Preview document (🔗 origineel)

---

VOORSTEL TOT EEN PARLEMENTAIR VOORONDERZOEK 

SPIONAGE NSA EN BETROKKENHEID NEDERLANDSE INLICHTINGENDIENSTEN

AANLEIDING

In juni 2013 onthult de Guardian dat de Amerikaanse National Security
Agency (NSA) gegevens verzamelde van bijna 100 miljoen klanten van het
Amerikaanse telefoonbedrijf Verizon. In de maanden daarna volgt een
reeks onthullingen. Wereldleiders, diplomaten, ambassades, de G20-top,
maar ook gewone burgers blijken massaal te worden afgeluisterd. Het
Europees Parlement (EP) neemt het initiatief om Amerikaanse activiteiten
voor het verzamelen van buitenlandse inlichtingen nader te onderzoeken.
Vanaf september 2013 organiseert het EP hierover twaalf bijeenkomsten.
Ook in Nederland verzamelt de NSA per maand metadata van 1,8 miljoen
telefoongesprekken. Begin november volgen nieuwe onthullingen, waaruit
blijkt dat de Britse geheime dienst de AIVD adviseert om juridische
hordes te nemen en dat Nederland behoort tot de ‘Nine Eyes’: andere
veiligheidsdiensten waar Amerikaanse en Britse diensten nauw mee
samenwerken. De precieze rol, positie en betrokkenheid van de AIVD
blijft echter onduidelijk. 

ONDERZOEKSOPDRACHT CTIVD

De CTIVD onderzoekt momenteel in opdracht van de Kamer (  HYPERLINK
"http://parlisweb/parlis/document.aspx?id=1370a206-e582-4989-a603-fc3cf3
a890ca" \t "_blank"  30977-57 ) de volgende zaken: 

de aard en omvang van wat de Nederlandse inlichtingendiensten doen aan
(a) grootschalige dataverzameling (m.n. data fishing), (b) het
combineren van data, (c) data opslag en (d) data uitwisseling;

de ruimte die Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 (Wiv)
laat voor onder de eerste onderzoeksvraag genoemde vier afzonderlijke
activiteiten; 

de relatie tussen artikelen 24–27 en 59 van de Wiv?;

de verhouding van deze activiteiten tot de Nederlandse grondwet en het
EVRM? 

de toetsing op proportionaliteit en subsidiariteit wanneer via
buitenlandse diensten informatie over Nederlandse burgers wordt
verkregen.

De CTIVD lijkt deze onderzoeksopdracht momenteel op eigen wijze in te
vullen, de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft
aangegeven hierover met de CTIVD in gesprek te treden.

ONDERZOEKSVRAGEN PARLEMENTAIR VOORONDERZOEK

Het CTIVD-onderzoek heeft geen betrekking op de aard van spionage door
buitenlandse mogendheden in Nederland en de betrokkenheid van de
Nederlandse inlichtingendiensten daarbij. Gezien de ernst van de zaak,
is een parlementair vooronderzoek gerechtvaardigd, waar tenminste de
volgende drie vragen beantwoord dienen te worden:

Welke activiteiten heeft de NSA exact in Nederland ondernomen?

In hoeverre waren de Nederlandse inlichtingendiensten daarvan op de
hoogte, door ofwel kennisgeving door de NSA ofwel door eigen
inlichtingen?

Hebben de Nederlandse inlichtingendiensten gebruik gemaakt van de door
de NSA verzamelde data en zo ja: welke data betreft het en op welke
wijze is deze ingezet?

OVERZICHT BELANGRIJKSTE GEBEURTENISSEN & ONTHULLINGEN

Mei/Juni 2013

Snowden & The Guardian doen eerste onthullingen over de NSA & PRISM. 

16 juni – 29 juni

Afluisteren van EU diplomaten in Washington, verschillende ambassades en
internationale organisaties.

Begin september

Braziliaanse en Mexiaanse presidenten en bedrijven blijken te worden
afgeluisterd.

21 oktober

Signalen dat de Amerikaanse NSA ook topmensen uit het bedrijfsleven
afluistert 

Eind oktober

Duitse Bonsdkanselier Angela Merkel blijkt al sinds 2002 te worden
afgeluisterd. 

30 oktober

Ook in Italië wordt op grote schaal afgeluisterd, inclusief de Paus.

30 oktober

NSA bevestigt dat in Nederland 1,8 miljoen telefoontjes worden afgetapt.
Minister Plasterk bevestigt dit in uitzending van Nieuwsuur.

30 oktober

De NSA blijkt private servers van grote internetbedrijven te hacken,
terwijl ze op basis van een dagvaardingen (subpoena) data reeds kunnen
inzien. 

1-2 November

The Guardian publiceert nieuwe artikelen, waaruit blijkt dat de Britse
geheime dienst de AIVD adviseert om “juridische hordes” te nemen en
dat Nederland behoort tot de ‘Nine Eyes’, veiligheidsdienst waar
Amerikaanse en Britsen diensten nauw mee samenwerken.

   HYPERLINK
"http://www.theguardian.com/uk-news/2013/nov/01/gchq-europe-spy-agencies
-mass-surveillance-snowden" 
http://www.theguardian.com/uk-news/2013/nov/01/gchq-europe-spy-agencies-
mass-surveillance-snowden  ;   HYPERLINK
"http://www.theguardian.com/world/2013/nov/02/nsa-portrait-total-surveil
lance" 
http://www.theguardian.com/world/2013/nov/02/nsa-portrait-total-surveill
ance  

 www.ctivd.nl : 

 In het onderzoek zal in ieder geval aandacht worden besteed aan de
volgende onderwerpen:

1. De reikwijdte van de algemene en bijzondere bevoegdheden tot
gegevensverwerking van de diensten op het gebied van telecommunicatie,
mede in relatie tot de Grondwet en het EVRM.

2. De wijze waarop gebruik wordt gemaakt van verschillende soorten
gegevensbestanden door de diensten en de regels die gelden voor dat
gebruik.

3. De mogelijkheden en beperkingen van de uitwisseling van gegevens met
buitenlandse inlichtingen- en/of veiligheidsdiensten.

4. De wijze waarop de door het EVRM gestelde toetsingsnormen –
noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit – een rol spelen
bij de gegevensverwerking door de diensten, in het bijzonder bij de
gegevensuitwisseling met buitenlandse diensten.

 AO AIVD, 6 november 2013.

 Voor een overzicht, zie:   HYPERLINK
"http://www.theguardian.com/world/the-nsa-files" 
http://www.theguardian.com/world/the-nsa-files  .