Preview document (🔗 origineel)

---

Aan:	Vaste commissie Economische Zaken

Van:	Liesbeth van Tongeren, GroenLinks

Datum:	11 oktober 2010 

Inzake:	Voorstel voor onderzoek naar de doelmatigheid en
doeltreffendheid van steunmaatregelen voor duurzame en niet-duurzame
energie 

Inleiding

De komende jaren moeten we flink bezuinigen om de overheidsfinanciën
weer op orde te krijgen. Energie is een basisbehoefte in onze
maatschappij en economie. Energiebeleid moet daarom bijdragen aan een
betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening. Tegelijkertijd
moeten we bouwen aan een energiemarkt, waarin eerlijke concurrentie en
een level playing field voor alle investeerders voorop staan. Tenslotte
staan we voor de uitdaging om werk te maken van een toekomstbestendige
energievoorziening. Met een energiemarkt die zo transparant en eerlijk
mogelijk is en die zoveel mogelijk gebruik maakt van hernieuwbare
energiebronnen. Een toekomstbestendige energiemarkt zorgt ervoor dat we
voor onze energievoorziening minder afhankelijk zijn van Moskou en het
Midden-Oosten.

	Het is daarom goed om de vele steunmaatregelen die er op energiegebied
bestaan eens goed onder de loep te nemen. Bernard Ter Haar
(directeur-generaal van het ministerie van VROM) schrijft in zijn
bijdrage aan het rapport van de Studiecommissie Belastingstelsel dat we
jaarlijks €7,5 miljard uitgeven aan steunmaatregelen voor het gebruik
van fossiele energie. Daarbij gaat het om belastinguitgaven, specifieke
subsidies en overheidsgaranties bij energie-investeringen. Voorbeelden
van steunmaatregelen voor niet-duurzame energie zijn de vrijstelling op
de kolenbelasting voor energieproducenten, rood gas en rode diesel. 

	Voor het stimuleren van de productie van duurzame energie wordt
jaarlijks gemiddeld €1,4 miljard gereserveerd. De huidige SDE-regeling
en de uitgaven voor fossiele energie leggen samen een flink beslag op de
Rijksbegroting. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de
kosteneffectiviteit van de duurzame en niet-duurzame steunmaatregelen. 

	Het is zowel vanuit het oogpunt van gezonde overheidsfinanciën als
vanuit de noodzaak om te investeren in een groene en concurrerende
economie, goed om te kijken in hoeverre de steunmaatregelen bijdragen
aan de volgende doelstellingen:

-Het versterken van de innovatie- en concurrentiekracht van het
Nederlandse bedrijfsleven op energiegebied, zowel op de korte als op de
lange termijn. 

-Een eerlijke concurrentiepositie voor de verschillende
energieleveranciers,

-Het maximaal stimuleren van energiebesparing.

-De transitie naar duurzame energie. 	

	

Maatschappelijke en politieke relevantie en urgentie

De steunmaatregelen op energiegebied bedragen naar schatting per jaar
€8,9 miljard (€7,5 miljard aan steunmaatregelen voor fossiele
energie en €1,4 miljard aan subsidie voor schone energie). Dat is veel
geld. Zeker in tijden van economische crisis en bezuinigingen. Dat
vraagt om een evaluatie. In 2003 heeft het Ministerie van Financiën met
de Kamer afgesproken dat alle belastinguitgaven (specifieke kortingen op
belastingen) binnen vijf jaar geëvalueerd zouden worden op een wijze
die vergelijkbaar is met de toetsing van directe subsidies.  Dat is maar
ten dele gebeurd. 

	Er is veel geld met deze maatregelen gemoeid. Het is de vraag of en zo
ja hoe ze bijdragen aan het doel om de energiesector te vergroenen. Om
aan de bindende EU-doelstellingen te voldoen moeten we in 2020 14% van
onze energie uit duurzame bronnen halen en moeten we in datzelfde jaar
onze CO2-uitstoot, in sectoren die niet onder de Europese emissiehandel
vallen, met 16% verminderd hebben. 

Het financieel steunen van het gebruik en de productie van fossiele
energie, kan het level playing field ten opzichte van groene energie en
investeringen in energiebesparing ondermijnen. Stimuleren van duurzame
energie is alleen duurzaam als je het ook op termijn kunt blijven
betalen.

Onderzoeksvragen

Hoe zit het precies?

Welke steunmaatregelen (subsidies, belastinguitgaven, garantstellingen
van de overheid, voordelige effecten van beleid en juridische
constructies etc.) zijn er precies op het gebied van fossiele en
duurzame energie, en om welke bedragen gaat het? 

(Een actueel en compleet overzicht is niet voor handen; maatregelen zijn
verspreid over vele begrotingen, wetten en maatregelen. Wel zijn sommige
delen in kaart gebracht. De onderzoeken waarin dat is gebeurd kunnen als
bouwstenen dienen voor dit onderzoek.) 

Werkt het?

Wat zijn de doelstellingen van het Nederlandse energiebeleid en in
hoeverre worden die gehaald met het huidige beleid? (Ook op dit punt is
het effect van een aantal maatregelen in kaart gebracht. De bestaande
onderzoeken kunnen weer als bouwstenen dienen voor dit onderzoek.)

Halen we met de bestaande maatregelen de bindende Europese klimaat- en
energiedoelstellingen?

Wat is het effect van deze maatregelen op de energiemarkt, met name met
het oog op een level playing field voor alle investeerders?

Wat is het effect van de energiemaatregelen op de concurrentie- en
innovatiekracht van het Nederlandse bedrijfsleven, met name met het oog
op energie-efficiënte en duurzame opwekcapaciteit?

Hoe kan het beter?

Welke alternatieve instrumenten zijn er om de productie van duurzame
energie kosteneffectief te stimuleren?

Welke alternatieve energie-instrumenten zijn er die de concurrentie- en
innovatiekracht van het Nederlandse bedrijfsleven op het gebied van
energie-efficiënte en duurzame opwekcapaciteit stimuleren?

Welke bestaande energiemaatregelen zijn in welke mate marktverstorend?

Hoe verhoudt ons beleid zich tot dat in buurlanden?

Hoe verhouden de energiemaatregelen en de energietariefstructuur in
Nederland zich tot die in de ons omringende landen? (Hierbij kan gebruik
gemaakt worden van een groot aantal bestaande onderzoeken.)

Aanpak en methode

Het betreft hier zonder meer een omvangrijk onderzoek. Toch moet het
binnen een jaar haalbaar zijn om dit onderzoek uit te voeren, als we
maximaal gebruik maken van reeds beschikbare externe expertise en
bestaande onderzoeken bij onderzoeksinstituten als CE Delft en TNO.

Het is waarschijnlijk het meest praktisch om een tijdelijke
Kamercommissie in te stellen met daarin een vertegenwoordiger namens
elke fractie. Dit sluit ook aan bij de aanbevelingen in de brief van het
presidium over het uitvoeringsvoorstel parlementaire zelfreflectie
(Kamerstuknummer 31845, nr. 9).

De tijdelijke Kamercommissie kan fungeren als een begeleidende
commissie, die in samenwerking met de mensen van het BOR, zoveel
mogelijk externe expertise inschakelt en bestaand onderzoek erbij
betrekt. Daar waar de benodigde expertise nog niet voorhanden is, kan de
commissie nieuw onderzoek laten doen. Door het BOR, door de Algemene
Rekenkamer, door de Planbureaus en door onafhankelijke
onderzoeksinstellingen.