000 cliënten die dubbel wachten. Voor het inzichtelijk maken van de huidige wachtlijsten per zorgaanbieder en de dubbelingen maken we gebruik van een TTP. Zorgverzekeraars ontvangen een rapportage met op geaggregeerd niveau de informatie over het aantal wachtenden per zorgaanbieder, en het aantal dubbelingen. Zorgverzekeraars kunnen deze informatie op persoonsgegevensniveau van de TTP niet ontvangen vanwege het ontbreken van een wettelijke grondslag, dat betekent dat zorgaanbieders in de uitvoering verantwoordelijk zijn voor het leggen van contact met de cliënt die op meerdere wachtlijsten staat.

• Zorgverzekeraars, zorgaanbieders en MIND maken een gezamenlijke afspraak over hoe ze cliënten gaan benaderen die op meerdere wachtlijsten staan. ZN en de Nederlandse ggz maken gezamenlijke afspraken over de verdeling van de kosten. Daarna kan tot uitvoering worden overgegaan.

• Opgeschoonde wachtlijsten leiden tot geschoonde wachttijden. Partijen maken uiterlijk Q1 2026 afspraken over hoe de geschoonde wachttijdinformatie ook inzichtelijk gemaakt wordt voor patiënten/verzekerden.

• In de ggz wachten veel cliënten langer dan de Treeknorm. Om zorgbemiddeling bij deze huidige wachtenden onder de aandacht te brengen wordt door zorgverzekeraars geïnvesteerd in de bekendheid van zorgbemiddeling.

Onderdeel 3: Bemiddeling

• Partijen werken het proces rond proactieve bemiddeling gezamenlijk verder uit waarbij het beperken van administratieve lasten het uitgangspunt is. Over de manier waarop verzekeraars hun verzekerden benaderen worden afspraken gemaakt tussen VWS, de verzekeraars, de aanbieders en MIND. Dit doen deze partijen op basis van onderzoek naar voorkeuren van cliënten en hoe dit gesprek goed te voeren. Daarbij wordt recht gedaan aan de verantwoordelijkheden, rechten en plichten van alle betrokken partijen. Deze afspraken, die betrekking hebben op de eerste fase, worden uiterlijk 1/10/2025 gemaakt.

• In de eerste fase, die duurt vanaf het beschikbaar komen van de doormeldingsoptie in Zorgdomein/Vecozo (uiterlijk 1/1/26) tot voorjaar 2027, zullen alleen patiënten proactief bemiddeld worden die bij verwijzing aansluiten op een wachtlijst waarbij ze langer moeten wachten dan de Treeknorm voor de polikliniek/aanmelding, diagnostiek of behandeling.

• Partijen evalueren eind 2026 de afgesproken werkwijze van proactieve zorgbemiddeling van patiënten die aansluiten op een wachtlijst waarbij ze langer moeten wachten dan de Treeknorm voor de polikliniek/aanmelding, diagnostiek of behandeling. De opzet van de evaluatie stellen partijen gezamenlijk op.

In de evaluatie wordt in ieder geval ook gekeken naar:

• Is de wachttijdinformatie accuraat en actueel en levert iedereen aan?

• Hoe bevalt de zorgbemiddeling de patiënten?

• Zijn er procesaanpassingen nodig volgens aanbieders, verzekeraars en patiënten?

• Kunnen we bemiddeling verder uitbreiden, is dat behulpzaam voor de patiënt en uitvoerbaar in de processen van eenieder?

• Draagt de proactieve zorgbemiddeling bij aan de verwezenlijking van de doelen zoals beschreven in fiche C6?

• Afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie is het vanaf voorjaar 2027 ook mogelijk patiënten proactief te bemiddelen die korter dan de Treeknorm moeten wachten.

• De afspraken voor de tweede fase worden uiterlijk 31/12/2026 gemaakt op basis van de uitkomsten van de evaluatie.

• Patiënten die wachten onder de Treeknorm maar sneller geholpen willen worden kunnen nog steeds zelf hun verzekeraar benaderen met de vraag of snellere behandeling elders mogelijk is.

Onderdeel 4: Aanvullende afspraken

• De NZa heeft een wettelijke taak met betrekking tot het monitoren van (knelpunten bij) wachttijden. In dat licht onderneemt de NZa het volgende:

  • De NZa stelt een ontwikkelagenda op voor de monitoring van de wachttijden en genereren van goede wachtlijstinformatie, waarbij in overleg met alle partijen onderzocht wordt welk (aanvullend) inzicht er nodig is en hoe dit te bereiken is.

  • Voor de ggz past de NZa regelgeving aan met het toevoegen van verwijsdatum, zodat met ingang van 1 januari 2026 wachttijdinformatie uit declaratiedata gehaald kan worden (NB: voor het inzicht op vestigingsniveau is later nog een wijziging nodig). MIND, deNLggz, LHV, InEen en ZN gaan onverminderd door met de ontwikkeling van een digitale tool op basis van eerdere afspraken uit het IZA voor prospectieve data. Hierdoor kan vraag en aanbod in de regio beter aan elkaar worden verbonden.

  • De zorgverzekeraars evalueren, samen met de zorgaanbieders en MIND, jaarlijks het effect van zorgbemiddeling. Waarbij ook gekeken wordt of het advies van zorgbemiddeling daadwerkelijk tot een passend antwoord op de zorgvraag heeft geleid.

Wat is het tijdpad:

• Q1 2026 afronding schoning wachttijden

  • ZN selecteert 1 TTP die voor alle partijen de wachtlijsten uitvraagt

  • deNLGGZ, ZN en Mind werken het proces uit voor de opvolging van de uitkomsten bij de TTP. Bijvoorbeeld wat is het proces als een patiënt op twee wachtlijsten staat.

  • Verbetering inzicht wachttijden op één plek voor zorgverzekeraars, zorgaanbieders, verzekerden/patiënten.

• Uiterlijk einde Q3 2025 – Uitwerken proces proactieve bemiddeling fase 1: bemiddeling wachtenden boven de Treeknorm.

• 1/1/26 (of zoveel eerder als mogelijk) - voorjaar 2027 - Aanlevering data op basis van consent; bemiddeling bij wachtenden boven de Treeknorm.

• Q4 2026 – Evaluatie proactieve zorgbemiddeling van wachtenden boven de Treeknorm.

• Q4 2026 – Afhankelijk van uitkomst evaluatie: afspraken over fase 2: bemiddeling bij wachtenden onder de Treeknorm.

• Uiterlijk voorjaar 2027 - Uitwerking van de eventuele wettelijke grondslag; bemiddeling uitgebreid op basis van nadere afspraken.

Wat is de afspraak:

Partijen spreken af dat wachtlijstgegevens transparant en juist zijn zodat reëel inzicht verkregen wordt in wie waar op de wachtlijst staat en voor hoe lang. Zorgaanbieders zorgen voor adequate wachttijdinformatie, die patiënten, verwijzers en verzekeraars actueel en accuraat inzicht geeft in wachttijd tot polikliniek, diagnostiek en behandeling. Verzekeraars worden in staat gesteld hun eigen verzekerden met een wachttijd boven de Treeknorm proactief te bemiddelen. De wachttijden voor patiënten worden hierdoor korter.

Achtergrond:

De capaciteit van het zorgaanbod blijft achter bij de stijgende zorgvraag. Wachtlijsten zijn hier een resultante van. Doelstelling van het AZWA is verdere stijging van de wachtlijsten te voorkomen en wachttijden binnen de daarvoor geldende normen te brengen. Daarbij kan bemiddeling door zorgverzekeraars uit hoofde van hun zorgplicht, een belangrijke rol spelen.

Verzekeraars weten op basis van ervaringen met zorgbemiddeling dat er onbenutte mogelijkheden zijn om de wachttijd te verkorten voor hun verzekerden.

Op dit moment is slechts een klein percentage van de patiënten op de hoogte van de mogelijkheid van zorgbemiddeling door hun verzekeraar. In de praktijk blijkt daarnaast dat het aandeel patiënten dat door hun specialist/huisarts op de hoogte wordt gesteld van de mogelijkheid van kortere wachttijden na zorgbemiddeling door hun verzekeraar beperkt is. Ook is bekend dat de huidige wachtlijstinformatie vervuiling kent waardoor het voor alle partijen moeilijk is op basis van juiste informatie inzicht te verwerven, prioriteiten te stellen en zorgvuldige bemiddeling te doen.

Een significante bijdrage kan geleverd worden aan het verkleinen van de kloof tussen zorgaanbod en zorgvraag door het inzicht in wachtlijsten en wachttijden te vergroten, wachtlijsten op te schonen en schoon te houden en op basis van die accurate inzichten de mogelijkheid te creëren voor verzekeraars om hun eigen verzekerden proactief te benaderen met behandelingsopties met een kortere wachttijd.

Hiervoor is het nodig dat verzekeraars inzicht krijgen in de relevante data vanaf het moment van verwijzing naar de zorgaanbieder. Met deze informatie kunnen verzekeraars hun verzekerden benaderen om te vragen of zij willen worden bemiddeld, waarna verzekeraars kunnen helpen met proactieve zorgbemiddeling.

Hiervoor zijn nadere afspraken nodig die recht doen aan de respectieve verantwoordelijkheden van de betrokken partijen (zorgaanbieders, verwijzers, patiënten, verzekeraars), het zorgvuldig uitvoeren van de proactieve zorgbemiddeling door zorgverzekeraars en de -eveneens in het AZWA vervatte- doelstelling zo min mogelijk (liefst: geen) additionele administratieve lasten te creëren, door waar mogelijk aan te sluiten bij bestaande gegevensstromen.

De uitwerking van de afspraken bestaat uit 4 onderdelen, die in samenhang met elkaar moeten worden gezien als één totaalpakket:

• Datastroom en administratieve lasten;

• Opschoning van de wachtlijsten;

• Proactieve Bemiddeling;

• Overig.

Wie gaat wat doen:
Onderdeel 1: datastroom en administratieve lasten

• Patiënten kunnen na verwijzing via de verwijsdienst relevante data delen met de eigen zorgverzekeraar, waarbij deze een melding ontvangt dat een verzekerde is doorverwezen naar een zorgaanbieder.

• De patiënt geeft expliciete toestemming voor dit digitaal delen via de verwijsdienst. Dit gebeurt als volgt. Na verwijzing door de huisarts ontvangt de patiënt van de verwijsdienst de verwijzing met de vraag of de verzekerde/patiënt bij een te lange wachttijd (boven Treeknorm) bemiddeld wil worden door de afdeling zorgbemiddeling van de eigen zorgverzekeraar. Bij toestemming brengt de patiënt een proces op gang waarbij een beperkte set gegevens (persoon/BSN, verwijsdatum, specialisme (MSZ) en zorgaanbieder (AGB)) door wordt gegeven aan de afdeling zorgbemiddeling van de zorgverzekeraar.

• De gegevens, die na toestemming van de patiënt beschikbaar komen bij de eigen zorgverzekeraar, worden alleen gebruikt voor het proces van proactieve zorgbemiddeling van patiënten die boven Treeknorm op de wachtlijst staan en voor de evaluatie en analyse van dit proces. Daarbij wordt gehandeld volgens de Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Zorgverzekeraars. Zij gebruiken de data expliciet niet om:

  • Patiënten proactief te benaderen voor bemiddeling als zij op een wachtlijst staan die binnen de treeknorm past.

  • De wachtlijsten van ziekenhuizen te managen of de inkoopgesprekken / contractering te sturen.

• Bij een verwachte wachttijd boven de Treeknorm kan de verzekeraar de patiënt benaderen met de vraag of hij/zij bemiddeld wil worden naar een zorgaanbieder met een kortere wachttijd, waarbij de patiënt bepaalt of hij/zij op het aanbod in wil gaan of wil blijven wachten. Daarnaast kan een patiënt ten alle tijden zijn verzekeraar benaderen met een verzoek om bemiddeling.

• De verzekeraars laten zich in dit proces auditen aan de hand van de afspraken in dit akkoord. De resultaten van de audits zullen besproken en nader geduid worden in de hieronder beschreven gezamenlijke begeleidingsgroep.

• De patiëntfederatie voert het opdrachtgeverschap richting zorgdomein en de dienst verwijzen uit. Geadviseerd door andere relevante partijen (ZN, NFU, NVZ, ZKN, LHV) maken zij daarin nadere afspraken over de inrichting bij de verwijsdiensten en zorgen dat het proces goed uitvoerbaar is voor alle betrokkenen.

• ZN zorgt voor de desbetreffende optie in Zorgdomein en Vecozo uiterlijk 1/1/26, zo mogelijk eerder.

• Het is belangrijk dat partijen in goed vertrouwen met elkaar leren en verbeteren. Partijen volgend de hierboven genoemde afspraken. Een gezamenlijke begeleidingsgroep van Patiëntenfederatie, ZN, NFU, NVZ, ZKN en LHV volgen de afspraken en evalueren de werkwijze en resultaten van proactieve bemiddeling periodiek. Op basis van de evaluatie kan de werkwijze worden bijgesteld. Patiëntenfederatie voert het voorzitterschap van deze gezamenlijke begeleidingsgroep.

• Dit onderdeel 1 is een lerend proces waarbij de begeleidingsgroep minstens elk kwartaal bij elkaar komt om kort-cyclisch lerend te verbeteren. De gezamenlijke begeleidingsgroep geeft waar nodig adviezen aan het BO.

Onderdeel 2: Opschoning van en inzicht in de wachtlijsten

• Zorgaanbieders zijn verantwoordelijk voor adequate wachtlijstinformatie. De wachttijdinformatie die zorgaanbieders bij de verwijsdienst aanleveren is actueel, accuraat en geeft inzicht in wachttijd tot polikliniek, diagnostiek en behandeling. Elke zorgaanbieder is verplicht zijn wachttijd-informatie actueel te houden bij de verwijsdienst.

• Naast opvolging van bovenstaande afspraken, zijn zorgaanbieders verantwoordelijk voor de opschoning van de wachtlijsten voor uiterlijk 1/11/2025 en het schoonhouden van de wachtlijsten na deze datum. Zorgaanbieders kunnen dit desgevraagd ook aantonen.

• Zorgaanbieders gaan deze opschoning uitvoeren volgens een landelijk uniforme aanpak. Partijen maken hier gezamenlijk afspraken over, waarbij het gaat om de opschoning zelf, maar ook om het vervolgens schoonhouden van de wachtlijst. Daarbij wordt ook gekeken naar de rol die verzekeraars hierbij kunnen hebben, ook zij zullen zich scharen achter een uniforme aanpak.

• Opgeschoonde wachtlijsten leiden tot geschoonde wachttijden. Partijen maken uiterlijk 31/12/2025 afspraken over hoe de geschoonde wachttijdinformatie ook inzichtelijk gemaakt wordt voor patiënten/verzekerden.

Onderdeel 3: Bemiddeling

• Vanaf 1/1/2026 kunnen patiënten proactief bemiddeld worden die (bij verwijzing na toestemming) aansluiten op een wachtlijst waarbij ze langer moeten wachten dan de Treeknorm voor de polikliniek/aanmelding.

• Over de manier waarop verzekeraars hun verzekerden benaderen zullen afspraken gemaakt worden tussen, de verzekeraars, de aanbieders en de Patiëntenfederatie. Daarbij zal recht worden gedaan aan de verantwoordelijkheden, rechten en plichten van alle betrokken partijen. Deze afspraken, die betrekking hebben op de proactieve zorgbemiddeling boven de Treeknorm worden uiterlijk oktober 2025 gemaakt.

• Onderdeel van het leren en verbeteren is ook het bekijken hoe vanaf 1/1/2026 patiënten proactief bemiddeld worden die na hun poli-consult langer dan de Treeknorm moeten wachten op diagnostiek of behandeling. Hierbij wordt een technische werkgroep van zorgverzekeraars, ziekenhuizen, klinieken, patiëntvertegenwoordigers en specialisten betrokken.

• Bij de inzet van proactieve zorgbemiddeling wordt rekening gehouden met het belang om de gecontracteerde basisinfrastructuur zo goed mogelijk in stand te houden.

• Verzekeraars kunnen desgevraagd aantonen dat zij conform deze afspraken handelen.

• Partijen evalueren eind 2026 de afgesproken werkwijze van proactieve zorgbemiddeling van patiënten die aansluiten op een wachtlijst waarbij ze langer moeten wachten dan de Treeknorm voor de polikliniek/aanmelding, diagnostiek of behandeling. De opzet van de evaluatie stellen partijen gezamenlijk op. In de evaluatie wordt in ieder geval ook gekeken naar:

  • Is de wachttijdinformatie accuraat en actueel en levert iedereen aan;

  • Hoe wordt de proactieve zorgbemiddeling ervaren door patiënten en zorgaanbieders;

  • Neemt de zorgaanbieder ook initiatief om de patiënt te wijzen op zorgbemiddeling bij een wachttijd boven Treek;

  • Zijn er procesaanpassingen nodig;

  • Kunnen we bemiddeling verder uitbreiden, is dat behulpzaam voor de patiënt en uitvoerbaar in de processen van eenieder.

  • Wat zijn de kwantitatieve resultaten van de wachtlijstbemiddeling door de zorgverzekeraars.

Naar aanleiding van de evaluatie wordt bepaald of de werkwijze bijstelling behoeft en of - en zo ja, op welke wijze - kan worden overgegaan tot uitbreiding van de proactieve bemiddeling naar bijvoorbeeld patiënten die korter dan de treeknorm moeten wachten en of - en zo ja, op welke wijze - een wettelijke grondslag voor de automatische doorgave van verwijsgegevens wenselijk is.

• Patiënten die wachten onder de treeknorm, maar sneller geholpen willen worden kunnen nog steeds zelf hun verzekeraar benaderen of snellere behandeling elders mogelijk is.

Onderdeel 4: Overig

De NZa heeft een wettelijke taak met betrekking tot het monitoren van (knelpunten bij) wachttijden. In dat licht onderneemt de NZa het volgende:

• De NZa stelt een ontwikkelagenda op voor het genereren van goede wachttijdinformatie en de monitoring van de wachttijden, waarbij in overleg met alle partijen onderzocht wordt welk (aanvullend) inzicht er nodig is en hoe dit te bereiken is.

  • Voor de msz bepaalt de NZa uiterlijk 1 oktober 2025 in overleg met zorgverzekeraars, zorgaanbieders en de Patiëntenfederatie of wachttijdinformatie bepaald kan worden uit bestaande gegevensstromen (declaratiedata of OHW), zoals beoogd is voor de GGZ (o.b.v. verwijsdatum en informatie vestiging) en of een traject wordt gestart tot aanpassing van regelgeving.

• Aantallen wachtenden: uiterlijk oktober 2025 wordt voor de msz een informatieformat gedefinieerd dat door alle aanbieders periodiek (periodiciteit nader te bepalen) wordt aangeleverd om inzicht te geven in het aantal wachtenden per specialisme per zorgverzekeraar. Hiervoor baseren we ons op de pilot die de NZa uitvoerde op dit onderwerp. Dit informatieformat wordt nader uitgewerkt tussen ziekenhuizen, verzekeraars en NZa. Invoering hiervan is uiterlijk 1 januari 2026.

• Aanbieders delen de benodigde informatie ten behoeve van het inzicht in wachttijden en aantallen wachtenden en borgen de datakwaliteit (niet nodig in het geval wachttijdinformatie uit de declaratiedata wordt gehaald).

ZN, NFU, ZKN, Patiëntenfederatie en NVZ verkennen de mogelijkheden voor het uitwisselen en benchmarken van zorgbrede declaratiedata via Vektis tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders en wat daarvoor nodig is t.b.v. capaciteitsmanagement en kwaliteitsinformatie. ZN, NFU, ZKN, Patiëntenfederatie en NVZ maken op basis van de uitkomsten van deze verkenning hierover afspraken. Hiervoor is naar alle waarschijnlijkheid een wettelijke grondslag voor secundair datagebruik noodzakelijk.

De begeleidingsgroep evalueert halfjaarlijks de werkwijze en het effect van proactieve zorgbemiddeling. Zorgaanbieders en zorgverzekeraars houden zich aan bovenstaande afspraken. Aanbieders moeten aantoonbaar schonen en verzekeraars moeten zich aantoonbaar aan de afspraken van proactieve zorgbemiddeling houden.

VWS onderzoekt de noodzaak voor aanpassing van de wettelijke grondslag voor data uitwisseling na verwijzing en voor secundair datagebruik van VEKTIS data, en zal, indien nodig, deze wettelijke grondslag voorbereiden.

Wat is het tijdpad:

• 1/10/2025 afronden afspraken werkwijze proactieve wachtlijstbemiddeling

• 1/11/2025 afronding schoning wachtlijsten en wachttijden

• 31/12/2025 Verbetering inzicht wachttijden op één plek voor zorgverzekeraars, zorgaanbieders, verzekerden/patiënten

• 1/1/2026 (of zoveel eerder als mogelijk): aanlevering data op basis van consent; proactieve bemiddeling bij wachtenden boven Treek na verwijzing en voor 1e poli consult

• 2027 na evaluatie beslissen over eventuele wijziging of intensivering

Wat is de afspraak:

Partijen gaan de normen voor wachttijden tot passende zorg in ieder geval voor de msz en ggz actualiseren en waar nodig ontwikkelen. Verkend wordt wat dit betekent voor de langdurige zorg.

Wie gaat wat doen:

De veldpartijen gaan tripartiet (zorgaanbieders, zorgverzekeraars en patiënten/cliënten) de normen voor wachttijden tot passende zorg actualiseren en waar nodig ontwikkelen.

Daartoe vormen de veldpartijen een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van ZN, Patiëntenfederatie, MIND, NVZ, NFU, ZKN, ActiZ, De Nederlandse ggz, InEen, LHV, V&VN en FMS. De werkgroep zal tijdens tweedaagse werksessies bij elkaar komen.

VWS, het Zorginstituut en NZa zijn als systeempartijen betrokken.

De werkgroep krijgt de volgende kaders mee:

• De bestaande Treek-normen vormen het vertrekpunt.

• De nieuwe en geactualiseerde normen moeten gaan over wachttijden tot passende zorg. De principes van passende zorg zijn daarbij leidend.

• Wachttijden worden gedifferentieerd o.a. op basis van urgentie.

• Voor de ggz moet gedifferentieerd worden tussen cruciale ggz en overige ggz.

• Er worden aanvullende afspraken gemaakt over mensen die op de wachtlijst staan en die, om welke reden dan ook, niet voor de eerst mogelijke zorgmogelijkheid kiezen.

• Voor de ggz wordt bezien hoe opgebouwde wachttijd – vb. bij verhuizing of bij weigering van zorg o.g.v. exclusiecriteria – meegenomen kan worden naar een andere zorgaanbieder.

Wat is het tijdpad:

Fase 1 (gereed 1 december 2025)

• In kaart brengen van de bestaande normen.

• Evalueren waar deze nog voldoen en waar nieuwe normen nodig zijn.

Fase 2 (gereed 1 april 2026)

• Oplevering van een set van conceptnormen, inclusief uitvoeringsaspecten.

• Bespreken van deze concept-set in BO IZA/AZWA.

Fase 3 (gereed 1 juli 2026)

• Verwerken feedback en opleveren van een definitief voorstel.

• Bespreken (en vaststellen) in BO IZA/AZWA.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat deze afspraak geen effect heeft op de regeldruk. Betere normen zullen niet leiden tot meer regeldruk, de registraties zelf veranderen niet.

Wat is de afspraak, wie gaat wat doen en wat is het tijdpad:

Thuisarts krijgt een belangrijke plek in het zorglandschap. Het wordt hét (digitale) platform waar mensen gebruik van maken als zij vragen hebben over gezondheid en zorg. Ook helpt het platform mensen de weg vinden binnen de zorg. VWS, NHG (eigenaar van Thuisarts), FMS, Patiëntenfederatie en ZN werken in afstemming met o.a. partijen van de visie eerstelijnszorg aan verdere doorontwikkeling, verbreding (naar meer vormen van zorg) en structurele inbedding en financiering van thuisarts in het zorglandschap. Het uitgangspunt is dat de structurele financiering wordt geborgd per 2027 en bij voorkeur Zvw-gefinancierd. VWS onderzoekt welke juridische mogelijkheden hiervoor zijn en maakt n.a.v. deze analyse afspraken over de invulling met het NHG en de overige genoemde partijen. Bovendien worden afspraken gemaakt over een toekomstbestendige governance van thuisarts. Binnen die afspraken is ruimte voor betrokkenheid van andere zorgpartijen.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat deze afspraak geen effect heeft op de regeldruk. Het structureel bekostigen van Thuisarts zorgt niet voor meer regeldruk ten opzichtige van de huidige situatie.

Wat is de afspraak:

We willen dat er meer behandelcapaciteit komt voor mensen met een ggz-vraag, specifiek voor patiënten met een complexe zorgvraag. Daarom gaan we binnen het bestaande kader schuiven met menskracht en middelen, waarbij het zwaartepunt verschuift van de behandeling van lichte zorgvragen naar de behandeling van complexe zorgvragen. Mensen met een complexe zorgvragen moeten nu vaak lang op zorg wachten.

In het IZA zijn al ambitieuze afspraken gemaakt over de toegankelijkheid van de ggz en het verbeteren van samenwerking tussen huisartsen, ggz en sociaal domein ten behoeve van mensen met psychische klachten. Zo hebben mentale gezondheidsnetwerken (met de functies verkennend gesprek, transfermechanisme, en domeinoverstijgend casusoverleg) en de laagdrempelige steunpunten als doel om mensen sneller op de juiste plek te helpen. We zien dat een deel van mensen die zich bij de huisarts meldt met psychische klachten geen behandeling in de ggz nodig heeft en beter geholpen is met ondersteuning in bijvoorbeeld het sociaal domein. Vanwege de oplopende druk op de toegankelijkheid van de ggz– waar de wachttijden in de ggz een uiting van zijn - en de groeiende personele tekorten, maken we in het AZWA aanvullende afspraken. Het doel is dat in 2028 alle patiënten binnen de treeknorm geestelijke gezondheidszorg ontvangen. De aanvullende afspraken in het AZWA zijn essentieel bij aan het halen van deze doelstelling, en haken in op verschillende fronten van een behandeltraject:

1. Herijken van de behandelduur, - vorm en -doelstelling

2. Hybride- en groepsaanbod is voorliggend (tenzij)

3. Laagdrempelige contact tussen huisartsen – ggz – sociaal domein

4. Passend vervolg

5. Aanspraken en pakketbeheer

6. Arbeidsmarkt

7. Exclusiecriteria bij ggz-aanbieders schrappen

8. We monitoren gezamenlijk

Met deze set aan afspraken zorgen we ervoor dat patiënten die zorg het hardst nodig hebben deze sneller kunnen ontvangen. Om hiervoor ruimte te creëren spreken we af dat capaciteit en middelen in de ggz van behandeling van lichte zorgvragen naar de behandeling van complexe zorgvragen verschuiven.

Wie gaat wat doen:

1. Herijken behandelduur, -vorm en -doelstelling

Richtlijnpartijen maken met ondersteuning van het Zorginstituut en in samenwerking met Akwa ggz, afspraken over hoe zij passende behandelduur en -vorm (waaronder groeps- en digitale behandelingen) in richtlijnen en zorgstandaarden opnemen. Dit doen zij in aanvulling op de afspraken in E3. Vanaf 1 januari 2026 worden de eerste richtlijnen en zorgstandaarden aangevuld met behandelduur en -vorm. De uitvoering wordt gemonitord (zie ‘monitoring’).

2. Het Zorginstituut levert in Q1 2026 een analyse op van de spreiding van de gemiddelde behandelduur bij aanbieders met vergelijkbare trajecten. De uitkomsten worden benut (1) om te bepalen welke richtlijnen en zorgstandaarden met prioriteit moeten worden opgepakt voor (her)definiëring van behandelduur. (2) Tevens dient de informatie als spiegelinformatie voor aanbieder.

3. Het Zorginstituut levert stapsgewijs vanaf eind Q1 2026 een inventarisatie op van passende behandelduur en -vorm in richtlijnen en zorgstandaarden en hoe dit te verbeteren. Zij start met de meest voorkomende diagnoses (angststoornis en depressie) en verdere prioritering uit het hiervoor genoemde onderzoek naar de spreiding van de gemiddelde behandelduur. De inventarisatie betreft:

   1. de kennis betreffende passende behandelduur en -intensiteit voor verschillende ggz-aandoeningen te inventariseren;

   2. het checken of deze passende behandelduur en intensiteit is opgenomen in de relevante richtlijn en zorgstandaarden;

   3. en, wanneer niet, aangeven hoe eventuele kennislacunes per aandoening in de richtlijnen en zorgstandaarden kunnen worden aangevuld door richtlijnpartijen.

   4. Ten aanzien van groepsbehandeling wordt het traject van de pakketagenda 2026-2028 gevolgd.

4. Het afspreken van behandeldoelen door patiënt en behandelaar en het evalueren van een behandeling verbetert de behandeluitkomsten²². Aanbieders integreren (1) behandelduur, (2) - vorm en (3) het vaststellen van gedeelde behandeldoelen door patiënt en behandelaar, evenals het periodiek evalueren hiervan, standaard in een behandeling. Aanbieders zetten tevens in op het tijdig afronden van behandelingen. Hierbij worden de resultaten van de gesprekstafel ‘doelstelling, evaluatie en beëindiging’ uit het programma Versterken Kwaliteitstransparantie in de ggz en lopende acties van Akwa ggz meegenomen.

5. Hybride- en groepsaanbod is voorliggend (tenzij)

Om capaciteit vrij te spelen zonder dat kwaliteitsverlies optreedt, wordt voor alle ggz-aanbieders contractueel een groeipad afgesproken voor hybride- en groepsbehandeling waar dat passend is. N.a.v. de IZA afspraak om 6% behandelcapaciteit vrij te spelen blijft onverkort van kracht. Aanvullend wordt een groeipad van tenminste 6% hybride (t.o.v. 2022) en 6% groepsbehandeling (t.o.v. 2025) in het totaalaanbod van elke aanbieder in 2027 gevraagd (inkoop 2026). Dit vraagt om het investeren in digitale toepassingen en groepsbehandelingen, het opleiden van professionals (zie ook B3), en het versneld in kaart brengen van opschaalbare digitale toepassingen en groepsbehandeling.

6. Laagdrempelige contact tussen huisartsen – ggz – sociaal domein
   We gaan het makkelijker maken voor huisartsen en sociaal domein om laagdrempelig kort te schakelen met de ggz. Dat kan net het verschil maken waardoor iemand sneller op de juiste manier geholpen kan worden, en waardoor doorverwijzing naar de ggz mogelijk voorkomen wordt. Hieronder valt ook consultatie door de huisarts bij de psychiater over (herhaal)medicatie, rekening houdend met de richtlijn ‘Herhalen specialistische medicatie van de NHG’. Onder regie van de Nederlandse ggz wordt onderzoek gedaan naar de knelpunten rond de inzet van de consultatiefuncties huisartsen – ggz en sociaal domein – ggz. Het onderzoek brengt ook in kaart hoe deze functies beter ingezet kunnen worden en wat er nodig is voor opschaling. In Q1 2026 wordt dit onderzoek opgeleverd.

7. Passend vervolg: De Nederlandse ggz, LHV, InEen, MIND en de beroepsgroepen maken uiterlijk Q1 2026 een continuüm van afspraken over de wijze waarop patiënten met een chronische aandoening (binnen de zogenaamde EPA-groep) waarbij de klachten (tijdelijk) zijn gestabiliseerd op een goede manier worden overgedragen aan de huisarts. Onderdeel van de afspraken is het uitwerken een terugvalaanbod . Hierbij zal rekening worden gehouden met het ‘Aanbod Huisartsgeneeskundige Zorg (2022)’. De oplossingsrichtingen sluiten nauw aan bij de behoefte van de patiënt en het absorptievermogen voor zowel huisartsen als de ggz. De bovengenoemde partijen betrekken bij de uitwerking de partners in het sociaal domein.

8. Aanspraken en pakketbeheer: Het Zorginstituut brengt, in afstemming met de Nederlandse ggz, beroepsgroepen, ZN en MIND en huisartsen in beeld op welke manier aanspraken en pakketbeheer een bijdrage kunnen leveren aan een toekomstbestendige ggz. De mogelijke maatregelen zien ten minste toe op voorstellen voor verscherping van de aanspraak, waarbij principes voor passende geestelijke gezondheidszorg centraal staan. Uitgangspunt is dat behandelcapaciteit wordt vrijgespeeld voor patiënten met complexe zorgvragen, waarbij het van belang blijft dat ook mensen met lichtere problematiek toegang hebben tot passende zorg of ondersteuning. Het effect van de maatregelen op andere domeinen, inclusief het mogelijk verschuiven van patiëntvragen en hoe dit wordt opgevangen, wordt in beeld gebracht. De eerste stap is een inventarisatie onder leiding van het Zorginstituut van mogelijke oplossingsrichtingen, ter bespreking op het BO IZA/AZWA Q1 2026. Vervolgens zal na het BO IZA/AZWA van Q1 2026 het Zorginstituut in samenwerking met eerder genoemde partijen, de impact van de gekozen oplossingsrichtingen in beeld brengen (bijvoorbeeld het effect op de driehoek: ggz-huisarts-sociaal domein). In uiterlijk Q4 2026 zal het Zorginstituut de ‘Uitleg aanspraak op basis van DSM’ hierop aanpassen. De doelstelling van het behalen van de treeknormen in 2028 is, ook in deze maatregel, een belangrijke toetssteen.

9. Arbeidsmarkt: Voor het vrijmaken van personele capaciteit maakt de Nederlandse ggz samen met de betrokken beroepsgroepen, MIND en toezichthouders in Q4 2025 de mogelijkheden voor taakdifferentiatie of een ‘skillsgerichte aanpak’ inzichtelijk. Behoud van kwaliteit en (verhoging van) werkplezier is hierbij een randvoorwaarde. Startpunt voor deze ‘skillsgerichte inzet’ is de acute ggz en de high intensive care units (HIC’s). De mogelijkheden worden vervolgens met voorrang ingepast in de betreffende zorgstandaarden. Deze maatregel wordt in samenhang met afspraak D7 bezien, die de continuïteit van de invulling van ANW-diensten (waaronder crisisdiensten) in elke regio borgt.

10. Exclusiecriteria bij ggz-aanbieders schrappen: Zorgaanbieders stoppen vanaf 2026 met het hanteren van exclusiecriteria, behalve wanneer dit strikt noodzakelijk is voor zorginhoudelijk te onderbouwen uitzonderingsgevallen. Enkel voor een aantal “laag volume, hoog complexe zorgvragen” kunnen exclusiecriteria gelden, op basis waarvan vanuit een regio kan worden doorverwezen naar een landelijke (3e lijns) voorziening. Hierdoor wordt het verwijzen voor huisartsen eenvoudiger, worden patiënten sneller geholpen en voorkomen we dat zij van aanbieder naar aanbieder worden doorverwezen. Om deze afspraak goed te laten landen is van het belang dat de samenwerking in de regio tussen grote geïntegreerde instellingen en kleinschalige aanbieders wordt verstevigd. Zorgverzekeraars nemen het inperken van exclusiecriteria mee in het inkoopbeleid voor de ggz vanaf 2027. Zij hanteren hierbij het principe van redelijkheid en billijkheid, met aantoonbare inachtneming van de belangen van patiënten en zorgprofessionals. Het uitgangspunt is dat er in elke regio voldoende kwalitatief goed aanbod gecontracteerd wordt.

11. We monitoren gezamenlijk, naast de reguliere IZA/AZWA monitoring, de effecten van de IZA en AZWA afspraken voor de ggz, en toetsen de uitwerking op het doel: alle ggz zorg binnen de treeknorm in 2028. In de monitor wordt in elk geval jaarlijks de verschuiving van lichte naar complexe zorg in beeld gebracht o.b.v. declaratiedata. De set van maatregelen is een samenspel met effect op verschillende domeinen. Om het doel te halen is daarom een gecontroleerde en gezamenlijke transitie noodzakelijk. Als blijkt dat een of meerdere betrokken partijen niet in staat is om een doelgroep te voorzien van passende zorg of ondersteuning vindt er onmiddellijk bestuurlijk overleg plaats, landelijk dan wel in de regio.

Wat is het tijdpad:

Concrete voorstellen

1. Behandelduur: vanaf 1 januari 2026 worden de eerste richtlijnen en zorgpaden aangepast.

   1. Q1 2026 oplevering analyse naar de verschillen in behandelduur

   2. Q1 2026 plan van aanpak voor verrijking van richtlijnen

   3. Vanaf 1-1-2026.

2. Groeipad: effectief per inkoop 2026

3. Consultatiefunctie: oplevering rapport en aanvullende afspraken in 2026

4. Passend vervolg: Q1 2026 continuüm afspraken

5. Toekomstbestendige ggz: eind 2026, met eerste inventarisatie maatregelen begin 2026.

6. Arbeidsmarkt: Q1 2026

7. Exclusiecriteria:

   • Zorgaanbieders stoppen vanaf 2026 in principe met het hanteren van exclusiecriteria.

   • Zorgverzekeraars nemen het inperken van exclusiecriteria mee in het inkoopbeleid voor de ggz vanaf 2027.

8. Monitoring: voorstel voor monitoring Q4 2025.

Wat is de afspraak:

Mensen in de stervensfase ontvangen te allen tijde de palliatieve terminale zorg en ondersteuning die zij nodig hebben. Afspraken tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars over omzetplafonds voor wijkverpleging kunnen hier in individuele gevallen op geen enkele wijze een belemmering in vormen. Ook doelmatigheidsafspraken – die in zijn algemeenheid nodig zijn - mogen nooit in de weg staan aan passende zorg in de laatste levensfase van een individuele patiënt. Om te voorkomen dat hierover onduidelijkheden bestaan tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars spreken zij een duidelijk proces af over wie wanneer wat moet doen om er voor te zorgen dat het omzetplafond en doelmatigheidsafspraken daadwerkelijk geen belemmering vormen. Verkend wordt of een leidraad daarbij nog ondersteunend kan zijn. Het is belangrijk dat mensen juist ook in de palliatief terminale fase de zorg krijgen die zij nodig hebben en zij die zorg zoveel mogelijk in hun eigen vertrouwde omgeving ontvangen.

Wie gaat wat doen:

• Zorgverzekeraars en zorgaanbieders voeren tijdig en op zorgvuldige wijze overleg over de afspraken die betrekking hebben op palliatieve zorg in de stervensfase waarbij beide rekening houden met het streven naar een toegankelijker zorglandschap en een verantwoorde inzet van zorgprofessionals. Uitgangspunt is de wens van de patiënt en diens naasten. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders spreken bij het sluiten van een contract (vanaf 2026) een duidelijk proces af over wie wanneer wat moet doen om te voorkomen dat een omzetplafonds een belemmering vormt voor het tijdig leveren van de palliatieve zorg die mensen in de stervensfase nodig hebben. Verkend wordt (in 2025) of een leidraad passende zorg in de laatste levensfase kan worden ontwikkeld om constructief overleg te ondersteunen.

• Deze afspraken zien in ieder geval op:

• Aanbieders die palliatieve terminale zorg leveren trekken conform de contractafspraken ruim op tijd aan de bel (bij het bereiken van 50% tot 70% van het plafond) bij de zorgverzekeraar, wanneer de zorgaanbieders zien dat door de afspraken tussen de zorgverzekeraar en de zorgaanbieder over omzetplafonds het tijdig en voldoende leveren van palliatieve zorg in de stervensfase in het geding komt, zodat er alternatieve afspraken gemaakt kunnen worden.

• Een duidelijke ingang bij de zorgverzekeraars voor situaties waarin met spoed een oplossing moet worden gevonden, zodat de patiënt te allen tijde tijdig de zorg krijgt die hij nodig heeft.

• De voorkeur van de patiënt om thuis te overlijden wordt zoveel mogelijk gevolgd. De beroepsgroep, zorgaanbieders en zorgverzekeraars maken in 2025 goede afspraken over de vraag wanneer palliatief terminale zorg niet meer verantwoord thuis kan worden georganiseerd. Daarbij worden ook afspraken gemaakt welke volwaardige alternatieven beschikbaar zijn voor palliatieve terminale zorg en ondersteuning thuis en onder welke voorwaarden deze doelmatig, incl. de financiering, kunnen worden geleverd. Indien noodzakelijk wordt het Normenkader indicatieproces hierop aangepast.

Wat is het tijdpad:

Deze afspraak is per direct van kracht.

Wat is de afspraak:

Zorgverleners gaan vroegtijdig het gesprek aan met de patiënt over zijn/haar wensen en voorkeuren om te weten wat een patiënt belangrijk vindt in de laatste fase van het leven (proactieve zorgplanning).

Wie gaat wat doen:

• VWS gaat door met de ondersteuning van de regionale transformaties palliatieve zorg.²³

• De NZa heeft per 2025 een betaaltitel ingevoerd voor proactieve zorgplanning in ziekenhuizen. Hiermee kunnen zorgaanbieders in de medisch-specialistische zorg specifiek vastleggen wanneer sprake is van proactieve zorgplanning of samen beslissen. Met deze wijziging in de bekostiging wordt het goede gesprek tussen patiënt en behandelaar gestimuleerd. Aanvullend maken zorgaanbieders en zorgverzekeraars afspraken over hoe meer bekendheid kan worden gegeven aan proactieve zorgplanning, samen beslissen en de mogelijkheid van het gebruik van deze betaaltitel.

• In de palliatieve zorg is passende zorg en ondersteuning uitgaande van de patiënt essentieel. Voor het voeren van gesprekken over palliatieve zorg en proactieve zorgplanning is het van belang dat wensen van patiënten worden vastgelegd en onderdeel zijn van het zorgproces en de psychische en sociale ondersteuning. Partijen (ziekenhuizen, hospices, huisartsen, zorgverzekeraars, wijkverpleging, sociaal-maatschappelijk werk, patiënten etc.) maken afspraken over hoe ze in het zorgproces het proces van samen beslissen en proactieve zorgplanning vastleggen en delen over de ‘muren’ heen. PZNL/NPPZ II ondersteunt hen daarbij gedurende de looptijd van het programma (t/m 2026) als onderdeel van de regionale transformaties palliatieve zorg.

• Veldpartijen en NZa werken gezamenlijk aan opname van proactieve zorgplanning in de basisbekostiging van de huisartsen per 2027.

• De NZa verkent in opdracht van VWS en in nauwe samenwerking met PZNL en ZonMw welke alternatieve wijze van bekostigen proactieve, transmurale palliatieve zorg (verder) kunnen stimuleren. Hiervoor lopen drie experimenten van 2024 tot en met 2030. De NZa evalueert de effecten tussentijds en na afloop, en gebruikt de (tussentijdse) effecten daar waar mogelijk om proactieve, transmurale palliatieve zorg te bevorderen.

• Zorg- en welzijnsinstellingen en onderwijsinstellingen stellen in 2025 een plan met tijdsplanning op om te zorgen dat alle zorg- welzijnsmedewerkers op korte termijn bij- en nascholing ontvangen op het gebied van palliatieve zorg (inclusief het voeren van proactieve zorgplanningsgesprekken) en maken daarbij gebruik van hetgeen is ontwikkeld in het kader van de programma’s Optimaliseren Onderwijs Palliatieve Zorg (O²PZ) en Scholing Palliatieve Zorg.

• NPPZ II is een tijdelijk programma, geeft een tijdelijke impuls. Voor de periode daarna wordt in 2025 met alle betrokken partijen een langjarige toekomstagenda voorbereid. Met bovenstaande afspraken kan borging plaatsvinden van alles wat er tot nu toe is bereikt. En ontstaat een basis waarop in de toekomstagenda verder kan worden gebouwd.

Wat is het tijdpad:

Bovenstaande afspraken gaan dit jaar in. NPPZ II loopt nog tot en met 2026. De regionale transformaties palliatieve zorg lopen daarna nog door, onder andere via het IZA/AZWA.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat deze afspraak geen effect heeft op de regeldruk

Wat is de afspraak:

Instellingen voor medisch specialistische zorg (msz) bundelen kennis en kunde in toenemende mate in netwerken en verbinden hun aanbod met de brede zorgvraag in hun regio waarbij de zorg voor mensen dichtbij georganiseerd is waar dat kan en met behoud van goede kwaliteit van zorg.

Wie gaat wat doen en wanneer:

• Binnen het IZA-traject Toekomstbestendig zorglandschap door spreiding en concentratie wordt door de Ronde Tafels momenteel al gewerkt aan minimale eisen voor (samenwerking in) netwerken. Zorgaanbieders, zorgprofessionals, patiënten en zorgverzekeraars leggen hier uiterlijk in september 2025 minimale eisen vast voor samenwerking in netwerken in een landelijke standaard “Medisch specialistische zorgnetwerken”.

• Het is voor alle regionale (zorg)partijen in de keten belangrijk dat duidelijk is waar welke zorg wordt geboden. In elke regio nemen daarom de twee grootste zorgverzekeraars het voortouw om met het oog op de gewenste procescoördinatie de bestaande regio en ROAZ plannen in 2026 aan te vullen met gevolgen voor regionale zorgaanbod die voortvloeien uit lopende IZA-trajecten zoals concentratie en spreiding en andere transformatietrajecten in de medisch specialistische zorg, en om de consistentie tussen ROAZ- en regioplannen te borgen. Het uitgangspunt is dat deze aanvullingen plaatsvinden binnen bestaande plannen en overlegstructuren om de administratieve lasten te beperken. Hierbij worden, conform reguliere governance-structuur van de ROAZ- en regioplannen, de relevante AZWA partijen betrokken en de totstandkoming is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

• De medisch specialistische zorg (msz) gaat – voor zover dat nog niet het geval is – onderdeel uitmaken van de ROAZ- en regioplannen. In deze plannen worden de afspraken beschreven die in de regio zijn gemaakt over de transformatie binnen het zorglandschap, en op hoofdlijnen wie welke zorg levert. Waarbij wordt geborgd dat het zorgaanbod regionaal samenhangend is en aansluit op de behoefte in de regio. Hieronder valt ook dat de beschikbaarheid en kwaliteit van de spoedeisende hulp en acute verloskunde in de regio worden geborgd en hoe (streek)ziekenhuizen hierin samenwerken.

• Zorgverzekeraars ondersteunen de borging van de msz basisinfrastructuur via de inkoop. In dit licht is ook de consistentie met de afspraken onder “[E4] We zorgen dat iedereen een eerlijke bijdrage levert” van belang.

• De aangevulde ROAZ- en regioplannen vormen een belangrijk uitgangspunt voor de inkoop en financiering door zorgverzekeraars. Nadat de twee marktleiders zorgverzekeraars akkoord zijn met het ROAZ- en regioplan, volgen de andere zorgverzekeraars. Zorgverzekeraars maken duurzame afspraken met de regionale zorgaanbieders over de strategische keuzes en bijbehorende transformatie. Zij streven ernaar, op basis van de aangevulde plannen, zorgaanbieders meerjarige zekerheid te bieden om de beschreven veranderingen in de ROAZ- en regioplannen te realiseren en noodzakelijke investeringen te kunnen doen.

• Vanuit het IZA zijn middelen beschikbaar gesteld voor:

  • Het programma ‘Citrienfonds 3’, dit programma onder regie van de NFU richt zich op het bevorderen van toekomstbestendige zorg (€28 mln. voor de periode 2024 - 2028)

  • Het programma ‘Medisch specialistische Zorg en Onderzoek’ (MedZO), dit programma richt zich op het stimuleren van passende zorg en de doelmatigheid en effectiviteit van interventies in algemene ziekenhuizen, revalidatiecentra, categorale ziekenhuizen of instellingen en zelfstandige behandelcentra in de medisch specialistische zorg (€ 40 mln. voor de periode 2024 - 2028).

• Samen zetten umc’s, ziekenhuizen en andere (zorg)partijen de komende jaren wederkerige stappen in het creëren van meer synergie in het regionaal onderzoekslandschap en de onderzoeksinfrastructuur die hiervoor nodig is. Het gaat hier om het regionaal inzetten van de (1) faciliteiten/apparaten, (2) data infrastructuren en de (3) researchondersteuning ten behoeve van zowel het (eigenstandig) opzetten van onderzoek alsmede het participeren in elkaars onderzoek door het includeren van patiënten. NFU en NVZ maken in overleg met VWS uiterlijk Q3 2025 afspraken over het intensiveren van de samenwerking tussen umc’s, algemene ziekenhuizen, revalidatiecentra en categorale instellingen teneinde de regionale onderzoeksinfrastructuur binnen de medisch specialistische zorg te versterken en te verbreden. Doel is om de kennis, expertise en capaciteit vanuit de UMC’s toegankelijk te laten zijn voor aanbieders in de regio en de onderzoeksinfrastructuur optimaal en doelmatig te benutten. Er worden hiervoor geen aanvullende kosten in rekening gebracht aangezien umc’s dit al bekostigd hebben uit publieke middelen. Regionaal worden hier afspraken over gemaakt. Periodiek wordt de toegankelijkheid landelijk geëvalueerd. De adviezen vanuit de onderzoeksevaluaties TOVER (IQ Healthcare in opdracht van ZonMW) en de beschikbaarheidsbijdragen (SiRM in opdracht van VWS) worden bij het maken van deze afspraken betrokken.

• De toenemende zorgvraag en personeelskrapte zetten de toegankelijkheid en de kwaliteit van de acute zorg onder druk. Om kwalitatief goede en toegankelijke acute zorg te kunnen blijven bieden vindt op dit moment al differentiatie plaats in hoe de acute zorg door zorgaanbieders wordt georganiseerd. Doorontwikkeling van kwaliteitseisen dient bij deze differentiatie aan te sluiten. Differentiatie in kwaliteitseisen voor verschillend aanbod van acute zorg in ziekenhuizen zorgt dat de gestelde eisen beter passen bij de verschillen in zorgaanbod, zodat ziekenhuizen geen acute zorg hoeven sluiten omdat ze niet aan onrealistische eisen kunnen voldoen. Differentiatie in kwaliteitseisen doet bovendien recht aan de praktijk waarin al verschillende alternatieve organisatievormen van acute zorg vormkrijgen, zoals spoedeisende hulpen, spoedpleinen, spoedposten of acute zorg afdelingen.

  • Partijen spreken af dat onder regie van de Landelijke Spoedzorgtafel uiterlijk in Q4 2025 een voorstel wordt uitgewerkt dat bestaat uit een set gedifferentieerde  kwaliteitseisen voor verschillend aanbod van acute zorg in ziekenhuizen. Zij maken hierbij gebruik van de inzichten uit het toezicht van de IGJ en brengen de mogelijke gevolgen in kaart. Ook wordt de verbinding gelegd met het NZa-traject over budgetbekostiging van de SEH.

  • De partijen van de Landelijke Spoedzorgtafel zullen vervolgens op bestuurlijk niveau beslissen over dit voorstel.

  • Mocht de Landelijke Spoedzorgtafel niet voor 1 januari 2026 tot een voorstel komen, dan plaatst het Zorginstituut de kwaliteitseisen voor verschillend aanbod van acute zorg in ziekenhuizen op haar meerjarenagenda.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. Verbetering van de samenwerking kan op de langere termijn een efficiëntie op gaan leveren en een verminderen van administratieve lasten. Op korte termijn moeten standaarden worden opgesteld en samenwerkingen verder worden vormgegeven. Dit kan daarom in het begin zorgen voor een lichte toename aan administratieve lasten.

Wat is de afspraak en wie doet wat in welk tijdpad:

Partijen die de visie eerstelijnszorg 2030 hebben opgesteld, werken samen aan de uitvoering hiervan middels de realisatieagenda²⁴. Dit vormt de basis van de versterking eerstelijnszorg t/m 2030 met als doel de eerstelijnszorg duurzaam toegankelijk houden door de personele capaciteit optimaal in te zetten. Deze partijen maken de volgende aanvullende afspraken om de visie (sneller) te realiseren en structureel te borgen:

1. Hechte wijkverbanden:

Hechte wijkverbanden werken multidisciplinair samen in de wijk. De huidige financiering en bekostiging in de Zvw leiden soms tot knelpunten in deze samenwerking. Visiepartijen voeren daarom in 2025 een knelpuntenanalyse uit naar waar de huidige monodisciplinaire contractering en bekostiging van eerstelijnszorgsectoren de samenwerking zoals beoogd in hechte wijkverbanden in de weg zit. Het gaat dan specifiek over de bekostiging van de zorgverlening in de wijk. Voor de partners uit het sociaal domein wordt verwezen naar de afspraken D5 en D6. Na deze analyse werken partijen, wanneer nodig, oplossingsrichtingen uit die bijdragen aan goede samenwerking in de wijk en de transitiedoelen. Bij de analyse wordt ook rekening gehouden met de beoogde RESV bekostiging.

• Hierbij is specifieke aandacht voor de randvoorwaarden (waaronder contractering en bekostiging in de Zvw) voor de belangrijke rol van de wijkverpleging als onderdeel van het hechte wijkverband bij het in kaart brengen en bespreken van kwetsbaarheid van mensen die in de wijk wonen. Dit om te zorgen dat een zorg- of ondersteuningsbehoefte tijdig in beeld komt, met als doel verminderen van instroom in wijkverpleging/Wlz, het verminderen van inzet van wijkverpleging of huisartsenzorg of het voorkomen van SEH-bezoek. Het gaat hier om afspraken over vroegtijdig/proactieve inzet door sommige aanbieders van wijkverpleging die vanuit het hechte wijkverband een rol hierin toebedeeld krijgen. Betrokken partijen haken de NZa aan bij de uitwerking van deze afspraak.

2. Structurele financiering van regionale eerstelijnssamenwerkingsverbanden (RESV’s) per 2027. VWS hoogt het budgettair kader multidisciplinaire zorg (MDZ) per 2027 structureel op om landelijke financiering van RESV’s structureel mogelijk te maken na afloop van de financiële impuls via ZonMw. De RESV’s zorgen, conform de visie eerstelijnszorg, voor (financiële) ondersteuning naar de hechte wijkverbanden m.b.t. organisatie en coördinatie. Daarbij faciliteren ze mede de samenwerking tussen de eerstelijnszorg en het sociaal domein.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. De afspraak bestaat uit meerdere deelafspraken die samen opgeteld tot deze score leiden.

Wat is de afspraak:

Voor goede toegang tot zorg is het essentieel dat alle inwoners in Nederland zijn ingeschreven bij een vaste huisarts(enpraktijk). Om toekomstbestendige huisartsenzorg voortvarend te realiseren is het van belang dat meer huisartsen met een vaste patiëntenpopulatie werken. Dit is ook van belang om te zorgen dat huisartsen de samenwerking met andere professionals in de wijk en de regio adequaat kunnen vormgeven. Dit kan in vele (innovatieve) vormen: als praktijkhouder, in loondienst of in een andere vorm van ‘patiënthouderschap’. Om dit te realiseren is een gezamenlijke inspanning nodig, in elke regio maar ook landelijk. In het IZA zijn al belangrijke afspraken gemaakt om de huisartsenzorg toekomstbestendig te maken (onder meer MTVP en ANW-zorg). Om benodigde extra stappen te zetten, voeren LHV, InEen, Patiëntenfederatie, ZN en VWS de onderstaande werkagenda uit. Doel is dat het aantal mensen dat ongewenst zonder huisarts zit eind 2028 naar nul daalt en dat het percentage huisartsen dat met een vaste patiëntenpopulatie werkt stijgt.

Wie gaat wat doen en wat is het tijdpad:

1. LHV, InEen en ZN realiseren een landelijk werkend systeem waarmee inzicht ontstaat welke huisartsenpraktijken plek hebben voor nieuwe patiënten. Dit helpt o.a. patiënten die door een verhuizing te ver van hun huisarts wonen bij het ‘ruilen’ van praktijk²⁵. Het systeem komt eind 2025 beschikbaar voor alle RHO’s en helpt alle betrokkenen om de capaciteit optimaal te benutten. De keuze om te ruilen blijft bij de patiënt.

2. Via de werkgroep die opvolging geeft aan de aanbevelingen van de IGJ en NZa over ketenvorming in de huisartsenzorg, vertalen LHV en NHG de kernwaarden van de huisartsenzorg naar werkbare en toetsbare uitgangspunten of normen. Het Zorginstituut begeleidt partijen bij de uitvoering van deze afspraken. De werkgroep levert uiterlijk Q3 2025 het eindproduct van de verkenning op.

3. ZN stelt samen met LHV en InEen (en in afstemming met Patiëntenfederatie, NZa en VWS) een landelijke leidraad op ten behoeve van ‘maatwerk voor duurzame continuïteit in elke regio’. Vervolgens vertalen zorgverzekeraars dit zelf naar inkoopbeleid. Zie de betreffende AZWA-afspraak D4.

4. LHV, InEen, ZN en VNG werken samen met VWS verder aan het oplossen van huisvestingsproblematiek van huisartsen(praktijken). Deze partijen leveren daartoe in Q3 2025 een nieuwe en uitgebreide versie van de Handreiking huisvestingsproblematiek huisartsen en gezondheidscentra 2.0 op om huisartsen zo snel mogelijk te helpen aan betaalbare, voldoende en geschikte praktijkruimtes²⁶. De handreiking 2.0 bevat een ‘stroomschema’ met stappen die doorlopen kunnen worden bij huisvestingsproblematiek. Dit stroomschema beschrijft ook hoe financiële knelpunten kunnen worden opgelost indien huisvestingsproblematiek leidt tot discontinuïteit van zorg in de regio. Daarmee is er een sterke samenhang met afspraak D4 over ‘maatwerk per regio’ waarin partijen afspraken maken over financieel maatwerk om continuïteit van huisartsenzorg te borgen. Leden van deze partijen werken volgens het principe ‘pas de handreiking toe, of leg uit’. Hiermee wordt de status van de handreiking verder verstevigd met als doel de continuïteit van huisartsenzorg – nu en in de toekomst – te borgen.

5. VWS onderzoekt in de voor het einde van 2025 samen met LHV, InEen, ZN, opleidingen en experts uit het veld en de wetenschap welke mogelijkheden er zijn om actiever te sturen op spreiding van huisartsen over het land.

6. VWS gaat, samen met LHV, InEen en ZN, in gesprek met de NZa over de wijze waarop de bekostiging kan bijdragen aan de gezamenlijke beleidsdoelen²⁷. Zie daarnaast de afspraken die in D4 zijn gemaakt omtrent segment 3 van de bekostiging huisartsenzorg.

7. Partijen monitoren de ontwikkeling in het aantal mensen zonder huisarts en het aantal huisartsen dat met een vaste populatie werkt. VWS neemt hierin het voortouw. Deels kan hierbij gebruik gemaakt worden van de MTVP-monitor.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat deze afspraak naar verwachting geen effect heeft op de regeldruk. Mogelijk dat een ruilsysteem als bijkomend voordeel heeft dat inschrijven van nieuwe patiënten deels geautomatiseerd wordt, waardoor administratielast voor zorgverleners afneemt maar dit is nog onzeker.

Intro

Het is belangrijk dat elke inwoner van Nederland zich kan inschrijven bij een huisarts in de buurt. Veel huisartsen willen met een vaste patiëntenpopulatie werken, maar op dit moment doet een significant deel van de huisartsen dat niet. Met afspraken in het IZA zijn belangrijke generieke afspraken gemaakt die de huisartsenzorg versterken en het werken met een vaste populatie aantrekkelijker maken. Dit betreft o.a. Meer Tijd Voor de Patiënt, ANW-zorg, de handreiking huisvestingsproblematiek en extra uren poh-ggz. Het budgettair kader huisartsenzorg 2023-2026 bood ruimte om deze afspraken ook financieel te realiseren.

Wat is de afspraak?

LHV, InEen, Patiëntenfederatie, ZN en VWS spreken af dat zij in 2026-2028 gezamenlijk topprioriteit geven aan het realiseren van duurzame toegankelijkheid en continuïteit van huisartsenzorg in elke regio. Zorgverzekeraars zetten daarvoor beschikbare financiële middelen via de contractering gericht in: in die regio’s en wijken waar de (verwachte) tekorten aan huisartsenzorg het grootst zijn en waar gerichte investeringen de meeste impact hebben. De vraagstukken en knelpunten verschillen immers per regio en zelfs binnen regio’s. Ook vraagt het type knelpunten om gerichte investeringen en niet om extra generieke (bekostigings)maatregelen. Er wordt dus maatwerk geleverd. Hiermee nemen huisartsen, RHO’s en zorgverzekeraars gezamenlijk de verantwoordelijkheid om de toegankelijkheid en continuïteit van huisartsenzorg in elke regio duurzaam te borgen. De incidentele investeringen kunnen via de contractering breed worden ingezet, zolang deze aantoonbaar bijdragen aan duurzame toegankelijkheid en continuïteit van zorg in de regio. Denk hierbij o.a. aan het (oplossen van knelpunten rondom het) werven, behouden of ondersteunen van praktijkhoudend huisartsen, het starten, overnemen of uitbreiden van praktijken of het introduceren van innovatieve vormen van werken in de regio. Het budgettair kader huisartsenzorg biedt ruimte voor deze maatwerkafspraken in de jaren t/m 2028.

Wie gaat wat doen en wanneer?

• ZN stelt samen met LHV en InEen (en in afstemming met Patiëntenfederatie, NZa en VWS) voor het einde van 2025 een landelijke leidraad op waarmee zij regio’s richting geven bij het gericht inzetten van de middelen voor incidentele investeringen. De leidraad gaat in ieder geval in op het doel van het maatwerk, verantwoordelijkheden van partijen en het proces waarmee regio’s hierover afspraken kunnen maken. De leidraad beschrijft hoe zorgverzekeraars in de contractering geobjectiveerde keuzes kunnen maken bij de verdeling van middelen over en binnen regio’s. Ook bevat de leidraad thema’s waarover afspraken gemaakt kunnen worden binnen een regio. Partijen maken bij het opstellen van de leidraad gebruik van goede voorbeelden uit de praktijk. Zorgverzekeraars vertalen de leidraad vervolgens zelf naar inkoopbeleid.

• Uitgangspunt is dat de middelen worden ingezet op plekken waar (verwachte) knelpunten in toegankelijkheid en continuïteit zijn en daar waar investeringen de meeste impact hebben op duurzame toegankelijkheid en continuïteit van zorg. Dat betekent dus dat per regio zal verschillen of en hoeveel van deze maatwerkmiddelen worden ingezet. Voor de objectivering van knelpunten en onderbouwing van de verdeling van de middelen gebruiken partijen beschikbare informatie van o.a. Nivel, NZa en zorgverzekeraars over regionale verschillen in de toegankelijkheid van huisartsenzorg.

• Zorgverzekeraars verwerken de afspraken uit de landelijke leidraad zelf in hun inkoopbeleid. Bij het maken van maatwerkafspraken t.b.v. continuïteit in de regio baseren zorgverzekeraars zich mede op de afspraken uit de leidraad en op de inbreng van het collectief van huisartsen²⁸ uit de regio. Zorgverzekeraars sluiten zo aan bij wat er regionaal nodig is. De zorgverzekeraars blijven eindverantwoordelijk voor de inzet van dit premiegeld. De marktleider zorgverzekeraar maakt deze afspraken, waarbij de andere verzekeraars volgen.

• Het collectief van huisartsen in elke regio ontwikkelt een plan voor continue en toegankelijke huisartsenzorg, waarmee iedere inwoner in de regio toegang krijgt tot een vaste huisarts. De plannen worden door de preferente verzekeraar beoordeeld, mede op basis van de landelijke leidraad en ondersteund door objectieve data (o.a. de "landkaartjes" van Nivel). De plannen die positief worden beoordeeld vertaalt de verzekeraar naar de contractering en hebben een concrete resultaatverplichting. De RHO zet zich in voor het uitvoeren van deze afspraak en wordt hiervoor gefinancierd via het MDZ-kader (O&I). Daarover worden afspraken gemaakt met de zorgverzekeraars.

• Om deze contractering maximaal te ondersteunen vraagt VWS de NZa om op basis van de landelijke leidraad per 2027 aanpassingen te doen in segment 3 van de huisartsenbekostiging om maatwerkafspraken over continuïteit van zorg te stimuleren. Hiervoor dient de leidraad tijdig te zijn afgerond. Ook vraagt VWS de NZa een inschatting te maken of en hoe de inkomsten en kosten van deze maatwerkafspraken meegewogen moeten worden in toekomstige kostprijsonderzoeken, omdat het naar verwachting op het niveau van huisartsenpraktijken om incidentele middelen gaat ten behoeve van het praktijk-overstijgende belang, namelijk de toegankelijkheid van zorg in de regio.

Wat zijn de regeldrukeffecten:
Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat deze afspraak naar verwachting geen effect heeft op de regeldruk. Maatwerk is nu al mogelijk, maar met deze afspraak wordt eenduidiger hoe daar gebruik van kan worden gemaakt.

Wat is de afspraak:

We versterken de samenwerking tussen het zorgdomein en sociaal domein³⁰ (hierna: zorg-sociaal) zodat mensen (gelijkwaardige toegang tot) de zorg en ondersteuning krijgen die zij daadwerkelijk nodig hebben. Om dit te realiseren zijn er twee doorbraakafspraken nodig: concrete landelijke afspraken op het snijvlak van het zorgdomein en sociaal domein (D5) en afspraken over basisvoorzieningen in wijken en buurten op het gebied van gezondheid, ondersteuning, welzijn en zorg (D6)³¹.

We maken landelijke afspraken tussen o.a. zorgverzekeraars, gemeenten en aanbieders van zorg en ondersteuning over concrete basisfunctionaliteiten (het wat) op de thema’s kansrijk opgroeien, gezonde leefstijl, mentale gezondheid, vitaal ouder worden en gezondheidsachterstanden verminderen. Het gaat dan om basisfunctionaliteiten zoals sociaal verwijzen, valpreventie en volwassenen met overgewicht en obesitas.

Deze functionaliteiten zijn in elke regio of gemeente ingevuld en beschikbaar voor inwoners. Gemeenten, zorgverzekeraars en aanbieders van zorg en ondersteuning zijn hierop wederzijds aanspreekbaar. In de werkagenda behorend bij het regioplan werken sociale en zorgpartijen uit welke (gezondheids)doelen bereikt moeten worden, hoe de basisfunctionaliteiten hiervoor ingezet worden en hoe de onderlinge samenwerking in hun regio concreet georganiseerd is. Zij maken gebruik van een ‘gereedschapskist’ met effectieve aanpakken/interventies op het snijvlak zorg/sociaal (het hoe) welke regionaal en lokaal geïmplementeerd worden. Lokaal wordt bepaald welke interventie ingezet wordt om invulling te geven aan de basisfunctionaliteit.

De landelijke basisfunctionaliteiten bevatten concrete afspraken op samenwerking tussen de domeinen, randvoorwaarden, definitie van doelgroep en signalering, en zijn doorgerekend op de impact op zorgkosten/WMO en inzet zorg/welzijnspersoneel. De afspraken zijn wederkerig, partijen zijn hierop aanspreekbaar en er is sprake van structurele financiering. In dit landelijk kader (Q1 2026 gedetailleerd uitgewerkt) zijn basisfunctionaliteiten als sociaal verwijzen en valpreventie opgenomen, zie eerste/groene kolom tabel 1. Een aantal aanpakken voldoet nog niet aan alle eisen voor een basisfunctionaliteit maar heeft wel veel potentie om op korte termijn een wezenlijke bijdrage te leveren aan de transitiedoelen zoals geformuleerd in het AZWA. Daarom worden deze op korte termijn doorontwikkeld (Q1 2026), zoals Mentale gezondheidsnetwerken (o.a. Verkennend Gesprek), Ketenaanpak dementie (inclusief preventie), Multiproblematiek aanpak (NPLV), zie tweede/blauwe kolom tabel 1. Op de wat langere termijn staan bijvoorbeeld de uitwerking van basisfunctionaliteiten aanpak eenzaamheid, toeleiden naar werk, seksuele gezondheid en samenwerking tussen ziekenhuizen en gemeenten (leefstijlloketten) op de ontwikkelagenda, zie derde/oranje kolom tabel 1.

De basisfunctionaliteiten en de ’gereedschapskist’, worden structureel verankerd. Er is uitbreiding mogelijk vanuit ontwikkelagenda deel 1 en deel 2. Wat betreft de structurele financiering geldt dat indien aanpakken op deze ontwikkelagenda leiden tot een besparing in de Zvw of Wlz deze besparingen structureel kunnen worden ingezet in het sociaal domein en dat de uitvoering van de basisfunctionaliteit structureel wordt gefinancierd. Daarbij gelden de volgende voorwaarden:

1) voldoende bewijslast over de verwachte besparing;

2) de besparing wordt gerealiseerd door een intensivering van een bestaande of een nieuwe maatregel;

3) dekking voor de gehele looptijd van de maatregel;

4) een kabinetsbesluit via de reguliere begrotingsprocessen.

Het kabinet besluit over maatregelen na het doorlopen van deze criteria, tijdens het hoofbesluitvormingsmoment in het voorjaar. Het kabinet behoudt de verantwoordelijkheid voor een besluit, zoals ook gebruikelijk bij Gezondheidsraadadviezen. De reguliere begrotingsregels en processen blijven van toepassing.

Dit mechanisme zorgt voor een duurzame transformatie met lerend effect, waarbij basisfunctionaliteiten van de ontwikkelagenda naar vaststelling kunnen. Het structureel uitrollen van basisfunctionaliteiten vergt een kabinetsbreed besluit waarbij de budgettaire besluitvorming in het voorjaar landt. Tussentijdse voortgang op implementatie van de basisfunctionaliteiten zelf zal in de regio gemonitord worden. Deze monitor wordt nog ontwikkeld. De basisfunctionaliteiten worden inhoudelijke periodiek geüpdatet op basis van monitoring en evaluatie van de (boven)lokale uitvoering in 2028. De afspraken over samenwerking met het sociaal domein zijn AZWA breed en gaan op voor zowel het IZA/GALA deel van de afspraken, als ook voor het HLO.

Ter illustratie:

Een concreet voorbeeld van een basisfunctionaliteit is valpreventie. De landelijke afspraak is dat ouderen met een hoog valrisico in elke regio vanuit de eerstelijn worden gescreend op valrisicofactoren (valrisicobeoordeling) en dat de gemeenten en zorgprofessionals voorzien in de passende interventies (beweeginterventies, tips voor in huis etc.). In de gereedschapskist zitten interventies die ingezet kunnen worden in de regio, zoals Vallen Verleden Tijd, In Balans, Thuis Onbezorgd Mobiel. In de volgende afspraak (D6) wordt geregeld wat gemeenten in de wijk als basis aanbieden: sport- en beweegaanbod voor specifieke doelgroepen, zoals ouderen.

Wie gaat wat doen en wanneer:

• In de bijlage van dit akkoord zit een uitwerking van een landelijk kader met afspraken (en de verkenning op structurele verankering ervan) tussen ZN, VNG en VWS over de in tabel 1 beschreven basisfunctionaliteiten en de gereedschapskist met effectieve aanpakken op het vlak zorgdomein-sociaal domein. Met afspraken over de concrete inzet van deze partijen hierin en bijbehorende structurele financiering. De basisfunctionaliteiten (inclusief gereedschapskist en gevraagde inzet vanuit zorgverzekeraars, gemeenten en (zorg-)aanbieders) worden (digitaal) gecommuniceerd, zodat voor alle partijen in het sociaal domein en de zorg helder is wat van hen wordt verwacht.

• Dit landelijk kader wordt uiterlijk in Q4 2025 vastgesteld in het BO IZA/AZWA en daarna periodiek herijkt.

• Onderwerpen op de ontwikkelagenda 1 worden uitgewerkt volgens de criteria voor basisfunctionaliteiten. Dit gebeurt door VNG, ZN en VWS, samen met betrokken partijen. De prioritering binnen de ontwikkelagenda wordt bepaald door VNG, ZN en VWS. Deze onderwerpen worden daarna ter besluitvorming voorgelegd aan het BO IZA/AZWA in Q4 2025, ter voorbereiding op de voorjaarsbesluitvorming. Voor de basisfunctionaliteiten op ontwikkelagenda 1 zijn incidentele middelen beschikbaar.

• Tevens worden voor de uitwerking van de onderwerpen op de ontwikkelagenda deel 2 in Q1 2026 plannen gemaakt door VNG, ZN en VWS wanneer deze onderwerpen aan de criteria van de basisfunctionaliteiten kunnen voldoen. Indien aanpakken op deze ontwikkelagenda leidden tot een besparing in de Zvw of Wlz kunnen deze besparingen structureel worden ingezet in het sociaal domein. Besluitvorming hierover vindt plaats in het kabinet, na voorbereiding door BO IZA/AZWA.

• ZN, VNG en VWS werken uiterlijk Q1 2026 een governance uit voor het beheer van de gereedschapskist. Dit doen we in samenwerking met het Zorginstituut, GGD GHOR Nederland, SWN, Trimbos, RIVM (i.r.t. loket Gezond Leven), Movisie en NJi. Dit wordt ter besluitvorming voorgelegd aan het BO IZA/AZWA. Hierbij wordt ook eigenaarschap en ontwikkeling (incl. monitoring) verder vormgegeven. De gereedschapskist wordt steeds gevuld met aanpakken, interventies en maatregelen waarvan de impact onderbouwd is. Hierbij worden onder meer lopende transformatieplannen betrokken met de aanpak die daar ontwikkeld wordt en wordt een koppeling gemaakt met het investeringsmodel preventie. De uitkomst van deze plannen kan ook in de gereedschapskist komen. Deze lerende aanpak is dus onderdeel van de te ontwikkelen governance.

• De regioplannen worden steeds doorontwikkeld. Sociaal domein - en zorgpartijen werken samen uit, toegespitst op hun regio (en ook daarbinnen, bijv. in NPLV-gebieden), welke doelen voor verschillende doelgroepen gehaald moeten worden. Om die doelen te behalen putten zij uit de gereedschapskist.

Uitgangspunten financieringsvorm

De middelen voor het sociaal domein en gezondheid worden aan gemeenten verstrekt. Voor het selecteren van een financieringsvorm wordt een zorgvuldig proces ingericht tussen VNG, de fondsbeheerders en het vakdepartement om het passende instrument te kiezen. Hierbij wordt de Financiële verhoudingenwet (en MvT) als vertrekpunt genomen. In elk geval worden monitoringsafspraken gemaakt die recht doen aan het bewaken van de voortgang op de afspraken in dit akkoord. Monitoringsafspraken worden vormgegeven vanuit wederzijds vertrouwen en sluiten zo veel mogelijk aan bij bestaande gegevensbronnen en reguliere verantwoording aan de gemeenteraad. Daarbij wordt ingezet op zo min mogelijk administratieve lasten en wanneer van toepassing verantwoordingslast. Een voorstel voor het inrichten van een nieuwe specifieke uitkering vraagt expliciete besluitvorming door het kabinet.

Inzet doorbraakmiddelen

Met transformatieplannen en de bestaande GALA/IZA budgetten is al een start gemaakt met veel van de basisfunctionaliteiten met impact op zorg- en welzijnskosten en inzet van zorg/welzijnspersoneel. In de komende jaren wordt toegewerkt naar landelijke dekking vanaf 2030 voor de nu bekende basisfunctionaliteiten. We beogen een versnelling aan te brengen richting landelijke dekking van de basisfunctionaliteiten, om zo sneller impact te hebben met de D5 en D6 afspraken.

Dat doen we door gerichte inzet van een deel van de doorbraakmiddelen voor het sociaal domein (100 mln in 2027 en in 2028). Landelijk wordt in najaar 2025 onder regie van ZN/VNG en VWS een scan gemaakt hoever regio’s zijn met de implementatie van de basisfunctionaliteiten. Vervolgens wordt o.b.v. de scan, in aanvulling op het bestaande IZA-regioplan, onder regie van de mandaatgemeente in samenspraak met de regionale partners een regionaal plan gemaakt voor impactvolle inzet van de doorbraakmiddelen (o.a. m.b.t. arbeidsbesparing, beoordelingskader wordt vastgesteld in het BO IZA) om middels regionale implementatie te komen tot landelijke dekkende basisfunctionaliteiten in 2030. De regionale aanvullende plannen worden uiterlijk eind september 2026 opgeleverd. Monitoring en bijsturing van de realisatie op gemeentelijk niveau vindt plaats via de mandaatgemeenten of de regio. Dit is naast mogelijke transformatieplannen en overige doorbraakplannen die regio’s kunnen opstellen³².

Gemeenten en zorgverzekeraars zitten gelijkwaardig aan tafel bij de beoordeling van het totaal aan regionale plannen omdat dit totaal een doorbraakplan betreft dat toeziet op de samenwerking tussen het sociaal domein en de zorg. Op basis van de inhoudelijke beoordeling beschikt VWS de middelen regionaal of per gemeente via een specifieke uitkering en verdeelt o.b.v. een generieke verdeelsleutel. Uitgangspunt is dat het plan zo licht mogelijke administratieve lasten oplevert.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting beperkt toeneemt en mogelijk op de middellange termijn en lange termijn afneemt door deze afspraak. In de uitwerking van de afspraak en manier van financieren en monitoren wordt zoveel mogelijk ingezet op het zo beperkt mogelijk houden van de regeldrukeffecten, of wordt dit expliciet afgewogen in relatie tot het te behalen doel/resultaat.

Wat is de afspraak:

Het sociaal en publieke gezondheidsdomein en de sociale basis hebben een grote intrinsieke waarde voor een gezonde, vitale en veerkrachtige samenleving in brede zin (kort gezegd de gezonde samenleving).

Iedereen woont het liefst zo lang en gezond mogelijk in een goede leefomgeving. Een sterk netwerk en een buurt met voldoende faciliteiten voor zorg, welzijn, ondersteuning en hulp is daar een belangrijk onderdeel van. Het versterken hiervan zorgt er ook voor dat mensen, wanneer zij zorg of ondersteuning nodig hebben, sneller op de juiste plek en beter worden geholpen. Het netwerk van zorg en ondersteuning, waar professionals uit het medisch, sociaal en gezondheidsdomein en het informeel netwerk (mantelzorg, familie of naasten, vrijwilligers en burgerinitiatieven) elkaar kennen en nauw samenwerken, wordt versterkt.

De stabiliteit en houdbaarheid van het sociaal domein, het publieke gezondheidsdomein en de sociale basis zijn cruciaal om de transformatie van zorg naar gezondheid en welzijn te realiseren. Het is voor het slagen voor de gemaakte afspraken in het IZA en het GALA alsmede de afspraken in het onderhavig akkoord en het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO)³³ van belang dat het brede sociaal en publieke gezondheidsdomein en de sociale basis op orde zijn.

De afspraken op het snijvlak zorg-sociaal (D5) vereisen een goede structuur en basis in de wijk en in de regio. Juist in de wijk, vlakbij mensen, wordt het welzijn en de gezondheid van mensen versterkt als er ruimte is voor burgerinitiatieven, familie of naasten, professionals en vrijwilligers contact met elkaar hebben en bewoners gebruik kunnen maken van een laagdrempelige inloopvoorziening. Met een goede verbinding tussen formele en informele zorg, specifiek gericht op de infrastructuur die noodzakelijk is om de basisfunctionaliteiten op het snijvlak van het zorgdomein en sociaal domein (inclusief publieke gezondheid en sociaal werk) uit te kunnen voeren. Alle basisfunctionaliteiten zullen in ieder geval moeten kunnen leunen op bijvoorbeeld de aanwezigheid van laagdrempelige inloopvoorzieningen, de beschikbaarheid van de lokale (wijk)teams voor verbinding met de (eerstelijns)zorg, beweegaanbod voor specifieke doelgroepen en de beschikbaarheid van buurtsportcoaches, coördinatie op de regionale samenwerking tussen gemeenten onderling en tussen het sociaal domein in de zorg, regionale en lokale regie op de uitvoering van de basisfunctionaliteiten en digitalisering, monitoring en beschikbaarheid van informatie.

En ook op regionaal niveau wordt de structuur versterkt danwel gestart en worden afspraken gemaakt over regie en coördinatie in de uitvoering van bijvoorbeeld de ketenaanpakken. Verder wordt de verbinding gemaakt en versterkt met structuren die er al zijn, zoals de lokale coalities kansrijke start, Gezonde School en buurtsportcoaches, zie tabel 1 bij afspraak D5.

Een voorbeeld van een afspraak die in de basis moet liggen is dat in elke gemeente sport- en beweegaanbod is voor specifieke doelgroepen, zoals ouderen, waarbij de verbinding kan worden gemaakt met (vrijwilligers)initiatieven. Op deze manier ligt er in de wijk een basis waarop ook valpreventieve beweeginterventies aangeboden kunnen worden en waar dus de samenwerkende partijen op snijvlak zorg en sociaal domein op kunnen rekenen.

Wie gaat wat doen en wanneer:

• VWS, VNG, SWN en GGD GHOR Nederland werken samen met andere relevante partijen (zoals ActiZ) een set landelijke afspraken uit over een basisinfrastructuur met als primair doel om de uitvoering van de basisfunctionaliteiten lokaal en regionaal mogelijk te maken. Deze afspraken richten zich op het versterken van een gezonde, sociale en pedagogische basis in gemeenten. Het gaat daarbij om herkenbaar aanbod³⁴ van inloopvoorzieningen (0-100), inzet van sociaal werkers/jongerenwerkers/lokale aanjagers/JGZ/wijk GGD’ers, netwerksamenwerking (lokaal en regionaal), ondersteuning van burgerinitiatieven, gelijkgerichte mantelzorgondersteuning (HLO) en (mentale) Gezonde School. En op regionaal niveau de coördinerende rol van de GGD GHOR Nederland op het gebied van de ketenaanpakken in relatie tot gezondheid (onder andere valpreventie, overgewicht, kansrijke start) en de kennis- en preventie-infrastructuur op het gebied van gezondheid.

• Deze landelijke afspraken komen uiterlijk Q1 2026 beschikbaar.

• Stevige lokale teams³⁵ zijn essentieel voor de samenwerking tussen het zorgdomein en sociaal domein. VWS en gemeenten spreken in dit akkoord expliciet af dat de stevige lokale teams het sociaal domein vertegenwoordigen binnen de hechte wijkverbanden, zoals verwoord in de visie eerstelijnszorg. Deze aansluiting is uiterlijk Q4 2028 overal gereed. Zodat zij binnen het hechte wijkverband kunnen participeren en inwoners kunnen toeleiden naar de juiste ondersteuning in het sociaal domein.

• Lokale teams worden hiermee een herkenbaar aanspreekpunt voor inwoners (volwassen en jeugd) en voor partners waar zij mee samenwerken: naast die uit het zorgdomein gaat het onder andere ook om partners uit de sociale basis, rondom bestaanszekerheid, welzijns- en jongerenwerk, jeugdhulp, veiligheid, de publieke gezondheid (jeugdgezondheidszorg (JGZ), de openbare geestelijke gezondheidszorg (oggz), gezondheidsbevordering), kinderopvang, onderwijs en sport.

• VWS verkent de mogelijkheden voor wettelijke verankering van gezondheidstaken voor gemeenten. Specifiek voor een aantal thema’s waar sprake is van structurele middelen, te weten gezondheidsachterstanden, seksuele gezondheid, en ketenaanpakken zoals Kansrijke Start en Valpreventie. Bij de verkenning van wettelijke verankering worden ook aspecten van de samenwerking meegenomen die aanscherping behoeven (zoals wie initiatiefnemer en coördinator is om de samenwerkingsafspraken tot stand te brengen, met o.a. een rol voor de GGD).

• Uiterlijk in Q1 2026 worden afspraken gemaakt over de manier waarop op regionaal niveau de structuur wordt versterkt en over regie in de uitvoering van de ketenaanpakken. Verder wordt ook beschreven hoe de verbinding wordt gemaakt en versterkt met structuren die er al zijn, zoals de lokale coalities kansrijke start, Gezonde School en buurtsportcoaches.

Uitgangspunten financieringsvorm

De middelen voor het sociaal domein en gezondheid worden aan gemeenten verstrekt. Voor het selecteren van een financieringsvorm wordt een zorgvuldig proces ingericht tussen VNG, de fondsbeheerders en het vakdepartement om het passende instrument te kiezen. Hierbij wordt de Financiële verhoudingenwet (en MvT) als vertrekpunt genomen. In elk geval worden monitoringsafspraken gemaakt die recht doen aan het bewaken van de voortgang op de afspraken in dit akkoord. Monitoringsafspraken worden vormgegeven vanuit wederzijds vertrouwen en sluiten zo veel mogelijk aan bij bestaande gegevensbronnen en reguliere verantwoording aan de gemeenteraad. Daarbij wordt ingezet op zo min mogelijk administratieve lasten en wanneer van toepassing verantwoordingslast. Een voorstel voor het inrichten van een nieuwe specifieke uitkering vraagt expliciete besluitvorming door het kabinet.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting beperkt toeneemt en mogelijk op de middellange termijn en lange termijn afneemt door deze afspraak. In de uitwerking van de afspraak en manier van financieren en monitoren wordt zoveel mogelijk ingezet op het zo beperkt mogelijk houden van de regeldrukeffecten, of wordt dit expliciet afgewogen in relatie tot het te behalen doel/resultaat.

Wat is de afspraak:

De continuïteit van de invulling van avond-, nacht-, weekend- en crisisdiensten is onlosmakelijk verbonden met het bieden van goede zorg voor de patiënt. Het doel is de continuïteit van de invulling van ANW-diensten (waaronder crisisdiensten) in elke regio te borgen. Daarbij streven we ernaar dat alle zorgverleners en – aanbieders hierin hun verantwoordelijkheid (kunnen) nemen. In de verschillende sectoren wordt samengewerkt en gekeken welke maatregelen nodig zijn.

Specifiek voor ggz: 

Met name in de ggz staat de continuïteit van ANW- en crisisdiensten onder druk. Partijen benoemen dat de afgelopen jaren de bestaande marktprikkels in combinatie met een krappe arbeidsmarkt geleid hebben tot keuzes waarbij de zorg voor patiënten met de zwaarste en meest ingewikkelde zorgvraag niet geprioriteerd werd, en zorg voor de lichtere hulpvragen is toegenomen. Gevolg is dat het aanbod is versnipperd en hoogopgeleide ggz professionals, waaronder psychiaters, niet meer altijd daar werken waar ze het hardste nodig zijn.  

De afspraak is dat alle partijen bijdragen aan de continuïteit en kwaliteit van de invulling van de ANW- en crisisdiensten. Verschillende maatregelen worden hierbij betrokken, waaronder de mogelijkheid tot wetgeving. Voor de ggz spreken we daarom af dat er een doorbraakprogramma wordt opgestart. De gezamenlijke doelstelling van het programma is dat er uiterlijk 1-1-2027 vanuit elke regio een robuuste continuïteit in dekking van de ANW- en crisisdiensten in de ggz is. Dit betekent een verhoging van de inzetbaarheid van psychiaters, om in de regio de werkdruk te verdelen.

De inschatting is dat 70% van de inzetbare psychiaters in 2027 een bijdrage leveren (inclusief psychiaters die op zzp-basis werkzaam zijn), dat is een toename van 15%. Wanneer vanuit de regio’s de continuïteit van ANW- en crisisdiensten onder druk blijft staan én minder dan 70% van de inzetbare psychiaters een bijdrage levert, dan overweegt VWS wetgeving. We streven naar 70% participatie van psychiaters in de drie verschillende doelgroepen:

• Zorgverleners van de geïntegreerde organisaties die 24/7 bereikbaarheid hebben

• Psychiaters bij zorgaanbieders die geen 24/7 bereikbaarheid hebben

• Vrijgevestigd psychiaters

Wie gaat wat doen:

Ggz:

• De Nederlandse ggz en relevante beroepsgroepen (NVvP, NIP en V&VN) richten een doorbraakprogramma in waarbij de in het Berenschot rapport³⁶ beschreven maatregelen worden geïmplementeerd. Dit betreffen maatregelen zoals een regionaal ontwikkelplan, een verbeterde dialoog, en afspraken rond contracteren en – flexibele – beloning voor diensten. Het eventuele effect van de skillsgerichte aanpak, zoals in C6 omschreven, op de opgave wordt meegenomen in het doorbraakprogramma.

• Parrallel hieraan inventariseert VWS de mogelijkheden in wetgeving om de continuïteit van de invulling van avond-, nacht-, weekend- en crisisdiensten te borgen.

• Uiterlijk in 2027 wordt deze nieuwe werkwijze uitgerold en gemonitord. De gezamenlijke doelstelling van het programma is dat er vanuit elke regio de werkdruk wordt verdeeld zodat er een robuuste continuïteit in dekking van de ANW- en crisisdiensten in de ggz is.

• De tarieven voor cruciale zorg worden verhoogd zodat instellingen kunnen investeren in de zorg voor deze meest complexe doelgroep en daarmee worden instellingen ook in staat gesteld passende financiële, personele en materiële randvoorwaarden te creëren voor professionals. De tariefsverhoging wordt macroneutraal en binnen de huidige NZa-tarieven gerealiseerd. Aanpassing van de tarifering vindt pas plaatst nadat er ruimte is gecreëerd in het makrokader ggz (bijvoorbeeld door aanscherping van de Zvw-aanspraak ggz zoals in C6 omschreven).

Andere sectoren:

• Wanneer blijkt dat wetgeving noodzakelijk is, betrekt VWS ook de mogelijkheid voor toepassing op andere zorgsectoren.

Wat is het tijdpad:

• De programma aanpak, inclusief feitenbasis en implementatievoorstel wordt uiterlijk in Q3 2025 voorgelegd aan het BO IZA/AZWA.

• Ieder kwartaal presenteert het programma de voortgang aan het BO IZA/AZWA.

• In Q3 2026 wordt een onafhankelijke 1-meting uitgevoerd om te toetsen of de uitvoering op koers ligt om de doelstelling te behalen. De resultaten van de 1-meting worden besproken in het BO IZA/AZWA.

• Uiterlijk in Q3 2025 is de ‘Inventarisatie mogelijke wetgeving’ gereed.

• In 2027 is de doelstelling dat ANW- en crisisdiensten robuust worden ingevuld, de veronderstelling ten tijde van het afsluiten van het akkoord is dat voor een evenwichtige verdeling van de werkdruk 70% participatie door psychiaters benodigd is.

• Wanneer blijkt dat de maatregelen uit het Berenschotrapport onvoldoende bijdragen aan het oplossen van het probleem, namelijk het dekkend krijgen van de ANW- en crisisdiensten, zal VWS wetgeving uitwerken om de werkdruk te verdelen.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat deze afspraak naar verwachting geen effect heeft op de regeldruk. Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande registraties.

Wat is de afspraak:

Cliënten hebben het wettelijk recht om een weloverwogen keuze te kunnen maken tussen verschillende zorgaanbieders. Met deze afspraak willen we de informatiepositie van cliënten concretiseren, ongewenste praktijkvariatie tussen zorgaanbieders voorkomen en een gelijkwaardige toegang van cliënten tot passende zorg realiseren. Deze afspraak is aanvullend op de IZA-afspraken over transparantie en in aansluiting op dat wat al gedaan wordt door de msz-partijen van het BO Kwaliteit voor passende msz zoals beschreven in de Kamerbrief ‘Informatie over kwaliteit van medisch specialistische zorg voor de patiënt’³⁷. We zijn al jaren met keuze-informatie voor cliënten bezig, in 2015 was het Jaar van de Transparantie, maar zien nog onvoldoende vooruitgang in de praktijk. Ook de overheidspartijen (VWS, het Zorginstituut, NZa en IGJ) slaan de handen ineen om op korte termijn hierin een versnelling aan te brengen. Transparantie afspraken binnen de msz lopen via het BO kwaliteit.

Wie gaat wat doen en wanneer:

1. Inzicht in de mate waarin transparantie is gerealiseerd:
   Patiëntenfederatie en het Zorginstituut presenteren samen met alle betrokken partijen uiterlijk september 2025 een meting Transparantie waar we nu staan. Daarmee maken we concreet hoe het op dit moment met de transparantie staat. Dit doen we onder andere aan de hand van de Landelijke Transparantiekalender, waarbij het gaat om informatie die er voor de patiënt toe doet (bijv. klinische informatie, volumenormen en patiënt gerapporteerde uitkomsten). Vervolgens zal ieder jaar in Q4 een vervolgmeting worden gepresenteerd om ontwikkelingen te kunnen monitoren. Dit wordt gedaan door openbaar te maken welke aandoeningen en instellingen transparant zijn en voldoende inzicht bieden aan cliënten om een weloverwogen keuze te kunnen maken tussen verschillende zorgaanbieders.

2. Ontsluiting van alle transparante informatie op een voor patiënten vindbare en begrijpelijke wijze:
   Op dit moment worden de afgesproken transparante data in de Openbare Database van het Zorginstituut (Zorginzicht) beschikbaar gemaakt. Voor patiënten zijn deze data op de manier waarop ze worden gepresenteerd moeilijk vindbaar en lastig begrijpelijk. Daarom wordt geïnvesteerd in een duidelijke (zo mogelijk bestaande) website, waarop alle transparante data op begrijpelijke wijze beschikbaar komt met duiding door professionals. Een goede, duidelijke vindplaats is behulpzaam voor patiënten die op zoek zijn naar informatie over kwaliteit van zorg. Hierbij kunnen patiënten zowel instellingen vergelijken op basis van de uitkomstinformatie, als begrijpelijke informatie vinden die hen helpt bij het maken van een keuze over hun behandeling in het proces van Samen Beslissen.

3. Msz-partijen zetten het traject om te bezien hoe we kwaliteitsregistraties voor alle doelen van kwaliteit (leren en verbeteren, samen beslissen, keuze-informatie) kunnen inzetten versneld door. Daarvoor hebben partijen begin 2026 een gapanalyse gereed plus een implementatieroute om zo snel mogelijk alle doelen, waaronder keuze-informatie en transparantie over 50% van de ziektelast, te kunnen realiseren.

4. Het Zorginstituut komt samen met andere betrokken partijen met een agenda om in ieder geval voor prostaatcarcinoom en de aandoeningen van tranche 1 van de IZA-afspraak spreiding & concentratie³⁸, versnelling in transparantie te realiseren. De inzet is om in 2025, samen met partijen (tripartiet), (aanvullende) indicatoren te formuleren, zodat de benodigde informatie in 2026 kan worden geregistreerd en in 2027 kan worden aangeleverd en gepubliceerd en deels al eerder.

Daarbij kan gedacht worden aan reeds beschikbare informatie over welke zorgaanbieder passende zorg verleent, de ervaren en objectieve uitkomsten van zorg, bijwerkingen en complicaties van behandelingen en wachttijden. Zo krijgen cliënten meer zicht op welke zorgaanbieder bijv. een laag risico op incontinentie na een ingreep heeft. Daarmee krijgen ook zorgverzekeraars zicht op kwaliteitsinformatie die zij kunnen gebruiken voor de contractering van passende kwaliteit. Team overheid zal vanuit haar eigenstandige rol uitvoering geven aan de versnelling van de gemaakte afspraken (ondersteuning, doorzettingsmacht waar dat kan en handhaving waar dat nodig is).

5. Ook zal het Zorginstituut in 2025 met partijen (tripartiet) data die niet op alle of op slechts een beperkt aantal zorgaanbieders ziet, openbaar beschikbaar maken, zodat cliënten daarover kunnen beschikken. Het initiatief om deze informatie aan het Zorginstituut te verstrekken ligt bij de zorgaanbieder. Dit valt binnen het proces van de Transparantiekalender. Dit aanvullend op dat wat al gedaan wordt zoals beschreven in de Kamerbrief ‘Informatie over kwaliteit van medisch specialistische zorg voor de patiënt’³⁹.

6. Partijen spreken af intensiever gebruik te maken van bestaande data, die zo veel mogelijk geautomatiseerd uit de systemen kunnen worden gehaald en deze ook sneller inzichtelijk te maken voor patiënten en verzekeraars. Daarbij wordt ook gekeken naar data die voor andere doelen wordt verzameld. Dit moet binnen een jaar (begin 2026) leiden tot extra informatie. Voor sommige aandoeningen missen we nog data en indicatoren. Deze worden z.s.m. ter beschikking gesteld via bestaande structuren. In Q3 2025 wordt een precieze werkagenda omtrent deze afspraak vastgesteld. Verkend wordt of hier aanpassing van wet- en regelgeving voor noodzakelijk is en als ja, dan wordt dit aangepast.

7. De NZa zal zich de komende jaren inzetten op het stimuleren van transparantie van uitkomstinformatie voor de patiënten. De meest verregaande vorm van transparantie van uitkomstinformatie is noodzakelijk voor de patiëntkeuze voor zorgaanbieders. Als informatie inzichtelijk is voor patiënten, is deze in de praktijk ook beschikbaar voor alle stakeholders. De acties van VWS, het Zorginstituut, NZa en IGJ zullen leiden tot minder vrijblijvendheid voor het transparant zijn van instellingen over kwaliteit. Waar nodig zal ook handhaving plaatsvinden.

8. In eerste instantie zijn deze afspraken gericht op de msz. V&V-partijen geven invulling aan deze afspraak door uitvoering te geven aan het Generiek Kompas. De V&V maakt geen aanvullende afspraken buiten het Generiek Kompas.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat deze afspraak naar verwachting geen effect heeft op de regeldruk. Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande registraties.

Wat is de afspraak:

De ambitie is dat deze afspraak – voor de diverse sectoren – voor circa 20.000 werknemers bijdraagt om de arbeidsmarktvraag van 100.000 werknemers te overbruggen.

Zorgaanbieders en zorgprofessionals zullen (intern) gelijkgericht werken (denk aan ziekenhuisbesturen en msb’s) en verzekeraars zullen in het contracteerbeleid als het gaat om impactvolle passende zorg congruent handelen. Bij impactvolle initiatieven die belangrijk zijn om de transitiedoelen te halen maken verzekeraars en aanbieders meerjarige financiële afspraken als zekerheden in tijd nodig zijn om de impact te realiseren.

Bij passende zorg is opschaling cruciaal. Opschaling lukt alleen als dit ook vanuit de zorgaanbieders en zorgverleners zelf plaatsvindt. Hiertoe wordt een gedragen en gezamenlijke governance en bijbehorende werkwijze ontwikkeld voor het vervolg, waarbij iedere sector jaarlijks impactvolle voorbeelden van initiatieven die tot passende zorg leiden oplevert én selectie plaatsvindt ten behoeve van de opschaling, tezamen optellend tot minimaal 20.000 werknemers besparing in 2028. Zorgverzekeraars zullen de werkzame onderdelen⁴³ uit deze geselecteerde impactvolle passende zorg initiatieven vervolgens congruent contracteren zodat een dynamiek op gang komt van versnelling van passende zorg. Daar waar bekostiging dergelijke initiatieven in de weg staat, zal er ruimte worden gecreëerd in de bekostiging, zodat de transitie naar passende zorg wordt ondersteund. Het gelijkgericht opschalen en contracteren van deze impactvolle initiatieven is een eerste stap; partijen blijven werken aan passende contractering die de noodzakelijke bijdrage aan de transitiedoelen in de volle breedte ondersteunt.

Wie gaat wat doen en wanneer:

1. Ten behoeve van het versnellen van passende zorg en in aanvulling op de gemaakte afspraken werken de AZWA-partijen, onder regie van de NFU, NVZ, V&VN en FMS, een gedragen en gezamenlijke governance en bijbehorende werkwijze (incl. beoordelingscriteria) uit voor het ophalen, selecteren en beoordelen en selecteren van de werkzame onderdelen uit passende zorg initiatieven.⁴⁴ Partijen nemen daarin de 21 voorbeelden uit het Programma Passende Zorgpraktijken mee. Tijdens het eerste BO AZWA na de zomer (2025) wordt een eerste gedragen voorstel hiertoe besproken. Bij de governance wordt gebruik gemaakt van de Thematafel Passende zorg, zoals bij onderdeel 3 beschreven. Een belangrijk onderdeel van de governance is een opschalingsplan, waarvoor ook de evaluatie van het programma Passende zorgpraktijken wordt betrokken. Bij het plan is oog voor het gebruik van bestaande programma’s, wordt gekeken naar een mechanisme voor in de wijk, de ggz en de ouderenzorg.

2. Elke sector levert voor 1 oktober 2025 impactvolle passende zorg initiatieven op (met substantiële impact op arbeidsinzet ), optellend tot minimaal 20.000 werknemers besparing in 2028.⁴⁵ Als er sprake kan zijn van een waterbedeffect wordt dit met de betreffende sector besproken alvorens het wordt geïmplementeerd; Deze worden gelijkgericht ingekocht door verzekeraars.

   1. FMS doet dit voor de medisch specialistische zorg (incl. passend geneesmiddelenbeleid) en betrekt V&VN, NVZ, NFU, ZKN, Patiëntenfederatie en ZN daarbij ten behoeve van draagvlak voor de opschaling; en maakt hiervoor onder andere gebruik van de Less is More aanpak en de al bestaande ZE&GG implementatieagenda;

   2. NL ggz doet voorstellen voor de ggz en betrekt de beroepsgroepen in de ggz, MIND en ZN daarbij ten behoeve van draagvlak voor opschaling;

   3. V&VN doet voorstellen voor de wijkverpleging en betrekt ActiZ, Patiëntenfederatie en ZN daarbij ten behoeve van draagvlak voor opschaling;

   4. LHV/NHG doet voorstellen voor de huisartsenzorg en betrekt InEen, Patiëntenfederatie en ZN daarbij ten behoeve van draagvlak voor opschaling;

   5. LHV/NHG en FMS doen voorstellen voor patiënten in de laatste levensfase en betrekt V&VN, InEen, NVZ, NFU, Patiëntenfederatie en ZN daarbij ten behoeve van draagvlak voor opschaling.

   6. LHV en V&VN brengen samen voorstellen in vanuit de partijen die betrokken zijn bij de realisatie visie eerstelijnszorg.

Bij bovenstaande ligt weliswaar het voortouw bij één partij, maar ook de andere genoemde partijen bij de sector hebben hier een verantwoordelijkheid in om te komen tot een brede sectorale opschaling.

3. Jaarlijks actualiseren deze partijen de overzichten met het oog op het volgende:

   1. De FMS, NL ggz, V&VN en het LHV/NHG leveren jaarlijks, voor 1 oktober, de overzichten aan de Thematafel Passende Zorg. In samenspraak met ZN en de Patiëntenfederatie (en voor de ggz MIND) worden de passende zorg initiatieven per sector in de periode van november tot december transparant beoordeeld en geprioriteerd. In januari worden de meeste impactvolle opschaalbare passende zorg initiatieven geselecteerd, gelet op de mate waarin deze bijdragen aan het behalen van de transitiedoelen. Deze prioritering/selectie per sector wordt bij de start van het eerste kwartaal geaccordeerd door het BO IZA/AZWA, zodat de geselecteerde initiatieven worden meegenomen in het zorginkoopbeleid van de zorgverzekeraars dat uiterlijk 1 april gepubliceerd wordt.

   2. De betrokken partijen publiceren de geselecteerde initiatieven per sector op de www.integraalzorgakkoord.nl/passendezorg.

   3. De betrokken partijen communiceren actief over de gemaakte afspraken naar hun achterban en bieden ondersteuning bij de opschaling.

4. Zorgaanbieders/zorgverleners implementeren zo snel mogelijk maar uiterlijk binnen 2 jaar de geselecteerde initiatieven volgens het principe pas toe of leg uit en leggen deze geselecteerde initiatieven waar nodig vast in richtlijnen.

5. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders contracteren de geselecteerde initiatieven volgens het principe pas toe of leg uit.

6. Zorgaanbieders, zorgprofessionals en zorgverzekeraars werken bij het opschalen van de geselecteerde impactvolle passende zorg initiatieven gelijkgericht en maken gebruik van meerjarige financiële afspraken daar waar zekerheid in tijd nodig is om passende zorg te realiseren.

7. De NZa ontwerpt een jaarlijkse monitor bij de contractuele afspraken tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars over de opschaling van de geselecteerde initiatieven, en de daadwerkelijke opschaling in de praktijk met zo min mogelijk uitvoeringslast voor zorgverzekeraars en zorgaanbieders en zo min mogelijk toezichtlast voor de NZa.

8. VWS en de NZa maken ruimte in de bekostiging, daar waar deze het realiseren van passende zorg nog in de weg staat. Het uitgangspunt is dat de bekostiging zo eenvoudig mogelijk is.

9. Waar van toepassing declareren partijen niet langer niet-passende zorg en informeren de patiënten daarover helder. Waar relevant vragen AZWA-partijen een duiding aan het Zorginstituut over de stand van de wetenschap en praktijk ter bepaling of zorg tot het Zvw-basispakket behoort.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. Vermindering van regeldruk is immers het uitgangspunt van dit akkoord. Dus ook van de te selecteren impactvolle passende zorg initiatieven.

Wat is de afspraak:

Gezien de eerder afspraken uit het IZA maken we op het gebied van richtlijnen voor professionals ambitieuzere en concrete aanvullende afspraken. Partijen spreken af dat zij ervoor zullen zorgdragen dat professionele richtlijnen het realiseren van passende zorg ondersteunen en bijdragen aan de transitiedoelen, waarbij leefstijl en preventie belangrijke aangrijpingspunten zijn. Richtlijnen blijven daarbij een richtinggevend vertrekpunt voor de gezamenlijke klinische besluitvorming, waarbij de zorgverlener samen met de individuele patiënt kijkt wat er bij de patiënt past (samen beslissen). Bij het opstellen van de aanbevelingen in richtlijnen wordt naast aspecten als aantoonbare effectiviteit, veiligheid en kosten, ook rekening gehouden met de personele capaciteit en duurzaamheid. Daarbij zal ook meer expliciet worden aangegeven welke interventies bij wie niet (voldoende) bijdragen. Daarmee zetten we de beschikbare middelen in om de zorg zoveel mogelijk toegankelijk te houden, waarbij oog wordt gehouden voor de eventuele gevolgen in andere sectoren. Zo dragen we gezamenlijk bij aan het doorlichten van zorg op bewezen niet-effectiviteit en versterken we de afspraken voor passende zorg en pakketbeheer (Verbeteren en Verbreden van de Toets op het Basispakket) uit het IZA.

De urgentie is groot en er is veel werk te verzetten. Tegelijkertijd kunnen niet alle richtlijnen tegelijk worden geactualiseerd. Daarom is prioritering nodig, waarbij een zo optimaal mogelijke inzet van zorgprofessionals en het garanderen van gelijkwaardige toegang tot zorg zwaar zullen meewegen.

Daarnaast stellen de richtlijnpartijen ten behoeve van het opschalen van werkzame elementen uit impactvolle passende zorginitiatieven een toelichting op voor de nog niet geactualiseerde richtlijnen om zorgprofessionals het comfort en de ruimte te geven (ook in het toezicht en de aansprakelijkheid) passende zorg te leveren die bijdraagt aan de transitiedoelen. Ook voor de IGJ zal de toelichting richtinggevend zijn voor het toezicht.

Wie gaat wat doen en wanneer:

1. De AZWA-partijen die verantwoordelijk zijn voor de richtlijnen (‘richtlijnpartijen’: FMS, LHV/NHG, richtlijn partijen in de ggz en V&VN) schrijven voor eind 2025 een plan om richtlijnen vanaf 1 januari 2026 waar nodig zo aan te passen dat deze:

   1. ondersteunend zijn aan het samen beslissen tussen zorgverlener en patiënt over de meest passende zorg, waarbij ook het niet of anders verlenen van zorg expliciet onderdeel is van het gesprek;

   2. het principe ‘zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan en met een zo gering mogelijke arbeidsinzet’ hanteren;

   3. naast aspecten als aantoonbare effectiviteit en veiligheid, ook rekening houden met de personele capaciteit en andere afwegingen zoals kosten en duurzaamheid. Daarbij wordt expliciet(er) aangegeven welke interventies niet (voldoende) bijdragen;

   4. up to date blijven door de meest recente kennis over de meest effectieve, kostenefficiënte, arbeidsbesparende en gelijkwaardige toegang tot zorg zo snel als mogelijk op te nemen en de aanbevelingen in richtlijnen en kwaliteitsstandaarden zo snel mogelijk toe te passen in de praktijk.

De richtlijnpartijen betrekken Patiëntenfederatie, MIND, ZN en het Zorginstituut bij het plan.

2. De richtlijnpartijen wegen in dit plan een zo optimaal mogelijke inzet van zorgprofessionals en het garanderen van gelijkwaardigere toegang tot zorg en welzijn voor patiënten mee bij de prioritering welke (modules van) richtlijnen als eerste worden geactualiseerd. Vanuit de multidisciplinariteit die de zorg voor een patiënt vaak vergt, werken richtlijnpartijen daarin samen.

3. De richtlijnpartijen komen ten behoeve van het opschalen van werkzame elementen uit impactvolle passende zorginitiatieven voor eind 2025 tot een gezamenlijke leidraad hoe in de transitietijd van nu omgegaan moet worden met richtlijnen die nog niet veranderd zijn om zorgprofessionals een handelswijze te geven (ook in het toezicht en de aansprakelijkheid) passende zorg te leveren die bijdraagt aan de transitiedoelen. De richtlijnpartijen betrekken daarbij de IGJ.

4. De richtlijnpartijen komen samen met het Zorginstituut en VWS tot een werkwijze voor richtlijnen die een maatschappelijke afweging behoeven, waarbij een rol van de overheid nodig is. Het gaat hierbij om het creëren van onder meer een escalatiemogelijkheid voor die situaties waar (haalbaarheids)issues zoals ten aanzien van de toegankelijkheid spelen, die de verantwoordelijkheid of besluitvormingsmogelijkheden van de richtlijnpartijen overstijgen. De uitkomst van dit proces nemen richtlijnpartijen over in de aanbeveling in de richtlijn of kwaliteitsstandaard.

5. VWS verkent in 2025 of het nodig is om wetgeving voor te bereiden ten behoeve van een betere verbinding tussen de richtlijnen en het pakketbeheer. Onverminderd het uitgangspunt dat de zorgprofessionals over de inhoud van de richtlijnen gaan, gaat het om randvoorwaarden waaraan goede richtlijnen moeten voldoen, zoals transparant zijn over de gemaakte keuzes, bewijslast en duidelijke aanbevelingen over de voorkeursbehandeling. Hiertoe werkt het Zorginstituut eerst de uitvoerbaarheid/werkbaarheid uit.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. Met deze afspraak wordt immers samen beslissen en het voorkomen van onnodige zorg gestimuleerd en een handelswijze gegeven aan zorgprofessionals om passende zorg te leveren die bijdraagt aan de transitiedoelen.

Wat is de afspraak:

Het is van groot belang dat alle zorgaanbieders en zorgverleners een reële bijdrage leveren aan de gewenste ontwikkeling in de richting waar de zorg voor staat. Dit gezien de enorme opgave die voor ons ligt, te weten een toegankelijker zorglandschap en beheersing van de arbeidsmarktproblematiek.

Daarbij is ook belangrijk dat de hier te maken afspraken ondersteunend zijn aan het behoud van de basisinfrastructuur van met name de kleinere ziekenhuizen om de toegankelijkheid van zorg ook in de regio te garanderen. Hier ligt uiteraard een relatie met de afspraken over acute zorg.

Het is tegen bovenstaande achtergrond belangrijk dat zorgaanbieders een gelijke uitgangspositie hebben. Enkele voorbeelden: Als de ene zorgaanbieder gehouden is zorg te dragen voor de beschikbaarheid van bepaalde infrastructuur (zowel materieel als personeel) voor bijvoorbeeld acute zorg of intensieve zorg, en de andere niet, dan moet daar een adequaat verschil in vergoeding of anderszins tegenover staan. Als er verschillen zijn in de ‘casemix’ qua zorgzwaarte van de patiënten tussen instellingen, dan moet daar in de tarifering rekening mee worden gehouden. Ook geldt dat afspraken rond opleiden, opleidingsgelden, ANW-diensten, het uitsluitend leveren van zorg die passend is etc. zonder uitzondering moeten gelden voor alle aanbieders, tenzij afgesproken is dat dit niet nodig is. Dat laatste kan bijvoorbeeld het geval zijn omdat niet altijd alle zorgverleners nodig zijn voor ANW-diensten, maar de ANW-zorg moet wel kunnen worden bemenst.

In de verschillende sectoren zijn de vraagstukken rond een evenwichtig speelveld verschillend. Zo ligt het probleem in de wijkverpleging anders dan in de medisch specialistische zorg en daar zijn de vraagstukken weer verschillend van de ggz.

Een belangrijk onderscheid betreft verder het verschil tussen gecontracteerde en niet-gecontracteerde zorg.

Om praktische redenen valt deze afspraak uiteen in twee verschillende onderdelen. Het eerste onderdeel gaat over de verschillen in voorwaarden tussen gecontracteerde en niet-gecontracteerde zorg in met name ggz en wijkverpleging. Het tweede onderdeel richt zich op verschillen in voorwaarden tussen aanbieders in de medisch specialistische zorg. Per onderdeel lichten we hieronder toe wat het probleem is, welke oplossingen zijn aangedragen en welke afspraken we maken om toe te werken naar concrete en effectieve maatregelen.

Wie gaat wat doen:

VWS komt in overleg met partijen uiterlijk Q1 2026 met een samenhangend pakket van maatregelen ter effectuering van de volgende doelen: 1) bevorderen van gecontracteerde zorg, 2) grip op vestiging van niet-gecontracteerde zorg, 3) ontmoedigen van niet-gecontracteerde zorg waar dat nodig is voor de beweging uit het IZA en AZWA⁴⁶, 4) het creëren van een gelijk speelveld tussen msz aanbieders op het gebied van planbare zorg.

Dit pakket bestaat in beginsel uit de in dit fiche beschreven maatregelen. Wanneer die onverhoopt onvoldoende doelbereik realiseren zal VWS in overleg met partijen aanvullende maatregelen formuleren om de doelen te bereiken.

VWS zal voor beide onderdelen samen met de betrokken partijen via een quick scan de problemen kwalitatief en kwantitatief duiden. Tegelijk worden de hieronder genoemde oplossingen tegen het licht gehouden.

Partijen spreken af in ieder geval de oplossingen door te voeren die in de besprekingen in het bestuurlijk overleg naar voren zijn gekomen en in onderstaande worden benoemd. Dit tenzij bij de uitwerking zou blijken dat de nadelen groter zijn dan de voordelen of dat blijkt dat de beoogde doelen onvoldoende kunnen worden bereikt. Die uitwerking zal op objectieve transparante wijze plaatsvinden en waar nodig zal de NZa worden betrokken, daar waar relevant zal de NZa om een uitvoeringstoets worden gevraagd. Het besluit welke oplossingen gezien de uitwerking doorgevoerd kunnen worden zal door VWS worden genomen gehoord de betrokken veldpartijen en in overleg met de NZa.

Bij de uitwerking worden de afzonderlijke maatregelen getoetst op

• bijdrage aan toegankelijkheid, betaalbaarheid en arbeidsmarktproblematiek van zorg;

• effectiviteit en proportionaliteit om het probleem op te lossen;

• de juridische haalbaarheid;

• administratieve lasten.

Ook wordt een toets gedaan op de effecten van het geheel aan voorgestelde maatregelen, omdat de geselecteerde maatregelen uiteindelijk in samenhang moeten worden bezien. De maatregelen kunnen de vorm krijgen van bindende afspraken en/of (aanpassing van) regelgeving door de overheid.

Onderdeel 1: Eerlijke bijdrage van gecontracteerde en niet-gecontracteerde zorgaanbieders, met bijzondere aandacht voor de ggz en wijkverpleging:

Probleem:

• Er zijn niet-gecontracteerde zorgaanbieders die zich in onevenredige mate richten op de patiënten met een relatief lichte zorgvraag, onvoldoende meedoen aan regionale samenwerkingsafspraken, zich onttrekken aan ANW-diensten of relatief veel niet-passende of ondoelmatige zorg leveren. Bijvoorbeeld: niet-gecontracteerde zorgaanbieders die zich onttrekken aan de IZA/AZWA afspraken, waaronder afspraken over blended/hybride en in groepen behandelen in de ggz. Dit brengt het risico met zich mee van personeelsverloop van de gecontracteerde naar de niet-gecontracteerde zorg. Het maakt werken in de niet-gecontracteerde setting aantrekkelijker.

• Zorgverzekeraars die onvoldoende instrumenten hebben om hier goed op te kunnen sturen.

Te toetsen oplossingen:

• Het (her-)introduceren van een vergunningplicht die strengere eisen stelt met betrekking tot onder andere regionale samenwerking, de invulling van ANW-diensten, crisisdiensten en het aanleveren van informatie over wachtlijsten en de kwaliteit van zorg, en handhaving);

• Het inzetten van artikel 12 van de Zvw, dat houdt in via een AMvB aanwijzen van vormen van zorg waar een overeenkomst voor nodig is om de zorg te mogen leveren;

• Het reguleren van de prestaties waarbij rekening gehouden zou moeten worden met de verschillende bijdrage aan de opgave, verschillen in de zorgzwaarte en verschillende gemiddelde kosten tussen de verschillende typen zorgaanbieders (tariefdifferentiatie daar waar er sprake is van gereguleerde tarieven);

• Het inzetten van een coulanceverbod en het verbieden van reclame-uitingen daarover. Bij coulance gaat het om het kwijtschelden of overnemen van zorgkosten die niet door de zorgverzekeraar worden vergoed;

• Het inzetten op wettelijke mogelijkheden voor zorgverzekeraars om controles te doen bij niet-gecontracteerde zorgaanbieders;

• Het breder inzetten van machtigingen bij niet-gecontracteerde zorgaanbieders.

• Naast de genoemde maatregelen, zal VWS onderzoeken welke wettelijke ruimte er is of kan worden gecreëerd om de vergoeding te verlagen algemeen, en voor die aanbieders van niet-gecontracteerde zorg die zich ten onrechte onttrekken aan redelijke voorwaarden voor het leveren van zorg zoals die ook voor gecontracteerde aanbieders gelden.

Onderdeel 2: Eerlijk speelveld in de Medisch Specialistische Zorg:

VWS zal samen met de NZa, ZN, NVZ, NFU, ZKN, FMS, V&VN en Patiëntenfederatie kwalitatief en kwantitatief de relevante onderdelen van het speelveld binnen de medisch specialistische zorg in kaart brengen. Daarbij wordt naar de volle breedte van de medisch specialistische zorg gekeken. Daarbij kent het onderzoek gezien de looptijd tot einde van het eerste kwartaal van 2026 wel zijn beperkingen.

Speciale aandacht zal worden besteed aan de verschillen op het speelveld tussen de verschillende soorten (grotere en kleinere) ziekenhuizen, de zelfstandige behandelcentra van ziekenhuizen, en zelfstandige behandelcentra. Hieraan zullen deze partijen medewerking verlenen en in onderlinge afstemming, zonder terughoudendheid inzicht in de benodigde cijfers geven. Benadrukt zij dat zowel de ‘reguliere’ ziekenhuizen als zelfstandige behandel centra nodig zijn om de zorg toegankelijk, betaalbaar en innovatief te houden. Daarbij is contractering en in sommige gevallen ook regulering nodig om de benodigde infrastructuur overeind te houden en oneerlijke concurrentie te voorkomen.

Probleem:

• Verschillen in casemix qua zorgzwaarte van patiënten tussen sommige ziekenhuizen en sommige zelfstandige behandelcentra worden onvoldoende weerspiegeld in tariefstelling;

• Verschillen in de infrastructuur die beschikbaar gehouden moet worden voor acute zorg en intensieve zorg wordt onvoldoende weerspiegeld in de tarifering tussen sommige (locaties van) ziekenhuizen en tussen sommige ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra.

• Verschillen in de mate waarin ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra participeren in ANW diensten en opleidingen van zorgpersoneel.

Te toetsen oplossingen:

• Het differentiëren van de prestaties (betaaltitels) in de bekostiging van de medisch specialistische zorg zodat in de contractering tarieven overeengekomen kunnen worden die beter aansluiten bij de verschillen in geleverde zorg en organisatie tussen de verschillende typen zorgaanbieders.

• Uiteraard laat dat onverlet dat sommige van de oplossingen zoals genoemd onder onderdeel 1 ook hier van toepassing kunnen zijn.

Relatie met overige afspraken

Voor zowel onderdeel 1 als onderdeel 2 geldt dat de gesignaleerde problemen en gesuggereerde oplossingen onderdeel zijn van een breder vraagstuk over een evenwichtig en toegankelijk zorglandschap. In dit akkoord zijn ook andere afspraken gemaakt die bijdragen aan een evenwichtig en toegankelijker zorglandschap, zoals:

• B3: Versterken van de lerende omgeving: opleiden en ontwikkelen als vanzelfsprekendheid;

• C1: We zorgen dat mensen met urgente problemen sneller zorg ontvangen;

• C3: Transparantie: actieve zorgbemiddeling mogelijk maken en inzicht in wachtlijsten verbeteren;

• C6: Verbeteren toegankelijkheid van de ggz

• D1: Medisch specialistische zorginstellingen gaan samenwerken in netwerken en zij verbinden hun aanbod via de regioplannen aan de zorgvraag;

• D2: De versterking van de eerstelijnszorg wordt structureel geborgd;

• D7: We zorgen voor voldoende participatie voor de invulling van avond-, nacht-, weekend- en crisisdiensten.

Wat is het tijdpad:

Uiterlijk in Q1 van 2026 worden de uitkomsten van de quick scans op onderdeel 1 en 2 opgeleverd aan het BO IZA/AZWA met het oog op de besluitvorming over de te nemen concrete en effectieve maatregelen.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting toeneemt door deze afspraak. Onduidelijk wat de maatregelen precies zullen zijn, maar met de huidige denkrichting is regeldruk te verwachten.

Wat is de afspraak:
We zorgen voor betere toegang tot bestaande geneesmiddelen voor patiënten, en goede zorg bij tekorten, door met de partijen uit de farmaceutische zorg structurele afspraken te maken. Denk bijvoorbeeld aan verbeteringen in de inkoop van geneesmiddelen, betere informatie en begeleiding voor patiënten bij tekorten, het zoveel als mogelijk voorkomen van extra kosten voor patiënten bij tekorten, en het verminderen van administratieve lasten en kosten voor zorgaanbieders.

De afspraak is gericht op het beschikbaar maken en houden van bestaande geneesmiddelen. Dit is essentieel voor de toegankelijkheid van alle zorg waar geneesmiddelen onderdeel van uitmaken. Daarnaast heeft de afspraak een positieve impact op de arbeidscapaciteit van zorgverleners die nu ondanks de tekorten van geneesmiddelen toch goede patiëntenzorg blijven leveren. De afspraak draagt op verschillende vlakken bij aan het vrijspelen van zorgpersoneel voor zorgtaken, onder andere door het terugdringen van administratieve lasten, door duidelijker informatie voor zorgverleners en patiënten en uiteraard ook doordat een betere beschikbaarheid van geneesmiddelen minder regelwerk en minder vervangende, vaak zwaardere, zorg betekent.

Wie gaat wat doen:
De AZWA-partijen en de partijen uit het BO Extramurale Farmacie (Patiëntenfederatie, NHG, KNMP, ASKA, NApCo, Optima Farma, FMS/NVZA, VIG, Bogin, GLN, BG Pharma, LHV, VWS, NVZ, NFU en ZN) zorgen voor betere toegang tot bestaande geneesmiddelen voor patiënten en goede zorg bij tekorten door gezamenlijk gedragen bestuurlijke afspraken gericht op betere beschikbaarheid van geneesmiddelen te maken. Dit vindt plaats binnen de bestaande overlegstructuur BO EF waar de afspraken inhoudelijk worden geconcretiseerd. Genoemde partijen committeren zich aan de afspraken die in dit verband gemaakt worden en nemen ieder hun verantwoordelijkheid om de gemaakte afspraken na te komen. Zij zijn hierop aanspreekbaar. De afspraken gaan in ieder geval over de onderstaande punten:

1. Koepels van apothekers, zorgverzekeraars, voorschrijvers, patiënten en het ministerie van VWS maken afspraken t.b.v. duidelijke informatie voor patiënten over de gevolgen van een tekort.

2. We dringen administratieve lasten terug voor voorschrijvers en apothekers die het gevolg zijn van tekorten, bijvoorbeeld door afspraken tussen koepels van zorgverleners onderling of van zorgverzekeraars. Zo maken we meer tijd vrij voor patiëntenzorg. Dit is in lijn met de bestaande werkagenda van de Regiegroep Aanpak Regeldruk en in aansluiting met de AZWA afspraak A1 “We ontlasten medewerkers door doorbraakprojecten die regeldruk verminderen op te schalen”.

3. Koepels van apothekers, voorschrijvers, patiënten, ziekenhuizen en het ministerie van VWS hebben het voornemen om te komen tot afspraken over de juridische verankering van afspraken over farmacotherapeutische substitutie door de apotheker van geneesmiddelen bij tekorten.

4. De koepels van apothekers, ziekenhuizen, zorgverzekeraars, groothandels, leveranciers en het ministerie van VWS stellen in 2025 een inkoopleidraad beschikbaarheid geneesmiddelen op. Het doel van de leidraad is om ongewenste effecten in de keten op de beschikbaarheid van geneesmiddelen te voorkomen.

5. De koepels van zorgverleners, ziekenhuizen, zorgverzekeraars, patiënten, groothandels, leveranciers en het ministerie van VWS maken afspraken over een goed afgestemde en snelle reactie op (dreigende) tekorten. Voor het slagen van deze afspraken zijn sub-afspraak a) en b) een randvoorwaarde, deze worden daarom met voorrang opgepakt. De afspraken gaan over:

1. het opstellen van uniforme definities, bijvoorbeeld over wanneer een geneesmiddel als niet beschikbaar wordt beschouwd,

2. het versnellen en verbeteren van data-uitwisseling,

3. het verminderen van risico’s bij het melden van (dreigende) tekorten en bij het uitwisselen van data hieromtrent voor leveranciers en andere partijen in de keten,

4. snelle aanpassing van de vergoeding door zorgverzekeraars bij een tekort én frequente update van de informatie hierover in informatiesystemen zoals de G-standaard,

5. een praktische en eenduidige taak- en rolverdeling tussen de spelers in de keten, van leverancier tot en met de apotheek.

6. Bij al deze onderwerpen houden we rekening met bestaande trajecten die al lopen.

6. De koepels van apothekers, apotheekhoudende huisartsen, zorgverzekeraars, groothandels en leveranciers maken uniforme afspraken over de uitverkooptermijn van producten bij wisseling van preferent product en eventueel in nader te bepalen andere situaties. We maken ook afspraken over gelijkgericht handelen tijdens de verlengde uitverkooptermijn. Hiermee verminderen we het risico op tekorten door uitverkoop of door opstartproblemen.

Wat is het tijdspad:
De partijen leggen in Q2 2025 een bestuurlijk gedragen set afspraken vast (‘de penlijst’). De afspraken worden verder geconcretiseerd tot een Werkagenda, die wordt vastgesteld in Q4 van 2025.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

Uit de kwalitatieve inschatting van de regeldrukeffecten van deze afspraak blijkt dat de regeldruk naar verwachting afneemt door deze afspraak. De afspraak raakt aan de regeldruk in de apotheekzorg, msz, ggz, wijkverpleging en huisartsenzorg.

Dit jaar gaat er zo’n 109 miljard euro om in de zorg. Hoewel verreweg het grootste deel van de zorgaanbieders en zorgverleners met de beste intenties goed werk verrichten, trekt een sector waar veel geld in omgaat ook mensen met kwalijke bedoelingen aan. Het is nog te gemakkelijk om met slechte intenties een zorgbedrijf te starten of frauderende praktijken voort te zetten. Wat het extra zorgelijk maakt is dat jeugdigen, cliënten en patiënten de dupe worden van zorgfraude en georganiseerde criminaliteit. Zij krijgen minder, verkeerde of geen zorg die zij wel nodig hebben. Fraude en zorgverwaarlozing zijn nauw met elkaar verbonden. Zorgfraude en criminaliteit in de zorg raakt ook de veiligheid van de medewerkers in de verschillende zorgdomeinen.

Fraude in de zorg is een probleem van ons allemaal. Alle partijen steunen de ambitie dat de zorgfraude steviger aangepakt moet worden en dat eenieder een verantwoordelijkheid heeft en een bijdrage kan leveren om fraude te voorkomen en te stoppen. Dat vraagt van iedereen: van patiënt en cliënt tot goedwillende collega zorgaanbieder, van inkoper van zorg tot toeleverancier, van de overheid en van alle betrokkenen, onder andere dat we alert zijn op ongebruikelijke praktijken, vermoedens van misstanden melden en het vermogen van de sector om zich tegen ondermijnende activiteiten te weren, vergroten. En dat we malafide/criminele zorgverleners zoveel mogelijk aan de voorkant weren.

Een doeltreffende aanpak van zorgfraude vraagt naast algemene maatregelen om een risicogestuurde, (sector)gerichte benadering. Dit om de goedwillende zorg- en hulpverleners niet te laten lijden onder de kwaadwillenden. Iedereen realiseert zich dat maatregelen gericht op het aanpakken van fraude en meer toezicht op gespannen voet staat met de ambitie om de administratieve lasten in de zorg te beperken. Daarom moet er bij alle relevante maatregelen goed gekeken worden naar de proportionaliteit en impact ook op de kleinere zorgaanbieders. Tegelijkertijd geeft het stellen van meer eisen aan de toetreding van zorgaanbieders de mogelijkheid om na toetreding een verlichting aan te brengen in het toezicht en de verantwoordingseisen. Als het beter lukt aan de voorkant kaf en koren van elkaar te scheiden, dan kunnen we meer ruimte geven aan het koren.

Er zijn al diverse maatregelen in gang gezet om misbruik van zorggeld tegen te gaan. Zo ligt het wetsvoorstel Wet integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders momenteel bij de Tweede Kamer. Dit voorstel introduceert nieuwe voorwaarden voor winstuitkeringen door zorg- en jeugdhulpaanbieders die winst mogen uitkeren. Deze voorwaarden zullen ook van toepassing zijn op onderaannemers die winst willen uitkeren.

Wat is de afspraak:

• Het kunnen aanpakken van fraude is natuurlijk in de allereerste plaats afhankelijk van het kenbaar zijn daarvan. Daarom krijgen de regiotafels die er in het kader van het IZA/AZWA zijn ook een signalerende en agenderende functie. In de regio zijn vermoedens over mogelijke misstanden en zorgen over kwetsbaarheden het beste bekend. Door dit als onderwerp te agenderen op de regiotafels worden partijen zoals verzekeraars en gemeenten die deelnemen in het Informatieknooppunt zorgfraude (IKZ) in staat gesteld om deze vermoedens te delen met bijvoorbeeld het IKZ.

• Branche- en beroepspartijen in de zorg hebben een belangrijke rol in het bevorderen van een betrouwbare en transparante zorgsector. Ze kunnen bijdragen aan het vergroten van het bewustzijn en de weerbaarheid tegen frauduleuze en ondermijnende praktijken door het informeren van hun leden. De verantwoordelijkheid voor toezicht en handhaving ligt bij andere partijen dan branche- en beroepsorganisaties, maar branche- en beroepsorganisaties kunnen wel een ondersteunende rol spelen door samenwerking en kennisdeling te bevorderen en de sector actief te ondersteunen in het herkennen en tegengaan van misstanden. Branche- beroepsorganisaties hebben een rol in het vergroten van de alertheid en weerbaarheid van de sector door o.a. het actief informeren van leden o.b.v. signalen van de toezichthouders en het ontwikkelen van initiatieven.

• Er wordt verkend of een beroepenregister een rol kan spelen bij het tegengaan van fraude rondom diploma’s en certificaten. V&VN en Brancheorganisaties Zorg (BoZ) onderzoeken samen in hoeverre een dergelijk register hierin mogelijk van betekenis kan zijn, welke aandachtspunten daarbij komen kijken en onder welke voorwaarden dit eventueel vorm zou kunnen krijgen. De uitkomsten van deze verkenning worden meegenomen in het verdere uitwerken van het plan van aanpak.

• Zorgaanbieders dragen bij aan het voorkomen van fraude door strikt te toetsen op de juiste kwalificaties van nieuwe medewerkers en bij de inzet van onderaannemers.

• We willen voorkomen dat mensen met kwalijke bedoelingen een zorgbedrijf (her)starten. VWS zal onder andere na overleg met de TIZ-partijen en het CIBG bezien of en op welke punten de huidige vergunning- en meldingsplicht verbreed en verdiept kan en moet worden. Het uitgangspunt hierbij is dat eerst gekeken wordt of het huidige (wettelijke) instrumentarium volstaat en daar waar nieuwe wetgeving noodzakelijk is dat dit op een risicogerichte, proportionele wijze plaatsvindt. De mogelijke verbreding heeft betrekking op de uitbreiding naar onderaannemers en naar het domein van de jeugdzorg. In het verlengde hiervan zal verkend worden of een vergunningplicht in het Wmo-domein opportuun is. De verdieping gaat over het stellen van aanvullende voorwaarden bij de vergunningverlening. Daarbij kan ook worden gedacht aan het verplicht stellen van een VOG voor bestuurders al dan niet binnen specifieke risicogroepen. Daarbij hoort verder het gerichter en vaker inzetten van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Wet Bibob).

• De toetsing van het al dan niet voldoen aan de eisen bij een vergunningaanvraag of een melding zal worden verscherpt in overleg met onder meer het CIBG, de IGJ en de NZa. Ook zal worden onderzocht of er een verplichting moet komen om bestuurswisselingen te melden. Tevens wordt bezien of de huidige regelgeving rond het intrekken van een vergunning en het kunnen openbaar maken van zo’n intrekking volstaat of dat aanvullende regelgeving nodig is.

• Op basis van risicoanalyses worden beoogde nieuwe en herstartende zorgaanbieders intensiever getoetst/gecontroleerd door betrokken partijen. Hierbij werkt eenieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid samen. Het gaat daarbij in ieder geval om de IGJ, NZa, CIBG, zorginkopende partijen en de Kamer van Koophandel. De toezichthouders zullen hun krachten op het gebied van fraudebestrijding verder bundelen en waar nodig de verdeling van taken en bevoegdheden verder verhelderen.

• Met de inwerkingtreding van de Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg (Wbsrz) is de grondslag ontstaan voor een Waarschuwingsregister zorgfraude. De VNG, ZN en VWS maken nadere afspraken over de implementatie waaronder afspraken over het beheer, de financiering en governance. Na de totstandkoming en in beheername bewerkstelligen VNG en ZN het gebruik van het register door respectievelijk gemeenten en zorgverzekeraars.

• De Stichting IKZ is per 1 januari 2025 operationeel en gegevensdeling zit in de opstartfase. Uiterlijk 1 januari 2026 melden alle deelnemende partijen (waaronder zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten) signalen van fraude in de zorg aan de stichting IKZ conform de vereisten van de Wbsrz.

• Het toezicht binnen de Jeugdhulp en Wmo2015 zal verder worden verstevigd en geprofessionaliseerd. Dat krijgt onder andere zijn beslag met een stimuleringsprogramma. In het stimuleringsprogramma zal onder andere aandacht zijn voor landelijke contractstandaarden, het opleiden van toezichthouders, handhaving en de wijze waarop gemeenten de juiste afwegingen kunnen maken bij het inrichten van het toezicht op de Wmo. Ook wordt ingezet op het door ontwikkelen van de expertisefunctie van de VNG ten behoeve van alle gemeenten. De inhoudelijke randvoorwaarden voor het Wmo en Jeugdhulptoezicht moeten op orde zijn. VWS doet samen met de VNG daar onderzoek naar. Daarbij is expliciete aandacht voor de vergunningplicht en het maximaliseren van winst.

• De toezichthouders en opsporingsinstanties zullen in staat worden gesteld door uitbreiding van de capaciteit om het aantal zaken van zorgfraude dat zij bestuursrechtelijk en strafrechtelijk kunnen oppakken te vergroten. VWS zal wetgeving ter hand nemen om de bestuursrechtelijke handhaving op spooknota’s door de NZa mogelijk te maken.

• De toezichthouders en zorgverzekeraars zullen samen met VWS, in overleg met de Regiegroep Aanpak Regeldruk, een plan opstellen hoe op basis van meer vertrouwen de controle en verantwoordingseisen kunnen worden verlicht en wat nodig is om dit ten uitvoer te brengen.

• VWS zal in overleg met de NZa en zorgverzekeraars verkennen of en hoe de declaratievoorschriften kunnen worden aangepast, zodat het vermelden van de AGB-code en naam van een onderaannemer verplicht wordt op declaraties.

• Overige maatregelen rondom de ongecontracteerde zorg die ook bijdragen aan de aanpak van zorgfraude, staan vermeld in E4.

• Tot slot: zoals recent ook nog eens is bevestigd in de Taskforce Integriteit Zorgsector (TIZ) kan de ketensamenwerking tussen de verschillende partijen betrokken bij de aanpak van fraude in de zorg worden versterkt. Partijen spreken af dit ook daadwerkelijk te gaan doen, de voortgang daarvan te agenderen in het bestuurlijk overleg TIZ en elkaar er ook op aan te spreken.

Wie gaat wat doen:

• Bovenstaande acties krijgen onder meer een plek in een plan van aanpak dat in het BOTIZ zal worden voorbereid. Dit plan van aanpak moet eind 2025 gereed zijn inclusief duidelijkheid over op welke van de twee overlegtafels, BO IZA/AZWA en BO TIZ, de monitoring van de afspraken efficiënt plaatsvindt.

Wat is het tijdpad:

Eind 2025 zijn bovenstaande afspraken in concrete plannen van aanpak uitgewerkt en gereed. De uitvoering van een aantal afspraken hoeft daar overigens niet op te wachten.

Wat zijn de regeldrukeffecten:

De regeldrukeffecten zijn afhankelijk van eventuele extra (wettelijke) maatregelen. Het uitgangspunt is de eventuele regeldruk proportioneel en zo beperkt mogelijk te houden.