Preview document (🔗 origineel)

---

ChristenUnie onderzoeksvoorstel aan de Commissie voor V&W

Betreft: onderzoek naar de onderhouds- en realisatiebudgetten spoor in
relatie tot innovatie

De afgelopen jaren is er meerdere jaren sprake geweest van
onderbenutting van budgetten voor het spooronderhoud. Dit was ruim 100
mln euro per jaar. Tegelijkertijd ontstonden er problemen in de winter
op het spoor en was er eerder sprake van grote onderhoudsachterstanden
bij wissels. De komende jaren moet op een groot aantal trajecten de
spoorbeveiliging worden vernieuwd omdat de beveiliging nog dateert van
vlak na de oorlog. Het hiervoor bedoelde project (MISTRAL) wordt echter
keer op keer uitgesteld. Het is tekenend dat hier binnen het
voorkeursbesluit PHS geen woord aan wordt gewijd terwijl hier volop
kansen liggen voor een win-win situatie.

Ook de invoering van nieuwe spoorbeveiliging (ERTMS) is recent weer op
de lange baan geschoven terwijl deze techniek potentieel veel winst kan
geven. Niet alleen in de spoorcapaciteit omdat treinen dichter op elkaar
kunnen rijden (waardoor er meer mogelijkheden zijn binnen het
aanlegbudget) maar ook in het onderhoud (geen seinen meer nodig). Ook
ERTMS komt binnen PHS nauwelijks aan bod. Er is nu wel een MKBA maar
hierin staan nog veel vragen open, terwijl de Kamer al jaren vraagt
juist deze vragen te onderzoeken. Het is tegelijk opvallend dat in
andere landen al onder ERTMS wordt gereden terwijl in Nederland het
traject Amsterdam-Utrecht al vijf jaar vertraagd is.

Er wordt al jaren gestudeerd op het beter benutten van het spoor.
Hiervoor was ook een speciaal MIRT project Beter Benutten 21. De
bedoeling van dit project was om te komen tot een innovatiesprong op het
spoor o.a. door invoering van ERTMS. Het lijkt er echter op dat de scope
van het project gaandeweg is aangepast en er niet veel meer is
overgebleven dan een aantal technische tests waaruit de kern, onderzoek
naar betere benutting, is geschrapt. Dit lijkt ook de reden dat op de
belangrijkste vragen over de baten die in de MKBA beantwoord zouden
worden beantwoord nog steeds niet beantwoord zijn. Dit is opvallend
gezien de eerdere conclusies van het toenmalige Railned dat mogelijk
besparingen mogelijk waren in de orde grootte van 2 mrd euro.

Terwijl ERTMS potentieel dus veel besparingen kan meebrengen heeft de
ambtelijke werkgroep heroverwegingen juist voorgesteld de invoer van
ERTMS uit te stellen als bezuiniging. Het lijkt erop dat invoer van
ERTMS vooral als technische maatregel wordt gezien die geld kost in
plaats van een innovatie die geld bespaard.

De ChristenUnie fractie maakt zich gezien deze ontwikkelingen zorgen
over de besteding van de miljarden euro’s beschikbaar zijn voor
spooronderhoud en bovenbouwvernieuwing in de komende tien jaar. De Kamer
heeft hier veel minder goed zicht op dan bijvoorbeeld het
wegenonderhoud. In de begroting en jaarverslagen is de informatie over
spooronderhoud summier. Het gevaar dreigt dat er vooral oude systemen zo
lang mogelijk worden uitgeleefd en dan worden vervangen door identieke
systemen omdat de noodzakelijke stappen voor een innovatiesprong
(materieel gereed maken voor ERTMS) nog niet zijn genomen. Goedkoop zou
in dit geval op lange termijn wel eens duurkoop kunnen zijn.

Ook over de realisatiebudgetten op het spoor zijn vragen te stellen. Zo
ontstond er onlangs discussie in de Kamer over de kosten voor
basisstations. In Duitsland zou het simpelste type station veel
goedkoper zijn doordat de normen lager zijn. Enkele slimme maatregelen
uit PHS zoals seinoptimalisatie zouden niet nodig zijn als we op die
corridors al waren overgegaan op ERTMS.

Voorstel

De ChristenUnie-fractie stelt de Commissie voor dat een onderzoek wordt
ingesteld om beter inzicht te krijgen naar de besteding van de
spoorbudgetten met een focus op onderhoud en beveiliging en
mogelijkheden voor een meer efficiënte besteding van deze budgetten die
ook bijdragen aan capaciteitsgroei en betrouwbaarheid van de
dienstregeling. In het kader van dit onderzoek zou ook een vergelijking
kunnen worden getrokken met de budgetten in het buitenland.

De ChristenUnie-fractie stelt de Commissie voor dat de volgende
onderzoeksvragen worden gehanteerd:

Hoofdvraag:

“Zijn er effectiviteitsverbeteringen mogelijk bij de budgetten voor
onderhoud, vervanging en uitbreiding van spoorinfrastructuur en welke
rol kan vernieuwing van de spoorbeveiliging door invoer van ERTMS daarin
spelen?"

Onderliggende vragen:

Hoe is het project BB21 verlopen, wat zijn de redenen voor eventuele
scopewijzigingen en is het geld dat gereserveerd is voor dit project
volgens de oorspronkelijke doelen besteed?

Waarom zijn de potentiële baten van ERTMS nog steeds niet inzichtelijk?
Wat is dus de stand van zaken betreffende de ontwikkeling van de
BeterBenutten-functies voor het bestaande spoorwegnet, en in hoeverre is
inzichtelijk welke bijdrage dit kan leveren aan het verhogen van de
prestaties en het beperken van kosten (motie Cramer/Roemer)?

Is en wordt er door de minister voldoende actief gestuurd op de
ontwikkeling en realisatie van de eerder ‘bevroren delen’ van BB21
en de landelijke implementatie van ERTMS?

Is er voldoende informatie voor de Kamer om de juiste besteding van de
budgetten voor het spoor te controleren?

Wat is de reden van de structurele onderbesteding op de spoorbudgetten?

Wat is het gevolg van het steeds weer uitstellen van het project
Mistral? In hoeverre wordt er momenteel nog actief gewerkt aan Mistral?

Hoe verhouden de budgetten voor spooronderhoud en bovenbouwvernieuwing
zich tot andere landen in termen van efficiëntie en doelmatigheid? In
hoeverre zijn eventuele verschillen te verklaren door (1) het
intensiever gebruiken van het spoor, (2) andere normering, (3) het
uitvoeren van werkzaamheden overdag in plaats van de nacht, (4) overige?
 (er zou bijvoorbeeld een vergelijking op hoofdlijnen kunnen worden
gemaakt tussen Nederland, België, Duitsland en Zwitserland)