Preview document (🔗 origineel)

---

Het Lid Dijkstra (Remco)

T 070 318 2662

E r.dijkstra@tweedekamer.nl

Notitie Lid Remco Dijkstra, co-rapporteur Energie-Unie I&M,

mede namens het Lid Stientje van Veldhoven, co-rapporteur EZ

aan de vaste commissie voor I&M

van de co-rapporteur Energie-Unie I&M

in afschrift aan de commissies EU, EZ en WR

datum 31 augustus 2015

te betrekken bij Procedurevergadering d.d. 2 septermber 2015

Aan de leden van de commissie I&M

In afschrift aan de leden van de commissies EU, EZ en WR

Aanleiding

• Op 15 juli jl. heeft de Europese Commissie (EC) het EU-voorstel voor de herziening van het EU-emissiehandelssysteem voor de periode 2021-2030 uitgebracht: COM(2015) 337.

• Het voorstel betreft een prioritair EU-dossier van de commissie I&M en maakt deel uit van de Kaderstrategie Energie-Unie, die op 25 februari 2015 verscheen (zie volgende EU-stafnotitie).¹

• Als co-rapporteur namens I&M voor deze Kaderstrategie doe ik u mede namens de co-rapporteur namens EZ, het Lid Stientje van Veldhoven, in deze notitie een voorstel voor de behandeling van het genoemde EU-voorstel voor de herziening van het EU-emissiehandelssysteem (EU-ETS).

• Tevens treft u in deze notitie een korte samenvatting van de belangrijkste punten van het voorstel aan.

• Tot slot bevat de notitie een voorlopige planning van de behandeling van het voorstel in Brussel en een overzicht van de commissie-activiteiten van zowel I&M als EZ aangaande de Energie-Unie.

Beslispunt

• Instemmen met de volgende voorstellen ter behandeling van het voorstel door de commissie I&M:

  • agenderen van het voorstel voor het overleg ter voorbereiding van de Milieuraad d.d. 26 oktober 2015 voor gedachtewisseling met de staatssecretaris van I&M van de Nederlandse inzet in de Brusselse onderhandelingen in aanloop naar en tijdens het Nederlands EU-Voorzitterschap;

  • voorafgaand aan dit overleg een technische briefing organiseren met ambtenaren van het ministerie en de Nederlandse Emissie Autoriteit;

  • het ministerie verzoeken voorafgaand aan de eventuele technische briefing het BNC-fiche naar de Kamer te sturen in lijn met de drie weken termijn die voor prioritaire EU-dossiers geldt;

  • deelname aan het werkbezoek aan de EU-instellingen dat ik samen met co-rapporteur Van Veldhoven (EZ) op maandag 21 september zal afleggen. Tijdens het werkbezoek vindt onder meer een gesprek plaats met de verantwoordelijke Eurocommissaris Miguel Arias Cañete van Klimaat;

  • in het najaar een video-conferentie organiseren met de rapporteur(s) in het Europees Parlement die waarschijnlijk in september bekend worden;

  • de verdere behandeling van het voorstel zo veel mogelijk integreren met de reguliere commissie-activiteiten, zoals in onderstaand overzicht vermeld.

Achtergrondinformatie

Inhoud EU-voorstel

Met het EU-voorstel voor de herziening van het EU-ETS voor de periode 2021-2030 stelt de Europese Commissie een aantal aanpassingen voor van de huidige werking van het EU-emissiehandelssyteem. Zie volgende persbericht en factsheet.

Het herzieningsvoorstel was reeds aangekondigd in het kader van het EU-klimaat- en energiebeleid voor de periode tot 2030 dat de Commissie-Barosso op 22 januari 2014 publiceerde (zie EU-stafnotitie). Tijdens de Europese Raad van 23-24 oktober 2014 hebben de Europese regeringsleiders conclusies over dit pakket aangenomen en onder meer besloten tot een unilaterale, bindende emissiereductiedoelstelling voor de EU van 40% in 2030 t.o.v. ijkjaar 1990. Om dit percentage te bereiken, zouden de sectoren die onder het EU-ETS vallen hun uitstoot van broeikasgassen in de periode 2012-2030 met 43% moeten verlagen.

Het op 15 juli jl. gepubliceerde voorstel vormt in feite de uitwerking van dit eerder genomen politieke besluit in een concreet wetgevingsvoorstel voor de herziening van het EU-ETS en is één van de hoofdelementen van de door de Commissie-Juncker uitgebrachte Kaderstrategie Energie-Unie met een toekomstgericht klimaatbeleid.

De drie kernelementen van het voorstel voor de herziening van het EU-ETS zijn:

1. Jaarlijkse verlaging van de emissieplafonds (‘caps’) voor de sectoren binnen het EU-ETS met 2,2%, zodat deze sectoren in 2030 samen 43% minder uitstoten (circa 556 miljoen ton CO₂-equivalent) ten opzichte van het jaar 2005 (de eerste, proefperiode van het EU-ETS). De jaarlijkse reductiefactor voor de huidige periode 2013-2020 bedraagt 1,74%.

2. Aangepaste EU-regels voor het gratis verstrekken van emissierechten (‘free allowances’).

• Van het totale hoeveelheid beschikbare emissierechten in de periode 2021-2030 (15,5 miljard) zal –net als thans het geval is– 57% door lidstaten worden geveild² en 43% gratis worden verstrekt. Bij een prijs van €25 per emissierecht (de prijs waar de EC meerekent), zou dit neerkomen op 225 miljard euro aan mogelijke veilingopbrengsten en 160 miljard euro aan gratis te verstrekken rechten.

• De huidige lijst van 177 energie-intensieve sectoren die met het oog op bescherming van hun internationale concurrentiepositie gratis emissierechten ontvangen, wordt aangepast. Het voorstel van de EC is om nog 50 sectoren in aanmerking te laten komen voor 100% gratis emissierechten. Overige sectoren kunnen nog 30% gratis rechten krijgen. De zogeheten ‘carbon leakage’-lijst van sectoren wordt pas in 2019 vastgesteld.

• Gratis toekenning van emissierechten aan de elektriciteitssector is in de nieuwe periode in principe niet meer mogelijk. Het basisprincipe voor deze sector is "veilen, tenzij". Een uitzonderingsmogelijkheid blijft ook na 2020 bestaan voor een tiental lidstaten met een BBP van minder dan 60% van het EU gemiddelde in 2013.

• Bij de berekening van de hoeveelheid toe te kennen gratis rechten wordt in de nieuwe periode naar actuelere, meer up-to-date productiecijfers gekeken uit de periode 2013-2017. Ook zullen de benchmarks worden aangepast aan de laatste technologische ontwikkelingen met als doel efficiency beter te belonen.

• Van de totale hoeveelheid gratis emissierechten wordt een deel voor nieuwe en groeiende installaties apart gehouden.

• De EC stelt tevens voor dat lidstaten minstens 50% van hun veilingopbrengsten gebruiken voor compensatie van de indirecte kosten voor energie-intensieve industrieën, internationale klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden of sociaal beleid om de transitie naar een koolstofarme economie te vergemakkelijken. Daarbij dienen zij zich te houden aan de EU-regels voor staatssteun. Lidstaten zullen aan de Europese Commissie moeten rapporteren over de besteding van de veilingopbrengsten.

3. Nieuwe financieringsinstrumenten

• In 2021 gaat een nieuw Innovatiefonds van start, als opvolger van het huidige NER 300. Het Innovatiefonds is bedoeld voor technologische innovaties en onder meer ook voor CO₂-opslag projecten. Alle lidstaten kunnen op dit fonds een beroep doen. Het fonds wordt gevuld met 400 miljoen emissierechten. Als gevolg van de uitkomst van de onderhandelingen met het Europees Parlement over de Markstabiliteitsreserve, komen daar nog 50 miljoen rechten uit deze reserve bij. In totaal omvat het Innovatiefonds dus 450 miljoen emissierechten.

• Daarnaast wordt 2% van de totale hoeveelheid emissierechten (310 miljoen) beschikbaar gesteld voor het Modernisatiefonds gericht op aanpassingen van de energiesystemen in de tien armste lidstaten, namelijk Bulgarije, Kroatië, Tsjechië, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Polen, Roemenië en Slowakije.

Reactie kabinet

Het BNC-fiche met de eerste appreciatie van het kabinet van het EU-voorstel wordt begin september verwacht, conform de afspraak dat BNC-fiches voor prioritaire EU-dossiers binnen 3 weken naar de Kamer worden gestuurd.

In het verslag van het schriftelijk overleg over de Informele Milieuraad d.d. 22-23 juli jl. schrijft de staatssecretaris van I&M dat na een eerste bestudering blijkt dat “het voorstel niet de gehele versterking laat zien waar Nederland zich hard voor maakt, zoals verwoord in de Kamerbrief “Het Europese emissiehandelssysteem voor CO2”. Deze brief van 9 december 2014 is besproken tijdens het AO Milieuraad d.d. 4 maart 2015.

Eerder had het kabinet de Nederlandse input voor de consultatie van de Europese Commissie over het onderwerp ‘carbon leakage’ op 28 oktober 2014 naar de Kamer gestuurd. Deze brief is betrokken bij het plenaire debat op 3 december 2014 over de eventuele gevolgen van het IPCC-rapport voor het Nederlandse beleid.

Verder volgde op 23 april jl. de Nederlandse input voor de consultatie over de herziening van het EU-emissiehandelssysteem. Deze brief stond op de agenda van het SO Milieuraad d.d. 3 juni jl.

Tot slot is op 23 juni jl. de kabinetsappreciatie van het onderzoek van de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) naar de Kamer gestuurd. Het onderzoek zoomt in op een aantal vereenvoudigingsopties voor het bestaande EU-opties.

Planning behandeling Milieuraad

Onder huidig Luxemburgs EU-Voorzitterschap zal de Milieuraad beginnen met de behandeling van het EU-voorstel voor de herziening van het EU-ETS. Het voorstel staat geagendeerd voor:

• Milieuraad 26 oktober 2015 : oriënterend debat

• Milieuraad 16 december 2015 : voortgangsrapportage

In de eerste helft van 2016 worden deze onderhandelingen onder Nederlands EU-Voorzitterschap voortgezet:

• Milieuraad 4 maart 2016 : geen debat voorzien

• Milieuraad 20 juni 2016 : beleidsdebat in samenhang met dan uitgekomen EU-voorstel emissiereducties voor non-EU ETS sectoren

In het verslag van het schriftelijk overleg over de Informele Milieuraad d.d. 22-23 juli jl. schrijft de staatssecretaris van I&M dat het haar ambitie is om “goede voortgang te boeken in de onderhandelingen” en dat het niet de verwachting is dat de onderhandelingen over het voorstel onder Nederlands Voorzitterschap worden afgerond.

Planning behandeling Europees Parlement

In het Europees Parlement zal de behandeling van het voorstel na de zomer van start gaan. Het is op dit moment nog niet bekend welke fractie de rapporteur zal leveren. Wel ligt het voor de hand dat de milieucommissie (ENVI) de voortouwcommissie is met adviesrol voor de industrie- en energiecommissie (ITRE). De verantwoordelijke Eurocommissaris Miguel Arias Cañete heeft op dezelfde dag van de publicatie van het voorstel in beide commissies reeds een toelichting gegeven.

Reacties stakeholders

De eerste reacties op het EU-voorstel lopen sterk uiteen. Voor een overzicht van reacties uit Brussel van onder meer Carbon Market Watch, BusinessEurope, WWF, European Steel Association, European Aluminium en ETUC, zie dit artikel van Euractiv.

Reacties nationale parlementen

Veel kamers van nationale parlementen hebben de voorstellen voor Energie-Unie aangemerkt als een prioriteit. De verschillende reacties zullen worden geïnventariseerd en gerapporteerd.

Rapport Europese Rekenkamer over beheer EU-ETS door EC en lidstaten

Op 2 juli jl. heeft de Europese Rekenkamer (ERK) het rapport ‘De integriteit en de

uitvoering van het Europees emissiehandelssysteem (EU-ETS)’ gepubliceerd. Omdat Lidstaten niet op een zelfde wijze rapporteerden, heeft de Commissie het jaarlijkse uitvoeringsverslag niet kunnen publiceren en kon de ERK de doeltreffendheid van de regelingen niet beoordelen. Een van de aanbevelingen van de ERK is dat de juridische status van emissierechten verder moet worden verduidelijkt om de stabiliteit en het vertrouwen te vergroten. Ook moet de EC volgens de ERK scherper letten op de sancties, als lidstaten niet aan de eisen voldoen. Het ERK-rapport staat geagendeerd voor uw procedurevergadering van 2 september a.s.

Activiteiten overzicht Energie-Unie

WAT	WANNEER
PV commissie I&M: behandelvoorstel co-rapporteur Dijkstra EU-voorstel Richtlijn herziening EU-ETS 2021-2030	2 september 2015
SO Informele Energieraad d.d. 23 september 2015	10 september 2015
Werkbezoek Brussel (met co-rapporteur Van Veldhoven en Leden van commissie I&M en EZ)	21 september 2015
Eventueel: Technische briefing EU-voorstel EU ETS	Eind september/begin oktober
Overleg Milieuraad 26 oktober	7 oktober
Eventueel aanvullend behandelvoorstel co-rapporteur Dijkstra na publicatie van voorstellen voor Single European Transport Area	najaar 2015
AO Klimaat	12 november 2015
AO Energieraad d.d. 26 november 2015	19 november 2015
AO Milieuraad d.d. 16 december 2015	25 november 2015
AO Transportraad d.d. 10 december 2015	2 december 2015
AO Milieuraad 4 maart 2016	nog in te plannen
AO Milieuraad 20 juni 2016	nog in te plannen

---

1. Naast het EU-voorstel voor herziening van het EU-emissiehandelssysteem, worden als uitwerking van de Kaderstrategie Energie-Unie nog twee andere voorstellen verwacht die op het beleidsterrein van I&M liggen. Het eerste is het voorstel voor de emissiereducties voor de sectoren die buiten het EU-ETS vallen (‘effort sharing’). Dat wordt begin 2016 verwacht. Het tweede is de Strategie voor Eén gezamenlijke EU-Transportzone (Single European Transport Area) dat voor het najaar van 2015 is aangekondigd. Mogelijk doe ik u ook voor deze twee voorstellen te zijner tijd een behandelvoorstel.↩︎

2. Op dit percentage hebben EU-regeringsleiders naar verluidt zelf aangedrongen.↩︎