Preview document (🔗 origineel)

---

32 623			Actuele situatie in Noord-Afrika en het Midden-Oosten

Nr. 			Inbreng verslag van een schriftelijk overleg

Vastgesteld d.d. …

Binnen de vaste commissie voor Defensie hebben enkele fracties de
behoefte om vragen en opmerkingen voor te leggen over de brief van 

de ministers van Buitenlandse Zaken en van Defensie d.d. 25 augustus
2014 betreffende het besluit van het kabinet de Nederlandse deelneming
aan de Patriot-missie in Turkije niet nogmaals te verlengen. 

Bij brief van ... heeft het kabinet deze beantwoord. Vragen en
antwoorden zijn hierna afgedrukt. 

 

De voorzitter van de commissie

			Ten Broeke

Adjunct-griffier van de commissie

			Mittendorff

Inhoudsopgave										blz.

I	Vragen en opmerkingen vanuit de fracties						1

	Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie				1

	Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA-fractie				2

	Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie				3

	Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie				5

II	Antwoord/reactie van het kabinet							

I	Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

De leden van de VVD-fractie hebben met zorg kennisgenomen van het
besluit van het kabinet om de Patriot-systemen eind 2014 uit Turkije
terug te trekken. In 2012 heeft het kabinet op verzoek van de
Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) twee bemande fire-units en
een reserve fire-unit in Turkije geplaatst als antwoord op ballistische
dreiging met massavernietigingswapens tegen Turkse bevolkingscentra in
het grensgebied met Syrië. In 2013 is de plaatsing verlengd en nu
vraagt de NAVO opnieuw om verlenging, omdat de dreiging er nog steeds
is. Het kabinet trekt de Patriot systemen terug omdat de grens van het
voortzettingsvermogen zowel personeel als materieel bereikt is. Het
kabinet heeft vanaf het begin van deze missie duidelijk gesteld dat deze
inzet niet onbeperkt kon voortduren, aldus de leden van de VVD-fractie.

De leden van de VVD-fractie zijn van mening dat de moderne vredesmissies
en het beschermen van onze handelsbelangen vragen om een krijgsmacht met
slagkracht die beschikt over voldoende eenheden en materieel van hoge
kwaliteit, maar bovenal bestaat uit voldoende, goed gemotiveerd,
opgeleid en geoefend personeel. Op internationaal gebied moet Nederland
met gerichte bijdragen laten zien dat het kwalitatief op het hoogste
niveau mee kan doen. Defensie moet vooruitkijken en investeren in de
krijgsmacht van de toekomst. Zeker op terreinen waar Nederland een
verschil kan maken zoals raketverdediging. De krijgsmacht heeft de
beschikking over een combinatie van basis- en nichecapaciteiten voor
diverse typen missies en soorten conflicten. Nichecapaciteiten zijn, in
NAVO- en EU-verband, hoogwaardige, specialistische capaciteiten die
internationaal schaars zijn. Goede bondgenoten verdelen de lasten en de
risico’s. Nederland toont zich een betrouwbare partner door
nichecapaciteiten aan te houden die in andere lidstaten slechts beperkt
voorhanden zijn en die in te zetten als de omstandigheden daarom vragen,
aldus de leden van de VVD-fractie. 

De leden van de VVD-fractie zien dat de Europese grenzen in brand staan.
Zij zien oplopende spanningen aan de oostgrens met Rusland, chaos in het
Midden-Oosten en onbeheersbare vluchtelingenstromen vanuit Afrika. De
Verenigde Staten (VS) verleggen de aandacht naar de Pacific en Europa
moet daarom in staat zijn meer voor de eigen veiligheid te kunnen
zorgen. Bondgenoten spreken elkaar meer en meer aan op de hoogte en de
kwaliteit van de defensie-inspanningen. Het recente besluit om de
defensie uitgaven vanaf 2015 structureel met 100 miljoen euro te
verhogen wordt in de Kamer breed gedragen, aldus de leden van de
VVD-fractie.

De leden van de VVD-fractie hebben de volgende vragen. Hoe beoordelen
onze bondgenoten het besluit om de inzet van de Patriot niet te
verlengen? In hoeverre weegt in die beoordeling mee dat het besluit
primair gebaseerd is op de staat van materieel en personeel? Hoe is dit
besluit te plaatsen tegen de achtergrond van de Nota ‘In het belang
van Nederland’. Waarom kan het preventief onderhoud en de modificatie
niet in Turkije worden uitgevoerd? Zo vragen deze leden.

De leden van de PvdA-fractie hebben kennisgenomen van de brief en hebben
nog enige vragen. 

De Patriots vormen voor Nederland een zogeheten nichecapaciteit, conform
de visie die uiteengezet is op 17 september 2013 ‘In het belang van
Nederland’. Hierin is opgenomen:  ‘Nichecapaciteiten zijn, in NAVO-
en EU verband, schaarse capaciteiten waarover een beperkt aantal
lidstaten beschikt.’ en ‘Nederland toont zich bijvoorbeeld een
betrouwbare partner door nichecapaciteiten aan te houden die in andere
lidstaten slechts beperkt voorhanden zijn en die in te zetten als de
omstandigheden daarom vragen.’

Het kabinet heeft wegens het moeten uitvoeren van groot onderhoud moeten
besluiten tot het beëindigen van de Nederlandse inzet van
Patriotssystemen in Turkije, aldus de leden van de PvdA-fractie. Deze
leden vragen hoe dit zich verhoudt met de in de nota ‘In het belang
van Nederland’ gedane uitspraken, zoals hierboven aangehaald, die
betrekking hebben op de toekomst van de Nederlandse krijgsmacht. 

Wat betekent het gegeven dat Nederland bepaalde systemen maar voor een
beperkte duur kan inzetten voor toekomstige missies waaraan Nederland
deelneemt? Wat betekent dit voor de samenwerking in EU-verband? En wat
betekent dit voor de samenwerking in NAVO-verband als het gaat om de
inzet van de niche capaciteiten? Welke maatregelen neemt het kabinet om
zowel de materiële als personele inzet van niche-capaciteiten - die in
EU- en NAVO-verband schaars zijn -  te kunnen garanderen conform de nota
‘In het belang van Nederland’? In hoeverre zijn er geconcretiseerde
plannen voor de komende jaren? Overweeg het kabinet de vervanging of
aanschaf van bepaalde niche capaciteiten? Zo ja, welke, zo vragen de
leden van de PvdA-fractie.

 

Reeds bij aanvang van de Nederlandse inzet van deze niche-capaciteit was
bekend dat de bijdrage niet jaren zou kunnen worden voortgezet,
grotendeels vanwege het benodigde onderhoud aan de Patriotssystemen. De
leden van de PvdA-fractie vragen of bij aanvang van de missie bekend was
wat de gevolgen zouden zijn wanneer Nederland de bijdrage aan de missie
zou moeten gaan beëindigen. Voorts vragen deze leden of de bondgenoten
vooraf is medegedeeld wat de maximale termijn zou zijn, waarop Nederland
een bijdragen zou kunnen leveren. 

De leden van de PvdA-fractie zouden graag willen weten of de rotaties
van het personeel tijdens deze missie zijn verlopen, zoals met de
vakbonden is afgesproken. Zo nee, waarom niet? Voorts vragen de leden
van de PvdA-fractie of de voortzetting van de missie tot eind januari
2015 met de huidige personele bezetting zal plaatsvinden en in hoeverre
de personele capaciteit mogelijk een beperking vormt bij het inzetten
van niche-capaciteiten.

Van de drie beschikbare Patriotssystemen waren er twee daadwerkelijk
inzetbaar, aldus deze leden. Zij vragen of hierin nog verandering komt
voor wat betreft de bijdrage die Nederland in EU- en NAVO-verband kan
leveren door het inzetten van deze niche-capaciteit of dat de mogelijke
Nederlandse bijdrage gebaseerd blijft op twee inzetbare
Patriotssystemen.

De leden van de CDA-fractie hebben met gemengde gevoelens kennis genomen
van het besluit van het kabinet om de Patriot-missie in Turkije niet te
verlengen. Het kabinet voert vooral het argument aan van het materiële
en personele voortzettingsvermogen. De leden van  de CDA-fractie zijn
daar niet verbaasd over. Al eerder waren er zorgelijke signalen over het
voortzettingsvermogen. Begin dit jaar sprak de commandant van de
Patriot-eenheid in Turkije van ‘hikkende systemen’, als gevolg van
hitte, stof, aanzienlijke vertraging in de levering van reservedelen en
uitblijven van hoognodig groot onderhoud, aldus deze leden. 

In reactie op schriftelijke vragen van het lid Knops sprak de minister
van Defensie nog geruststellende woorden. In reactie op vragen over de
zware belasting en het uitblijven van hoognodig groot onderhoud: ‘In
2014 is groot onderhoud aan de wapensystemen voorzien. Door te rouleren
met systemen kan dit worden uitgevoerd zonder dat het ten koste gaat van
de operationele inzet.’ (antwoord 2). In reactie op de door de
commandant geuite twijfels of de Patriot-systemen het nog een jaar vol
zouden kunnen houden antwoordde de minister van Defensie: ‘Met de
inspanningen die worden gepleegd, is vertrouwen in de inzetbaarheid van
de Patriot-systemen gerechtvaardigd.’ (antwoord 3). De minister van
Defensie was toen nog vol vertrouwen dus, aldus de leden van de
CDA-fractie. In de brief van 25 augustus 2014 wordt echter gesproken
over het niet volledig kunnen uitvoeren van preventief onderhoud in
Turkije en een toegenomen risico op langdurige systeemuitval. De leden
van de CDA-fractie vragen wat er is gebeurd met het door de minister
aangekondigde groot onderhoud, dat in 2014 voorzien was en waarvoor
middelen op de Defensiebegroting gereserveerd waren.

Een verdere verlenging van de missie zou een te zware wissel trekken op
het al veelvuldig ingezette personeel, zo geeft het kabinet aan. De
leden van de CDA-fractie hebben begrip voor deze redenering en hebben
ook grote waardering voor het personeel en hun thuisfront. Er is
inderdaad een grote wissel op hen getrokken, aldus deze leden. 

Toch bevreemdt het de leden van de CDA-fractie enigszins, nu de minister
van Defensie tal van maatregelen genomen had om de uitzenddruk te
verminderen en opschorting van de uitzendbescherming van personeel tegen
te gaan. Volgens de eerder aangegeven planning zouden deze maatregelen
effect sorteren en zou de uitzenddruk eind van het jaar tot normale
proporties zijn teruggedrongen, zonder schending van uitzendafspraken.
Het probleem van de uitzenddruk zou opgelost worden. Nu wordt dit als
argument opgevoerd om de missie niet te verlengen. De leden van de
CDA-vragen of deze maatregelen niet het gewenste resultaat hebben
opgeleverd. Ook vragen zij of de minister van Defensie deze maatregelen
structureel wil maken, met andere woorden: de personele bezetting van de
Patriots?

Ook indien de personele bezetting op peil blijft, blijft er volgens de
leden van de CDA-fractie een probleem met het voortzettingsvermogen van
de Patriots, aangezien de vierde batterij is opgeheven. Daarom hebben de
leden van de CDA-fratie met de motie Knops verzocht om heroprichting.
Waarom heeft de minister van Defensie deze motie ontraden en waarom
heeft de minister zelfs besloten de extra middelen uit het Herfstakkoord
en in de begroting van 2015 niet aan te wenden voor de vierde batterij
Patriots. Ziet de minister dit als een knelpunt dat ze nog niet heeft
opgelost?

Waarom kan Duitsland wel verlengen en Nederland niet? Welke lessen is
het kabinet bereid te trekken? Wanneer kan de Kamer de evaluatie van de
samenvoeging van luchtverdedigingseenheden van landmacht en luchtmacht
tot het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) tegemoet
zien, zo vragen de leden van de CDA-fractie.

De leden van de  CDA-fractie plaatsen de terugtrekking van de Patriots
in het breder perspectief van een kabinet dat per saldo nog steeds
bezuinigt op Defensie en een te laag ambitieniveau hanteert voor de
krijgsmacht. Het kabinet ging met lege handen naar de NAVO-Top in Wales
door de combinatie van het terugtrekken van de Patriots, een mini-missie
naar Afghanistan en bezuinigingen op Defensie. De leden van de 
CDA-fractie zijn niet verbaasd over het diplomatieke excuus dat het
kamertje van de anti-Islamitische Staat in Irak en Syrië (ISIS)
coalitie te klein zou zijn geweest voor Nederland.

Deze leden vragen of het kabinet kan aangeven hoeveel Nederland
bijdraagt aan lopende en geplande NAVO-operaties en hoe deze inzet zich
dit verhoudt tot andere NAVO-landen. Kan het kabinet een landenlijst met
militaire bijdragen aan de Kamer doen toekomen?

De leden van de  CDA-fractie zien ook een probleem in het - te krappe -
Budget Internationale Veiligheid (BIV);  het is al belegd voordat het
begrotingsjaar begonnen is. Bovendien wordt 60 miljoen euro aan
‘Defensie geld’ overgeheveld naar de begroting van Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking. De leden van de  CDA-fractie zijn
hier fel op tegen en verzoeken het kabinet deze verkapte bezuiniging op
Defensie terug te draaien. Zij vragen of het gebrek aan middelen binnen
het BIV een reden is geweest om de Patriot-missie niet te verlengen. Zo
ja, waarom staat dat niet in de brief?

Ten slotte vragen de leden van de  CDA-fractie zich af waarom het
kabinet in het korte briefje niet is ingegaan op het aspect van de rol
van Turkije in Syrië. Er is een overweldigende hoeveelheid
berichtgeving, beschuldigingen en aanwijzingen dat Turkije steun
verleend heeft aan jihadisten in Syrië, waaronder het aan Al Qaeda
gelieerde Al Nusra en Islamitische Staat. Het lid Omtzigt heeft hierover
op 22 september 2014 een nieuwe reeks schriftelijke vragen gesteld. De
leden van de CDA-fractie verzoeken het kabinet te stoppen met de
struisvogelpolitiek en een helder antwoord te geven. Deze leden waren al
langer van mening dat de Patriot-missie niet mag dienen als
beschermparaplu voor een Turkije dat de grenzen wagenwijd openzet voor
stromen wapens en jihadisten richting Syrië. De leden van de
CDA-fractie vragen of er druk is uitgeoefend op Turkije en of Nederland
heeft besloten de Patriot-missie niet te verlengen vanwege de steun van
Turkije aan jihadisten in Syrië.

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van het kabinetsbesluit
om de inzet van Patriot-systemen vanaf eind januari 2015 niet opnieuw te
verlengen. Graag willen zij het kabinet nog enkele vragen voorleggen.

De leden van de D66-fractie merken op dat de Patriot-systemen van de
Nederlandse krijgsmacht meermalen als niche-capaciteit zijn gekenmerkt,
waarmee de krijgsmacht zich kan onderscheiden. Tevens is deze
niche-capaciteit van belang voor de verdediging van het
NAVO-grondgebied. Echter, er zijn zowel materiële als personele
problemen bij de inzet waardoor de missie nu wordt beëindigd, zo
constateren deze leden,. Het bevreemdt de leden van de D66-fractie dat
het voortzettingsvermogen van deze niche-capaciteit beperkt is. Kan het
kabinet de reden daarvan toelichten? Kan het kabinet tevens aangeven hoe
groot het voortzettingsvermogen is van de Patriot-systemen? Hoe lang
kunnen de Patriot-systemen onafgebroken maximaal worden ingezet? Zo
vragen deze leden. Ook vragen de leden van de D66-fractie een
toelichting op de constatering dat ‘het risico van langdurige
systeemuitval [is] toegenomen’. Kan het kabinet uitleggen wat dit
concreet betekent? Ook zouden de genoemde leden graag een duidelijkere
toelichting krijgen op de opgeschorte uitzendbescherming, en het
feitelijke tekort aan personeel. Welke gevolgen had dit voor het
personeel? In hoeverre was de uitzendbescherming opgeschort? Kan het
kabinet hier nader op ingaan, zo vragen deze leden. 

Tot slot wijze de leden van de D66-fractie op de toenemende chaos en
instabiliteit aan de grenzen van Turkije door het uitroepen van het
islamitisch kalifaat en het vestigen van de Islamitische Staat. Kan het
kabinet in het licht van deze ontwikkelingen toelichten waarom het
kabinet juist nú besloten heeft de Patriot-missie na januari 2015 te
beëindigen? Is het kabinet zich er van bewust welk signaal hiervan
uitgaat naar de NAVO-bondgenoten? Kan het kabinet ook daar nader op
ingaan, zo vragen deze leden.

II	Antwoord/reactie van het kabinet

 Kamerstuk 32 623, nr. 136 

 Kamerstuk 33 763, nr. 1

 Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, Aanhangsel Handelingen,  1035

 Kamerstuk 33 763, nr. 17

 2014Z16198

 PAGE   \* MERGEFORMAT 2