Memorie van toelichting

Wijziging van de begrotingsstaat van het Deltafonds voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Memorie van toelichting

Nummer: 2025D46988, datum: 2025-11-28, bijgewerkt: 2025-11-28 17:07, versie: 2 (versie 1)

Directe link naar document (.pdf), link naar pagina op de Tweede Kamer site, officiële HTML versie (kst-36850-J-2).

Gerelateerde personen:

Eerste ondertekenaar: R. Tieman, minister van Infrastructuur en Waterstaat

Onderdeel van kamerstukdossier 36850 J-2 Wijziging van de begrotingsstaat van het Deltafonds voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota).

Onderdeel van zaak 2025Z19746:

Indiener: R. Tieman, minister van Infrastructuur en Waterstaat
Voortouwcommissie: vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat

Preview document (🔗 origineel)

Tweede Kamer der Staten-Generaal	2
Vergaderjaar 2025‒2026

36 850J

Wijziging van de begrotingsstaat van het Deltafonds (J) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in:

de begrotingsstaat voor het begrotingsfonds Deltafonds (J)

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat,

R. Tieman

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Algemeen

Naar aanleiding van de motie van de leden Van Helvert en Van Veldhoven (Kamerstukken II 2015–2016 34 475 XII, nr. 12) worden bij alle begrotingsartikelen op het Mobiliteitsfonds en Deltafonds groter dan € 1 miljard de begrotingsmutaties boven de € 5 miljoen toegelicht. Dit heeft als praktische uitwerking dat bij de artikelen tussen de € 200 miljoen en € 1 miljard de ondergrens voor technische mutaties ook neerwaarts is bijgesteld. Voor beleidsmatige mutaties was er bij de artikelen van deze omvang reeds sprake van een ondergrens van € 5 miljoen. De norm voor het toelichten van de begrotingsmutaties op het niveau van artikelonderdeel is als volgt:

< 50	1	2
=> 50 en < 200	2	4
=> 200 < 1000	5	5
=> 1000	5	5

Opbouw

Dit wetsvoorstel kent een opbouw waarbij afhankelijk van de informatie vraag- en behoefte verder kan worden ingezoomd. Deze verdiepingsslag is als volgt opgebouwd:

Allereerst is de begroting(wet)staat voor het Deltafonds voor het jaar 2025 opgenomen. Deze dient ter autorisatie van de mutaties die op artikelniveau in de verplichtingen-, uitgaven- en ontvangstenramingen worden voorgesteld.
Daarna is eerst op hoofdlijnen (paragraaf 2.1) inzicht verstrekt in de belangrijkste budgettaire voorstellen die leiden tot wijziging van de begroting. Hiermee kan snel een indruk worden verkregen van de inhoud van dit wetsvoorstel.
Via de artikelsgewijze toelichting (paragraaf 3) worden alle beleidsmatig relevante mutaties op het niveau van het artikelonderdeel zichtbaar gemaakt, en waar zinvol en relevant, ook toegelicht. Dit rekening houdend met de norm zoals hierboven is aangegeven.
Als onderdeel van de artikelsgewijze toelichting is in de verdiepingsbijlage (paragraaf 4.1) door middel van een meerjarige mutatietabel op artikelonderdeelniveau de aansluiting gemaakt tussen de vorige stand van de begroting en de nu voorgestelde stand. Dit voor de volledige looptijd van het fonds.
Tenslotte zijn in de verdiepingsbijlage (paragraaf 4.2) van dit wetsvoorstel de MIRT projecttabellen met de realisatieprojecten alsmede de verkenningen en planuitwerking programma’s opgenomen waarin de begrotingsmutaties op projectniveau zichtbaar zijn gemaakt. Deze (meerjarige) MIRT- tabellen zijn in ieder geval voorzien van toelichtingen indien sprake is:
1. van een wijziging (anders dan door de verwerking van prijsbijstelling) in het taakstellend projectbudget groter dan 10% of meer dan € 10 miljoen
2. van een wijziging groter dan 1 jaar in de oplevering van het project.

2 De producten

2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties

In de onderstaande worden de belangrijkste mutaties van deze suppletoire begroting toegelicht.

Stand 1^e suppletoire begroting 2025		1.744,7
Stand Suppletoire Begroting September 2025		1.792,0


Belangrijkste suppletoire mutaties

Relevante kadermutaties:
1) Nadelig saldo 2025		105,5
2) Diverse overboekingen ministeries	diversen	‒ 1,0
3) Diverse overboekingen naar begroting IenW	diversen	1,1
4) Desalderingen	1	0,1

Stand 2^e suppletoire begroting 2025		1.897,6

Stand 1e suppletoire begroting 2025		1.744,7
Stand Suppletoire Begroting September 2025		1.792,0


Belangrijkste suppletoire mutaties

Relevante kadermutaties:
1) Nadelig saldo 2025		5,5
2) Diverse overboekingen ministeries	diversen	‒ 1,0
3) Diverse overboekingen naar begroting IenW	diversen	1,1
4) Desalderingen	1	0,1

Stand 2e suppletoire begroting 2025		1.797,6

Toelichting

Nadelig saldo 2025
Het saldo 2025 bestaat uit € 105,5 miljoen hogere uitgaven en € 5,5 miljoen hogere ontvangsten. Per saldo wordt er een nadelig saldo 2025 van € 100,0 miljoen verwacht. Zowel de saldomutaties op de uitgaven als de ontvangsten worden in 2026, conform de Comptabiliteitswet 2016, artikel 2.11 lid 4, geboekt ten laste van de begroting van het daarop volgende jaar (in dit geval 2026). Hierdoor blijft de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd. Voor een nadere toelichting hoe het saldo is verwerkt op de artikelen wordt verwezen naar de artikelsgewijze toelichting (hoofdstuk 3). De verwerking in 2026 zal plaats vinden bij de 1e suppletoire begroting (Voorjaarsnota) 2026.
Diverse overboekingen ministeries
Diverse overboekingen naar begroting IenW
Desalderingen
De wijzigingen, posten 2 t/m 4, zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

3 Productartikelen

3.1 Artikel 1 Investeren in waterveiligheid

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Verplichtingen		2.027.266	‒ 512.228	1.515.038
Uitgaven		644.546	171.596	816.142
waarvan juridisch verpplicht				79%


1.01	Grote projecten waterveiligheid	110.207	‒ 5.766	104.441
1.01.01	Programma HWBP-2 Waterschapsprojecten	106.736	‒ 4.505	102.231
1.01.02	Programma HWBP-2 Rijksprojecten	1.784	‒ 1.042	742
1.01.03	Ruimte voor de rivier	780	‒ 297	483
1.01.04	Maaswerken	907	78	985


1.02	Ontwikkeling waterveiligheid	504.457	183.222	687.679
1.02.01	Planning waterveilgheid	82.404	‒ 30.332	52.072
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	2.088		2.088
1.02.02	Aanleg waterveiligheid	422.053	213.554	635.607


1.03	Studiekosten	29.882	‒ 5.860	24.022
1.03.01	Studie en onderzoekskosten	29.882	‒ 5.860	24.022
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	10.037	336	10.373

Ontvangsten		183.082	5.537	188.619
1.09	Ontvangsten investeren in waterveiligheid	183.082	5.537	188.619
1.09.01	Ontvangsten waterschappen HWBP-2	0	4.891	4.891
1.09.03	Ontvangsten waterschappen HWBP	181.598		181.598
1.09.04	Overige ontvangsten HWBP	0	258	258
1.09.05	Overige aanleg ontvangsten	1.484	388	1.872

Toelichting

Verplichtingen

Op het artikel Investeren in waterveiligheid zal in 2025 ca. € -512 miljoen minder aan verplichtingen worden vastgelegd.

HWBP Waterschapsprojecten (€ -373 miljoen)

Bij de HWBP waterschapsprojecten wordt de lagere verplichtingenrealisatie in 2025 met name veroorzaakt door:
HWBP Zwolle-Olst (€ -217 miljoen), waarbij het project in drie deelprojecten is gesplitst waarbij deel 2 en deel 3 in 2027 en 2029 verplicht worden.
Door vertragingen in onder andere besluitvorming, extra onderzoeken, of gewijzigde uitvoeringsplanningen wordt € -139 miljoen verschoven, voornamelijk bij:
1. HWBP Sterke Lekdijk (€ -71miljoen),
2. HWBP Koehool-Lauwersmeer (€ -24 miljoen),
3. HWBP Dijkringen Noordelijke Maasvallei (€ -20 miljoen),
4. HWBP Noordelijke Lekdijk (€ -7,4 miljoen),
en nog 4 projecten (€ -17 miljoen).
Bij het HWBP Spijk-Werstervoort € € -7 miljoen) is een schuif door beperkte capaciteit en acualisatie van de duur van de projectfases.
Diverse andere mutaties van per saldo € -10 miljoen.

HWBP Rijksprojecten (€ -55 miljoen)

Doordat in 2025 de reservering voor Rijksprojecten niet aan aangesproken, wordt een bedrag van € -40 miljoen aan verplichtingenbudget doorgeschoven naar 2026. Daarnaast wordt € -13 miljoen naar latere jaren doorgeschoven in verband met een, door het waterschap, gewijzigde uitvoeringsplanning voor het project Lekdijk. Diverse kleinere muttaies van per saldo € -2 miljoen.

Rivierverruiming Maas (€ -35 miljoen)

Voor de Rivierverruiming Maas wordt € -35 miljoen doorgeschoven van 2025 naar 2026. Dit betreft het project Ruimte voor de Maas bij Oeffelt. De vergunningverlening door de bevoegde gezagen kost meer tijd dan beoogd.

Diverse kleinere mutaties tellen per saldo op tot € -49 miljoen.

Uitgaven

1.01 Grote projecten

De mutatie op dit artikelonderdeel van € -5,8 miljoen heeft betrekking op lagere realisatie van € -5,2 miljoen op de risicoreserveringen HWBP-2 waarop in 2025 geen beroep is gedaan. Daarnaast wordt op het project Markeermeerdijk € 1,8 miljoen. Diverse kleinere mutaties van per saldo € -2,4 miljoen.

1.02 Overige aanlegprojecten waterveiligheid

In 2025 wordt op dit artikelonderdeel € 183,2 miljoen meer gerealiseerd.

Ruimte voor de Rivier (€ - 7,5 miljoen): Dit betreft de projecten Dam Lateraalkanaal die langer lopen dan gepland doordat RWS eisen stelt aan dijkversteking Buggenum. Voor Lob van Gennep is subsidie ontvangen, die later wordt ingezet bij de realisatiefase. Daarnaast zijn een aantal onderwerpen vertraagd/lopen langer door. In overleg met RWS is het niet mogelijk gebleken om al dit jaar onderzoeken te starten voor het Maasstroomgebied. Dit heeft te maken met de capaciteitsdruk bij RWS. Deze onderzoeken zijn daarom verplaatst naar 2026.
HWBP (€ 121,3 miljoen): Op het programma HWBP is een tekort ontstaan van per saldo € 112 miljoen. Dit tekort wordt veroorzaakt door dat de projecten conform planning zijn uitgevoerd waardoor een interne overprogrammering van € 121 miljoen niet kan worden opgevangen. De overprogrammering betreft de programmering waartegenover in 2025 geen beschikbare middelen staan omdat eerder er werd uitgegaan dat de uitvoering van de programmering onvoorziene vertragingen zou ondervinden.
Rivierverruiming Maas (€ - 15,9 miljoen):. Voor Rivierverruiming Maas wordt € -15,9 miljoen doorgeschoven van 2025 naar 2026. Dit betreft het project Ruimte voor de Maas bij Oeffelt. De vergunningverlening door de bevoegde gezagen kost meer tijd dan beoogd.
Ijsseldelta fase 2 (€ -2,7 miljoen): Dit betreft het projectbudget van IJsseldelta fase 2. Dit zal ingezet worden voor de afrondingen van de realisatiefase dat na de afkoopsom van de Roggebotbrug (naar verwachting in 2025) zal plaatsvinden.
Reservering areaalgroei (€ - 3,0 miljoen):De reservering areaalgroei wordt doorgeschoven naar 2026 omdat er in 2025 geen beroep op de reservering is gedaan.
Overprogrammering (€ 107,6 miljoen) In de ontwerpbegroting 2026 bedroeg de programmering € 183,7 miljoen meer dan de beschikbare middelen. De verwachting is dat vertragingen in het programma niet voldoende zullen zijn om de overprogrammering binnen het kader op te vangen, hetgeen resulteert in hogere realisatie dan eerder begroot.
Diverse andere mutaties van per saldo € -16,6 miljoen.

1.03 Studiekosten

In 2025 wordt op dit artikel € -5,9 miljoen minder gerealiseerd. Dit betreft een overboeking van € -2,0 miljoen naar artikel 5.02 voor een bijdrage van I&W aan het beheer en onderhoud van het modelinstrumentarium van Deltares 2025. Daarnaast schuif € -3,2 miljoen door naar 2026 met name Cybersecurity als gevolg van dit moment onvoldoende capaciteit om stappen te zetten op het cybersecuritydossier. Diverse andere mutaties van per saldo € -0,7 miljoen.

Ontvangsten

1.09 Ontvangsten investeren in waterveiligheid

De ontvangsten in 2025 vallen € 5,5 miljoen hoger uit dan verwacht. Dit komt voornamelijk door hogere ontvangsten naar aanleiding van de afwikkeling juridische schikking bij project Eemdijk en Zuidelijke Randmeren. Dit in verband met de afwikkeling herstelkosten thermisch gereinigde grond (€ 4,9 miljoen) en diverse kleine mutaties (€ 0,6 miljoen).

3.2 Artikel 2 Investeren in zoetwatervoorzieningen

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Verplichtingen		50.979	‒ 36.631	14.348
Uitgaven		54.491	‒ 23.050	31.441
waarvan juridisch verpplicht				92%


2.02	Ontwikkeling zoetwatervoorziening	41.333	‒ 13.377	27.956
2.02.01	Planning zoeterwatervoorziening	0		0
2.02.02	Aanleg zoetwatervoorziening	41.333	‒ 13.377	27.956


2.03	Studiekosten	13.158	‒ 9.673	3.485
2.03.01	Studie en onderzoekskosten Deltaprogramma	13.158	‒ 9.673	3.485
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	420	85	505

Ontvangsten		0		0

Toelichting

Verplichtingen

De verlaging van het beschikbare verplichtingenbedrag met € -36,6 miljoen, is gerelateerd aan de hieronder toegelichte uitgavenmutaties. Voor het Deltaplan zoetwater bedraagt de verplichtingenmutatie € -26,9 miljoen, voor bevaarbaarheid jachthavens € -8,8 miljoen en diverse kleinere mutaties van per saldo € -0,9 miljoen.

Uitgaven

2.02 Overige waterinvesteringen zoetwatervoorziening

De mutaties op dit artikelonderdeel betreffen;

Deltaplan Zoetwater (€ - 11,1 miljoen) Vanwege beperkte capaciteit konden aanvullende projecten niet worden opgestart, waaronder projecten projecten regio LAAG Noord Nederland en bij regio Zuid-Westelijke Delta. Een bedrag van € - 8,5 miljoen wordt doorgeschoven naar 2026. Daarnaast wordt € - 2,6 miljoen overgeboekt naar artkel 7 Investeren in waterkwaliteit ter financiering van enkele projeten van het PAGW.
Ecologische maatregelen markermeer (€ - 1,5 miljoen): De huidige samenwerkingsovereenkomst tussen Rijkswaterstaat en provincie Noord-Holland is verlopen en in 2026 zal worden herzien. Als gevolg hiervan wordt € -1,5 miljoen doorgeschoven naar 2026.
Diverse kleinere mutatie van per saldo € 0,8 miljoen

2.03 Studiekosten

De mutaties op dit artikelonderdeel betreffen;

Bevaarbaarheid jachthavens (€ - 9,4 miljoen): De subsidieregelig Bevaarbaarheid jachthavens loopt dit jaar af en wordt niet verlengd. Het saldo wordt herschikt ten behoeve van Deltaplan Zoetwater van waaruit de regeling oorspronkelijk is gefinancierd.
Diverse kleinere mutatie van per saldo € -0,3 miljoen.

3.3 Artikel 3 Beheer, Onderhoud en Vervanging

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Verplichtingen		427.527	‒ 8.194	419.333
Uitgaven		423.290	‒ 2.239	421.051
waarvan juridisch verpplicht				100%


3,01	Exploitatie	8.558		8.558
3,01.01	Exploitatie watermanagement	8.558		8.558
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	8.558		8.558


3,02	Onderhoud en vernieuwing	414.732	‒ 2.239	412.493
3,02.01	Onderhoud waterveiligheid	354.613		354.613
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	354.613		354.613
3,02.02	Onderhoud zoetwatervoorziening	34.549	30	34.579
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	34.549	30	34.579
3,02.03	Vernieuwing	25.570	‒ 2.269	23.301

Ontvangsten

Toelichting

Verplichtingen

Verplichtingenschuif van per saldo € -8,2 miljoen naar 2026 betreft het doorschuiven van de risicoreservering € -7,7 miljoen, € 0,7 miljoen lagere realisatie op het project stroomlijnen. Diverse kleinere mutaties van per saldo € 0,2 miljoen.

Uitgaven

Artikelonderdeel 3.02 Onderhoud en vernieuwing

De wijzigingen zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

3.4 Artikel 4 Experimenteren cf. Art. III Deltawet

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Verplichtingen		31.728	‒ 2.187	29.541
Uitgaven		118.366	‒ 21.524	96.842
waarvan juridisch verpplicht				100%

4,02	GIV/PPS	118.366	‒ 21.524	96.842
4,02.01	GIV/PPS	118.366	‒ 21.524	96.842

Ontvangsten

Toelichting

Verplichtingen/ Uitgaven

Artikelonderdeel 4.02 GIV/PPS

In 2025 zijn de uitgaven op de Afsluitdijk € -21,5 miljoen en de verplichtingen € -2,2 miljoen lager dan verwacht. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door uitstel besluitvorming of herijking van planning op een aantal (endogene en exogene) wijzigingen en de financiering daarvan (€ -21,3 miljoen). De belangrijkste oorzaken zijn de vertraging bij het collega-project renovatie Monument de Vlieter met als gevolg dat de werkzaamheden aan Dijk niet meer in 2025 plaatsvinden, herijking van het risicomanagementdossier en verwante planning van risico's, herijking kosten en betaaltermijnen voor werkzaamheden ten behoeve van bodembescherming Kornwerderzand.

3.5 Artikel 5 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Verplichtingen		417.518	‒ 4.868	412.650
Uitgaven		414.291	‒ 2.023	412.268
waarvan juridisch verpplicht				98%


5.01	Apparaat	328.095	6.625	334.720
5.01.01	Staf Deltacommissaris	1.571	78	1.649
5.01.02	Apparaatskosten RWS	326.524	6.547	333.071
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	326.524	6.547	333.071


5.02	Overige uitgaven	75.496	1.852	77.348
5.02.01	Overige netwerkgebonden uitgaven	72.335	1.862	74.197
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	72.335	1.862	74.197
5.02.02	Programma-uitgaven DC	3.161	‒ 10	3.151


5.03	Investeringsruimte	10.700	‒ 10.500	200
5.03.01	Programmaruimte	10.700	‒ 10.500	200


5.04	Reserveringen	0		0
5.04.01	Reserveringen	0		0

Ontvangsten		27.797		27.797
5.10	Saldo afgesloten rekeningen	27.797		27.797

Toelichting

Verplichtingen

Op het artikel Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven zal in 2025 € -4,9 miljoen minder aan verplichtingen worden vastgelegd dan aanvankelijk werd gepland. Dit betreft voor € -4,7 miljoen de investeringsruimte, reservering Integraal Rivierenmanagent € -3,2 miljoen, en de bijdrage van IenW aan het beheer en onderhoud van het modelinstrumentarium van Deltares 2025 € 2,0 miljoen. Daarnaast enkele kleinere mutaties van per saldo € 1,0 miljoen.

Uitgaven

Artikel 5.01 Apparaat

Het budget op dit artikelonderdeel is in 2025 met € 6,6 miljoen verhoogd. Dit komt met name door de verhoging van de bijdrage aan de apparaatskosten van RWS met € 5,8 miljoen vanuit de investeringsruimte (artikelonderdeel 5.03) om de dotatie van RWS aan de verlofreservering in 2025 volledig te dekken. De invoering van het IKB-spaarverlof en de verruiming van het aantal IKB-uren heeft gevolgen voor de jaarlijkse lasten van agentschappen. Agentschappen zijn op basis van de geldende wet- en regelgeving verplicht om voor de openstaande verlofuren (regulier verlof en IKB-verlof) een kortlopende schuld op de balans op te nemen. Sinds de verruiming van het aantal IKB-uren, die kunnen worden toegevoegd aan het IKB-spaarverlof, is een aanzienlijke stijging zichtbaar in het totaal aantal verlofuren ultimo het jaar en de hiermee samenhangende kortlopende schuld op de balans van RWS. De lasten die samenhangen met de groei van het aantal IKB-verlofuren zijn bij RWS niet gedekt, met als gevolg dat de totale dotatie aan de verlofreservering in 2025 niet volledig was gedekt. Daarnaast is sprake van enkele kleinere mutaties van per saldo € 0,8 miljoen.

Artikel 5.02 Overige uitgaven

De wijzigingen zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

Artikel 5.03 Investeringsruimte

Het budget op dit artikelonderdeel is in 2025 met € 10,5 miljoen verlaagd. Dit komt door de overboeking van € 5,8 miljoen naar de apparaatskosten van RWS (artikelonderdeel 5.01) om de dotatie van RWS aan de verlofreservering in 2025 volledig te dekken. Daarnaast wordt € -4,7 miljoen doorgeschoven naar 2026 daar er voor dit bedrag in 2025 geen beroep wordt gedaan op de investeringsruimte.

3.6 Artikel 6 Bijdragen andere begrotingen van het Rijk

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Ontvangsten		1.580.114	58	1.580.172
6.09	Ten laste van begroting IenW	1.580.114	58	1.580.172

Toelichting

De wijziging is kleiner dan de gehanteerde norm en wordt daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

3.7 Artikel 7 Investeren in Waterkwaliteit

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Verplichtingen		379.143	‒ 32.642	346.501
Uitgaven		136.997	‒ 17.182	119.815
waarvan juridisch verpplicht				95%


7.01	Ontwikkeling Kaderrichtlijn Water	82.663	‒ 14.968	67.695
7.01.01	Real.progr.Kaderrichtlijn water	82.663	‒ 14.968	67.695


7.02	Ontwikkeling waterkwaliteit	31.052	1.940	32.992
7.02.01	Aanleg waterkwaliteit	25.338	1.961	27.299
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	106		106
7.02.02	Planning waterkwaliteit	5.714	‒ 21	5.693
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	5.545	‒ 15	5.530


7.03	Studiekosten waterkwaliteit	23.282	‒ 4.154	19.128
7.03.01	Studiekosten waterkwaliteit	23.282	‒ 4.154	19.128
	- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS	7.390	804	8.194

Ontvangsten		988	‒ 17	971

Toelichting

Verplichtingen

Op het artikel Investeren in waterkwaliteit zal in 2025 ca. € -32,6 miljoen minder aan verplichtingen worden vastgelegd dan aanvankelijk werd gepland. De oorzaak hiervan is:

Kaderrichtlijn Water (€ -24,5 miljoen)
1. In 2025 zal voor € - 24,5 miljoen minder aan verplichtingen worden aangegaan dan aanvankelijk werd gepland.Dit komt voornamelijk door;
2. KRW ON UWDH (€ -22,7 miljoen) om risico's op grond (vervuild en mindere toepassing) en op conditionering met opdrachtnemer af te sluiten.
3. KRW/N2000 MN (€ -1,4 miljoen) omdat de situatie buiten afwijkt van de beschreven uitgangspositie in het project opdracht formulier waardoor meer tijd en onderzoek nodig is om de scope vast te stellen. Ook het opstellen van de samenwerkingsovereenkomst met Staatsbosbeheer neemt meer tijd in beslag en dit leidt tot vertraging.
4. KRW MN 2e & 3e tranche (€ -0,9 miljoen) is er een verplichtingenschuif omdat de ramingen voor vispassage Zuidersluis en Houtribdijk lager zijn uitgevallen dan eerder is aangenomen doordat de projecten eenvoudiger uitgevoerd kunnen worden dan waarmee in de verkenningsfase rekening is gehouden. Het vrijvallende verplichtingenbudget wordt doorgeschoven naar 2026 om elders binnen de KRW te worden benut.
5. ZN C KRW 2e en 3e tranche (€ -0,8 miljoen) heeft een verplichtingenschuif wegens het vervallen van een grondaankooptransactie bij geul Leijgraaf Arcen, welke is opgelost met een afspraak met de huidige eigenaar over beheer en onderhoud van het terrein rondom de aan te leggen geul.
6. Diverse kleinere mutatie van per saldo € 1,3 miljoen.

Delta-aanpak Agrarisch Waterbeheer (€ -5,0 miljoen): Het betreft een overboeking van € 3,0 miljoen naar de begroting Hoofdstuk XII voor de bijdrageverlening aan het Kadaster. Tevens is de verwachting dat een deel van de subsidieaanvragen door de waterschappen in 2026 wordt ingediend (€ -2,0 mln.).
Emissietoets RWZI (€ -3,4 miljoen); Het betreft een budgetschuif naar 2026. De opdracht voor de emissietoets RWZI wordt in 2026 verstrekt vanwege een langere doorlooptijd van het vooronderzoek..
Diverse kleinere mutaties van per saldo € 0,3 miljoen.

Uitgaven

7.01 Real. Progr. Kaderrichtlijn water

De kasschuif van 2025 naar 2026 van € -15,0 miljoen wordt grotendeels veroorzaakt bij projecten

KRW Oost-Nederland (€ -8 miljoen): door uitloop voor de planstudie door GROW waardoor termijnbedragen verder in de tijd schuiven. Ook is het aantal transacties voor het verkrijgen van gronden voor 2025 nog beperkt. Daarnaast kan de capaciteitsbehoefte door toepassing van het kader voor de wet DBA niet in de volle breedte worden ingevuld.
KRW/N2000 Midden-Nederland (€ -1,7 miljoen); de situatie buiten afwijkt van de beschreven uitgangspositie. Hierdoor is er meer tijd en onderzoek nodig om de scope vast te stellen voor deze maatregelen. Ook het opstellen van de samenwerkingsovereenkomst met Staatsbosbeheer neemt meer tijd in beslag en dit leidt tot vertraging.
KRW Klimaatpark IJsselpoort (€ -1,6 miljoen); vanwege vertraging in de afstemming van dit project zijn in 2025 minder kosten gemaakt dan verwacht.
KRW/N2000 Friesland (€ -1,0 miljoen); doordat de formalisering van de financiële afspraken tussen Provincie Friesland en PAGW vertraging heeft opgelopen, waardoor de uitvoering niet meer in 2025 kan plaatsvinden.
Diverse kleinere mutaties van per saldo € -2,7 miljoen.

7.02 Ontwikkeling waterkwaliteit

De wijziging zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

7.03 Studiekosten waterkwaliteit

Emissietoets RWZI (€ -4,2 miljoen); Het betreft een budgetschuif naar 2026. De opdracht voor de emissietoets RWZI wordt in 2026 verstrekt doordat het vooronderzoek een langere doorlooptijd.
Diverse kleinere mutaties van per saldo € 0,2 miljoen.

4 Bijlagen

4.1 Verdiepingsbijlage

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 1.01 Grote projecten waterveiligheid

36.004

60.122

35.119

163.582

6.634

7.229

Mutaties Voorjaarsnota 2025

70.679

‒ 44.780

‒ 20.773

8.548

230

343

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 1.01 Grote projecten waterveiligheid

106.683

15.342

14.346

172.130

6.864

7.572

Mutaties Miljoenennota 2026

3.524

507

474

5.685

227

250

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 1.01 Grote projecten waterveiligheid

110.207

15.849

14.820

177.815

7.091

7.822

Saldo 2025 Investeren in waterveiligheid

‒ 5.766

5.766

Mutaties najaarsnota 2025

‒ 5.766

5.766

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 1.01 Grote projecten waterveiligheid

104.441

21.615

14.820

177.815

7.091

7.822

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 1.02 Ontwikkeling waterveiligheid

490.979

716.188

666.251

520.841

541.258

509.776

411.090

535.622

616.762

523.907

556.608

536.135

487.005

404.523

417.122

Mutaties Voorjaarsnota 2025

‒ 55.023

‒ 170.548

‒ 81.885

‒ 114.834

13.257

112.076

31.876

‒ 66.309

‒ 97.905

‒ 101.129

‒ 71.883

4.420

225.811

322.601

‒ 28.555

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 1.02 Ontwikkeling waterveiligheid

435.956

545.640

584.366

406.007

554.515

621.852

442.966

469.313

518.857

422.778

484.725

540.555

712.816

727.124

388.567

Mutaties Miljoenennota 2026

68.501

13.895

49.038

16.536

‒ 102.007

‒ 31.253

13.350

5.930

8.993

15.736

20.156

22.192

18.856

20.615

102.327

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 1.02 Ontwikkeling waterveiligheid

504.457

559.535

633.404

422.543

452.508

590.599

456.316

475.243

527.850

438.514

504.881

562.747

731.672

747.739

490.894

RvdR 2.0 Sedimentatiesuppleties

‒ 265

Saldo 2025 Investeren in waterveiligheid

183.487

‒ 183.487

Mutaties najaarsnota 2025

183.222

‒ 183.487

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 1.02 Overige aanlegprojecten waterveiligheid

687.679

376.048

633.404

422.543

452.508

590.599

456.316

475.243

527.850

438.514

504.881

562.747

731.672

747.739

490.894

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 1.03 Studiekosten

33.497

29.182

32.627

20.836

17.723

16.872

13.672

13.688

13.432

Mutaties Voorjaarsnota 2025

3.252

7.500

2.726

8.154

944

498

‒ 702

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 1.03 Studiekosten

36.749

36.682

35.353

28.990

18.667

17.370

14.170

12.986

12.730

Mutaties Miljoenennota 2026

‒ 6.867

1.424

‒ 433

‒ 493

4.498

253

206

189

185

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 1.03 Studiekosten

29.882

38.106

34.920

28.497

23.165

17.623

14.376

13.175

12.915

B&O modelinstrumentarium Deltares

‒ 2.000

BCF: DU Bovenregionale Analyse - BTW

‒ 126

Bijdrage Interne kosten voor de RWS-fte's

‒ 68

BZK: DU Bovenregionale Analyse

‒ 1.464

EZ: POA TKI Watertechnologie en TKI Deltatechnologie

‒ 200

Herschikking budget LWKM

Herschikking DC 1.9 fte RWS

‒ 237

HXII: Kennisonderzoek Water en Bodem Deltares 2025 aanv.

861

Inzet Deltaprogramma Centraal holland

‒ 94

Kennisonderzoek Water en Bodem Deltares 2025 aanv.

‒ 90

Saldo 2025 Investeren in waterveiligheid

‒ 3.248

3.248

Subsidieonvangst EU project Flood Wisdom Transnationaal

VRO: Bijdrage aan Platform Samen Klimaatbestendig

100

VRO: Bijdrage Platform Samen Klimaatbestendig Hitte

175

VWS: Bijdrage Platform Samen Klimaatbestendig

400

Mutaties najaarsnota 2025

‒ 5.860

3.248

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 1.03 Studiekosten

24.022

41.354

34.920

28.497

23.165

17.623

14.376

13.175

12.915

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2056 Investeren in waterveiligheid

560.480

805.492

733.997

705.259

565.615

533.877

424.762

549.294

630.450

537.339

570.040

549.567

500.437

417.955

Totaal Uitgaven Stand eerste suppletoire wet 2025 Investeren in waterveiligheid

579.388

597.664

634.065

607.127

580.046

646.794

457.136

483.483

531.843

435.508

497.455

553.285

725.546

739.854

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2026 Investeren in waterveiligheid

644.546

613.490

683.144

628.855

482.764

616.044

470.692

489.619

541.025

451.429

517.796

575.662

744.587

760.654

503.809

Totaal Uitgaven stand 2e suppletoire wet 2025 Investeren in waterveiligheid

816.142

439.017

683.144

628.855

482.764

616.044

470.692

489.619

541.025

451.429

517.796

575.662

744.587

760.654

503.809

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 1.09 Ontvangsten investeren in waterveiligheid

167.535

150.786

157.715

178.013

192.523

187.905

209.466

211.335

194.004

220.954

192.267

197.148

190.040

Mutaties Voorjaarsnota 2025

‒ 7.614

1.433

278

1.121

‒ 9.403

13.657

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 1.09 Ontvangsten investeren in waterveiligheid

159.921

152.219

157.993

179.134

183.120

201.562

209.466

211.335

194.004

220.954

192.267

197.148

190.040

Mutaties Miljoenennota 2026

23.161

14.120

‒ 12.946

1.974

9.506

‒ 8.245

4.432

4.127

5.486

3.292

6.231

7.144

4.025

5.557

‒ 233

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 1.09 Ontvangsten investeren in waterveiligheid

183.082

166.339

145.047

181.108

192.626

193.317

213.898

215.462

199.490

224.246

198.498

204.292

194.065

195.597

189.807

Saldo 2025 Investeren in waterveiligheid

5.477

‒ 5.477

Subsidieonvangst EU project Flood Wisdom Transnationaal

Mutaties najaarsnota 2025

5.537

‒ 5.477

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 1.09 Ontvangsten investeren in waterveiligheid

188.619

160.862

145.047

181.108

192.626

193.317

213.898

215.462

199.490

224.246

198.498

204.292

194.065

195.597

189.807

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2025 Investeren in waterveiligheid

167.535

150.786

157.715

178.013

192.523

187.905

209.466

211.335

194.004

220.954

192.267

197.148

190.040

Totaal Ontvangsten Stand eerste suppletoire wet 2025 Investeren in waterveiligheid

159.921

152.219

157.993

179.134

183.120

201.562

209.466

211.335

194.004

220.954

192.267

197.148

190.040

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2026 Investeren in waterveiligheid

183.082

166.339

145.047

181.108

192.626

193.317

213.898

215.462

199.490

224.246

198.498

204.292

194.065

195.597

189.807

Totaal Ontvangsten stand 2e suppletoire wet 2025 Investeren in waterveiligheid

188.619

160.862

145.047

181.108

192.626

193.317

213.898

215.462

199.490

224.246

198.498

204.292

194.065

195.597

189.807

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 2.02 Ontwikkeling zoetwatervoorziening		48.097	46.830	65.946	41.780	11.804	258	258	258	277	280	258	258	258	258	258
Mutaties Voorjaarsnota 2025		‒ 7.317	7.300	1.253	2.488	984				‒ 19	‒ 22
Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 2.02 Ontwikkeling zoetwatervoorziening		40.780	54.130	67.199	44.268	12.788	258	258	258	258	258	258	258	258	258	258
Mutaties Miljoenennota 2026		553	1.953	‒ 12.043	708	‒ 10.057	‒ 244	9	9	9	9	9	9	9	9	9
Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 2.02 Ontwikkeling zoetwatervoorziening		41.333	56.083	55.156	44.976	2.731	14	267	267	267	267	267	267	267	267	267
Herschikking DP zoetwater fase 2	‒ 2.573	‒ 2.573
Saldo 2025 Investeren in zoetwatervoorziening	0	‒ 10.804	10.804
Mutaties najaarsnota 2025		‒ 13.377	10.804	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 2.02 Ontwikkeling zoetwatervoorziening		27.956	66.887	55.156	44.976	2.731	14	267	267	267	267	267	267	267	267	267

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 2.03 Studiekosten		11.140	2.200	2.200	1.000
Mutaties Voorjaarsnota 2025		1.354
Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 2.03 Studiekosten		12.494	2.200	2.200	1.000
Mutaties Miljoenennota 2026		664	123	210	105
Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 2.03 Studiekosten		13.158	2.323	2.410	1.105
Saldo 2025 Investeren in zoetwatervoorziening	0	‒ 9.673	9.673
Mutaties najaarsnota 2025		‒ 9.673	9.673	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 2.03 Studiekosten		3.485	11.996	2.410	1.105	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2025 Investeren in zoetwatervoorziening		59.237	49.030	68.146	42.780	11.804	258	258	258	277	280	258	258	258	258
Totaal Uitgaven Stand eerste suppletoire wet 2025 Investeren in zoetwatervoorziening		53.274	56.330	69.399	45.268	12.788	258	258	258	258	258	258	258	258	258
Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2026 Investeren in zoetwatervoorziening		54.491	58.406	57.566	46.081	2.731	14	267	267	267	267	267	267	267	267	267
Totaal Uitgaven stand 2e suppletoire wet 2025 Investeren in zoetwatervoorziening		31.441	78.883	57.566	46.081	2.731	14	267	267	267	267	267	267	267	267	267


Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 2.09 Ontvangsten investeren in waterkwantiteit en zoetwatervoorzieningen
Mutaties Voorjaarsnota 2025
Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 2.09 Ontvangsten investeren in waterkwantiteit en zoetwatervoorzieningen		0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Mutaties Miljoenennota 2026
Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 2.09 Ontvangsten investeren in waterkwantiteit en zoetwatervoorzieningen		0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Mutaties najaarsnota 2025		0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 2.09 Ontvangsten investeren in waterkwantiteit en zoetwatervoorzieningen		0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2025 Investeren in zoetwatervoorziening		0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Totaal Ontvangsten Stand eerste suppletoire wet 2025 Investeren in zoetwatervoorziening		0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2026 Investeren in zoetwatervoorziening		0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Totaal Ontvangsten stand 2e suppletoire wet 2025 Investeren in zoetwatervoorziening		0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 3.01 Exploitatie

8.261

14.181

17.098

16.844

16.643

16.977

20.742

21.220

8.523

Mutaties Voorjaarsnota 2025

‒ 1.334

11.080

9.730

9.751

9.053

9.164

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 3.01 Exploitatie

8.284

14.181

17.098

16.844

16.643

16.977

19.408

19.886

19.603

18.253

18.274

17.576

17.687

Mutaties Miljoenennota 2026

274

468

565

556

550

561

641

657

647

603

604

581

584

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 3.01 Exploitatie

8.558

14.649

17.663

17.400

17.193

17.538

20.049

20.543

20.250

18.856

18.878

18.157

18.271

Mutaties najaarsnota 2025

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 3.01 Exploitatie

8.558

14.649

17.663

17.400

17.193

17.538

20.049

20.543

20.250

18.856

18.878

18.157

18.271

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 3.02 Onderhoud en vernieuwing

388.962

337.306

316.188

381.089

430.609

423.058

415.285

410.590

264.591

296.857

296.858

313.784

250.493

250.482

Mutaties Voorjaarsnota 2025

12.106

121.000

124.958

99.995

57.243

4.097

118.681

216.974

338.150

330.899

338.332

322.676

327.679

390.859

343.170

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 3.02 Onderhoud en vernieuwing

401.068

458.306

441.146

481.084

487.852

427.155

533.966

627.564

602.741

627.756

635.190

636.460

641.463

641.352

593.652

Mutaties Miljoenennota 2026

13.664

13.973

14.046

14.813

14.965

12.764

16.703

19.794

18.974

19.799

20.046

20.003

20.168

20.163

18.588

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 3.02 Onderhoud en vernieuwing

414.732

472.279

455.192

495.897

502.817

439.919

550.669

647.358

621.715

647.555

655.236

656.463

661.631

661.515

612.240

RvdR 2.0 Sedimentatiesuppleties

Saldo 2025 Exploitatie, onderhoud en vernieuwing

‒ 2.269

2.269

Mutaties najaarsnota 2025

‒ 2.239

2.269

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 3.02 Onderhoud en vernieuwing

412.493

474.548

455.192

495.897

502.817

439.919

550.669

647.358

621.715

647.555

655.236

656.463

661.631

661.515

612.240

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2025 Exploitatie, onderhoud en vernieuwing

397.223

351.487

333.286

397.933

447.252

440.035

436.027

431.810

273.114

305.380

305.381

322.307

259.016

Totaal Uitgaven Stand eerste suppletoire wet 2025 Exploitatie, onderhoud en vernieuwing

409.352

472.487

458.244

497.928

504.495

444.132

553.374

647.450

622.344

646.009

653.464

654.036

659.039

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2026 Exploitatie, onderhoud en vernieuwing

423.290

486.928

472.855

513.297

520.010

457.457

570.718

667.901

641.965

666.411

674.114

674.620

679.788

679.786

630.511

Totaal Uitgaven stand 2e suppletoire wet 2025 Exploitatie, onderhoud en vernieuwing

421.051

489.197

472.855

513.297

520.010

457.457

570.718

667.901

641.965

666.411

674.114

674.620

679.788

679.786

630.511

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 4.02 GIV/PPS

96.590

91.586

62.915

62.699

62.894

62.432

59.219

59.069

61.816

61.830

58.953

58.474

55.429

59.328

52.372

Mutaties Voorjaarsnota 2025

19.843

‒ 2.818

22.243

‒ 2.389

‒ 2.374

‒ 2.369

‒ 306

‒ 274

‒ 135

‒ 94

‒ 26

‒ 32

‒ 24.781

‒ 122

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 4.02 GIV/PPS

116.433

88.768

85.158

60.310

60.520

60.063

58.913

58.795

61.681

61.736

58.927

58.442

55.465

34.547

52.250

Mutaties Miljoenennota 2026

1.933

1.474

1.414

1.001

1.005

997

978

976

1.024

1.025

978

970

921

573

867

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 4.02 GIV/PPS

118.366

90.242

86.572

61.311

61.525

61.060

59.891

59.771

62.705

62.761

59.905

59.412

56.386

35.120

53.117

Saldo 2025 Experimenteren cf art III Deltawet

‒ 21.524

21.524

Mutaties najaarsnota 2025

‒ 21.524

21.524

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 4.02 GIV/PPS

96.842

111.766

86.572

61.311

61.525

61.060

59.891

59.771

62.705

62.761

59.905

59.412

56.386

35.120

53.117

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2025 Experimenteren cf. art. III Deltawet

96.590

91.586

62.915

62.699

62.894

62.432

59.219

59.069

61.816

61.830

58.953

58.474

55.429

59.328

Totaal Uitgaven Stand eerste suppletoire wet 2025 Experimenteren cf. art. III Deltawet

116.433

88.768

85.158

60.310

60.520

60.063

58.913

58.795

61.681

61.736

58.927

58.442

55.465

34.547

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2026 Experimenteren cf. art. III Deltawet

118.366

90.242

86.572

61.311

61.525

61.060

59.891

59.771

62.705

62.761

59.905

59.412

56.386

35.120

53.117

Totaal Uitgaven stand 2e suppletoire wet 2025 Experimenteren cf. art. III Deltawet

96.842

111.766

86.572

61.311

61.525

61.060

59.891

59.771

62.705

62.761

59.905

59.412

56.386

35.120

53.117

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 5.01 Apparaat

312.729

321.914

314.853

309.703

309.952

305.453

303.740

293.490

294.244

293.334

295.513

Mutaties Voorjaarsnota 2025

3.120

681

‒ 400

‒ 1.499

‒ 3.246

‒ 3.301

‒ 4.175

3.475

‒ 4.175

‒ 4.329

‒ 6.467

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.01 Apparaat

315.849

322.595

314.453

308.204

306.706

302.152

299.565

296.965

289.315

289.161

289.915

289.005

289.046

Mutaties Miljoenennota 2026

12.246

15.695

13.980

13.782

13.508

13.352

13.466

13.361

13.047

13.042

13.074

13.036

13.037

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 5.01 Apparaat

328.095

338.290

328.433

321.986

320.214

315.504

313.031

310.326

302.362

302.203

302.989

302.041

302.083

Bijdrage Interne kosten voor de RWS-fte's

Herschikking van programmageld naar personeelskosten

Inzet Deltaprogramma Centraal holland

KGG: Indexering Wind op Zee 2025

148

LVVN: Natuurmonitoring IenW / RWS

270

Risicoreservering Individueel Keuze Budget

5.800

RvdR 2.0 Sedimentatiesuppleties

235

Mutaties najaarsnota 2025

6.625

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.01 Apparaat

334.720

338.290

328.433

321.986

320.214

315.504

313.031

310.326

302.362

302.203

302.989

302.041

302.083

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 5.02 Overige uitgaven

76.648

131.435

153.204

151.339

148.834

151.780

184.984

189.201

77.137

77.030

Mutaties Voorjaarsnota 2025

‒ 1.835

‒ 100.909

‒ 124.159

‒ 122.412

‒ 119.908

‒ 122.854

‒ 164.481

‒ 168.698

‒ 56.681

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.02 Overige uitgaven

74.813

30.526

29.045

28.927

28.926

20.503

20.456

20.349

Mutaties Miljoenennota 2026

683

499

475

474

335

334

332

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 5.02 Overige uitgaven

75.496

31.025

29.520

29.401

29.400

20.838

20.790

20.681

B&O modelinstrumentarium Deltares

2.000

EZ: Kennisprogramma Natte Kunstwerken (KpNK)

‒ 138

Herschikking van programmageld naar personeelskosten

‒ 10

Mutaties najaarsnota 2025

1.852

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.02 Overige uitgaven

77.348

31.025

29.520

29.401

29.400

20.838

20.790

20.681

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 5.03 Investeringsruimte

55.400

98.760

126.257

44.913

41.500

116.945

127.299

82.380

82.795

100.186

154.298

214.087

253.050

380.505

335.255

Mutaties Voorjaarsnota 2025

‒ 27.500

‒ 55.632

‒ 49.799

23.366

5.559

‒ 53.495

‒ 39.916

‒ 48.869

‒ 46.884

‒ 67.775

‒ 121.886

‒ 181.675

‒ 241.475

‒ 369.918

8.240

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.03 Investeringsruimte

27.900

43.128

76.458

68.279

47.059

63.450

87.383

33.511

35.911

32.411

32.412

11.575

10.587

343.495

Mutaties Miljoenennota 2026

‒ 17.200

‒ 86.758

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 5.03 Investeringsruimte

10.700

43.128

76.458

68.279

47.059

63.450

87.383

33.511

35.911

32.411

32.412

11.575

10.587

256.737

Risicoreservering Individueel Keuze Budget

‒ 5.800

Saldo 2025 Investeringsruimte

‒ 4.700

4.700

Mutaties najaarsnota 2025

‒ 10.500

4.700

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.03 Investeringsruimte

200

47.828

76.458

68.279

47.059

63.450

87.383

33.511

35.911

32.411

32.412

11.575

10.587

256.737

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 5.04 Reserveringen

4.875

11.684

11.300

73.890

98.833

161.160

197.450

121.950

359.716

477.516

474.516

472.516

472.512

479.333

481.167

Mutaties Voorjaarsnota 2025

‒ 4.875

‒ 2.442

484

6.460

‒ 9.925

‒ 2.300

164.667

‒ 97.599

‒ 97.600

‒ 264.262

‒ 271.083

‒ 272.917

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.04 Reserveringen

9.242

11.784

80.350

88.908

158.860

362.117

286.617

262.117

379.917

376.916

374.916

208.250

Mutaties Miljoenennota 2026

‒ 251

‒ 100

‒ 3.425

‒ 3.527

‒ 8.511

‒ 11.484

‒ 7.800

‒ 6.985

‒ 16.129

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 5.04 Reserveringen

8.991

11.684

76.925

85.381

150.349

350.633

278.817

255.132

363.788

360.787

358.787

192.121

Mutaties najaarsnota 2025

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.04 Reserveringen

8.991

11.684

76.925

85.381

150.349

350.633

278.817

255.132

363.788

360.787

358.787

192.121

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2025 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

449.652

563.793

605.614

579.845

599.119

735.338

813.473

687.021

813.138

948.329

999.441

1.057.230

1.096.943

1.230.202

Totaal Uitgaven Stand eerste suppletoire wet 2025 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

418.562

405.491

431.740

485.760

471.599

553.388

769.568

637.596

607.799

722.099

719.099

716.945

530.196

528.191

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2026 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

414.291

421.434

446.095

496.591

482.054

558.703

771.885

643.492

614.195

719.351

716.351

714.192

527.475

525.430

771.622

Totaal Uitgaven stand 2e suppletoire wet 2025 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

412.268

426.134

446.095

496.591

482.054

558.703

771.885

643.492

614.195

719.351

716.351

714.192

527.475

525.430

771.622

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 5.10 Saldo afgesloten rekeningen

Mutaties Voorjaarsnota 2025

27.797

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.10 Saldo afgesloten rekeningen

27.797

Mutaties Miljoenennota 2026

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 5.10 Saldo afgesloten rekeningen

27.797

Mutaties najaarsnota 2025

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 5.10 Saldo afgesloten rekeningen

27.797

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2025 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

Totaal Ontvangsten Stand eerste suppletoire wet 2025 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

27.797

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2026 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

27.797

Totaal Ontvangsten stand 2e suppletoire wet 2025 Netwerkgebonden kosten en overige uitgaven

27.797

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 6.09 Ten laste van begroting IenW

1.555.433

1.981.579

1.950.280

1.672.567

1.543.840

1.641.115

1.617.756

1.631.763

1.673.549

1.648.966

1.742.174

1.791.056

1.785.702

1.776.984

1.741.379

Mutaties Voorjaarsnota 2025

586

‒ 259.408

87.464

45.231

‒ 4.965

‒ 64.795

65.205

50.205

10.205

10.305

‒ 4.695

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 6.09 Ten laste van begroting IenW

1.556.019

1.722.171

2.037.744

1.717.798

1.538.875

1.576.320

1.682.961

1.681.968

1.683.754

1.659.271

1.737.479

1.786.361

1.781.007

1.772.289

1.736.684

Mutaties Miljoenennota 2026

24.095

‒ 1.722.171

‒ 2.037.744

‒ 1.717.798

‒ 1.538.875

‒ 1.576.320

‒ 1.682.961

‒ 1.681.968

‒ 1.683.754

‒ 1.659.271

‒ 1.737.479

‒ 1.786.361

‒ 1.781.007

‒ 1.772.289

‒ 1.736.684

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 6.09 Ten laste van begroting IenW

1.580.114

BCF: DU Bovenregionale Analyse - BTW

‒ 126

Bijdrage aan LVVN Steurproject

‒ 65

BZK: DU Bovenregionale Analyse

‒ 1.464

EZ: Kennisprogramma Natte Kunstwerken (KpNK)

‒ 138

EZ: POA TKI Watertechnologie en TKI Deltatechnologie

‒ 200

Herschikking DC 1.9 fte RWS

‒ 237

HXII: Kennisonderzoek Water en Bodem Deltares 2025 aanv.

1.317

KGG: Indexering Wind op Zee 2025

148

LVVN: Bijdrage Ctgb-KRW methodiek

‒ 122

LVVN: Natuurmonitoring IenW / RWS

270

VRO: Bijdrage aan Platform Samen Klimaatbestendig

100

VRO: Bijdrage Platform Samen Klimaatbestendig Hitte

175

VWS: Bijdrage Platform Samen Klimaatbestendig

400

Mutaties najaarsnota 2025

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 6.09 Ten laste van begroting IenW

1.580.172

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2025 Bijdragen andere begrotingen Rijk

1.555.433

1.981.579

1.950.280

1.672.567

1.543.840

1.641.115

1.617.756

1.631.763

1.673.549

1.648.966

1.742.174

1.791.056

1.785.702

1.776.984

Totaal Ontvangsten Stand eerste suppletoire wet 2025 Bijdragen andere begrotingen Rijk

1.556.019

1.722.171

2.037.744

1.717.798

1.538.875

1.576.320

1.682.961

1.681.968

1.683.754

1.659.271

1.737.479

1.786.361

1.781.007

1.772.289

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2026 Bijdragen andere begrotingen Rijk

1.580.114

Totaal Ontvangsten stand 2e suppletoire wet 2025 Bijdragen andere begrotingen Rijk

1.580.172

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 7.01 Ontwikkeling Kaderrichtlijn Water

83.314

180.031

182.789

3.508

Mutaties Voorjaarsnota 2025

‒ 3.294

‒ 41.450

160.683

93.679

2.659

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 7.01 Ontwikkeling Kaderrichtlijn Water

80.020

138.581

343.472

97.187

2.659

Mutaties Miljoenennota 2026

2.643

4.577

11.345

3.210

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 7.01 Ontwikkeling Kaderrichtlijn Water

82.663

143.158

354.817

100.397

2.747

Saldo 2025 Investeren in waterkwaliteit

‒ 14.968

14.968

Mutaties najaarsnota 2025

‒ 14.968

14.968

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 7.01 Ontwikkeling Kaderrichtlijn Water

67.695

158.126

354.817

100.397

2.747

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 7.02 Ontwikkeling waterkwaliteit

55.245

76.874

115.423

57.467

48.759

55.976

93.218

115.381

88.493

16.497

103

Mutaties Voorjaarsnota 2025

2.349

12.418

43.120

35.085

30.100

16.031

‒ 40.480

‒ 50.100

‒ 35.100

‒ 2.322

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 7.02 Ontwikkeling waterkwaliteit

57.594

89.292

158.543

92.552

78.859

72.007

52.738

65.281

53.393

14.175

103

Mutaties Miljoenennota 2026

‒ 26.542

‒ 3.438

‒ 56.335

‒ 21.159

118.803

34.284

1.659

2.074

1.359

383

240

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 7.02 Ontwikkeling waterkwaliteit

31.052

85.854

102.208

71.393

197.662

106.291

54.397

67.355

54.752

14.558

343

106

Herschikking DP zoetwater fase 2

2.573

Kennisonderzoek Water en Bodem Deltares 2025 aanv.

‒ 6

Saldo 2025 Investeren in waterkwaliteit

‒ 627

627

Mutaties najaarsnota 2025

1.940

627

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 7.02 Ontwikkeling waterkwaliteit

32.992

86.481

102.208

71.393

197.662

106.291

54.397

67.355

54.752

14.558

343

106

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 7.03 Studiekosten waterkwaliteit

21.227

14.072

5.825

1.089

920

1.104

265

Mutaties Voorjaarsnota 2025

8.875

11.930

9.291

9.711

10.109

136

175

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 7.03 Studiekosten waterkwaliteit

30.102

26.002

15.116

10.800

11.029

1.240

440

Mutaties Miljoenennota 2026

‒ 6.820

‒ 1.450

‒ 226

1.444

713

631

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 7.03 Studiekosten waterkwaliteit

23.282

24.552

14.890

12.244

11.742

1.871

446

Bijdrage aan LVVN Steurproject

‒ 65

Herschikking budget LWKM

‒ 71

HXII: Kennisonderzoek Water en Bodem Deltares 2025 aanv.

456

Kennisonderzoek Water en Bodem Deltares 2025 aanv.

LVVN: Bijdrage Ctgb-KRW methodiek

‒ 122

Saldo 2025 Investeren in waterkwaliteit

‒ 4.448

4.448

Mutaties najaarsnota 2025

‒ 4.154

4.448

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 7.03 Studiekosten waterkwaliteit

19.128

29.000

14.890

12.244

11.742

1.871

446

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2025 Investeren in waterkwaliteit

159.786

270.977

304.037

62.064

49.679

57.080

93.483

115.646

88.758

16.762

368

265

Totaal Uitgaven Stand eerste suppletoire wet 2025 Investeren in waterkwaliteit

167.716

253.875

517.131

200.539

92.547

73.247

53.178

65.721

53.833

14.615

543

440

Totaal Uitgaven Stand ontwerpbegroting 2026 Investeren in waterkwaliteit

136.997

253.564

471.915

184.034

212.151

108.162

54.843

67.801

55.198

15.004

789

552

446

Totaal Uitgaven 2e suppletoire wet 2025 Investeren in waterkwaliteit

119.815

273.607

471.915

184.034

212.151

108.162

54.843

67.801

55.198

15.004

789

552

446

Ontwerpbegroting 2025 artikelonderdeel 7.09 Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit

Mutaties Voorjaarsnota 2025

988

225

Stand eerste suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 7.09 Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit

988

225

Mutaties Miljoenennota 2026

Stand ontwerpbegroting 2026 artikelonderdeel 7.09 Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit

988

225

Saldo 2025 Investeren in waterkwaliteit

‒ 17

Mutaties najaarsnota 2025

‒ 17

Stand tweede suppletoire wet 2025 artikelonderdeel 7.09 Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit

971

242

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2025 Investeren in waterkwaliteit

Totaal Ontvangsten Stand eerste suppletoire wet 2025 Investeren in waterkwaliteit

988

225

Totaal Ontvangsten Stand ontwerpbegroting 2026 Investeren in waterkwaliteit

988

225

Totaal Ontvangsten stand 2e suppletoire wet 2025 Investeren in waterkwaliteit

971

242

4.2 Projectoverzichten

In deze bijlage zijn de MIRT projecttabellen met de realisatieprojecten alsmede de verkenningen en planuitwerking programma’s opgenomen waarin de begrotingsmutaties op projectniveau zichtbaar zijn gemaakt. Deze MIRT- tabellen zijn in ieder geval voorzien van toelichtingen indien sprake is:

van een wijziging (anders dan door de verwerking van prijsbijstelling) in het taakstellend projectbudget groter dan 10% of meer dan € 10 miljoen;
van een wijziging groter dan 1 jaar in de oplevering van het project.

De stand «vorig» betreft de stand in de Ontwerpbegroting 2026.

Project HWBP-2					2027	2027
Projecten Nationaal
HWBP-2 Rijksprojecten	1	2	170	170
HWBP-2 Waterschapsprojecten	102	107	2.659	2.659
Overige projectkosten (Programmabureau)	0	0	50	50
afrondingen
Programma	103	109	2.879	2.879
Begroting (DF 1.01.01/02)	103	109

Project RvdR					2019	2019
Projecten Nationaal
Projectbudget RvdR	0	1	2.247	2.247
afrondingen
Programma	0	1	2.246	2.246
Begroting (DF 1.01.03)	0	1

Project Maaswerken
Projecten Zuid-Nederland
Grensmaas	1	1	121	121	2017/2027	2017/2027
Zandmaas	0	0	391	391	2021	2021
afrondingen
Programma	1	1	512	512
Begroting (DF 1.01.04)	1	1

Projecten Nationaal
Reservering Areaalgroei	28	28
Ruimte voor de Rivier 2.0	162	162	2029	2029
Projecten Noordwest-Nederland
EPK Planuitw. en verkenningen Waterveiligheid (mn Afsluitdijk)	10	10
Projecten Zuid-Nederland
Meerkosten rivierverruiming Rijn en Maas	280	280
Projecten Oost-Nederland
IJsseldelta 2e fase	119	119	2024	2024
afronding
Totaal programma planuitwerking en verkenning	599	599
Begroting DF 1.02.01	599	599

Projecten Nationaal
Programma HWBP
HWBP Rijksprojecten	20	22	780	780
HWBP Waterschapsprojecten	658	533	8.610	8.610
HWBP Overige projectkosten (programmabureau)	12	14	229	229

Wettelijk BeoordelingsInstrumentarium 2023	4	7	45	45	2027	2027
Zandhonger Oosterschelde	0	1	12	11
Landelijk Verbeterprogr. Regionale Rijksk.	0	1	15	14
Kennisprogramma Zeespiegelstijging	1	1	10	10
Meanderende Maas	2	4	9	9	2031	2031
Projecten Noord-Nederland
Afsluitdijk	2	5	18	18	2027	2027
Afsluitdijk Bestaande Spuisluis	4	7	207	207
Projecten Oost-Nederland
Kribverlaging Pannerdensch Kanaal	0	1	29	29	2023	2023
IJsseldelta 2e fase			93	93	2021	2021
Monitoring Langsdammen Waal	0	1	5	5	2028	2028
Projecten Zuidwest-Nederland
Overige onderzoeken en kleine projecten	0		88	88
Dijkversterking en herstel steenbekleding	0	0	827	827	2023	2023
Projecten Zuid-Nederland
Beekdalen	7	8	310	310	2030	2030
afrondingen	2	1
Programma	712	606	11.287	11.285
Begroting (DF 1.02.02)	636	422
Overprogrammering (-)	‒ 76	‒ 184

Projecten Nationaal
Deltaplan Zoetwater Fase 1	4	4	79	79	2027	2027
Deltaplan Zoetwater Fase 2	22	33	240	243	2027	2027
Impulsregeling ruimtelijke adaptie			167	167
Waterbewust leven	1	2	7	7	2030	2030
Projecten Zuidwest-Nederland
Ecologische maatregelen Markermeer		1	10	11	2023	2023
Besluit Beheer Haringvlietsluizen	1	2	85	85	2018/2030	2018/2030
Afrondingen		‒ 1
Programma	28	41	588	592
Begroting (DF 2.02.02)	28	41

Programma Vernieuwing	23	30	2.517	2.517	Divers	Divers
Totaal programma	23	30	2.517	2.517
Begroting DF 3.02.03	23	26
Overprogrammering (-)	0	‒ 4

Afsluitdijk	97	83	2.079	2.079	2025	2025
Totaal programma	97	83	2.079	2.079
Begroting DF 4.02.01	97	83

Projecten waterkwaliteit
Projecten Nationaal
KRW 1e tranche			30	30
KRW 2e en 3e tranche	68	83	932	932	2027	2027
afrondingen
Totaal programma	68	83	962	962
Begroting DF 7.01.01	68	83

Projecten waterkwaliteit
Projecten Nationaal
Bijdrageregeling medicijnresten	6	5	61	61	2028	2028
Grote wateren	12	10	603	601	2033	2033
Verruiming vaargeul Westerschelde			26	26
Natuurcompensatie Perkpolder		1	7	7	2028	2028
DAW Projecten (subsidies aan o.a. Kadaster, LTO)	9	9	29	29
afrondingen
Totaal programma	27	25	726	724
Begroting DF 7.02.01	27	25

EPK Planuitwerking en verkenningen Waterkwaliteit	25	13
Projecten Zuid-Nederland
Grevelingen	111	111
Totaal programma planuitwerking en verkenning	136	124
Begroting DF 7.02.02	136	124