Memorie van toelichting
Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Miljoenennota)
Memorie van toelichting
Nummer: 2025D39552, datum: 2025-09-16, bijgewerkt: 2025-09-29 11:53, versie: 3 (versie 1, versie 2)
Directe link naar document (.pdf), link naar pagina op de Tweede Kamer site, officiële HTML versie (kst-36820-XIII-2).
Gerelateerde personen:- Eerste ondertekenaar: V.P.G. Karremans, minister van Economische Zaken
Onderdeel van kamerstukdossier 36820 XIII-2 Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Miljoenennota).
Onderdeel van zaak 2025Z16989:
- Indiener: V.P.G. Karremans, minister van Economische Zaken
- Voortouwcommissie: vaste commissie voor Economische Zaken
- 2025-09-17 13:45: Aanvang middagvergadering: Regeling van werkzaamheden (Regeling van werkzaamheden), TK
- 2025-09-22 14:00: Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van BZK (VII), EZ (XIII) en J&V (VI) voor zover het onderwerpen betreft die zien op digitalisering voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met Miljoenennota) (Inbreng feitelijke vragen), vaste commissie voor Digitale Zaken
- 2025-09-22 14:00: Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Miljoenennota) (Inbreng feitelijke vragen), vaste commissie voor Economische Zaken
- 2025-09-30 16:45: Procedurevergadering vaste commissie voor Economische zaken (Procedurevergadering), vaste commissie voor Economische Zaken
- 2025-10-02 22:30: Einde vergadering: STEMMINGEN (over alle resterende punten) (Stemmingen), TK
- 2025-11-25 17:30: Procedurevergadering Economische Zaken (Procedurevergadering), vaste commissie voor Economische Zaken
Preview document (🔗 origineel)
| Tweede Kamer der Staten-Generaal | 2 |
| Vergaderjaar 2025-2026 |
36 820 XIII Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Miljoenennota)
Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING
A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Wetsartikelen 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in:
de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken;
de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.
De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
De Minister van Economische Zaken,
V.P.G. Karremans
B. BEGROTINGSTOELICHTING
1 Leeswijzer
Ondergrenzen toelichtingen
Voor het toelichten van de begrotingsmutaties zijn in deze suppletoire begroting de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.
| < 50 | 1 | 2 |
| => 50 en < 200 | 2 | 4 |
| => 200 en < 1.000 | 5 | 10 |
| => 1.000 | 10 | 20 |
In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.
2 Beleid
2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties
Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025
| Vastgestelde begroting 2025 (incl. ISB's, NvW en amendementen) | 3.275.362 | |
| Belangrijkste suppletoire mutaties | ||
| Mutaties 1e suppletoire begroting 2025 | ||
| Afboeken BAR | 2 | – 81.136 |
| Sec Fund | 3 | 75.000 |
| Weerbaarheid | 2 | 2.265 |
| ETCI | 3 | 10.000 |
| Toekenning PhotonDelta | 2 | 5.380 |
| Eindejaarsmarge Nationaal Groeifonds projecten | 1&2 | 216.012 |
| Eindejaarsmarge Regulier | 41 | 10.665 |
| Kasschuiven Regulier | 1,2&3 | – 45.065 |
| Kasschuiven Nationaal Groeifonds projecten | 1&2 | – 314.109 |
| Loon- en Prijsbijstelling | 41 | 79.529 |
| Overige mutaties | 171.149 | |
| Mutaties Suppletoire Begroting September 2025 | ||
| AI-fabriek | 1 | 39.363 |
| PEGA – AI-fabriek | 1 | 60.000 |
| Bedrijfscasus 2e ISB | 2 | 270.000 |
| Garantie Ondernemersfinanciering Corona | 2 | – 10.000 |
| Loon- en prijsbijstelling KGG | 40 | 25.745 |
| Kasschuif Regulier | – 224.688 | |
| Kasschuif NGF | – 7.718 | |
| Overige mutaties | – 28.303 | |
| Stand suppletoire begroting september 2025 | 3.529.451 |
Toelichting
Eerste suppletoire begroting
Met de 1e suppletoire begroting 2025 zijn onder andere middelen voor de Brexit Adjustment Reserve (BAR) middelen afgeboekt en wordt Sec Fund opgehoogd. De resterende middelen van de BAR zullen niet meer uitgegeven worden. De BAR-regeling is inmiddels gesloten en Nederland heeft de BAR declaratie ingediend bij de Europese Commissie. Voor de Sec Fund is het bedrag opgehoogd om de komende jaren voldoende startups en MKB’ers te kunnen ondersteunen en zo te komen tot succesvolle ontwikkeling van producten die zowel door Defensie als de civiele markt (dual use) afgenomen kunnen worden. Tot slot hebben mutaties plaatsgevonden van een meer technische aard, hierbij te denken aan kasschuiven, toevoegen eindejaarsmarge en Loon- en Prijsbijstelling.
AI-fabriek (incl. PEGA)
In 2026 zet het Kabinet in op de realisatie van een nationale AI-fabriek om bedrijven en onderzoekers gebruik te kunnen laten maken van rekenkracht bij een AI-supercomputer, expertise en data. Dit vergroot de basis voor kennis, innovatie en talent voor de verantwoorde toepassing van AI in het bedrijfsleven, de wetenschap, het onderwijs en de overheid en draagt bij aan de concurrentiepositie van Nederland en Europa. Dit betreft middelen voor de investering in de AI-fabriek vanuit verschillende financieringsbronnen (BZK/ Nij Begun, DEF, OCW, VWS en LVVN). Deze middelen zijn niet in het juiste ritme overgeheveld en worden via kasschuiven naar achter geschoven om te kunnen voldoen aan de uitfinanciering (zie toelichting kasschuiven Regulier). Het parlement wordt op een later moment hierover geïnformeerd alsmede een CW3.1- kader toegestuurd.
Bedrijfssteun
Dit betreft een ISB ten behoeve van een bedrijfscasus. De informatie over deze bedrijfscasus is vertrouwelijk. Beide Kamers zijn middels een vertrouwelijke brief van deze casus op de hoogte gebracht. Het parlement wordt op een later moment hierover geïnformeerd alsmede een CW3.1- kader toegestuurd.
Garantie Ondernemingsfinanciering Corona
Een van de covid-maatregelen was de toevoeging van een coronaluik bij de GO-regeling. Hiervoor werden verwachte uitgaven geraamd. Omdat het uitstaande obligo van deze regeling afneemt kan ook de verwachte uitgaven naar beneden worden bijgesteld met € 10 mln in 2025 en € 10 mln in 2026.
Loon- en prijsbijstelling
Er heeft een overheveling plaatsgevonden tussen KGG en EZ om de loon- en prijsbijstelling juist te verdelen in verband met de herverkaveling. Ook wordt een deel van de prijsbijstelling ingezet ter dekking van problematiek bij de gesharede onderdelen van KGG en EZ.
Kasschuif regulier
Deze reeks bestaat uit de reguliere kasschuiven op de EZ-begroting. De grootste zijn AI-fabriek (PEGA) (€ 60 mln) en AI-fabriek (€ 47,5 mln) en Blended Finance (€ 25 mln). Om de middelen voor de AI-fabriek (PEGA die zijn overgeheveld door BZK) in het juiste ritme te krijgen voor de subsidiebeschikking aan het consortium, worden de kasmiddelen in het juiste ritme geplaatst. Daarnaast wordt het verplichtingenruimte naar voren gehaald in aanloop van de subsidiebeschikking die eind dit jaar wordt verstrekt. De resterende middelen voor de AI- fabriek zijn om dezelfde redenen naar achter geschoven.
Kasschuif NGF
Deze reeks bestaat uit de Nationaal Groeifonds kasschuiven voor projecten op de EZ-begroting. De grootste zijn voor Nationaal Onderwijs Lab AI (NOLAI) (€ 45 mln), ONCODE- PACT(€ 12 mln) en PPS- Beroepsonderwijs (€ 13 mln). Voor de middelen van het NGF-project NOLAI heeft RVO een nieuwe raming gemaakt voor de jaren 2025 en verder. Om deze raming uit te kunnen financieren worden de middelen naar het juiste jaar geschoven.
Overige mutaties
Deze reeks bestaat uit technische mutaties.
Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2025
| Vastgestelde begroting 2025 (incl. ISB's, NvW en amendementen) | 498.336 | |
| Belangrijkste suppletoire mutaties | ||
| Mutaties 1e suppletoire begroting 2025 | ||
| TEK- ontvangsten | 2 | – 23.716 |
| Ontvangsten Bar | 2 | – 121.000 |
| Overige mutaties | 56.385 | |
| Mutaties Suppletoire Begroting September 2025 | ||
| Onttrekking begrotingsreserves | 2 | 200.000 |
| Kasschuif Toekomstfonds | 3 | 10.000 |
| Overige mutaties | 6.889 | |
| Stand suppletoire begroting september 2025 | 626.894 |
Toelichting
Eerste suppletoire begroting
Met de 1e suppletoire begroting 2025 zijn onder andere middelen voor de TEK bijgesteld en zijn er middelen voor de BAR afgeboekt.
Onttrekking begrotingsreserves
In deze post zitten drie onttrekkingen uit de reserves. De BMKB-corona (BMKB-C) module, GO-corona (GO-C) en Klein Krediet Corona (KKC) zijn vervallen op 30 juni 2022, wel wordt nog een kasbuffer aangehouden voor eventuele schades. Door het verval van de regeling is de blootstelling afgenomen. De risicovoorzieningen worden daarom met een ontrekking van respectievelijk € 56,0 mln, € 142,0 mln en € 2 mln verder afgebouwd.
Kasschuiven Toekomstfonds
Voor de Regionale Ontwikkelings Maatschappijen (ROM's) wordt € 10 mln geschoven van 2026 naar 2025. De afgelopen jaren zijn de ontvangsten vanuit de ROMs op deze leningen uit 2020 en 2021 sneller teruggekomen dan origineel geraamd.
Overige mutaties
Deze reeks bestaat uit technische mutaties.
3 Beleidsartikelen
3.1 Beleidsartikel 1 Goed functionerende economie en markten
Budgettaire gevolgen van beleid
| Verplichtingen | 473.257 | 49.667 | 522.924 |
| Uitgaven | 464.131 | – 14.003 | 450.128 |
| Subsidies (regelingen) | 134.025 | – 19.619 | 114.406 |
| Cyber security | 1.667 | 2.681 | 4.348 |
| Subsidiemaatregel telecom Caribisch Nederland | 5.200 | 5.200 | |
| EU-cofinanciering Digital Europe | 12.081 | – 2.350 | 9.731 |
| AI-fabriek | 0 | 500 | 500 |
| NGF – project AiNed | 22.066 | – 2.206 | 19.860 |
| NGF – project Nationaal Onderwijslab | 15.676 | – 9.316 | 6.360 |
| NGF – project 6G | 26.728 | 26.728 | |
| NGF – projecten Subsidie route | 22.207 | 22.207 | |
| Digitale veiligheid | 28.400 | – 8.928 | 19.472 |
| Opdrachten | 37.096 | – 7.244 | 29.852 |
| Onderzoek&opdrachten | 3.745 | – 709 | 3.036 |
| Beleidsvoorbereiding en evaluaties Veiligheid en Frequenties | 4.648 | 215 | 4.863 |
| Digital trust centre | 5.837 | – 1.931 | 3.906 |
| Cyber security | 8.467 | – 693 | 7.774 |
| ICT beleid | 5.328 | 63 | 5.391 |
| CSIRT – DSP | 6.840 | – 4.189 | 2.651 |
| Nationaal Groeifonds | 2.231 | 2.231 | |
| Bijdrage aan agentschappen | 79.490 | 2.686 | 82.176 |
| Bijdrage RVO.nl | 26.058 | 620 | 26.678 |
| Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) | 53.432 | 2.066 | 55.498 |
| Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 208.496 | 10.113 | 218.609 |
| Bijdrage Metrologie | 12.924 | 408 | 13.332 |
| Raad voor de Accreditatie | 656 | 19 | 675 |
| Bijdrage ACM | 899 | 46 | 945 |
| Bijdrage aan het CBS | 194.017 | 9.640 | 203.657 |
| Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 5.024 | 61 | 5.085 |
| Bijdrage Nederlands Normalisatie Instituut | 1.468 | 39 | 1.507 |
| Bijdrage aan internationale organisaties | 3.556 | 22 | 3.578 |
| Ontvangsten | 43.906 | 0 | 43.906 |
| Ontvangsten ACM | 162 | 162 | |
| Ontvangsten High Trust | 41.550 | 41.550 | |
| Diverse ontvangsten | 2.194 | 2.194 |
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbedrag in 2025 is verhoogd met € 49,7 mln. Dit heeft te maken met enkele bijstellingen. Zo wordt er € 12,4 mln toegevoegd in het kader van loon- en prijsbijstelling. Er wordt voor het NGF-project AINed € 72,9 mln vanuit 2025 geschoven naar latere jaren op basis van een geactualiseerde raming. Verder wordt € 4,3 mln overgeheveld naar J&V voor CSIRT taken die bij dat departement worden belegd. Tevens betreft het toename in het verplichtingenbedrag van € 126,4 mln voor de investering in de AI-fabriek vanuit verschillende financieringsbronnen (BZK/ Nij Begun, OCW, DEF, VWS en LVVN) Hiernaast vinden er cumulatief een aantal kleinere verplichtingenmutaties plaats die samen optellen tot € 11,9 mln.
Uitgaven
Subsidies
(PEGA-) AI-fabriek
Dit betreft middelen voor de investering in de AI-fabriek vanuit verschillende financieringsbronnen (BZK/ Nij Begun, DEF, OCW, VWS en LVVN). Om de middelen voor de AI-fabriek in de juiste ritme te krijgen voor de subsidiebeschikking aan het consortium om uitvoering te geven aan de AI-fabriek, worden de kasmiddelen in het juiste ritme geplaatst.
NGF-project Nationaal Onderwijslab
Dit betreft een kasschuif voor het NGF project Nationaal Onderwijslab, waarbij de middelen op basis van een geactualiseerde raming in het juiste kasritme geplaatst zijn.
Digitale veiligheid
Dit betreft een kasschuif voor de post Digitale Veiligheid, waarbij de middelen op basis van een geactualiseerde raming in het juiste kasritme geplaatst zijn.
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
Bijdrage aan het CBS
Dit betreft onder andere de uitkering van de loon- en prijsbijstelling voor het CBS.
3.2 Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en ondernemerschap voor duurzame welvaartsgroei
Budgettaire gevolgen van beleid
| Verplichtingen | 3.521.649 | – 84.268 | 3.437.381 |
| Uitgaven | 2.205.406 | – 23.827 | 2.181.579 |
| Subsidies (regelingen) | 675.531 | – 46.295 | 629.236 |
| MKB-Innovatiestimulering Topsectoren (MIT) | 6.140 | 380 | 6.520 |
| Eurostars | 21.558 | 889 | 22.447 |
| Bevorderen ondernemerschap | 17.214 | 2.777 | 19.991 |
| Cofinanciering EFRO | 32.077 | 32.077 | |
| Bijdrage aan ROM's | 12.547 | 1.003 | 13.550 |
| Startup beleid | 4.214 | 111 | 4.325 |
| Invest-Nl | 12.231 | 580 | 12.811 |
| Tegemoetkoming vaste lasten | 25.643 | 25.643 | |
| Europees Defensie Fonds cofinanciering | 1.200 | 1.200 | |
| Tegemoetkoming vaste lasten Startersregeling | 500 | 500 | |
| Herstructurering winkelgebieden | 13.653 | – 4.265 | 9.388 |
| R&D mobiliteitssectoren | 27.900 | 1.081 | 28.981 |
| SEG | 2.474 | 2.474 | |
| NGF – project Health-RI | 11.317 | – 317 | 11.000 |
| NGF – project RegMed XB | 7.848 | – 3.424 | 4.424 |
| NGF – project QuantumDeltaNL | 75.951 | 75.951 | |
| NGF – project Oncode-PACT | 46.834 | 11.709 | 58.543 |
| NGF – project NXTGEN HIGH TECH | 58.705 | – 10.000 | 48.705 |
| NGF – project PhotonDelta | 57.513 | – 10.000 | 47.513 |
| NGF – project Opschaling PPS beroepsonderwijs | 39.062 | – 8.364 | 30.698 |
| NGF – project Biobased Circular | 4.271 | 4.271 | |
| NGF – project Material Independence & Circular Batteries | 33.825 | 33.825 | |
| Tegemoetkoming Energiekosten | 4.280 | 4.280 | |
| IPCEI Cloudinfrastructuur en services | 14.017 | – 4.947 | 9.070 |
| IPCEI Micro elektronica | 20.278 | 2.647 | 22.925 |
| Aanvullende tegemoetkoming evenementen | 41 | 41 | |
| EuroHPC | 13.000 | – 7.147 | 5.853 |
| EuroQCI | 7.677 | – 4.261 | 3.416 |
| Qredits duurzaamheid | 4.000 | 4.000 | |
| Actieplan Groene en Digitale Banen | 5.000 | 66 | 5.066 |
| Ruimte voor economie / bedrijventerreinen | 9.270 | – 348 | 8.922 |
| Maritieme Maakindustrie | 2.450 | – 1.300 | 1.150 |
| PEGA – Ruimte voor economie | 35.240 | – 12.957 | 22.283 |
| Nationaal versterkingsplan microchip-talent | 41.609 | – 100 | 41.509 |
| Overig | 5.992 | – 108 | 5.884 |
| Leningen | 270.000 | 5.000 | 275.000 |
| Bedrijfssteun | 270.000 | 270.000 | |
| PEGA – Econonomische bedrijvigheid | 0 | 5.000 | 5.000 |
| Garanties | 76.604 | – 10.972 | 65.632 |
| BMKB | 39.887 | 39.887 | |
| Groeifaciliteit | 8.972 | – 972 | 8.000 |
| Garantie Ondernemersfinanciering | 11.745 | 11.745 | |
| Garantie Ondernemersfinanciering Corona | 15.000 | – 10.000 | 5.000 |
| Maatwerkgaranties | 1.000 | 1.000 | |
| Opdrachten | 10.115 | 1.717 | 11.832 |
| Onderzoek en opdrachten | 7.257 | 40 | 7.297 |
| Caribisch Nederland | 324 | 1.146 | 1.470 |
| Regeldruk | 2.290 | 2.290 | |
| Budget Samenwerking regio | 244 | 531 | 775 |
| Bijdrage aan agentschappen | 151.014 | 4.437 | 155.451 |
| Bijdrage RVO.nl | 150.235 | 4.407 | 154.642 |
| Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) | 779 | 30 | 809 |
| Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 484.498 | 31.000 | 515.498 |
| Bijdrage aan TNO | 289.104 | 19.764 | 308.868 |
| Kamer van Koophandel | 164.760 | 10.049 | 174.809 |
| Bijdrage aan NWO-TTW | 30.634 | 1.187 | 31.821 |
| Bijdrage aan medeoverheden | 30.962 | 900 | 31.862 |
| MKB Innovatiestimulering Topsectoren (MIT) | 30.962 | 900 | 31.862 |
| Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 476.682 | – 9.614 | 467.068 |
| Internationaal Innoveren | 55.002 | – 2.130 | 52.872 |
| PPS toeslag | 186.253 | 1.118 | 187.371 |
| TO2 (excl. TNO) | 71.173 | 4.784 | 75.957 |
| Topsectoren overig | 18.257 | – 4.048 | 14.209 |
| Ruimtevaart (ESA) | 85.243 | 1.347 | 86.590 |
| Bijdrage NBTC | 10.885 | – 438 | 10.447 |
| Overige bijdragen aan organisaties | 6.149 | – 739 | 5.410 |
| Economische ontwikkeling en technologie | 0 | 262 | 262 |
| EU-cofinanciering JTF | 16.331 | 16.331 | |
| Faciliteiten toegepast onderzoek TO2 en RKI | 19.100 | – 9.770 | 9.330 |
| NGF – projectNXTGEN Ruimtevaart | 8.289 | 8.289 | |
| Storting begrotingsreserve | 30.000 | 0 | 30.000 |
| Storting reserve maatwerk garantie | 30.000 | 30.000 | |
| Ontvangsten | 272.603 | 200.208 | 472.811 |
| Rijksoctrooiwet | 49.266 | 208 | 49.474 |
| Eurostars | 4.250 | 4.250 | |
| F-35 | 10.576 | 10.576 | |
| Diverse ontvangsten | 1.244 | 1.244 | |
| Bedrijfssteun | 40.367 | 40.367 | |
| Tegemoetkoming vaste lasten | 76.700 | 76.700 | |
| BMKB | 33.000 | 33.000 | |
| Onttrekking reserve BMKB | 0 | 56.000 | 56.000 |
| Groeifaciliteit | 8.000 | 8.000 | |
| Onttrekking reserve KKC | 0 | 2.000 | 2.000 |
| Garantie Ondernemingsfinanciering | 13.000 | 13.000 | |
| Onttrekking reserve GO | 24.000 | 142.000 | 166.000 |
| Tegemoetkoming Energiekosten | 11.200 | 11.200 | |
| Maatwerkgarantie | 1.000 | 1.000 |
| Verplichtingen | 3.521.649 | – 84.268 | 3.437.381 |
| waarvan garantieverplichtingen | 1.211.900 | – 972 | 1.210.928 |
| waarvan overige verplichtingen | 2.309.749 | – 83.296 | 2.226.453 |
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbedrag is in 2025 verlaagd met € 84,3 mln. Dit is met name het resultaat van de volgende mutaties:
– Voor het NGF-project QuantumDelta wordt voorzien dat niet alle verplichtingen worden aangegaan in 2025. Omdat deze onderdelen van het bestaande project in 2026 juridisch verplicht worden, wordt
– € 45,0 mln verplichtingenruimte verschoven van 2025 naar 2026.
– Voor het NGF-project NXTGEN HIGH TECH wordt voorzien dat niet alle verplichtingen worden aangegaan in 2025. Op basis van de ramingen wordt er dit jaar € 13,0 mln niet verplicht. Dit bedrag wordt verschoven naar 2026 en 2027 met respectievelijk € 5,0 mln en € 8,1 mln.
– Voor het NGF-project Opschaling PPS beroepsonderwijs is een kas- en verplichtingenschuif benodigd op basis van de huidige uitvoeringsinformatie van uitvoerder RVO. Er volgt een nieuwe openstelling nadat in eerdere rondes minder is aangevraagd dan beschikbaar was. Deze nieuwe ronde wordt later opengesteld dan eerst verwacht waardoor de verplichting van € 14,7 mln en de verwachte uitbetaling van deze middelen naar latere jaren wordt verschoven.
– Het budget strategische acquisitie heeft als doel het aantrekken van nieuwe (internationale) bedrijvigheid met toegevoegde waarde voor de regio. De bedrijvigheid die tot op heden is aangetrokken blijft achter bij de middelen die hiervoor beschikbaar zijn gesteld. € 13,0 mln aan middelen wordt hierdoor niet in 2025 besteed. Deze middelen worden verschoven naar latere jaren.
– Op het instrument bedrijfsteun is er € 270,0 mln beschikbaar gesteld. Dit betreft een ISB ten behoeve van een bedrijfscasus. De informatie over deze bedrijfscasus is vertrouwelijk. Beide Kamers zijn middels een vertrouwelijke brief van deze casus op de hoogte gebracht. Het parlement wordt op een later moment hierover geïnformeerd alsmede een CW3.1 kader toegestuurd.
– Het verplichtingenbudget voor de Rijksbijdrage aan TNO is met € 67,9 mln opgehoogd. De voornaamste ophoging komt door het verstrekken van subsidie met betrekking tot het project PIXEurope (pilotline fotonica). De totale omvang van deze subsidie is € 40,0 mln euro, waarvan € 20,0 mln is overgeheveld vanuit het Ministerie van Defensie.
– Door middel van deze mutatie wordt met name de loonbijstelling tranche 2025 verdeeld en het tekort van € 2,5 mln voor de implementatie van de EU Digitaliseringsrichtlijn opgevuld.
– De juridische verplichting samenhangend met de Ministeriële Conferentie van november 2025 wordt in 2026 aangegaan. Hiervoor wordt € 45,8 mln verplichtingsruimte doorgeschoven naar 2026. Uw Kamer wordt separaat geïnformeerd over de inschrijving van de ESA programma's.
Uitgaven
Subsidies
NGF project Oncode-PACT
De uitputting van de juridisch verplichte middelen van het NGF-project Oncode zijn naar het nieuwste inzicht sneller bereikt dan eerder was voorzien. Om een zo nauwkeurig mogelijk beeld te geven aan het parlement wordt in totaal € 11,7 mln kas-middelen die in 2026 en 2027 stonden naar 2025 gehaald.
NGF project NXTGEN HIGH TECH
Op basis van de huidige verwachting zullen de uitgaven van het instrument voor het NGF-project NextGEN niet tot uitputting komen. De € 10,0 mln juridisch veplichte kas-middelen worden afgeboekt om een zo nauwkeurig mogelijk beeld te presenteren van de uitgaven in 2025. Het budget zal via de specifieke 100% eindejaarsmarge op NGF-projecten in 2026 worden toegevoegd. Daarnaast zal niet het gehele beschikbare bedrag worden verplicht in het huidge jaar en wordt € 13,0 mln verplichtingenruimte naar 2026 en 2027 geboekt.
NGF-project PhotonDelta
Op basis van de huidige verwachting zullen de uitgaven van het instrument voor het NGF-project Photon Delta niet tot uitputting komen. De € 10,0 mln juridisch veplichte kas-middelen worden afgeboekt of een zo nauwkeurig mogelijk beeld te presenteren van de uitgaven in 2025. Het budget zal via de specifieke 100% eindejaarsmarge op NGF-projecten in 2026 worden toegevoegd.
NGF – Project Opschaling PPS beroepsonderwijs
Voor het NGF-project Opschaling PPS beroepsonderwijs is een kas- en verplichtingenschuif benodigd op basis van de huidige uitvoeringsinformatie van uitvoerder RVO. Er volgt een nieuwe openstelling nadat in eerdere rondes minder is aangevraagd dan beschikbaar was. Deze nieuwe ronde wordt later opengesteld dan eerst verwacht waardoor de verplichting en de verwachte uitbetaling van deze middelen naar latere jaren wordt verschoven.
PEGA – Ruimte voor economie
Het budget strategische acquisitie heeft als doel het aantrekken van nieuwe (internationale) bedrijvigheid toegevoegde waarde voor de regio. Niet alle middelen in 2025 worden besteed en om een zo nauwkeurig mogelijk beeld te geven aan het parlement worden deze middelen afgeboekt.
Leningen
Bedrijfssteun
Dit betreft een ISB ten behoeve van een bedrijfscasus. De informatie over deze bedrijfscasus is vertrouwelijk. Beide Kamers zijn middels een vertrouwelijke brief van deze casus op de hoogte gebracht. Het parlement wordt op een later moment hierover geïnformeerd alsmede een CW3.1 kader toegestuurd.
Garanties
Garantie Ondernemersfinanciering Corona
Voor de garantieregeling ondernemingsfinanciering-corona is de portefuille met in het verleden afgegeven garanties snel aan het afnemen. Dit betekent dat de staat minder risico loopt en er waarschijnlijk minder uitbetalingen worden gedaan.
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
Bijdrage aan TNO
Voor de Rijksbijdrage aan TNO is het kasbudget per saldo met € 19,7 mln opgehoogd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door diverse bijdragen vanuit andere departementen (o.a. J&V, KGG, I&W, BZK, VWS en SZW) voor onderzoeken die TNO uitvoert van in totaal € 31 mln. Daarnaast is het budget met € 10,1 mln opgehoogd als gevolg van de uitkering van de loon- en prijsbijstelling. Daarnaast is er € 11,2 mln aan kasbudget doorgeschoven naar latere jaren. Dit betreft middelen uit de eerste ronde van de Faciliteiten Toegepast Onderzoek (FTO) en het thema Duurzaamheid. Op basis van de meest recente uitvoeringsinformatie en de door TNO afgegeven liquiditeitsprognose blijkt de liquiditeitsbehoefte voor deze investeringen lager dan eerder geraamd, waardoor het bedrag later tot besteding komt.
Kamer van Koophandel
Door middel van deze mutatie wordt met name de loonbijstelling tranche 2025 verdeeld en het tekort van € 2,5 mln voor de implementatie van de EU Digitaliseringsrichtlijn opgevuld.
Ontvangsten
Onttrekking reserve BMKB
De BMKB-corona (BMKB-C) module is vervallen op 30 juni 2022, wel is er nog een kasbuffer aangehouden voor eventuele schades. Door het verval van de regeling is de blootstelling afgenomen. De risicovoorziening wordt daarom met een ontrekking van € 56,0 mln verder afgebouwd.
Ontrekking reserve GO
De GO-Corona (GO-C) module is vervallen op 30 juni 2022, wel is er nog een kasbuffer aangehouden voor eventuele schades. Door het verval van de regeling is de blootstelling afgenomen. De risicovoorziening wordt daarom met een ontrekking van € 142,0 mln verder afgebouwd.
3.3 Beleidsartikel 3 Toekomstfonds
Budgettaire gevolgen van beleid
| Verplichtingen | 370.228 | 4.123 | 374.351 |
| Uitgaven | 375.375 | – 50.785 | 324.590 |
| Subsidies (regelingen) | 5.060 | – 1.254 | 3.806 |
| Thematisch Technology Transfer | 5.060 | – 1.254 | 3.806 |
| Leningen | 360.811 | – 49.861 | 310.950 |
| Volledig revolverend | |||
| ROM's | 2.457 | 2.457 | |
| Dutch Future Fund | 2.000 | 2.000 | |
| Deep Tech Fund | 50.000 | 50.000 | |
| Fonds Alternatieve Financiering | 10.000 | 10.000 | |
| Beschermingsvoorziening Economische Veiligheid | 22.735 | 22.735 | |
| Secfund | 75.000 | 75.000 | |
| European Tech Champions Initiative (ETCI) | 35.000 | 35.000 | |
| Deels revolverend | |||
| Innovatiekrediet | 69.885 | – 14.885 | 55.000 |
| Risicokapitaal SEED | 49.736 | – 18.736 | 31.000 |
| Vroege fase / informal investors | 31.862 | – 12.770 | 19.092 |
| Investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek | |||
| met vermogensbehoud | |||
| Onco research | 4.125 | 4.125 | |
| Thematische Technology Transfer | 6.240 | – 2.200 | 4.040 |
| RegMed XB | 1.771 | – 1.270 | 501 |
| Bijdrage aan agentschappen | 9.504 | 330 | 9.834 |
| Bijdrage RVO.nl | 9.504 | 330 | 9.834 |
| Ontvangsten | 50.692 | 9.535 | 60.227 |
| ROM's | 5.504 | 10.000 | 15.504 |
| Investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek | 777 | – 423 | 354 |
| Thematische Technology Transfer | 0 | 100 | 100 |
| Smart Industry | 411 | – 184 | 227 |
| Innovatiekredieten | 31.000 | – 6.000 | 25.000 |
| SEED | 13.000 | 5.000 | 18.000 |
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget in 2025 is verhoogd met € 4,1 mln. Dit is als gevolg van de herijking van alle ramingen op het Toekomstfonds. De voornaamste aanpassingen op het verplichtingenbudget in 2025 hebben plaatsgevonden op de ROM's (€ 12,8 mln), het Innovatiekrediet (€ – 16,9 mln), Vroegefasefinanciering (€ 19,1 mln) en Risicokapitaal Seed (€ – 7,5 mln). Dit verplichtingenbudget is naar latere jaren in de begroting binnen het Toekomstfonds geschoven.
Uitgaven
Leningen
Innovatiekredieten
In verband met de nieuwste ramingen gebaseerd op de uitvoeringsinformatie, wordt het kasbudget met € 14,9 mln verlaagd. De vraag naar de Innovatiekredieten is minder hoog dan het beschikbare budget in eerdere en het huidge jaar, waardoor er naar verwachting minder uitgaven voor de kredieten worden gedaan. Een gedeelte van het budget wordt in latere jaren toegevoegd omdat de reeds bestaande kredieten nog steeds juridisch verplicht zijn.
Risicokapitaal Seed
Voor de SEED-regeling (SEED Capital en SEED Business Angels) is een kas- en verplichtingenschuif benodigd op basis van de huidige uitvoeringsinformatie van uitvoerder RVO. Voor begrotingsjaar 2025 betreft het een neerwaartse bijstelling van € 18,7 mln in de kasuitgaven. Deze middelen worden naar de latere jaren op de begroting geschoven ter uitfinanciering van reeds juridisch verplichte toezeggingen.
Vroege fase/ informal investors
Het kasbudget voor de Vroegefasefinanciering (VFF) is met € 12,8 mln naar beneden bijgesteld doormiddel van een kasschuif naar latere jaren. Voor beide luiken, NWO en RVO, is het kasbudget in een ander ritme gezet op basis van de uitvoeringsinformatie van beide partijen. Voor beide partijen wordt aangesloten op de verwachte financieringsbehoefte naar aanleiding van de aanpassing in het ritme van de verplichtingen, welke voor beiden in een 3-jarig ritme zijn geplaatst. Voor het NWO-luik betreft het een verschuiving van € 5,3 mln naar latere jaren en voor het RVO-luik een verschuiving van € 7,4 mln naar latere jaren.
Ontvangsten
ROM's
De ontvangsten raming voor de COLs wordt naar boven bijgesteld met € 10,0 mln. De afgelopen jaren zijn de ontvangsten vanuit de ROM's op deze leningen uit 2020 en 2021 sneller teruggekomen dan origineel geraamd. In 2026 wordt de raming met hetzelfde bedrag naar beneden bijgesteld aangezien er een vast totaal bedrag terug komt. Omdat het corona-middelen betreffen kunnen deze ontvangsten niet opnieuw worden ingezet binnen het Toekomstfonds en zal het volledig ontvangen bedrag terugvloeien naar het generale beeld.
Innovatiekredieten
In verband met onderuitputting op het innovatiekrediet in eerdere jaren zijn minder kredieten afgegeven dan mogelijk was. Dit heeft ook effect op de verwachte ontvangsten, bestaande uit premiebetalingen, waardoor de ontvangstenraming van het innovatiekrediet naar beneden wordt bijgesteld met € 6,0 mln.
Seed
Het ontvangstenbudget voor de SEED Capital regeling is met € 5,0 mln opgehoogd door een meevaller op de ontvangsten voor de SEED Capital regeling. Dit heeft te maken met een grote terugbetaling van een fonds.
4 Niet-beleidsartikelen
4.1 Artikel 40 Apparaat
| Verplichtingen | 539.946 | 33.208 | 573.154 |
| Uitgaven | 539.946 | 33.208 | 573.154 |
| Personele uitgaven | 399.360 | 30.186 | 429.546 |
| eigen personeel | 246.753 | 127.383 | 374.136 |
| inhuur externen | 134.428 | – 104.694 | 29.734 |
| overige personele uitgaven | 18.179 | 7.497 | 25.676 |
| Materiële uitgaven | 140.586 | 3.022 | 143.608 |
| ICT | 25.029 | – 1.503 | 23.526 |
| bijdrage aan SSO's | 28.839 | 0 | 28.839 |
| DICTU | 27.256 | 0 | 27.256 |
| overige materiële uitgaven | 59.462 | 4.525 | 63.987 |
| Ontvangsten | 42.804 | 7.146 | 49.950 |
| Overig | 42.804 | 7.146 | 49.950 |
Toelichting
Personele uitgaven
De begrote personele uitgaven zijn met circa € 30,2 mln toegenomen.
Eigen personeel
Met de herverkaveling van de NCG naar BZK is per abuis het externe inhuur-budget van de NCG van eigen personeel afgeboekt. Om dit te corrigeren is € 106,2 mln overgeheveld van externe inhuur naar eigen personeel.
Het budget voor eigen personeel is ook met € 2,2 mln gestegen in verband met een overheveling voor het Digital Trust Centre (DTC). Op basis van de realisatie van het voorgaande jaar wordt jaarlijks bekeken hoeveel budget benodigd is voor het DTC. Ook is er € 20,9 mln aan loonbijstelling toegevoegd. Verder is door het Kabinet-Schoof besloten dat Herstel Groningen wordt ondergebracht bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Om deze reden is € 6,2 mln van eigen personeel overgeheveld naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken.
Inhuur externen
Het budget voor externe inhuur is met name gedaald door de eerdergenoemde correctie van externe inhuur naar eigen personeel van
€ 106,2 mln in verband met de herverkaveling van de NCG naar BZK.
Overige personele uitgaven
De overige personele uitgaven zijn met € 7,5 mln gestegen. Dit wordt verklaard door het toevoegen van loon- en prijsbijstelling aan de begroting.
Materiële uitgaven
De begrote materiële uitgaven zijn per saldo met ongeveer € 3 mln gestegen.
Overige materiële uitgaven
De overige materiële uitgaven zijn met ongeveer € 4,5 mln gestegen. Dit wordt met name verklaard door de bijdragen van de concernonderdelen van EZ en KGG aan de ICT-programma's Oracle Fusion en Dadel.
Ontvangsten
De geraamde ontvangsten zijn met € 7,1 mln gestegen. Dit komt onder andere door een positieve bijstelling van de raming van de retributieontvangsten van de ACM (€ 4,4 mln). Daarnaast zijn de begrote ontvangsten verhoogd in verband met bijdragen van concernonderdelen binnen EZ en KGG aan de ICT-programma's Oracle Fusion en Dadel.
4.2 Artikel 41 Nog onverdeeld
| Verplichtingen | 90.194 | – 90.194 | 0 |
| Uitgaven | 90.194 | – 90.194 | 0 |
| Loonbijstelling | 66.043 | – 66.043 | 0 |
| Prijsbijstelling | 13.486 | – 13.486 | 0 |
| Onverdeeld | 10.665 | – 10.665 | 0 |
| Onvoorzien | 0 | 0 | |
| Ontvangsten | 0 | 0 | 0 |
Toelichting
Loon- en prijsbijstelling
Betreft de verdeling van de loon- en prijsbijstellingstranche 2025 over relevante artikelonderdelen.
Onverdeeld
Betreft de uitgekeerde Eindejaarsmarge over de niet bestede middelen in 2024, welke bij deze begrotingsronde is verdeeld.
5 Agentschappen
5.1 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)
| Baten | |||
| – Omzet | 1.402.217 | – 51.973 | 1.350.244 |
| waarvan omzet moederdepartement | 229.538 | – 810 | 228.728 |
| waarvan omzet overige departementen | 1.134.065 | – 49.773 | 1.084.292 |
| waarvan omzet derden | 38.614 | – 1.390 | 37.224 |
| Rentebaten | 7.000 | 0 | 7.000 |
| Vrijval voorzieningen | 0 | 0 | 0 |
| Bijzondere baten | 0 | 0 | 0 |
| Totaal baten | 1.409.217 | – 51.973 | 1.357.244 |
| Lasten | |||
| Apparaatskosten | 1.231.722 | – 37.824 | 1.193.898 |
| – Personele kosten | 820.235 | – 16.343 | 803.892 |
| waarvan eigen personeel | 598.772 | – 4.008 | 594.764 |
| waarvan inhuur externen | 196.856 | – 11.640 | 185.216 |
| waarvan overige personele kosten | 24.607 | – 695 | 23.912 |
| – Materiële kosten | 411.487 | – 21.481 | 390.006 |
| waarvan apparaat ICT | 5.939 | – 633 | 5.306 |
| waarvan bijdrage aan SSO's | 326.680 | – 14.746 | 311.934 |
| waarvan overige materiële kosten | 78.868 | – 6.102 | 72.766 |
| Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten | 163.761 | – 14.149 | 149.612 |
| Rentelasten | 1.134 | 0 | 1.134 |
| Afschrijvingskosten | 12.600 | 0 | 12.600 |
| – Materieel | 100 | 0 | 100 |
| waarvan apparaat ICT | 0 | 0 | 0 |
| waarvan overige materiële afschrijvingskosten | 100 | 0 | 100 |
| – Immaterieel | 12.500 | 0 | 12.500 |
| Overige lasten | 0 | 0 | 0 |
| waarvan dotaties voorzieningen | 0 | 0 | 0 |
| waarvan bijzondere lasten | 0 | 0 | 0 |
| Totaal lasten | 1.409.217 | – 51.973 | 1.357.244 |
| Saldo van baten en lasten gewone bedrijfsuitoefening | 0 | 0 | 0 |
| Agentschapsdeel Vpb-lasten | 0 | 0 | 0 |
| Saldo van baten en lasten | 0 | 0 | 0 |
Als agentschap werkt RVO met het uitgangspunt van een kostendekkende begroting. De totale mutatie in de begroting is € 52,0 mln. Dit is voornamelijk te verklaren door een aantal wijzigingen in het opdrachtenpakket sinds de 1e suppletoire begroting.
Toelichting op de baten
Omzet moederdepartement
De omzet van het moederdepartement is gedaald met € 0,8 mln ten opzichte van de 1e suppletoire begroting. Deze daling wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling van de opdracht van DG Economie en Digitalisering, waar het project dcypher vroegtijdig is stopgezet.
Omzet overige departementen
De totale omzet van de overige departementen is gedaald met € 49,8 mln ten opzichte van de 1e suppletoire begroting. Hieronder benoemen we de voornaamste wijzigingen, waar de wijziging bij Instituut Mijnbouwschade Groningen het grootst is.
De daling van de opdracht van Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur wordt met name veroorzaakt door lagere uitvoeringskosten voor Gemeenschappelijk Landbouwbeleid – Grond Gebonden Betalingen en Landbouwattachés-Homogene Groep Internationale Samenwerking.
De daling van de opdracht bij het Ministerie Klimaat en Groene Groei (KGG) wordt veroorzaakt door de afschaling van een aantal opdrachten door minder aanvragen of evenementen dan eerder verwacht. Daarnaast is de opdracht Energie en Klimaat Onderzoek en Ontwikkeling: Circulaire Plastics overgeheveld van KGG naar het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De opdracht Adviescollege Veiligheid Groningen zat tijdelijk bij KGG vanwege de overgangsfase van het overhevelen van het dossier Instituut Mijnbouwschade Groningen naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties en is intussen formeel overgeheveld.
Bij Instituut Mijnbouwschade Groningen is sprake van lagere instroom van aanvragen en meer afwijzingen cq. intrekkingen dan verwacht. Dit doet zich vooral voor bij de Aanvullende Vaste Vergoeding (AVV), Vaste Eenmalige Schadevergoeding (VES), Duurzaam Herstel en Waardedaling. Als gevolg hiervan worden er ook minder uitvoeringskosten gemaakt.
De daling van de opdracht bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wordt vooral veroorzaakt doordat de Subsidie Omschakeling Plasticverwerkers achter loopt doordat het aantal aanvragen achterblijft. Enkele andere kleine opdrachten lopen ook achter wegens minder aanvragen.
Omzet derden
De totale omzet derden valt € 1,4 mln lager uit dan begroot bij de 1e suppletoire begroting. Deze daling vindt verdeeld plaats bij de Europese Unie, Provincies en Overig derden.
Toelichting op de lasten
De lasten dalen met € 52,0 mln als gevolg van de lagere opdracht. De personele kosten dalen met € 16,3 mln ten opzichte van de stand bij de 1e suppletoire begroting. Deze daling zit vooral bij externe inhuur (€ 11,6 mln). De Materiële kosten dalen met € 21,5 mln, voornamelijk bij Bijdrage aan SSO’s (€ 14,7 mln) De Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten dalen met € 14,1 mln.
| 1. | Rekening courant RHB 1 januari + depositorekeningen | 264.465 | 0 | 264.465 |
| Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+) | 1.409.217 | – 51.973 | 1.357.244 | |
| Totaal uitgaven operationele kasstroom (–/–) | – 1.396.617 | 51.973 | – 1.344.644 | |
| 2. | Totaal operationele kasstroom | 12.600 | 0 | 12.600 |
| Totaal investeringen (–/–) | – 39.500 | 0 | – 39.500 | |
| Totaal boekwaarde desinvesteringen (+) | 0 | 0 | 0 | |
| 3. | Totaal investeringskasstroom | – 39.500 | 0 | – 39.500 |
| Eenmalige uitkering aan moederdepartement (–/–) | 0 | 0 | 0 | |
| Eenmalige storting door moederdepartement (+) | 0 | 0 | 0 | |
| Aflossingen op leningen (–/–) | – 20.480 | 0 | – 20.480 | |
| Beroep op leenfaciliteit (+) | 39.500 | 0 | 39.500 | |
| 4. | Totaal financieringskasstroom | 19.020 | 0 | 19.020 |
| 5. | Rekening courant RHB 31 december (=1+2+3+4) | 256.585 | 0 | 256.585 |
Toelichting op het kasstroomoverzicht
In het kasstroomoverzicht is zichtbaar dat de daling in het opdrachtpakket zorgt voor lagere operationele ontvangsten en uitgaven.