Preview document (🔗 origineel)

---

Lijst van vragen - totaal

Vastgesteld 11 november 2008

Brief van de staatssecretaris van Defensie d.d. 4 november 2008 betreft
de aanschaf van een Joint Strike Fighter (JSF) testtoestel (26488, nr
118)

De vaste commissie voor Defensie 1) heeft naar aanleiding van deze brief
de navolgende vragen aan de regering gesteld.

Kamerstuknummer	:	26488-118

Vragen aan	:	Regering

Commissie	:	Defensie



Nr	Vraag	Blz

van	

tot

1	Welke partij heeft besloten tot de verschuiving van de aanvang van de
Initiële Operationele Test- en Evaluatie (IOT&E)-fase?	0	 

2	Wanneer bent u ingelicht over het besluit de aanvang van de IOT&E-fase
te verschuiven?	0	 

3	Heeft u expliciet ingestemd met het besluit de aanvang van de
IOT&E-fase te verschuiven? Zo ja, op welke wijze?	0	 

4	Is het waar dat door Lockheed Martin is besloten de laatste fase
binnen de System Design and Development (SDD)-fase, de Development Test
& Evaluation (DT&E)-fase, te laten lopen tot in maart 2013?	0	 

5	Indien Lockheed Martin de laatste fase binnen de SDD-fase, de
DT&E-fase, door laat lopen tot in maart 2013, welke mate van overlap zal
er dan gecreëerd worden tussen de DT&E-fase en de IOT&E-fase? Welke
gevolgen zal dit hebben voor het tijdsschema zoals dat door u is
opgesteld voor de aanschaf van testtoestellen? 	0	 

6	Bent u bekend met US Code Title 10, Subtitle A, Part IV, CHAPTER 141,
§ 2399, luidende: “The Secretary of Defense shall provide that a
major defense acquisition program may not proceed beyond low-rate
initial production until initial operational test and evaluation of the
program is completed.”?	0	 

7	Hoe groot acht u de kans dat, in het licht van het gegeven dat de
laatste SDD-fase doorloopt tot in maart 2013 en de Amerikaanse wetgeving
verbiedt dat de SDD fase en de IOT&E-fase elkaar overlappen, de
IOT&E-fase zal aanvangen in februari 2013?	0	 

8	Bent u bij het tekenen van het Memorandum of Understanding (MoU) voor
de Production Sustainment & Follow-on Development (PSFD)-fase expliciet
akkoord gegaan met een bestelsystematiek waarin het slechts één keer
per jaar mogelijk is contracten af te sluiten voor de aanschaf van F-35
toestellen? 	0	 

9	Heeft de Italiaanse regering een vergoeding moeten betalen omdat zij
heeft afgezien van de bestelling van F-35 testtoestellen? Zo ja,
hoeveel?	0	 

10	Kan gegarandeerd worden dat, indien Nederland overgaat tot de
aanschaf van één of meerdere testtoestellen, deze zullen worden
ingezet in het kader van de IOT&E-fase, en niet zullen worden ingezet in
het kader van de DT&E-fase? Zo ja, op welke wijze?	0	 

11	Welke volledige garantie heeft u dat de IOT&E fase loopt van februari
2013 tot de eerste helft van 2014? Kunt u de documenten waarop u deze
garantie baseert aan de Kamer doen toekomen? Zo neen, waarom niet?	0	 

12	Wilt u de stelling ‘minder opleidingstijd is niet verantwoord’
onderbouwen met:

1. een document van de fabrikant van deze strekking;

2. een tijdschema van de voorziene opleiding inclusief opleidingsfasen;

3. een bevestiging vanuit het Pentagon dat de training uiterlijk in 2011
dient aan te vangen, en zal aanvangen, op de dan operationele F-35 A’s
uit de pool van 10 voor de IOT&E-fase beschikbare F-35 A’s, waarbij
inbegrepen de in november 2011 te leveren eerste Nederlandse F-35 A en
de in februari 2012 te leveren tweede Nederlandse F-35 A?	0	 

13	Hoe verhoudt zich de noodzaak om al in november 2011 een F-35 A ter
beschikking te hebben tot het voornemen om bij een groot gedeelte van de
opleiding gebruik te maken van simulatoren?	0	 

14	Op basis van welke reden(en) is voorgenomen niet vier, zoals u in uw
brief van 29 februari 2008 nog schrijft, maar vijf piloten op te willen
leiden?	0	 

15	Hoe beoordeelt u de logica van het enerzijds met minimaal vier
maanden naar achteren verschuiven van de aanvang van de IOT&E-fase en
het anderzijds ongemoeid laten van de startdatum voor de
pilotenopleiding in deze fase?	0	 

16	Kunt u uw stelling dat berichten betrekking hebbende op uitstel of
afstel van de Britse aankoop van testtoestellen ‘volstrekt
speculatief’ zijn, onderbouwen met een schrijven van de Britse
regering waarin een hiertoe bevoegd persoon garandeert dat de Britse
strijdkrachten zullen deelnemen aan de IOT&E-fase en dat deze ook voor
hen zal lopen van februari 2013 tot in de eerste helft van 2014? Zo
neen, waarom niet?	0	 

17	Is om garantiestelling voor een deel van de aanschafwaarde van één
of meerdere testtoestellen gevraagd door Lockheed Martin, de Amerikaanse
overheid of een derde partij? Betreft het een mondeling of schriftelijk
verzoek? 	0	 

18	Kunnen de indicaties die zouden wijzen op een tijdige voltooiing van
de contractonderhandelingen tussen het JSF Program Office en Lockheed
Martin met betrekking tot de eventuele aanschaf van één of meerdere
testtoestellen op enigerlei wijze worden hardgemaakt? Zo ja, kunt u
betreffende bronnen aan de Kamer doen toekomen?	0	 

19	Welke bedingen met industriële en gouvernementele partners zijn in
de huidige MoU’s opgenomen om Nederland schadeloos te stellen wanneer
in het F-35-project vertragingen zijn opgetreden of nog zullen optreden?
0	 

20	Indien geen bedingen met industriële en gouvernementele partners in
de huidige of toekomstige MoU’s zijn/zullen worden opgenomen om
Nederland schadeloos te stellen wanneer in het F-35-project vertragingen
zijn/zullen op(ge)treden, hoe beoordeelt u dan het verzoek aan de
Nederlandse regering om een garantiestelling?	0	 

21	Welk bedrag zou een eventuele garantiestelling behelzen?	0	 

22	Is een garantiestelling aan een ontwikkelingspartner een
gebruikelijke gang van zaken bij soortgelijke verwervingsprojecten? Zijn
u hiervan eerdere gevallen bekend?	0	 

23	Hoe beoordeelt u de neutraliteit van een kandidatenvergelijking
wanneer voorafgaand aan besluitvorming in het parlement reeds zodanig
stevige financiële verplichtingen zouden zijn aangegaan met één
producent, dat bij een opschuiving van slechts drie maanden al een deel
van de aanschafwaarde van het toestel van die producent moet worden
betaald?	0	 

24	Wat betekent, in het kader van de gevraagde garantiestelling, het
feit dat Nederland overweegt uiteindelijk maar liefst voor een bedrag
van 5,7 miljard aan bestellingen te plaatsen, en daarmee een
aanzienlijke klant is die echter nog een definitief besluit moet nemen?
Zou dat geen aanleiding moeten zijn om van Amerikaanse zijde af te zien
van garantiestelling?	0	 

25	Zou het feit dat Nederland van meet af aan een bondgenoot is geweest
in de SDD-fase niet hebben moeten leiden tot meer flexibiliteit aan
Amerikaanse zijde? 	0	 

26	Hoe beoordeelt u de logica van uw stelling dat er nog geen simulator
van de Gripen Next Generation beschikbaar is, terwijl de Koninklijke
Luchtmacht al voor de zomer van dit jaar een uitnodiging ontving van
Saab voor een demonstratie van de Gripen Next Generation op
vliegsimulatoren van de Zweedse luchtmacht in Stockholm?	0	 

27	Met welke Gripen simulator hebben de Noorse en de Deense luchtmacht
gewerkt? Kregen, naar uw inzicht en informatie, de Noren en de Denen
voldoende informatie uit de simulatie ten behoeve van hun
besluitvormingsproces?	0	 

28	Wanneer, in welke mate, en met welke simulator is gewerkt bij de
ontwikkeling en beoordeling van de nog te produceren F-35?	0	 

29	Hoe beoordeelt u het gegeven dat de minister van Economische Zaken
fabrikant Saab heeft verzocht om vóór 5 november 2008 gedetailleerd
aan te geven hoe het bedrijf aan zijn compensatieverplichtingen wil
voldoen mocht de Gripen Next Generation worden geselecteerd, in het
licht van uw stelling dat de businesscase los staat van de
kandidatenevaluatie?	0	 

30	Kunt u een overzicht geven van het IOT&E-programma met de daarbij
behorende tijdsplanning? Wanneer begint de opleiding van de Nederlandse
vliegers? Wanneer zullen zij hun eerste vlucht maken? Wanneer begint het
daadwerkelijke IOT&E-programma?	0	 

31	Kunt u aangeven naar welke passage in het zogenaamde PSFD MoU u
verwees toen u tijdens het plenaire debat aangaf:

“In de bestelsystematiek zoals die in het Production, Sustainment and
Follow-On Development MoU is vastgelegd, wordt in februari van elk
kalenderjaar het gezamenlijke contract gesloten voor de aanschaf van
F-35 toestellen die in het tweede jaar erna worden afgeleverd”? 

Is het mogelijk dat u daarbij doelt op een annex die niet aan de Kamer
is voorgelegd en zo ja, kunt u die alsnog sturen?	0	 

32	Is het waar dat, zoals in het NRC van 7 november 2008 staat, een
woordvoerder van Defensie erkent dat uw uitlatingen over de motor in de
Gripen Next Generation tijdens het plenaire debat, niet kloppen? Kunt u
aangeven waarom u dit wel aan de media meldt maar niet aan de Kamer?
Welke informatie die u tijdens het debat gegeven heeft klopte niet en
wat is dan wel de feitelijke waarheid?	0	 

33	Kunt u reageren op de informatie van Saab dat de Gripen Next
Generation, anders dan u meldde tijdens het plenaire debat, wel
gesimuleerd kan worden? Kunt u aangeven op basis waarvan u
klaarblijkelijk in de veronderstelling was dat simulatie van de Gripen
Next Generation niet mogelijk was?	0	 

34	Wat zijn de ´F-35 strategic initiatives’?  Waarom zijn de ‘F-35
Strategic Initiatives’ cruciaal voor het succes van het
F-35-programma?  	0	 

35	Wat zijn  ‘Lightning Strike I’ en ‘Lightning Strike II? Wat
betekent het dat de twee Nederlandse testtoestellen voor het IOT&E deel
uitmaken van operatie Lightning Strike I?  Wat  betekent  ´Low Rate
Initial Production (LRIP) affordability’ en ‘Patner Keep Sold’?	0	


36	Wat is er waar van berichten dat Groot-Brittannië niet zal deelnemen
aan de IOT&E? Kunt u een actuele stand van zaken geven van de Britse
besluitvorming rond het tekenen van het aanschafcontract voor de door
hen geplande toestellen voor de IOT&E-fase? Is het waar dat in januari
2009 besloten zal worden om mee te doen aan LRIP-3, of om dit uit te
stellen en toestellen door de schuiven naar LRIP-4? Kunt u de Kamer
proactief op de hoogte houden van ontwikkelingen in partnerlanden? 	0	 

37	 Kunt u aangeven wat uitstel van het besluit tot aanschaf van F-35
testtoestellen door de Britten voor financiële gevolgen heeft voor de
andere deelnemers aan de IOT&E-fase en voor de aanschafprijs van de
Nederlandse testtoestellen? 	0	 

38	Is het u  bekend dat Pratt en Whitney recent een order heeft
binnengehaald om voor zeven Conventional Take-Off and Landing (CTOL)  en
zeven Short Take-Off/Vertical Landing (STOVL) F-35 testtoestellen long
lead material te produceren? Zijn dit de motoren voor de toestellen die
in de LRIP-3 fase geproduceerd gaan worden?  Is het waar dat deze 14
motoren allemaal bestemd zijn voor Amerikaanse toestellen? 

Waarom wordt er in de LRIP-3 fase zowel in de omvang van 14 toestellen
als qua Amerikaanse bestelling van long lead items geen rekening
gehouden met orders van Nederland (1 toestel LRIP-3) en van het Verenigd
Koninkrijk (2 toestellen LRIP-3)? 	0	 

39	Kunt u aangeven met wie en op welk moment u contact heeft gehad met
de Amerikaanse regering en/of Lockheed Martin om de instapdata voor het
aanschaffen van testtoestellen te verifiëren? Gelden de instapdata van
februari 2008 en februari 2009 ook voor de Britten? Zo neen, waarom
niet?	0	 

40	Is het waar dat het later bestellen van testtoestellen een forse
besparing op zou leveren? Kunt u aangeven hoeveel het verschuiven van
het bestellen van een toestel van LRIP-3 naar het bestellen in de LRIP-4
op zou leveren? Is het waar dat dit meer dan 30 miljoen dollar minder
kost? Hoeveel levert het verschuiven van LRIP-3 naar LRIP-5 op? Kunt u
aangeven hoeveel het verschuiven van het bestellen van een toestel van
LRIP-4 naar het bestellen in de LRIP-5 op zou leveren?



41	Is het waar dat er in het IOT&E MoU geen tijdstabellen of deadlines
staan? 	0	 

42	Waarom is het niet mogelijk om direct contact op te nemen met
Lockheed Martin? 	0	 

43	Hoeveel zal de F-35 gaan kosten per stuk als er geen compensatie door
de industrie zal plaatsvinden?	0	 

44	Hoeveel personeelsleden worden in totaal opgeleid en voorbereid voor
de Nederlandse deelname aan de IOT&E? Hoeveel daarvan is grondpersoneel?
Hoe lang duurt hun opleiding? Hoeveel kost deze opleiding/voorbereiding?
Hoeveel vliegers worden opgeleid om te kunnen werken met de F-35? Hoe
lang duurt hun opleiding? Hoeveel kost deze opleiding?	0	 

45	Zal er ten bate van deze operationele testfase ook niet-Nederlands
personeel meedraaien in Nederlandse operaties? Kunt u dit toelichten?	0	


46	Zijn de operationele testvliegtuigen boventallig? Heeft de
Koninklijke Luchtmacht beschikking over genoeg operationele vliegtuigen
ten tijde van de operationele testfase, zonder de testvliegtuigen mee te
rekenen? Wanneer er niet over gegaan wordt tot aanschaf van
testvliegtuigen, is het dan noodzakelijk om andere vliegtuigen aan te
schaffen om genoeg capaciteit te hebben om missies uit te voeren? Kunt u
dit toelichten?	0	 

47	Is het u bekend dat, anders dan u tijdens het debat zei en in de
brief herhaalt, de zogeheten IOT&E-fase niet is uitgesteld tot februari
2013 maar tot augustus 2013? Zo ja, waarom heeft u  hiervan in de
beantwoording van Kamervragen op 8 mei 2008 geen melding gemaakt? Zo
neen, kunt u aangeven hoe het komt dat u niet over deze informatie
bericht? Is het u bekend dat Lockheed Martin aangeeft al in maart tot
dit besluit om uit te stellen gekomen te zijn? Zo ja, waarom heeft u dit
niet aan de Kamer gemeld? Zo neen, hoe komt het dat u hiervan niet op de
hoogte bent of was?

Beschikt u over een bevestiging van het Pentagon en/of Lockheed Martin
dat de IOT&E-fase van februari 2013 tot medio 2014 loopt? Zo ja, kunt u
deze documentatie aan de Kamer zenden? Zo neen, waarom niet?	1	 

48	Is het mogelijk dat de IOT&E-fase pas in januari 2014 of mogelijk
zelfs nog later in 2014 zal beginnen? Zo neen, waarom niet? Zo ja,
bestaat de noodzaak al in 2011 over een toestel te beschikken in uw
optiek dan nog steeds?	1	 

49	Wanneer zijn de onderhandelingen over deelname aan de IOT&E begonnen?
1	 

50	Is het waar dat de Koninklijke Luchtmacht aanvankelijk ook wilde
deelnemen aan de zogeheten DT&E? Heeft u daar nu definitief van
afgezien? Waarom is daar van afgezien?	1	 

51	Hoeveel piloten en ondersteunend personeel gaat u mee laten doen aan
de IO&TE-fase? Hoeveel tijd kost het om een piloot voldoende op te
leiden en te laten oefenen?  Welke oefeningen moet hij daartoe
doorlopen? Hoeveel vlieguren moet hij maken?	1	 

52	Is het waar dat niet-Nederlandse piloten in de door Nederland
bestelde kisten zullen oefenen en dat vice versa Nederlandse piloten
zullen oefenen in kisten die nooit in bezit van de Koninklijke
Luchtmacht zullen komen? Zo ja, waarom heeft u dit nooit aan de Kamer
gemeld? Is het waar dat Nederlandse piloten mee zullen doen aan een pool
in deze testfase? Betekent dit ook dat zij in Amerikaanse of Britse
F-35’s zullen vliegen? Is het uitgesloten dat zij in een STOVL type
zullen vliegen?	1	 

53	Kunnen Nederlandse piloten vanaf 2011 in Amerikaanse toestellen
vliegen? Zo ja, waarom benut u deze mogelijkheid niet om uw piloten te
trainen? Zo neen, waarom niet?	1	 

54	Kunt u toelichten waarom Nederland al in 2011 zou moeten beschikken
over het eerste toestel als zowel de Britten als de Amerikanen pas op
een later moment beginnen met testen?	1	 

55	Als Nederlandse vliegers niet alleen in hun ‘eigen’ F-35’s
zullen vliegen, maar gebruik zullen maken van de pool, waarom kunnen de
Nederlandse toetstellen niet enkele maanden later van de productielijn
komen?	1	 

56	Zijn de twee Nederlandse testtoestellen het ‘ticket’ om mee te
mogen doen met de IOT&E? Zo ja, moet de conclusie niet zijn dat de
Nederlandse agenda niet zozeer wordt bepaald door het beschikbaar komen
van de Nederlandse toestellen, alswel door de (financiële) afspraken
die met de Amerikanen zijn gemaakt over de IOT&E?	1	 

57	Kunt u aangeven waar de februari deadline om over te gaan tot het
besluit tot aanschaf vastgelegd is/ beschreven staat? Zo ja, kunt u
hiervan een afschrift aan de Kamer sturen? Zo neen, waarom niet? 	1	 

58	Wat is het verschil tussen de Operational Test & Evaluation (OT&E)
van de ´block 2’  F-35’s en de IOT&E van de ‘block 3’ ? Gaan
Nederlandse piloten met de OT&E van block 2 meevliegen?	1	 

59	Hoe zal de Nederlandse testfase er uit zien? Wat is het nut van een
grote aanloop totdat de IOT&E-fase begint? Hebben de piloten van andere
landen ook al afdoende geoefend met de F-35 voordat de IOT&E-fase
begint?	1	 

60	Is het mogelijk in 2011 in een simulator te gaan trainen? Zo ja,
waarom de haast om testtoestellen aan te schaffen voor het trainen van
Nederlandse piloten? Zo neen, waarom niet? 	1	 

61	Kunt u aangeven of de volgende uitspraak in het NRC van 7 november
2008 correct is: ‘Om zeker te stellen dat onze vliegers voldoende
opleidings- en voorbereidingstijd hebben blijft het noodzakelijk dat in
2011 een Nederlands testtoestel van de lijn rolt; alleen dan heeft
Nederland recht op een aantal vlieguren uit de pool van de
testtoestellen’?	1	 

62	Kunt u aangeven waarom Nederland niet in februari 2010 zou kunnen
besluiten over het al dan niet aanschaffen van een F-35 testtoestel? Als
het toestel dan in de loop van 2012 van de  productielijn loopt, dan
hebben de piloten toch nog afdoende tijd om te oefenen? Zo neen, waarom
niet?  Is het van wezenlijk belang deel te nemen aan deze testfase?	1	 

63	Hoe verhoudt vertraging in de aanvang van de IOT&E fase zich tot het
einde van de SDD testfase (DT&E) die, doordat de SDD-fase wordt
verlengd, nu loopt tot medio 2014? Welke mate van overlap is er tussen
DT&E en IOT&E-fase? Kan gegarandeerd worden dat toestellen uit de pool
van 10 F-35A’s, waaronder de twee Nederlandse IOT&E-toestellen niet
ingezet worden voor de DT&E-fase?	1	 

64	Waarom stelt u in uw brief van 29 februari 2008: 'Voorafgaand aan de
IOT&E zullen vier vliegers worden omgeschoold van de F-16 naar de JSF'
en schrijft u nu dat aan vijf piloten die gelegenheid geboden wordt?
Gelden de eerder genoemde getallen voor technici en ondersteuning nog
wel onverkort? 	1	 

65	Als Nederland het aanschafcontract voor de twee testvliegtuigen niet
in februari tekent maar een paar maanden later, wat zijn dan de
consequenties voor deelname van Nederland aan de IOT&E-fase? Wat zou dit
betekenen voor de onderhandelingspositie van Nederland ten opzichte van
Lockheed Martin? 	1	 

66	Welke mogelijkheden bestaan er om de optionele order voor het
bestellen van een testtoestel in februari 2009 met een paar maanden te
verlengen? 	1	2

67	Wat betekent het als er alsnog besloten wordt om pas na februari 2008
te besluiten tot de aanschaf van een F-35-testtoestel? Verspeelt
Nederland dan de mogelijkheid deel te nemen aan de testfase? Verspeelt
Nederland dan het recht op een aantal vlieguren uit de pool van
testtoestellen en zo ja, hoeveel?	2	 

68	Op welke indicaties doelt u? Van wie zijn deze indicaties afkomstig?
Zijn deze indicaties ergens vastgelegd en zo ja kan u deze met de Kamer
delen? Zo neen, waarom niet?	2	 

69	Waarom wordt er plots een financiële garantstelling geëist? Wanneer
is het onderzoek hiernaar afgerond en wie doet dit onderzoek? Bent u
bereid dit onderzoek af te wachten en niet in de tussentijd over te gaan
tot het nemen van besluiten over de aanschaf van de F-35?  Heeft
Nederland ook de optie financiële garantstellingen van het Pentagon of
Lockheed Martin te eisen als de testfase verder vertraagd is, of als de
testtoestellen later van de productielijn komen? Waar zijn dergelijke
garantstellingen geregeld en vastgelegd? 	2	 

70	Is het waar dat binnen het Verenigd Koninkrijk grote twijfels bestaan
over de deelname aan de IOT&E-fase? Wat zijn de gevolgen voor Nederland
als het Verenigd Koninkrijk niet deelneemt aan de IOT&E-fase of de keuze
hiervoor met een jaar uitstelt?	2	 

71	Is er überhaupt geen simulator voor de Gripen Next Generation of is
er momenteel geen aan de Nederlandse situatie aangepast simulatiemodel?
Is het waar dat Saab in februari 2009 de mogelijkheid voor simulatie
bied op basis van de Nederlandse wensen? 	2	 

72	Worden de kandidatenevaluatie en de bestelling van het testtoestel
slechts gedaan op basis van de technische aspecten die in de
questionnaire aanbod komen en niet op basis van een simulatie en de
business case? Betekent dit dat de invloed van de business case en de
simulatie bij de daadwerkelijke bestelling van de opvolger van de F-16
pas relevant zijn? 	2	 

73	Betekent de suggestie dat de Business Case die Saab op 5 november
heeft moeten inleveren bij het ministerie van Economische Zaken geen
invloed heeft op de aanschaf van test toestellen, dat Saab extra tijd
kan worden gegund de Business Case te kunnen voorbereiden, omdat de
keuze voor de opvolging van de F-16 pas in 2010 plaatsheeft?	2	 



 Zie:
http://www.jsf.mil/downloads/documents/AV_Week_Brief_-_2008_FEB_13.pdf

  FILENAME  GRT_RGR_DEF_26488-118.DOC 		  PAGE  6 /  NUMPAGES  6