Preview document (🔗 origineel)

---

Aanleiding

Notitie EU-rapporteur over behandelvoorstel EU-voorstel voor EU-klimaatdoel 2040

aan Leden en plv. leden van de vaste commissie voor K&GG

in afschrift aan Leden en plv. leden van de vaste commissie voor EUZA

van Wytske Postma (NSC)

datum 26 augustus 2025

onderwerp behandelvoorstel EU-voorstel voor EU-klimaatdoel 2040

te betrekken bij Procedurevergadering K&GG d.d. 2 september 2025

• Op 2 juli jl. heeft de Europese Commissie (hierna: Commissie) het langverwachte EU-voorstel voor een EU-klimaatdoel voor 2040 uitgebracht. Dit EU-voorstel is door de commissie K&GG prioritair verklaard.

• Het ministerie van K&GG heeft aangegeven dat de Kamer zo spoedig mogelijk (begin september) het BNC-fiche met daarin de Nederlandse inzet op het recente EU-voorstel voor een EU-klimaatdoel voor 2040 zal ontvangen.

• De verwachting is dat de besluitvorming binnen de Raad snel zal verlopen, mede gelet op het feit dat in november de VN-klimaatconferentie COP30 plaatsvindt. Het Deense voorzitterschap streeft naar een akkoord in de Milieuraad van 18 september 2025; waarschijnlijker is het dat dit pas in de Milieuraad van 21 oktober 2025 zal gaan lukken.

• Op 6 februari 2024 had de Commissie ook al een mededeling met daarin de aanbeveling voor 90% als reductiedoelstelling in 2040 uitgebracht. Over deze mededeling heeft het kabinet op 15 maart jl. een BNC-fiche uitgebracht.

• Tijdens de procedurevergadering EZK van 23 januari 2024 ben ik benoemd tot EU-rapporteur over het 2040-klimaatdoel van de EU.

• Over de mededeling uit 2024 over het EU-klimaatdoel voor 2040, heeft de commissie K&GG (toen nog EZK) op 21 maart 2024 een apart (commissie)debat gevoerd. In het erop volgende tweeminutendebat, eveneens op 21 maart 2024, zijn meerdere moties over het 2040-doel aangenomen.

• Via deze notitie ontvangt u een behandelvoorstel.

Beslispunten

• Het BNC-fiche over het EU-voorstel voor een EU-klimaatdoel voor 2040 na ontvangst agenderen voor een apart schriftelijk overleg en dit nog voor de Milieuraad van 18 september 2025 te laten plaatsvinden.

• Via Parlement en Wetenschap het verzoek indienen voor het uitvoeren van een EU-wetenschapstoets naar de impact van het EU-voorstel voor een EU-klimaatdoel voor 2040 voor Nederland en te verzoeken de bevindingen van deze toets binnen 6 weken naar de Kamer toe te sturen.

Toelichting

Behandelmogelijkheden voor de Kamer

De Kamer heeft verschillende mogelijkheden voor de behandeling van een EU-voorstel. Hieronder wordt ingegaan op a) de behandeling van de Nederlandse inzet, b) directe beïnvloeding door de Kamer op Europees niveau en c) het organiseren van kennisactiviteiten.

1. Behandeling Nederlandse inzet

• De Nederlandse inzet bij een EU-voorstel wordt beschreven in het BNC-fiche. Voor de inhoudelijke behandeling van dit BNC-fiche ligt het voortouw bij de commissie K&GG (klimaatbeleid). Besluitvorming over dit EU-voorstel zal in de Milieuraad plaatsvinden. De behandeling van de Nederlandse inzet in deze Raadsformatie vindt plaats binnen de commissie IenW.

• De Kamer zal het BNC-fiche over dit EU-voorstel conform de vaste EU-informatieafspraken met het kabinet binnen zes weken na publicatie van het EU-voorstel ontvangen. Het Ministerie van K&GG heeft aangegeven dat het BNC-fiche zo spoedig mogelijk aan de Kamer wordt gezonden.

• Om eerst over de Nederlandse inzet te spreken voordat de minister deelneemt aan Europese onderhandelingen, kan uw commissie besluiten tot het instellen van een behandelvoorbehoud. Dit moet binnen twee maanden nadat een nieuw EU-voorstel uitkomt worden geplaatst, waarna er binnen vier weken een debat met de minister wordt georganiseerd.

2. Directe beïnvloeding op Europees niveau

Nationale parlementen hebben daarnaast de volgende instrumenten om directe invloed uit te oefenen op Europese besluitvorming:

Subsidiariteitstoets

• Nationale parlementen kunnen een gele kaart trekken als ze van mening zijn dat een EU-voorstel ongewenst bevoegdheden overdraagt van het nationale naar het Europees niveau. Dit heet formeel een subsidiariteitsbezwaar.

Politieke dialoog met Europese Commissie

• Indien uw commissie haar positie wil delen met de Europese Commissie over het EU-voorstel dan kan dat via de politieke dialoog, een briefwisseling. De Kamer kan ook vragen stellen aan de Commissie.

EU-rapporteur(s)

• Uw commissie kan rapporteurs aanstellen voor een specifiek EU-voorstel waarbij deze leden het mandaat krijgen om bijvoorbeeld informatie over het voorstel te verzamelen of het Kamerstandpunt uit te dragen en andere parlementen te beïnvloeden.

3. Kennisactiviteiten organiseren

• Voor meer kennis over de inhoud van het voorstel en de implicaties ervan in de praktijk kan uw commissie desgewenst een kennisactiviteit organiseren, zoals een rondetafelgesprek of een technische briefing.

4. EU-wetenschapstoets (pilot)

• De EU-wetenschapstoets is net ontwikkeld en bevindt zich in de pilotfase. De EU-wetenschapstoets is deels gebaseerd op de al bestaande wetenschapstoets. De EU-wetenschapstoets komt erop neer dat twee of drie wetenschappers een snelle onafhankelijke toets uitvoeren naar de effecten specifiek voor Nederland van dit EU-voorstel en daar uw commissie kort & bondig over informeren.

Advies: In overweging nemen via Parlement en Wetenschap het verzoek in te dienen voor het uitvoeren van een EU-wetenschapstoets naar de impact van het EU-voorstel voor een EU-klimaatdoel voor 2040 voor Nederland. Uw EU-rapporteur is bereid op te treden als begeleider van de deze EU-wetenschapstoets.

Inhoudelijke toelichting op het EU-voorstel

Europese Commissie stelt EU-klimaatdoel voor 2040 voor, met 90% als reductiepercentage; biedt tevens de mogelijkheid om 3% van dit doel via internationale carbon credits te behalen

In de Europese Klimaatwet uit 2021 was al bepaald dat er nog een tussendoel voor 2040 zou worden opgenomen, naast de al juridisch verankerde doelen voor 2030 (-55%) en 2050 (klimaatneutraliteit). De Commissie heeft in het wetgevende voorstel voor een EU-klimaatdoel voor 2040, dat zal worden opgenomen in de Europese klimaatwet, ook nieuwe elementen toegevoegd, waarvan het de belangrijkste is de mogelijkheid is om (vanaf 2036) tot 3% van deze doelstelling te behalen via internationale carbon credits.

Raad: eerste compromistekst al op tafel, beperkte aanpassingen in tekst doorgevoerd

Het Deense voorzitterschap heeft op 31 juli jl. een eerste compromistekst uitgebracht, die op ambtelijk niveau zal worden besproken. Ook is al bekend dat een eerste discussie op ministerieel niveau op een extra ingelaste Milieuraad op 18 september 2025 zal plaatsvinden. Dit heeft alles te maken met dat dit dossier voor het Deense voorzitterschap een prioriteit is en in november 2025 COP30 plaatsvindt. De compromistekst is terug te vinden op het EU Delegates Portal onder document nummer (11685/1/25 REV1) en heeft een vertrouwelijke (Limité) status. In de compromistekst, met daarin slechts beperkte aanpassingen, wordt steviger benadrukt dat de uitvoering aandacht vereist en een versterkt “enabling framework” nodig is, om te zorgen dat de juiste randvoorwaarden aanwezig zijn om de energietransitie te doen besluiten. Ook wordt opgeroepen met meer gedetailleerde impact assessments te komen en daarbij ook de nationale klimaatplannen van de lidstaten te gebruiken en de impact op de concurrentiekracht en energiekosten te onderzoeken. Aan het gebruik van internationale carbon credits wordt een voorwaarde toegevoegd: deze mogen niet gebruikt worden binnen het EU ETS.

Europees Parlement: rapporteur stelt voor om het 2040-doel te verwerpen

In het Europees Parlement moeten de besprekingen over het EU-klimaatdoel voor 2040 nog van start gaan. Wel is er een rapporteur benoemd (de Tsjech Ondřej Knotek van de fractie Patriots for Europe). Ook heeft de rapporteur al een concept-positie opgesteld, waarin wordt voorgesteld het 2040-doel te verwerpen. Bij de motivatie om géén 2040-doel vast te stellen, wordt verwezen naar de interne en externe veiligheidsdreigingen, economisch uitdagingen en onzekere geopolitieke situatie. De rapporteur noemt verder een EU-klimaatdoel voor 2040 “meer een ideologisch experiment zonder degelijke onderbouwing en al zeker geen realistisch plan.” Ook verwijst hij naar de VS en China, die volgens de rapporteur achterblijven bij het klimaatbeleid dat de EU in gang heeft gezet.

Europese Adviesraad van Klimaatwetenschappers tegen internationale carbon credits

Op 2 juni jl. kwam de Europese Adviesraad van Klimaatwetenschappers met een reactie op het bericht dat de Europese Commissie internationale carbon credits wil toelaten om een deel van het EU-klimaatdoel voor 2040 mee te kunnen behalen: naast dat het vasthoudt aan diens advies om een doelstelling van 90-95% reductie vast te stellen, adviseert het ook om de doelstelling geheel te behalen met zelf ondernomen klimaatactie (“domestic reductions”) en dus zonder toelating van international carbon credits. Door enkel “domestic reductions” toe te laten wordt de bijdrage van de EU eerlijker en is het in het strategisch belang van de EU om financiële middelen voor klimaatactie binnenlands te investeren, om zo de uitrol van schone technologie in de EU zelf verder aan te jagen.

Reeds verschillende moties aangenomen over 2040-klimaatdoel EU

EU-rapporteur Postma heeft op 15 maart 2024 een tussenrapportage over het 2040-klimaatdoel van de EU verzonden. Over de mededeling uit 2024 met daarin de aanbeveling van de Europese Commissie voor een EU-klimaatdoel voor 2040 van 90%-reductie, heeft de commissie K&GG op 21 maart 2024 een apart (commissie)debat gevoerd. In het erop volgende tweeminutendebat, eveneens op 21 maart 2024, zijn tevens meerdere moties over het 2040-klimaatdoel aangenomen. Een van de moties die werd aangenomen is de motie Erkens, die de regering verzoekt om in Brussel aan te geven dat voor Nederland bij een potentieel EU-klimaatdoel voor 2040 een stevig uitvoeringspakket randvoorwaardelijk is. Een andere aangenomen motie, de motie Teunissen-Kröger, verzoekt de regering in Europees verband ervoor te pleiten om in de uitwerking van de klimaatdoelen transparant te zijn over respectievelijk het aandeel emissiereductie, landgebruik en CCS/CCU. Een motie van het lid Van Houwelingen om de regering te verzoeken af te zien van de 2040-doelstellingen en de energietransitie juist te vertragen/pauzeren, ten minste totdat het stroomnet de transitie daadwerkelijk aankan, werd verworpen