Preview document (🔗 origineel)

---

Ronde Tafel Gesprek Tweede Kamer 30 september.

Bijdrage van:Groep “Manifest over de versterking van de Nederlandse defensie”.

Door Harry J van den Bergh

Mijnheer de Voorzitter,Geachte Leden,

Op 23 april jl. namen de ministers van Buitenlandse zaken en Defensie het “Manifest Versterking van de Nederlandse Defensie”in ontvangst. Het is niet eerder voorgekomen,het toont de mate van urgentie,dat een zo breed en politiek gevarieerd gezelschap zich zo indringend heeft uitgesproken over onze veiligheids- en defensieproblemen. De groep ondertekenaars bepleit met klem de noodzaak van visie op de veiligheidssituatie en daarbij passende aanpassing van het beleid,inclusief vooral het defensiebeleid.Een visie die overigens uitputtend in verschillende documenten uiteen is gezet.

De internationale veiligheidssituatie maakt het waarschijnlijk dat een groter beroep zal worden gedaan op de Nederlandse krijgsmacht. De ontwikkelingen rond de Oekraïne hebben de veiligheid van Europa zelf weer nadrukkelijker op de agenda gezet. Wij moeten ons,naar wij vrezen,met verschillende middelen,waaronder vooral diplomatie en defensiebeleid,beter voorbereiden op mogelijke gevolgen van het grillige en onvoorspelbare beleid van de Russische president.

Daarnaast vrezen wij,zal het beroep op Nederland om deel te nemen aan internationale vredesoperaties aan de grenzen van Europa en elders in de wereld niet afnemen. Dat de wereld instabiele is geworden, zien wij dagelijks in het Midden- Oosten en Noord-Afrika.

De kern van de zaak is dat de gevolgen van conflicten elders in de wereld van directe betekenis zijn voor onze eigen veiligheid. Dat kan leiden tot de noodzaak, in verschillende vormen, van directe militaire betrokkenheid in de betreffende conflictgebieden teneinde het conflict in de bron aan te pakken. Zij hebben onmiskenbaar ook invloed op de binnenlandse situatie van de Europese staten. Dat geldt voor dreigende terroristische aanslagen en een gevaarlijke radicalisering van sommige personen en groepen, maar evenzeer voor naar het lijkt onstuitbare stroom vluchtelingen naar Europa, overzee en overland. De urgentie van dit drama is sinds de verschijning van Het Manifest alleen maar dringender geworden. Het ligt daarom ook voor de hand dat de krijgsmacht de inspanningen ter ondersteuning van de civiele autoriteiten zal vergroten. De enige conclusie is dat de samenhang tussen externe en interne veiligheid hechter en evidenter is dan ooit.

Wij geloven dat in de Nederlandse samenleving en in de Nederlandse politiek over deze situatie: nieuwe internationale verhoudingen en de samenhang tussen interne en externe veiligheid, een tamelijk brede consensus bestaat, wat op zichzelf opmerkelijk is. Het is ook niet te ontkennen dat de geschetste problemen niet morgen voorbij zijn, maar van langdurige aard zijn. Dat geldt ook voor het oplossen van de problemen van een krijgsmacht met veel achterstallig onderhoud.

De oplossing van de internationale problematiek kan alleen gevonden worden in een brede en samenhangende aanpak van verschillende instrumenten. De ondertekenaars van het Manifest benadrukken dat de kwaliteit van de Nederlandse krijgsmacht, uiteraard in het bredere verband van NATO en Europese Unie, daar onmiskenbaar bij hoort. De militaire inbreng is een wezenlijk element. Wat dat betreft is er, zoals geschreven in het Manifest, het een en ander behoorlijk mis gegaan, vastgelopen zoals U wilt. Wij moeten vaststellen dat de Nederlandse strijdkrachten, ondanks de grote motivatie van het personeel, niet of nauwelijks in staat is zijn huidige taken uit te voeren.

Kern is dat in de afgelopen decennia, waar de meesten van ons in diverse posities bij waren, de financiële beperkingen maatgevend en randvoorwaarde waren voor het veiligheids- en defensiebeleid. Al te gemakkelijk is ervan uitgegaan dat de internationale verhoudingen zich alleen maar in positieve richting konden blijven ontwikkelen.

In het licht van de negatieve trend n de internationale ontwikkelingen is een herwaardering nodig van het veiligheids- en defensiebeleid. Over de hele linie is intensivering nodig van: internationale conflictvoorkoming, van conflictoplossing en wederopbouw, het voorkomen van inbreuken op de Europese veiligheid, ondersteuning zo nodig van de civiele autoriteiten en versterking van de defensiecapaciteit.

Wat betekent dit voor de krijgsmacht?

Om te beginnen moet de inzetbaarheid worden verbeterd. Men zou zeggen:dat spreekt vanzelf,er schort van alles aan. De voorbeelden zijn inmiddels breed bekend. In de tweede plaats kunnen wij ons niet permitteren bij deelname aan internationale operaties na betrekkelijk korte tijd weer af te haken. Met andere woorden:het voortzettingsvermogen moet worden versterkt. En ten derde:de internationale situatie vraagt om een hoger ambitieniveau,simpelweg omdat er meer nodig is en gevraagd wordt.Nu leveren wij nog eens een zeer bescheiden bijdrage,met een klein aantal militairen,met enkele schepen of vliegtuigen.Nederland mag,zo vinden de ondertekenaars van het Manifest ,niet volstaan met een beperkte zuinige bijdrage.Van Nederland mag,gezien haar ekonomische en politieke betekenis en vanwege reële belangen.een substantiële inbreng worden verwacht.

Hoe moeten wij het huidige kabinetsbeleid terzake beoordelen?Wanneer wij kijken naar de junibrief over de motie-van der Staaij en naar de pas ingediende begroting,is het beeld gemengd.Op de analyse van de politieke situatie en en van wat er nodig is,valt niet zo veel aan te merken.En financieel,hulde daarvoor,is de neerwaartse trend gekeerd.Toch is dit niet genoeg,omdat de internationale ontwikkelingen die konklusie onontkoombaar maken.

Wij menen dat de gezondmaking van de overheidsfinantien ook de ruimte biedt meer middelen vrij te maken voor het veiligheids- en defensiebeleid. Dat is nu in te beperkte mate gebeurd. Zeker,het gepiep en gekraak waarmee de krijgsmacht zich voortbeweegt,zal door de extra middelen kunnen verminderen.Er is beslist sprake van aanzienlijke reparatie.Maar als ik het goed zie,is het bedrag waarmee de defensiebegroting vanaf 2016 wordt verhoogd ongeveer genoeg voor de bestaande exploitatieproblemen en is het zeker niet genoeg om het essentiele vraagstuk van het voortzettingsvermogen te verbeteren.Aan extra inspanningen van de krijgsmacht kunnen wij met dit extra geld niet denken.De opstellers van het Manifest vinden dat de nu voorgestelde extra bijdrage,in wezen een geringere bezuiniging,ondanks de waardering daarvoor,allesbehalve voldoende is.In het licht van de internationale situatie en van de grotere armslag van de Minister van Financiën,is een cumulatieve intensivering van 3 maal E 500 miljoen in de jaren 2016,2017 en 2018 gewenst en mogelijk.Deze structurele verhoging van E 1,5 miljard in 3 jaar verdient alles afwegend ons inziens een hoge maatschappelijke prioriteit.

Ik vraag ook Uw aandacht,tot slot,voor het volgende.Zijn de uitgaven voor Konfliktbeheersing en Defensie in Nederland niet al te zeer de politieke sluitpost geweest van elke begroting en dat bij Regeringen van zeer verschillende samenstellling?Is het niveau van onze defensieuitgavan niet vrijwel geheel losgekoppeld van de risikoos van internationale verwikkelingen en al te zeer bepaald door binnenlandspolitieke overwegingen,hoe van betekenis ook?Is de betekenis van een relevante defensie-inspanning ook te weinig gezien,over vrijwel het gehele Nederlandse politieke spektrum,als een noodzakelijke verzekeringspremie voor de langere termijn?

Wanneer deze overwegingen juist zijn,dan is het ons inziens juist de uitgaven voor onze veiligheidsinspanning over een langere termijn te garanderen en in zekere mate los te koppelen van binnenlandspolitieke overwegingen.

Tegen deze achtergrond pleit de Manifestgroep ook voor een langere en meerjariger aanpak van de veiligheidsuitgaven.Een verzekeringspremie die niet op elk moment beïnvloed kan worden door korte termijn overwegingen.Clingendael liet onlangs weten dat met deze aanpak in Zweden en Denemarken goede ervaringen zijn opgedaan.

Wij pleiten in dit verband voor een zo breed mogelijke nationale politieke coalitie,die echt een ambitieus lange termijn beleid kan garanderen,los van dagelijkse politieke woelingen.Wij begrijpen uiteraard dat deze benadering in veel opzichten ambitieus is.De periode tot 2017 kan benut worden om deze coalitie tot stand te brengen.

Zo creëert U het perspectief van een krijgsmacht die in de wankele wereldorde van vandaag en morgen beter berekend zal zijn op de uitvoering van haar grondwettelijke taken.