Memorie van toelichting
Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Miljoenennota)
Memorie van toelichting
Nummer: 2025D39560, datum: 2025-09-16, bijgewerkt: 2025-10-13 14:55, versie: 3 (versie 1, versie 2)
Directe link naar document (.pdf), link naar pagina op de Tweede Kamer site, officiële HTML versie (kst-36820-VIII-2).
Gerelateerde personen:- Eerste ondertekenaar: G. Moes, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Onderdeel van kamerstukdossier 36820 VIII-2 Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Miljoenennota).
Onderdeel van zaak 2025Z16990:
- Indiener: G. Moes, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
- Voortouwcommissie: vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
- 2025-09-17 13:45: Aanvang middagvergadering: Regeling van werkzaamheden (Regeling van werkzaamheden), TK
- 2025-09-22 10:00: Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met Miljoenennota) (Inbreng feitelijke vragen), vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
- 2025-09-25 10:15: Procedurevergadering (Procedurevergadering), vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
- 2025-10-02 22:30: Einde vergadering: STEMMINGEN (over alle resterende punten) (Stemmingen), TK
- 2025-11-27 10:00: Procedurevergadering Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (Procedurevergadering), vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Preview document (🔗 origineel)
| Tweede Kamer der Staten-Generaal | 2 |
| Vergaderjaar 2025-2026 |
36 820 VIII Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met Miljoenennota)
Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING
A. ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Wetsartikelen 1 tot en met 3
Wetsartikel 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.
Wetsartikel 2
De vaststelling van de begrotingsstaat geschiedt in duizenden euro’s.
Wetsartikel 3
Dit artikel regelt de inwerkingtreding van deze wet.
De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
G. Moes
B. BEGROTINGSTOELICHTING
1. Inhoudelijke toelichting
Dit onderdeel van de memorie van toelichting bestaat uit een inhoudelijk deel en een artikelsgewijs deel. Per beleidsartikel wordt een overzicht van de wijzigingen gegeven, inclusief toelichting. Daarbij worden mutaties groter of gelijk aan onderstaande staffel toegelicht.
| (stand ontwerpbegroting in € miljoen) | (ondergrens in € miljoen) | (ondergrens in € miljoen) |
| < 50 | 1 | 2 |
| => 50 en < 200 | 2 | 4 |
| => 200 < 1.000 | 5 | 10 |
| => 1.000 | 10 | 20 |
Indien er geen wijzigingen in een beleidsartikel zijn, dan is daarvoor ook geen aparte tabel (budgettaire gevolgen van beleid) opgenomen. Deze Suppletoire Begroting September bij Prinsjesdag bevat wijzigingen op de OCW-begroting die in 2025 van start gaan. Deze wijzigingen worden al bij Prinsjesdag aan de Tweede Kamer voorgelegd, in plaats van (zoals voorheen) bij de Tweede Suppletoire Begroting.
2. Budgettaire consequenties beleidsartikelen
Beleidsartikel 1. Primair onderwijs
| Verplichtingen | 17.999.682 | 92.529 | 18.092.211 |
| Uitgaven | 17.033.359 | – 9.477 | 17.023.882 |
| Bekostiging | 15.479.863 | – 717 | 15.479.146 |
| Bekostiging po-instellingen | 15.326.200 | – 900 | 15.325.300 |
| Bekostiging Caribisch Nederland | 33.924 | 183 | 34.107 |
| Aanvullende bekostiging | 104.624 | 0 | 104.624 |
| Aanpak lerarentekort G5 | 15.115 | 0 | 15.115 |
| Subsidies (regelingen) | 793.176 | 2.945 | 796.121 |
| Onderwijsvoorziening Jonggehandicapten | 35.204 | 0 | 35.204 |
| Nederlands onderwijs buitenland | 15.328 | 0 | 15.328 |
| Humanistisch vormend en godsdienstonderwijs | 19.049 | 0 | 19.049 |
| School en omgeving | 122.492 | – 1.597 | 120.895 |
| Basisvaardigheden | 372.104 | 4.346 | 376.450 |
| NGF Open Leermateriaal | 4.584 | – 2.370 | 2.214 |
| NGF Digitaal Onderwijs | 7.634 | – 1.000 | 6.634 |
| Schoolmaaltijden | 81.350 | – 233 | 81.117 |
| Brugfunctionaris PO | 41.909 | 0 | 41.909 |
| Overige subsidies | 93.522 | 3.799 | 97.321 |
| Opdrachten | 40.658 | – 13.753 | 26.905 |
| Opdrachten | 40.658 | – 13.753 | 26.905 |
| Bijdrage aan agentschappen | 46.126 | 1.908 | 48.034 |
| Dienst Uitvoering Onderwijs | 46.126 | 1.908 | 48.034 |
| Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 10.629 | 0 | 10.629 |
| Stichting Vervangingsfonds en Participatiefonds | 7.599 | 0 | 7.599 |
| UWV | 3.030 | 0 | 3.030 |
| Bijdrage aan medeoverheden | 662.907 | 140 | 663.047 |
| Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid | 638.352 | 0 | 638.352 |
| Caribisch Nederland | 21.555 | 140 | 21.695 |
| Scholenprogramma Groningen | 3.000 | 0 | 3.000 |
| Overig | 0 | 0 | 0 |
| Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | 0 | 0 | 0 |
| Brede scholen | 0 | 0 | 0 |
| Ontvangsten | 35.208 | 0 | 35.208 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen stijgen per saldo met € 92,5 miljoen. Dit is vooral het gevolg van de bijstelling van de subsidieregeling School en Omgeving. Deze subsidieregeling wordt voor de periode 2025–2028 volledig verplicht, waardoor het verplichtingenbudget voor 2025 met € 82,7 miljoen wordt verhoogd. Daarnaast vindt een interne overboeking plaats tussen het primair en voortgezet onderwijs binnen de subsidieregeling Verbetering basisvaardigheden 2025. Hierbij wordt € 22,4 miljoen aan verplichtingen overgeheveld naar het primair onderwijs, omdat de subsidieaanvragen een andere verhouding laten zien dan vooraf ingeschat.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 9,5 miljoen.
Beleidsartikel 3. Voortgezet onderwijs
| Verplichtingen | 13.182.536 | – 13.170 | 13.169.366 |
| 0 | |||
| Uitgaven | 12.392.000 | – 17.230 | 12.374.770 |
| 0 | |||
| Bekostiging | 11.406.336 | 4.203 | 11.410.539 |
| Bekostiging vo-instellingen | 11.294.479 | 4.044 | 11.298.523 |
| Bekostiging Caribisch Nederland | 28.307 | 159 | 28.466 |
| Aanvullende regeling strategisch personeelsbeleid, begeleiding starters en thuiszitters | 79.010 | 0 | 79.010 |
| Aanvullende regelingen leerlingendaling | 4.540 | 0 | 4.540 |
| Subsidies (regelingen) | 790.622 | – 20.081 | 770.541 |
| Stichting Kennisnet (basissubsidie) po, vo, mbo | 29.332 | 1.392 | 30.724 |
| Praktijkgerichte programma's | 16.605 | 0 | 16.605 |
| Basisvaardigheden | 235.111 | – 4.346 | 230.765 |
| Maatschappelijke diensttijd | 159.531 | – 1.970 | 157.561 |
| School en omgeving | 71.361 | 1.597 | 72.958 |
| NGF Ontwikkelkracht | 24.972 | – 4.000 | 20.972 |
| Schoolmaaltijden | 52.650 | 0 | 52.650 |
| Brugfunctionaris VO | 11.520 | 0 | 11.520 |
| NGF Techkwadraat | 48.324 | – 1.500 | 46.824 |
| NGF Innovatieve onderwijs huisvesting | 14.214 | – 5.133 | 9.081 |
| Overige subsidies | 127.002 | – 6.121 | 120.881 |
| Opdrachten | 38.549 | – 7.978 | 30.571 |
| Opdrachten | 36.106 | – 8.478 | 27.628 |
| MDT opdrachten | 2.443 | 500 | 2.943 |
| Bijdrage aan agentschappen | 82.638 | 4.597 | 87.235 |
| Dienst Uitvoering Onderwijs | 82.638 | 4.597 | 87.235 |
| Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 73.497 | 2.029 | 75.526 |
| College voor Toetsen en Examens | 19.746 | 1.539 | 21.285 |
| SLOA: onderwijs ondersteunende instellingen | 53.751 | 490 | 54.241 |
| Bijdrage aan (inter)nationale organisaties | 358 | 0 | 358 |
| GRAZ (ECML) en PISA | 358 | 0 | 358 |
| Ontvangsten | 7.868 | 3.151 | 11.019 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen dalen per saldo met € 13,2 miljoen. Net als bij artikel 1 wordt het verplichtingenbudget van de subsidieregeling School en Omgeving verhoogd. De subsidieregeling wordt in de periode 2025–2028 volledig verplicht, waardoor het verplichtingenbudget in 2025 met € 25,9 miljoen wordt verhoogd. Daarnaast vindt een interne overboeking plaats tussen het primair en voortgezet onderwijs binnen de subsidieregeling Verbetering basisvaardigheden 2025. Hierbij wordt € 22,4 miljoen aan verplichtingen overgeheveld van het voortgezet onderwijs naar het primair onderwijs, omdat de subsidieaanvragen een andere verhouding laten zien dan vooraf ingeschat. Tot slot dalen de verplichtingen met respectievelijk € 5,0 miljoen en € 4,0 miljoen, doordat middelen voor de NGF-programma’s Onderwijshuisvesting en Ontwikkelkracht worden doorgeschoven naar 2026.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 17,2 miljoen. Deze verlaging bestaat voornamelijk uit verschillende technische mutaties, zoals een interne overboeking voor de subsidieregeling Verbetering basisvaardigheden 2025 van € 4,3 miljoen naar het primair onderwijs. Tot slot dalen de uitgaven met respectievelijk € 5,1 miljoen en € 4,0 miljoen, doordat middelen voor de NGF-programma’s Onderwijshuisvesting en Ontwikkelkracht worden doorgeschoven naar 2026.
Beleidsartikel 4. Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie
| Verplichtingen | 6.480.740 | – 12.088 | 6.468.652 |
| 0 | |||
| Uitgaven | 6.176.677 | – 4.241 | 6.172.436 |
| 0 | |||
| Bekostiging | 5.484.142 | 1.547 | 5.485.689 |
| Bekostiging mbo-instellingen | 4.713.382 | 1.756 | 4.715.138 |
| Bekostiging Caribisch Nederland | 13.415 | 0 | 13.415 |
| Bekostiging vavo | 95.370 | 0 | 95.370 |
| Loopbaanoriëntatie | 32.000 | 0 | 32.000 |
| Kwaliteitsafspraken investeringsbudget | 538.984 | 0 | 538.984 |
| Regionaal Investeringsfonds | 17.711 | 0 | 17.711 |
| Regionaal Programma | 43.280 | – 209 | 43.071 |
| Aanvullende bekostiging krimpregio's | 30.000 | 0 | 30.000 |
| Subsidies (regelingen) | 333.559 | 25 | 333.584 |
| Praktijkleren | 262.597 | 0 | 262.597 |
| LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden (NGF) | 770 | 0 | 770 |
| Basisvaardigheden voor volwassenen/Tel mee met Taal | 7.845 | 53 | 7.898 |
| Loopbaanoriëntatie | 1.818 | 0 | 1.818 |
| Doorstroom beroepskolom | 33.180 | 0 | 33.180 |
| Vakwedstrijden MBO | 5.397 | 0 | 5.397 |
| Overige subsidies | 21.952 | – 28 | 21.924 |
| Opdrachten | 16.000 | – 3.020 | 12.980 |
| Opdrachten | 16.000 | – 3.020 | 12.980 |
| Bijdrage aan agentschappen | 27.857 | – 523 | 27.334 |
| Dienst Uitvoering Onderwijs | 24.274 | – 639 | 23.635 |
| Rijksdienst voor Ondernemend Nederland | 3.583 | 116 | 3.699 |
| Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 99.780 | – 2.270 | 97.510 |
| College voor Toetsen en Examens | 1.859 | – 1.859 | 0 |
| Wet SLOA | 0 | 0 | 0 |
| SBB | 91.328 | – 518 | 90.810 |
| NWO: NRO- Programma's MBO | 5.584 | 0 | 5.584 |
| NCP NLQF | 1.009 | 107 | 1.116 |
| Bijdrage aan medeoverheden | 215.339 | 0 | 215.339 |
| RMC's | 54.478 | 0 | 54.478 |
| Educatie | 104.066 | 0 | 104.066 |
| Regionaal Programma | 55.100 | 0 | 55.100 |
| Masterplan Campus Groningen | 1.695 | 0 | 1.695 |
| Ontvangsten | 4.700 | 1.000 | 5.700 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen dalen per saldo met € 12,1 miljoen. Dit komt met name door een verlaging van het verplichtingenbudget voor overige subsidies, aangezien een deel van de meerjarige verplichtingen al in eerdere jaren is aangegaan. Daardoor wordt het budget met € 8,0 miljoen neerwaarts bijgesteld. De subsidieregeling Praktijkleren wordt verlaagd met € 2,2 miljoen, terwijl het budget voor de bekostiging van mbo-instellingen juist met € 3,1 miljoen stijgt om vergelijkbare redenen. Voor de uitvoering van het Wetsvoorstel Studiefinanciering BES (WsF BES) wordt binnen de lumpsum € 1,5 miljoen herschikt, bedoeld voor de aanpassing van normbedragen en de uitwonende beurs. Daarnaast wordt € 1,9 miljoen overgeheveld naar het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) voor onderzoek naar kansrijke interventies op het gebied van basisvaardigheden. Tot slot vervalt een garantie van € 1,2 miljoen.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 4,2 miljoen, onder meer door de intensivering van de lumpsum voor de WsF BES en de interne overboeking naar NRO.
Beleidsartikel 6. Hoger onderwijs
| Verplichtingen | 4.805.891 | 40.989 | 4.846.880 |
| Uitgaven | 4.749.455 | – 22.189 | 4.727.266 |
| Bekostiging | 4.472.806 | 2.093 | 4.474.899 |
| Bekostiging onderwijsdeel | 4.265.993 | 2.093 | 4.268.086 |
| Bekostiging ontwerp en ontwikkeling | 165.939 | 0 | 165.939 |
| Bekostiging flexibel hoger onderwijs voor volwassenen | 300 | 0 | 300 |
| Fonds onderzoek en wetenschap | 40.574 | 0 | 40.574 |
| Subsidies (regelingen) | 190.901 | – 23.184 | 167.717 |
| Tegemoetkoming 2e lerarenopleiding | 2.273 | 0 | 2.273 |
| NGF Aanpak professionalisering leraren | 4.597 | – 45 | 4.552 |
| NGF Katalysator | 114.627 | – 22.951 | 91.676 |
| NGF Digitale impuls | 67.077 | – 188 | 66.889 |
| Overige subsidies | 2.327 | 0 | 2.327 |
| Bijdrage aan agentschappen | 22.101 | – 1.098 | 21.003 |
| Dienst Uitvoering Onderwijs | 22.101 | – 1.098 | 21.003 |
| Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 63.647 | 0 | 63.647 |
| NWO: Promotiebeurs voor leraren | 12.443 | 0 | 12.443 |
| NWO: NRO-programma HO | 28.781 | 0 | 28.781 |
| Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) | 7.301 | 0 | 7.301 |
| Bijdrage RWT Nuffic | 10.494 | 0 | 10.494 |
| Bijdrage RWT Centr. Stud | 4.628 | 0 | 4.628 |
| Ontvangsten | 17 | 491 | 508 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen stijgen per saldo met € 40,9 miljoen. Er wordt voor een bedrag van € 31,1 miljoen aan nieuwe garanties verleend. Daarnaast zijn er kasschuiven opgenomen, waaronder € 9,9 miljoen binnen het programma van Leven Lang Ontwikkelen (LLO) van het Nationaal Groeifonds (NGF). De kasschuiven betreffen verschuivingen van budgetten naar latere jaren vanwege meerjarige subsidies, openstelling van subsidieregelingen en reserveringen voor uitvoeringskosten conform gemaakte afspraken met betrokken partijen.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 22,2 miljoen. Dit komt onder andere door een kasschuif binnen het NGF-project LLO van € 23,2 miljoen. De verschuiving houdt verband met planning van projecten, meerjarige subsidies en uitvoeringskosten.
Beleidsartikel 7. Wetenschappelijk onderwijs
| Verplichtingen | 7.686.350 | 7.233 | 7.693.583 |
| Uitgaven | 7.396.139 | 13.482 | 7.409.621 |
| Bekostiging | 7.381.097 | 13.510 | 7.394.607 |
| Bekostiging onderwijsdeel | 3.445.641 | 13.510 | 3.459.151 |
| Bekostiging onderzoeksdeel | 2.951.081 | 0 | 2.951.081 |
| Bekostiging ondersteuning geneeskunde onderwijs en onderzoek | 877.636 | 0 | 877.636 |
| Fonds onderzoek en wetenschap | 106.739 | 0 | 106.739 |
| Subsidies (regelingen) | 7.915 | 100 | 8.015 |
| Vluchteling Studenten UAF | 2.665 | 0 | 2.665 |
| Expertisecentrum inclusief onderwijs (ECIO) | 1.095 | 0 | 1.095 |
| Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) | 391 | 0 | 391 |
| Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) | 351 | 0 | 351 |
| Overige subsidies | 3.413 | 100 | 3.513 |
| Opdrachten | 3.797 | – 128 | 3.669 |
| Opdrachten | 3.797 | – 128 | 3.669 |
| Bijdrage aan (inter)nationale organisaties | 3.330 | 0 | 3.330 |
| Europees Universitair Instituut Florence (EUI) | 2.141 | 0 | 2.141 |
| United Nations University (UNU) | 1.189 | 0 | 1.189 |
| Ontvangsten | 16 | 0 | 16 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen stijgen per saldo met € 7,2 miljoen. Dit wordt mede veroorzaakt door een interne overboeking van € 13,5 miljoen vanuit artikel 16, bestemd voor de versterking van de weerbaarheid van universiteiten. Daarnaast zijn er enkele kleinere technische mutaties.
Uitgaven
De uitgaven stijgen per saldo met € 13,5 miljoen als gevolg van dezelfde interne overboeking vanuit artikel 16.
Beleidsartikel 8. Internationaal beleid
| Verplichtingen | 26.826 | 72 | 26.898 |
| Uitgaven | 26.827 | 72 | 26.899 |
| Subsidies (regelingen) | 8.955 | 0 | 8.955 |
| Stichting Ons Erfdeel | 185 | 0 | 185 |
| Stichting Nuffic | 1.197 | 0 | 1.197 |
| Nationaal Agentschap Erasmus+ Onderwijs & Training | 4.918 | 0 | 4.918 |
| Internationalisering onderwijs | 94 | 0 | 94 |
| Duitsland Instituut Amsterdam (DIA) | 972 | 0 | 972 |
| Netherlands house for Education and Research (Neth-ER) | 687 | 0 | 687 |
| Overige incidentele subsidies | 902 | 0 | 902 |
| Opdrachten | 6.300 | 144 | 6.444 |
| Opdrachten | 6.300 | 144 | 6.444 |
| Bijdrage aan medeoverheden | 1.405 | 0 | 1.405 |
| Bijdrage aan medeoverheden | 1.405 | 0 | 1.405 |
| Bijdrage aan (inter)nationale organisaties | 9.615 | 0 | 9.615 |
| Nederlandse Taalunie | 7.974 | 1.000 | 8.974 |
| Europa College Brugge | 35 | 0 | 35 |
| Unesco | 59 | 0 | 59 |
| OESO CERI | 101 | 0 | 101 |
| Fulbright Center | 422 | 0 | 422 |
| EU-programma's en activiteiten | 23 | 0 | 23 |
| Overige bijdragen | 1.001 | – 1.000 | 1 |
| Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | 552 | – 72 | 480 |
| Vlaams-Nederlandshuis DeBuren (Hoofdstuk 5 BuZa) | 552 | – 72 | 480 |
| Ontvangsten | 99 | 0 | 99 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen stijgen per saldo met € 0,07 miljoen.
Uitgaven
De uitgaven stijgen per saldo met € 0,07 miljoen.
Beleidsartikel 9. Arbeidsmarkt- en personeelsbeleid
| Verplichtingen | 400.075 | – 1.080 | 398.995 |
| Uitgaven | 410.575 | – 1.080 | 409.495 |
| Bekostiging | 230.405 | – 1.600 | 228.805 |
| Tekorten regio's | 230.405 | – 1.600 | 228.805 |
| Subsidies (regelingen) | 169.919 | 0 | 169.919 |
| Lerarenbeurs | 68.678 | 0 | 68.678 |
| Zij-instroom | 94.371 | 0 | 94.371 |
| Overige subsidies | 6.870 | 0 | 6.870 |
| Opdrachten | 5.865 | 505 | 6.370 |
| Opdrachten | 5.865 | 505 | 6.370 |
| Bijdrage aan agentschappen | 4.386 | 15 | 4.401 |
| Dienst Uitvoering Onderwijs | 4.386 | 15 | 4.401 |
| Ontvangsten | 7.000 | 0 | 7.000 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen dalen per saldo met € 1,1 miljoen.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 1,1 miljoen.
Beleidsartikel 11. Studiefinanciering
| Verplichtingen | 6.975.507 | 7.228 | 6.982.735 |
| Uitgaven | 6.975.507 | 7.228 | 6.982.735 |
| Inkomensoverdrachten | 4.012.193 | 0 | 4.012.193 |
| Basisbeurs gift (R) | 482.728 | 0 | 482.728 |
| Aanvullende beurs gift (R) | 835.512 | 0 | 835.512 |
| Reisvoorziening gift (R) | 896.126 | 0 | 896.126 |
| Studievoorschotvouchers (R) | 667.756 | 0 | 667.756 |
| Caribisch Nederland gift (R) | 1.959 | 0 | 1.959 |
| Tegemoetkoming (R) | 922.960 | 0 | 922.960 |
| Overige uitgaven (R) | 205.152 | 0 | 205.152 |
| Leningen | 2.713.167 | 0 | 2.713.167 |
| Basisbeurs Prestatiebeurs (NR) | 873.126 | 0 | 873.126 |
| Aanvullende beurs Prestatiebeurs (NR) | 291.972 | 0 | 291.972 |
| Caribisch Nederland prestatiebeurs (NR) | 262 | 0 | 262 |
| Reisvoorziening (NR) | 18.945 | 0 | 18.945 |
| Rentedragende lening (NR) | 1.323.257 | 0 | 1.323.257 |
| Collegegeldkrediet (NR) | 157.285 | 0 | 157.285 |
| Levenlanglerenkrediet (NR) | 18.609 | 0 | 18.609 |
| Caribisch Nederland leningen (NR) | 408 | 0 | 408 |
| Overige uitgaven (NR) | 29.303 | 0 | 29.303 |
| Bijdrage aan agentschappen | 250.147 | 7.228 | 257.375 |
| Dienst Uitvoering Onderwijs | 250.147 | 7.228 | 257.375 |
| Ontvangsten | 2.832.722 | 0 | 2.832.722 |
| Ontvangen rente (R) | 253.547 | 0 | 253.547 |
| Ontvangsten Caribisch Nederland (R) | 846 | 0 | 846 |
| Overige ontvangsten (R) | 25.501 | 0 | 25.501 |
| Terugontvangen lening (NR) | 2.552.739 | 0 | 2.552.739 |
| Ontvangsten Caribisch Nederland (NR) | 89 | 0 | 89 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen stijgen per saldo met € 7,2 miljoen. Dit is hoofdzakelijk het gevolg van een interne overboeking van € 11,9 miljoen naar DUO, die tot en met 2028 verantwoordelijk blijft voor de levering van de Virtual Desktop Infrastructure (VDI) werkplek.
Uitgaven
De uitgaven stijgen per saldo met € 7,2 miljoen, mede door dezelfde interne overboeking naar DUO voor de VDI-werkplek.
Beleidsartikel 12. Tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten
| Verplichtingen | 74.327 | – 92 | 74.235 |
| Uitgaven | 74.327 | – 92 | 74.235 |
| Inkomensoverdracht | 70.823 | 0 | 70.823 |
| Tegemoetkoming lerarenopleiding (tlo) (R) | 3.137 | 0 | 3.137 |
| Tegemoetkoming deeltijd (R) | 2.770 | 0 | 2.770 |
| Tegemoetkoming vavo voltijd (R) | 5.146 | 0 | 5.146 |
| Tegemoetkoming vo voltijd (R) | 56.672 | 0 | 56.672 |
| Tegemoetkoming vso voltijd (R) | 3.098 | 0 | 3.098 |
| Leningen | 21 | 0 | 21 |
| Omboeking van kort- naar langlopende vorderingen (NR) | 21 | 0 | 21 |
| Bijdrage aan agentschappen | 3.483 | – 92 | 3.391 |
| Dienst Uitvoering Onderwijs | 3.483 | – 92 | 3.391 |
| Ontvangsten | 1.962 | 0 | 1.962 |
| Tegemoetkoming lerarenopleiding en deeltijd vo (R) | 291 | 0 | 291 |
| Meerderjarige scholieren v(s)o en vavo (R) | 1.671 | 0 | 1.671 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen dalen per saldo met € 0,1 miljoen.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 0,1 miljoen.
Beleidsartikel 13. Lesgeld
| Verplichtingen | 19.589 | – 516 | 19.073 |
| Uitgaven | 19.589 | – 516 | 19.073 |
| Bijdrage aan agentschappen | 19.589 | – 516 | 19.073 |
| Dienst Uitvoering Onderwijs | 19.589 | – 516 | 19.073 |
| Ontvangsten | 250.713 | 0 | 250.713 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen dalen per saldo met € 0,5 miljoen.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 0,5 miljoen.
Beleidsartikel 14. Cultuur
| Verplichtingen | 832.854 | 46.255 | 879.109 |
| Uitgaven | 1.469.713 | – 4.790 | 1.464.923 |
| Bekostiging | 1.200.141 | 358 | 1.200.499 |
| Culturele basisinfrastructuur vierjaarlijkse instellingen | 278.505 | – 748 | 277.757 |
| Culturele basisinfrastructuur vierjaarlijkse fondsen | 339.524 | – 154 | 339.370 |
| Museale instellingen met een wettelijke taak | 281.177 | 682 | 281.859 |
| Stelseltaken openbare bibliotheekvoorzieningen | 36.362 | – 500 | 35.862 |
| Digitale openbare bibliotheek | 19.816 | 0 | 19.816 |
| Bibliotheekvoorziening leesgehandicapten | 14.728 | 0 | 14.728 |
| Monumentenzorg | 188.232 | 6.406 | 194.638 |
| Archieven (incl. Regionale Historische Centra) | 41.740 | – 5.271 | 36.469 |
| Cultuureducatie (via primair onderwijs) | 57 | – 57 | 0 |
| Subsidies (regelingen) | 124.833 | – 12.732 | 112.101 |
| Verbreden inzet cultuur | 15.404 | – 839 | 14.565 |
| Internationaal cultuurbeleid (incl. HGIS) | 10.188 | – 774 | 9.414 |
| Programma leesbevordering | 34.653 | – 331 | 34.322 |
| Creatieve Industrie | 2.747 | 599 | 3.346 |
| Specifiek cultuurbeleid | 33.480 | 2.452 | 35.932 |
| Subsidies Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | 5.712 | – 350 | 5.362 |
| NGF CIIIC | 22.649 | – 13.489 | 9.160 |
| Opdrachten | 32.488 | – 1.482 | 31.006 |
| Beleidsonderzoek, evaluaties en kennisbasis | 2.594 | – 65 | 2.529 |
| Opdrachten Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | 14.908 | – 90 | 14.818 |
| NGF Opdrachten | 1.599 | – 670 | 929 |
| Overige opdrachten | 13.387 | – 657 | 12.730 |
| Bijdrage aan agentschappen | 70.348 | 9.066 | 79.414 |
| Nationaal Archief | 70.348 | 9.066 | 79.414 |
| Bijdragen aan medeoverheden | 39.831 | 0 | 39.831 |
| Bijdrage aan (inter)nationale organisaties | 2.072 | 0 | 2.072 |
| Ontvangsten | 734 | 24.218 | 24.952 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen stijgen per saldo met € 46,3 miljoen. Dit is een saldo van verschillende mutaties. De garantieverplichtingen dalen per saldo met € 17,6 miljoen. Deze per saldo daling wordt veroorzaakt doordat € 35,3 miljoen aan eerder verstrekte garanties komt te vervallen, terwijl er voor € 17,7 miljoen aan nieuwe garanties wordt verleend. Daarnaast zijn er diverse bijstellingen in de verplichtingenraming voor 2025. Voor zowel de vierjaarlijkse instellingen als fondsen is dit het gevolg van de loonbijstelling tranche 2025, die over vier jaar verplicht wordt. Dit leidt tot een verhoging van respectievelijk € 25,0 miljoen en € 21,0 miljoen. Voor de Rijksmusea wordt de verplichtingenraming met € 21,0 miljoen bijgesteld.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 4,8 miljoen. Dit is een saldo van verschillende mutaties. Er vindt een kasschuif plaats van € 12,5 miljoen voor het NGF-project Creative Industries Immersive Impact Coalition (CIIIC). Omdat een deel van het budget voor CIIIC in 2025 niet wordt benut, wordt dit conform afspraken doorgeschoven naar latere jaren. Daarnaast vindt een desaldering plaats van € 10,8 miljoen. Subsidies voor monumenteninstandhouding worden gemiddeld na zeven jaar definitief vastgesteld, doorgaans lager dan de toegekende bedragen. Hierdoor ontstaat budgettaire ruimte. Deze ruimte wordt via de mutatie opnieuw ingezet voor de Subsidieregeling Instandhouding Monumenten (SIM). Zie Kamerbrief «Aanpak grote monumenten en religieus erfgoed» (Kamerstukken II 2024/25, 32156, nr. 140).
Ontvangsten
De ontvangsten stijgen per saldo met € 24,2 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door de desaldering van € 10,8 miljoen en een ontvangst van € 13,4 miljoen van het Fonds Podiumkunsten (FPK). Van de middelen die aan het FPK zijn verstrekt voor de vierde suppletieregeling in het kader van coronasteun is bij het FPK een bedrag van € 13,4 miljoen niet tot besteding gekomen.
Beleidsartikel 15. Media
| Verplichtingen | 1.338.713 | – 119 | 1.338.594 |
| Uitgaven | 1.300.152 | – 145 | 1.300.007 |
| Bekostiging | 1.253.502 | 0 | 1.253.502 |
| Landelijke publieke omroep | 980.286 | 0 | 980.286 |
| Regionale omroep | 197.578 | 1 | 197.579 |
| Stichting Omroep Muziek | 22.555 | 14 | 22.569 |
| Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (NIBG) | 31.739 | 0 | 31.739 |
| Stimuleringsfonds voor de Journalistiek | 3.181 | 0 | 3.181 |
| Coproductiefonds Binnenlandse Omroep (CoBO) | 5.866 | 0 | 5.866 |
| Mediawijsheid Expertisecentrum (Bewust mediagebruik) | 1.944 | 0 | 1.944 |
| Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen (NLPO) | 2.007 | 0 | 2.007 |
| Dotatie/onttrekking Algemene Mediareserve | 7.665 | – 15 | 7.650 |
| Lokale journalistiek | 0 | 0 | 0 |
| Overige bekostiging media | 681 | 0 | 681 |
| Subsidies (regelingen) | 35.968 | – 37 | 35.931 |
| Onderzoeksjournalistiek | 15.015 | 0 | 15.015 |
| Lokale journalistiek | 19.748 | 0 | 19.748 |
| Overige Subsidies | 1.205 | – 37 | 1.168 |
| Opdrachten | 833 | – 144 | 689 |
| Opdrachten | 833 | – 144 | 689 |
| Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 9.763 | 36 | 9.799 |
| Commissariaat voor de Media | 9.763 | 36 | 9.799 |
| Bijdrage aan (inter)nationale organisaties | 86 | 0 | 86 |
| European Audiovisual Observatory | 86 | 0 | 86 |
| Ontvangsten | 165.100 | 0 | 165.100 |
| Reclame ontvangsten | 165.100 | 0 | 165.100 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen dalen per saldo met € 0,1 miljoen.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 0,1 miljoen.
Beleidsartikel 16. Onderzoek en wetenschapsbeleid
| Verplichtingen | 1.763.444 | 49.456 | 1.812.900 |
| Uitgaven | 1.808.013 | – 6.011 | 1.802.002 |
| Bekostiging | 1.489.476 | 15.476 | 1.504.952 |
| NWO | 680.881 | 2.339 | 683.220 |
| KNAW | 115.999 | 614 | 116.613 |
| KB | 68.477 | 612 | 69.089 |
| NWO Talentenontwikkeling | 165.885 | 0 | 165.885 |
| NWO TTW | 8.000 | 0 | 8.000 |
| NWO grootschalige researchinfrastructuur | 55.380 | 0 | 55.380 |
| NWO Praktijkgericht Onderzoek | 72.640 | – 300 | 72.340 |
| Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) | 28.441 | 10.711 | 39.152 |
| Poolonderzoek | 3.147 | 0 | 3.147 |
| Caribisch Nederland | 2.500 | 0 | 2.500 |
| NWO NWA | 134.653 | 1.500 | 136.153 |
| NWO Fonds onderzoek en wetenschap | 137.047 | 0 | 137.047 |
| NWO Praktijk onderzoek en wetenschap | 16.426 | 0 | 16.426 |
| Subsidies (regelingen) | 171.038 | – 5.093 | 165.945 |
| VSC | 323 | 0 | 323 |
| Naturalis Biodiversity Center | 13.798 | 0 | 13.798 |
| BPRC | 13.104 | 0 | 13.104 |
| NEMO Science Museum | 4.246 | 0 | 4.246 |
| STT | 278 | 0 | 278 |
| Stichting AAP | 1.304 | 0 | 1.304 |
| Nationale Coördinatie | 8.082 | – 1.525 | 6.557 |
| Subsidie Fonds onderzoek en wetenschap | 84.501 | – 783 | 83.718 |
| Nationaal Groeifonds | 34.291 | – 418 | 33.873 |
| Delta Climate Center | 10.565 | – 2.367 | 8.198 |
| Netherlands Academy of Engineering | 546 | 0 | 546 |
| Opdrachten | 20.856 | – 14.937 | 5.919 |
| Opdrachten | 16.024 | – 12.329 | 3.695 |
| Opdrachten Fonds onderzoek en wetenschap | 4.832 | – 2.608 | 2.224 |
| Bijdrage aan agentschappen | 4.097 | – 1.390 | 2.707 |
| Rijksdienst voor Ondernemend Nederland | 1.912 | – 776 | 1.136 |
| RVO Fonds onderzoek en wetenschap | 2.185 | – 614 | 1.571 |
| Bijdrage aan (inter)nationale organisaties | 122.546 | – 67 | 122.479 |
| EMBC | 1.390 | 0 | 1.390 |
| EMBL | 7.828 | 0 | 7.828 |
| ESA | 37.426 | 0 | 37.426 |
| CERN | 64.163 | – 67 | 64.096 |
| ESO | 11.739 | 0 | 11.739 |
| SKAO | 0 | 0 | 0 |
| Ontvangsten | 7.100 | 0 | 7.100 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen stijgen per saldo met € 49,5 miljoen. De verplichtingenraming voor de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) wordt met € 36,5 miljoen verhoogd. Dit betreft een ophoging van de verplichtingenstand vanwege het verplichten van de LPO-tranche 2025 voor het jaar 2026. Daarnaast zijn er diverse kleinere technische mutaties opgenomen. Zo is de verplichtingenraming voor het NWO Fonds en onderzoek verhoogd met € 4,7 miljoen. Tevens is er een bijstelling van de verplichtingenraming van € 3,9 miljoen voor de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 6,0 miljoen.
Beleidsartikel 25. Emancipatie
| Verplichtingen | 11.306 | – 258 | 11.048 |
| Uitgaven | 24.370 | – 258 | 24.112 |
| Bekostiging | 14.454 | 0 | 14.454 |
| Kennisinfrastructuur: Gender- en lhbti- gelijkheid | 14.454 | 0 | 14.454 |
| Subsidies (regelingen) | 6.666 | – 378 | 6.288 |
| Gender- en lhbti- gelijkheid 2022–2027 | 6.666 | – 378 | 6.288 |
| Opdrachten | 3.244 | 120 | 3.364 |
| Bijdrage aan medeoverheden | 6 | 0 | 6 |
| Gemeentefonds gender- en lhbti- gelijkheid | 6 | 0 | 6 |
| Ontvangsten | 0 | 0 | 0 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen dalen per saldo met € 0,3 miljoen.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 0,3 miljoen.
Beleidsartikel 91. Nog onverdeeld
| Verplichtingen | – 4.615 | 4.615 | 0 |
| Uitgaven | – 4.615 | 4.615 | 0 |
| Loonbijstelling | – 4.615 | 4.615 | 0 |
| waarvan programma | 0 | 0 | 0 |
| waarvan apparaat | – 4.615 | 4.615 | 0 |
| Prijsbijstelling | 0 | 0 | 0 |
| waarvan programma | 0 | 0 | 0 |
| waarvan apparaat | 0 | 0 | 0 |
| Onvoorzien | |||
| Ontvangsten | 0 | 0 | 0 |
Toelichting
Verplichtingen en Uitgaven
De verplichtingen en uitgaven stijgen per saldo met € 4,6 miljoen. Dit betreft de doorverdeling van de taakstelling op de loonbijstelling tranche 2025 voor externe inhuur die in de Eerste Suppletoire Begroting is geparkeerd op dit artikel.
Niet-beleidsartikel 95. Apparaat kerndepartement
| Verplichtingen | 470.887 | – 11.254 | 459.633 |
| Uitgaven | 470.887 | – 11.254 | 459.633 |
| Personele uitgaven | 391.484 | – 68 | 391.416 |
| waarvan eigen personeel | 368.868 | 236 | 369.104 |
| waarvan externe inhuur | 17.997 | – 304 | 17.693 |
| waarvan overige personele uitgaven | 4.619 | 0 | 4.619 |
| Materiële uitgaven | 79.403 | – 11.186 | 68.217 |
| waarvan ICT | 9.932 | – 177 | 9.755 |
| waarvan bijdrage aan SSO's | 23.642 | – 149 | 23.493 |
| waarvan overige materiële uitgaven | 45.829 | – 10.860 | 34.969 |
| Begrotingsreserve schatkistbankieren | 0 | 0 | 0 |
| Ontvangsten | 539 | 0 | 539 |
Toelichting
Verplichtingen
De verplichtingen dalen per saldo met € 11,3 miljoen als gevolg van verschillende technische mutaties. Deze mutaties betreffen voornamelijk interne overboekingen, waarbij de grootste een bedrag van € 10,6 miljoen omvat. Met deze overboeking worden de voor de VDI-werkplek bestemde middelen naar DUO overgeheveld.
Uitgaven
De uitgaven dalen per saldo met € 11,3 miljoen. Deze daling wordt voornamelijk veroorzaakt door een overboeking van € 10,6 miljoen naar DUO voor de VDI-werkplek.