Preview document (🔗 origineel)

---

2019Z01220/2019D02754

22 januari 2019

Voorstel werkbezoek commissie Financiën aan Japan

Aanleiding, doel en hoofdvragen

Japan is een welvarend land in een heel andere cultuur dan de Nederlandse. Het land is sterker vergrijsd en kent al (veel) langere tijd dan Europa een lage rente. De bevolking is productief, terwijl de staatsschuld op een hoog niveau ligt (235% BBP).

Premier Abe kondigde zes jaar geleden een grootscheeps pakket aan maatregelen aan om de macro-economische problemen het hoofd te bieden, bekend geworden onder de term Abenomics. Dit beleid bestaat uit drie hoofdonderdelen: 1) ruim monetair beleid om deflatie te beteugelen; 2) expansief begrotingsbeleid om de economie te stimuleren en 3) structurele hervormingen om het groeivermogen van de economie te versterken.

Het land kent overeenkomsten qua welvaart, economische uitdagingen en ervaringen. De langdurig lage rente, de discussie over macro-economische hervormingen, het belang om productiviteitsstijgingen te realiseren, de fiscale discussies over het verhogen van de belasting op consumptie, etc. Tegelijkertijd verschillen we qua cultuur en beleidskeuzes, zoals de positie van mannen en vrouwen, de inrichting van het werkzame leven en de overheidsfinanciën.

Nederland kent een sterke investeringspositie in Japan en vice versa. Met de voorgenomen Brexit kan deze positie nog verder worden versterkt.

Hoofdvraag van het werkbezoek is welke ontwikkelingen Japan de afgelopen decennia heeft doorgemaakt, hoe het land omgaat met macro-economische uitdagingen (vergrijzing, digitalisering, robotisering, langdurig lage rentestanden, ontwikkelingen in de wereldpolitiek) en welke lessen er te trekken zijn uit de (beleids)ervaringen in Japan.

Opzet

Gerelateerd aan de hoofdvragen, kan het werkbezoek ingedeeld worden in vijf thema’s verdeeld over vijf dagen:

1) Macro-economie en politiek. Gesprek ambassade over actuele politieke en economische ontwikkelingen in Japan en de Aziatische regio. Gesprek wetenschappers macro-economisch terrein over de stand van de Japanse economische structuur en uitdagingen. Wat is er terechtgekomen van Abenomics, wat zijn de effecten, wat werkte wel, wat niet en waarom?

2) Arbeidsmarkt. Werkweken, ontwikkelingen, positie vrouwen en mannen. Gesprekken vakbonden, bedrijven, werkgevers, wetenschappers, politici. Hoe ontwikkelt de AIQ zich en hoe blijft Japan ook in de toekomst productief?

3) Overheidsfinanciën, fiscaal stelsel en monetair beleid. Japan heeft een (toren)hoge staatschuld, is autonoom in haar monetaire beleid en kent al langdurig een lage rente. Hoe functioneerde dit de afgelopen decennia en wat is de verwachting voor de toekomst? Gesprekken met minister / staatssecretaris van financiën, politici, centrale bank.

4) Financieel stelsel. Functioneren bankwezen en kredietverlening, financiering economie, risico’s regulering financiële sector. Gesprekken toezichthouders, banken, wetenschappers.

5) Handel. Relatie Japan- Nederland. Gevolgen Brexit. Gesprekken bedrijven, waarom kiezen Japanse bedrijven wel of niet voor Nederland, welke (vestigings)factoren zijn van belang?

Vanzelfsprekend is dit een eerste, indicatieve opzet die in overleg met collega’s en de ambassade nader kan worden aangepast en verfijnd. Voorstel is ook om naast de gebruikelijke voorbereidingsbijeenkomsten voor werkbezoeken voorafgaand in Nederland twee sessies van een dagdeel te beleggen. 1) over de Japanse cultuur en gebruiken en 2) over de stand van de huidige politieke situatie, macro-economie en de vraagstukken die we daar willen bespreken, zodat we optimaal voorbereid in gesprek gaan.

Moment

Eerste week zomerreces: 6-13 juli 2019