Preview document (🔗 origineel)

---

	Commissie  Rijksuitgaven



Aan de Voorzitter der Staten van Aruba

drs. R.A. Lee

L.G. Smidt Blvd 72

Oranjestad 

Aruba











Plaats en datum:	Den Haag, 14 april 2010

Betreft:	Informatie naar aanleiding van gestelde vragen tijdens het
gesprek op donderdag 8 april 2010 – commissie Landsuitgaven en
commissie voor de Rijksuitgaven

Ons kenmerk:	2010Z06731/2010D18609



Geachte heer Lee,



Tijdens het gesprek op 8 april jl. met u en andere leden van de
Arubaanse delegatie zijn enkele vragen gesteld aan de delegatie van de
commissie voor de Rijksuitgaven waarover nog een schriftelijke
toelichting zou volgen. Dit betreft vragen over de operatie comptabel
bestel in de jaren tachtig van de vorige eeuw en vragen over
bezwaaronderzoek en de procedure bij het indienen van een
indemniteitswet. Informatie naar aanleiding van deze vragen treft u aan
in de bijlage bij deze brief.





Hoogachtend,

                        

De voorzitter van de commissie voor de Rijksuitgaven,

Ch.B. Aptroot





Bijlage bij de brief van de voorzitter van de commissie voor de
Rijksuitgaven aan de Voorzitter der Staten van Aruba, 14 april 2010.

Operatie Comptabel Bestel

De Operatie Comptabel Bestel halverwege de jaren tachtig was gericht op
het vergroten van de beheersbaarheid en rechtmatigheid van de
overheidsuitgaven. Dat was hard nodig gezien het forse negatieve
begrotingssaldo en de daardoor sterk oplopende staatsschuld. Ordentelijk
financieel beheer is een absolute voorwaarde voor een succesvolle
beheersing van de overheidsuitgaven. Hiervan is begin jaren tachtig geen
sprake. De begrotingsstukken van de verschillende ministeries waren
onvergelijkbaar. De Algemene Rekenkamer constateerde halverwege de jaren
tachtig dat het financieel beheer bij de departementen grote
tekortkomingen vertoonde en slechts enkele departementen beschikten op
dat moment over een goedkeurende accountantsverklaring. Het resultaat
van de Operatie Comptabel Bestel was onder meer een aanzienlijke
verbetering van de beheersbaarheid van de begroting en versnelling en
verbetering van de verantwoording. Ook de begrotingspresentatie werd
gewijzigd, wat leidde tot meer inzichtelijke en vergelijkbare
departementale begrotingen. De verworvenheden van de Operatie Comptabel
Bestel maakten het mogelijk meer aandacht te schenken aan de
doelmatigheid van overheidsbeleid.

In de jaren 80 bleek dat de rijksoverheid een achterstand had in de
goedkeuring van de jaarrekeningen van een jaar of acht. De minister van
Financiën (Ruding), de voorzitter van de commissie voor de
Rijksuitgaven in de Tweede Kamer (Engwirda) en de president van de
Algemene Rekenkamer (Kordes) zijn gaan samenwerken om dat op orde te
krijgen.

Minister Ruding voerde in 1985 een nieuw comptabel bestel in, waardoor
het beheer van en het toezicht op de uitgaven door de afzonderlijke
ministeries werd vergroot. Ministeries werden zelf verantwoordelijk voor
het opvangen van overschrijdingen van de begrotingen. Op ieder
ministerie kwam een eigen accountantsdienst. Onder comptabel bestel
wordt het kader van wet- en regelgeving en verstaan, waarbinnen de
begrotingscyclus zich afspeelt. Voor deze Operatie Comptabel Bestel was
een aanscherping van de Comptabiliteitswet van 1976 nodig. Dit is de wet
die de financiële gang van zaken, en de controle daarop, bij het Rijk
regelt. Na de Operatie Comptabel Bestel was de rechtmatigheid op orde.
De Algemene Rekenkamer heeft toen de omslag gemaakt om niet meer zelf
alle rekeningen te controleren, maar om te leunen op de departementale
accountantsdiensten. Dat wil niet zeggen dat als zij getekend hebben en
een positieve verklaring geven, de Rekenkamer dat zonder meer overneemt.
De Algemene Rekenkamer onderzoekt niet alle processen en geldstromen tot
in detail, de medewerkers van de Algemene Rekenkamer  nemen
steekproeven, doen een risicoanalyse. Na de derde woensdag in mei,
Verantwoordingsdag, komen al de departementale teams bij de Algemene
Rekenkamer met hun risicoanalyse voor volgend jaar. Op grond daarvan
kiest de Algemene Rekenkamer zaken die zij extra gaat bekijken. Dit
wordt “review” genoemd.

Er wordt gekeken naar rechtmatigheid, naar de kwaliteit van
beleidsinformatie en naar de bedrijfsvoering van een departement. Bij de
rechtmatigheid heeft de Algemene Rekenkamer een wettelijk instrument tot
haar beschikking, ze kan bezwaar maken en dan moet de minister een
indemniteitswet indienen bij de Tweede Kamer. Bij de andere onderwerpen
heeft de Algemene Rekenkamer door haar advisering invloed op de
Kamerbehandeling van de jaarverslagen en op de dechargeverlening.

Op ieder ministerie heeft de Algemene Rekenkamer mensen rondlopen,
meestal in de buurt van de departementale auditdiensten. De
departementale accountantsdienst (ook wel auditdienst genoemd) is een
onderdeel van het ministerie dat onder meer belast is met de controle
van het departementale jaarverslag. De helft van de medewerkers van de
Algemene rekenkamer zit in het kantoor aan het Lange Voorhout, de andere
helft is verspreid over de ministeries. 

Bezwaaronderzoek en Indemniteitswet

De Algemene Rekenkamer geeft in de rapporten bij de jaarverslagen van de
ministeries aan welke fouten of onzekerheden zij heeft geconstateerd in
het financieel beheer, het materieelbeheer en de bedrijfsvoering van het
ministerie. Als een jaar later blijkt dat een ministerie geen of
onvoldoende verbetermaatregelen heeft getroffen kan de Algemene
Rekenkamer een bezwaaronderzoek instellen of bezwaar maken.

Bezwaaronderzoek naar de oorzaak van de problemen

Bij een bezwaaronderzoek kijkt de Algemene Rekenkamer wat precies de
oorzaak is van de problemen. Zijn de problemen structureel van aard? Wat
staat oplossingen in de weg? Als blijkt dat er bijvoorbeeld sprake is
van bijzondere (externe) omstandigheden waardoor een oplossing lang
uitblijft, blijft de Algemene Rekenkamer de ontwikkelingen volgen. In de
volgende jaren zal daaraan extra aandacht worden besteed. Ook wanneer de
minister toereikende toezeggingen heeft gedaan, houdt de Algemene
Rekenkamer de vinger aan de pols.

Bezwaar maken en bezwaar handhaven

Het zwaarste instrument dat de Algemene Rekenkamer kan hanteren om
verbeteringen binnen de rijksoverheid af te dwingen is het maken van
bezwaar. De Algemene Rekenkamer kan altijd bezwaar maken als zij
onvolkomenheden of onrechtmatigheden heeft geconstateerd. Zij maakt er
echter alleen in bijzondere situaties gebruik van. Bijvoorbeeld wanneer
een minister verweten kan worden niet te reageren op eerdere signalen en
aanbevelingen, of wanneer er sprake is van omvangrijke fouten in het
jaarverslag. De Algemene Rekenkamer informeert de minister vooraf over
haar voornemen om bezwaar te maken. Ook vraagt de Algemene Rekenkamer de
minister om te laten weten wat hij of zij gaat doen om de gesignaleerde
problemen op te lossen. De minister kan zo het voorgenomen bezwaar
opheffen. Als de minister niet adequaat reageert op de aankondiging van
bezwaar, dan handhaaft de Algemene Rekenkamer het bezwaar.

Indemniteitswet: de Staten-Generaal aan zet

Een indemniteitswet is een wetsvoorstel bedoeld om een bezwaar van de
Algemene Rekenkamer op te heffen. In een indemniteitswet vraagt de
minister de Tweede Kamer om de verplichtingen, uitgaven of ontvangsten,
ondanks het bezwaar van de Algemene Rekenkamer toch goed te keuren.

Heeft het bezwaar betrekking op fouten in het jaarverslag, dan keurt de
Algemene Rekenkamer het Financieel jaarverslag van het Rijk goed onder
het voorbehoud van vaststelling van de indemniteitswet. Dit betekent dat
het kabinet op voordracht van de betrokken minister binnen twee maanden
een voorstel voor een indemniteitswet naar de Tweede Kamer moet sturen.
In een indemniteitswet vraagt de minister de Tweede Kamer om de
verplichtingen, uitgaven of ontvangsten ondanks het bezwaar van de
Algemene Rekenkamer toch goed te keuren. Als de Tweede Kamer instemt met
het wetsvoorstel, dan heft zij het bezwaar op.

Een model voor een indemniteitswet is op de volgende bladzijde
opgenomen.

Uit: Rijksbegrotingsvoorschriften 2010

390 - Voorstel van indemniteitswet

Vaststelling van een indemniteitswet met betrekking tot de begroting van
de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van ................
(..)  voor het jaar …..

VOORSTEL VAN WET

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van
Oranje-Nassau, enz. enz. enz. 

Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: 

Alzo wij in overweging genomen hebben, dat op grond van artikel 89,
eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2001 een voorziening dient te
worden getroffen tot opheffing van het bezwaar van de Algemene
Rekenkamer ten aanzien van de rechtmatigheid van de
verplichtingen/uitgaven/ontvangsten  *) Al naar gelang van toepassing.
die zijn opgenomen in de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van
het Ministerie van ................ (..) voor het jaar …. en die
betrekking hebben op
........................................................................
..; 

Zo is het, dat Wij, de Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der
Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden
en verstaan bij deze

Artikel 1 

Het bezwaar van de Algemene Rekenkamer ten aanzien van de rechtmatigheid
van het verplichtingenbedrag/uitgavenbedrag/ ontvangstenbedrag  ad EUR
………. bij begrotingsartikel ... *) Artikelnummer invullen. 
(..............)*) Artikelomschrijving opnemen. van de begroting van de
uitgaven/ontvangsten  van het Ministerie van ................ (..) voor
het jaar ….. wordt opgeheven. 

Artikel 2 

Deze wet treedt in werking met ingang van de dag na de datum van
uitgifte van het Staatsblad waarin deze wet wordt geplaatst.

Lasten en bevelen dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst en dat
alle ministeries, autoriteiten, colleges en ambtenaren wie zulks
aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. 

Gegeven 

De Minister van …..

 Zie ook:

- Voortgangsrapportage VBTB, Kamerstuk  26 573, nr. 27 en Miljoenennota
2002, Kamerstuk 28 000.

 PAGE    

 PAGE   5 

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Postbus 20018

2500 EA Den Haag



T. 070-3182211

E.  cie.ru@tweedekamer.nl

www.tweedekamer.nl