Preview document (🔗 origineel)

---

Tweede Kamer der Staten-Generaal	2



	Vergaderjaar 2019-2020





21 501-07	Raad voor Economische en Financiële Zaken









	Nr. 	INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

	Vastgesteld … 2020





De vaste commissie voor Financiën heeft op 13 mei 2020 enkele vragen en
opmerkingen aan de minister van Financiën voorgelegd over zijn brief
van 8 mei 2020 inzake de geannoteerde agenda van de extra ingeplande
vergadering van de Eurogroep (21 501-07, nr.  ) en over zijn brief van
11 mei 2020 inzake de vergadering van de Raad van gouverneurs van het
ESM over de Pandemic Crisis Support kredietlijn en bijbehorende
documentatie  (Kamerstuk ..)

De minister van Financiën heeft deze vragen beantwoord bij brief van
… 

Vragen en antwoorden zijn hierna afgedrukt. 





De voorzitter van de commissie,

Anne Mulder





De adjunct-griffier van de commissie,

Schukkink





I 	Vragen en opmerkingen vanuit de fracties





De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde
agenda’s voor Eurogroep en de Raad van Gouverneurs van het ESM d.d. 15
mei 2020. 

Het coronavirus heeft Europa zwaar geraakt, zowel qua gezondheid als
economisch. Om die crisis te bestrijden moeten we samen de strijd
aangaan. Duitsland helpt ons met IC-bedden, landen helpen elkaar met
mondkapjes en medicijnen en wij helpen ook andere landen weer. Geen
wij-zij-discussie, maar samen tegen corona. Het is dan ook goed dat
Nederland zich solidair toont, ondanks dat wijzelf ook zwaar getroffen
zijn door de crisis. Helpen doen wij dus solidair, maar zeker ook
verstandig, volgens de leden van de VVD-fractie. De leden hebben daarom
nog een aantal vragen, opmerkingen en kanttekeningen.

De leden van de PVV-fractie hebben kennisgenomen van de   HYPERLINK
"https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2020
Z08390&did=2020D17965"  brief over de vergadering van de Raad van
gouverneurs van het ESM  over de Pandemic Crisis Support-kredietlijn en
de Geannoteerde agenda van de extra ingeplande Eurogroep van 15 mei
2020.

Naar aanleiding van de genoemde punten brengen de leden van de
PVV-fractie het volgende naar voren.

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde
agenda’s voor Eurogroep en de Raad van Gouverneurs van het ESM d.d. 15
mei 2020. 

De leden van de D66-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van
de brief over de vergadering van de Board of Governors van het ESM en de
geannoteerde agenda van de eurogroep, beide op 15 mei 2020. Deze leden
verwelkomen het akkoord om te komen tot de Pandemic Crisis Support (PCS)
kredietlijn en benadrukken het belang ervan voor een gezamenlijke
oplossing uit deze crisis. Deze leden wijzen in dat kader op de eerder
door hen instemmend geciteerde ingezonden brief van 5 april jl. van de
Duitse ministers van Financiën en Buitenlandse Zaken in Zuid-Europese
kranten waarin zij het stelden met betrekking tot het ESM: “De fondsen
moeten niet gepaard gaan met onnodige voorwaarden. [Italië en Spanje]
zouden toegestaan moeten worden deze gelden aan te wenden voor alle
benodigde uitgaven om het coronavirus te bevechten. We hebben geen
trojka, inspecteurs of een hervormingsprogramma nodig. (…) Wat we
nodig hebben is snelle en doelgerichte hulp.” Desalniettemin hebben
deze leden wel enkele vragen over de kredietlijn.

De leden van de GroenLinks-fractie hebben kennisgenomen van de
geannoteerde agenda voor de aanstaande Eurogroep en de kabinetsbrief
over de aanstaande vergadering van de Raad van Gouverneurs van het ESM.
Deze leden hebben eerder reeds benoemd maar willen nogmaals opmerken dat
zij de houding van het kabinet in Europees verband aangaande het
bestrijden van de economische gevolgen van de coronacrisis tot nu toe
diplomatiek ronduit ineffectief en economisch kortzichtig vonden.
Nederland heeft veel krediet verspeeld bij andere lidstaten en kwam
uiteindelijk min of meer alleen te staan, zonder hier proportionele
politieke winst voor terug te krijgen. Tegelijkertijd kijken de leden
van de GroenLinks-fractie met nieuwsgierigheid uit naar de voorstellen
van de Europese Commissie over het Europees herstelfonds in samenhang
met het aankomende Meerjarig Financieel Kader. Deze leden hebben enkele
vragen over de Nederlandse inzet ten aanzien van het ESM en de Europese
schuldenpolitiek. 

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde
agenda’s voor Eurogroep en de Raad van Gouverneurs van het ESM d.d. 15
mei 2020. 

De leden van de fractie van de ChristenUnie hebben kennisgenomen van de
geannoteerde agenda’s voor Eurogroep en de Raad van Gouverneurs van
het ESM d.d. 15 mei 2020. 

De leden van de SGP-fractie hebben kennisgenomen van de brieven inzake
de vergaderingen van de Eurogroep en de Raad van Gouverneurs van het
ESM. Zij hebben daarover enkele vragen.

I - Geannoteerde agenda van de extra ingeplande Eurogroep van 15 mei
2020 (  HYPERLINK
"http://parlisweb/parlis/zaak.aspx?id=1014ba71-760a-43f4-8606-dc1e08f7f0
2a"  2020Z08258  d.d. 8 mei 2020)

De leden van de VVD-fractie constateren dat op de agenda voor de
Eurogroep van 15 mei a.s. een gedachtewisseling over “economische
respons op COVID-19” staat. Wat is de bedoeling van de
gedachtewisseling? Wanneer wordt er een voorstel voor een aangepast
meerjarig financieel kader (MFK) en voorstel voor een herstelfonds
verwacht? Wat is het krachtenveld?

Wanneer wordt er een voorstel voor het European instrument for temporary
Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency (SURE) verwacht,
zo vragen de leden van de VVD-fractie. Voorts vragen deze leden hoe dat
voorstel eruitziet en wanneer de Kamer daarover informatie krijgt c.q.
wanneer de Kamer het voorstel krijgt voorgelegd. Klopt het dat de
einddatum voor dit programma eind 2022 zou zijn? Waarom is hiervoor
gekozen? De leden van de VVD-fractie vinden de looptijd van het
programma met deze einddatum te lang. Klopt het dat er ook nog de
mogelijkheid bestaat om het programma te verlengen met een
gekwalificeerde meerderheid? De leden van de VVD-fractie zijn tegen de
mogelijkheid om dit programma te kunnen verlengen. De leden van de
VVD-fractie zijn in algemene zin van mening dat dit soort besluiten met
unanimiteit zou moeten worden genomen, want er zijn financiële
consequenties aan verbonden in de vorm van garantstelling.

De leden van de CDA-fractie vragen de minister om in de
gedachtewisseling met de voorzitters van het Single Supervisory
Mechanism (SSM) en het Single Resolution Board (SRB) te informeren naar
de stand van de liquiditeit en solvabiliteit van de banken. Deze leden
vragen de minister inzichtelijk te maken welke banken nu in de eerste
fase van deze crisis al problemen krijgen en waar er precies gebruik
wordt gemaakt van de flexibiliteit in reeds bestaande wetgeving zoals
wordt gesteld in de geannoteerde agenda. De leden van de CDA-fractie
delen het vooruitzicht van de minister om inzicht te krijgen in de rol
van het SSM en het SRB maar verzoeken de minister tevens aan te geven
welke rol deze toezichthouders de komende maanden dienen te nemen vanuit
Nederlands perspectief.

De leden van de CDA-fractie verzoeken de regering ook een toelichting te
geven op de tijdelijkheid van SURE. Zij begrijpen dat in de teksten die
voorliggen er een mogelijkheid is om het SURE-programma met
gekwalificeerde meerderheid te verlengen. De leden van de CDA herinneren
het kabinet eraan dat de afspraak echt is dat dit programma tijdelijk
is, en wel twee jaar. Kan het kabinet helder aangeven dat dit programma
echt tijdelijk is en dat het niet buiten Nederland om verlengd kan
worden?

De leden van de CDA-fractie vragen de minister wanneer hij de nieuwe
voorstellen van de Commissie over het MFK verwacht. De leden vragen dit,
omdat er wel wordt gesproken over economisch herstel en de rol die
nieuwe MFK-voorstellen daarbij kunnen spelen. Zij willen graag een
precies antwoord op de vraag wat de verschillende landen nu vragen, ook
voor een recovery fund, en wat Nederland heeft aangegeven als rode lijn.


De leden van de CDA-fractie zijn beducht dat alle staatsschuld van
landen, via via, Europees gefinancierd wordt. Zij zouden graag van de
regering een overzicht ontvangen van de staatsschuld van Griekenland,
Italië en Portugal en voor elk van dat land willen weten hoeveel geld
van de staatsschuld gefinancierd is via Europese Fondsen (Europees
financieel stabilisatiemechanisme - EFSM, Europees
Stabiliteitsmechanisme - ESM, etc.) en hoeveel van de staatsschuld in
handen is van het stelsel van Europese centrale banken.

Ten slotte vragen de leden van de CDA-fractie de minister kort in te
gaan op het conflict tussen het Duitse en Europese recht aangaande de
rechtsgeldigheid van het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank
(ECB). Deze leden vragen de minister of hij het standpunt van de
voorzitter van de Europese commissie wel of niet deelt dat het Europese
recht altijd prevaleert boven het nationale recht en de uitspraak van
het Duitse hoger gerechtshof alleen betrekking heeft op de Duitse
Centrale Bank. Mag Duitsland haar eigen grondwet handhaven of mag de
Europese rechter er overheen? En vindt de Nederlandse regering dat de
ECB binnen haar mandaat handelt, zo vragen de leden van de CDA-fractie.
Het Hof in Luxemburg lijkt het aan de ECB over te laten om dat zelf te
checken. Als dat zo blijft, aan wie is het dan ultiem om te controleren
of de ECB zich aan haar mandaat houdt, zo vragen deze leden.

De leden van de GroenLinks-fractie merken op dat berekeningen laten zien
dat de noemer (economische groei) in veel Europese landen in 2020 en
2021 een veel substantiëlere bijdrage zal leveren aan verhoging van
schuld-/bbp-niveaus dan de teller (financieringstekorten cumulerend in
hogere absolute schuldniveaus). Deze leden vragen de minister wat
volgens hem de implicaties hiervan zijn voor het te voeren
macro-economische beleid in de eurozone tijdens en na de crisis. Vindt
de minister het macro-economisch gezien logisch en verstandig dat
lidstaten primair inzetten op en gefaciliteerd worden in het doen van
investeringen die evident het groeipotentieel van lidstaten post-crisis
verhogen? 

Ziet de minister ook dat het te veel inzetten op het reduceren van de
teller via bezuinigingen ten koste kan gaan van het vergroten van de
noemer? Hoe beziet de minister in dit licht de constatering van de
Europese Commissie dat de Stabiliteits- en Groeipact (SGP)-regels tot nu
toe, juist daar waar het om hervormingen en bezuinigingen ging, een
anticyclische werking hebben gehad en schuldniveaus juist
verslechterden, zo vragen de leden van de fractie van GroenLinks.

Deze leden vragen de minister daarnaast in te gaan op de vraag welke
economische lessen hij leert uit de effectiviteit van het
hervormingsbeleid dat naar aanleiding van de afgelopen eurocrisis
opgelegd is aan Griekenland.

De leden van de GroenLinks-fractie wijzen erop dat een asymmetrie is
ontstaan in de mate waarin verschillende eurozonelidstaten economisch
gezien in staat zijn en de ruimte voelen om extra schulden aan te gaan.
Landen als Duitsland en Nederland zijn in staat relatief gezien
substantieel meer crisisuitgaven te doen dan landen als Italië en
Spanje. Enerzijds laat dit natuurlijk zien dat het voordeliger is met
een laag schuldniveau aan een crisis te beginnen dan met een hoog
schuldniveau. Anderzijds vraagt de toekomstige weerbaarheid van de
eurozone om een situatie waarin lidstaten ondanks hun uiteenlopende
economische situaties economisch symmetrisch kunnen herstellen. De leden
van de GroenLinks-fractie vragen welke randvoorwaarden de minister wil
inbouwen om te waarborgen dat zijn inzet voor structurele hervormingen
niet tot een asymmetrisch herstel van eurozonelidstaten leidt. 

De leden van de GroenLinks-fractie vragen of de minister het met de
leden van de GroenLinks-fractie eens is dat er een afruil bestaat tussen
de mate waarin eurozonelidstaten in gemeenschappelijkheid fiscaal
interveniëren en de mate waarin de ECB via het opkopen van
staatsobligaties de facto als achtervang van de eurozone moet fungeren.
Deze leden vragen bovendien of de minister het met de leden van de
GroenLinks-fractie eens is dat een minimalistische invulling van de
PCS-kredietlijn enkel gefocust op directe en indirecte gezondheidskosten
eraan bijdraagt dat de ECB een grotere interveniërende rol moet spelen
om rust op financiële markten te bewaren. Zij vragen de minister of hij
het met deze leden eens is dat er aan een grotere rol voor de ECB
institutionele risico’s verbonden zijn, bijvoorbeeld doordat de
handelingsvrijheid van de ECB vanuit juridisch perspectief onder druk
komt te staan.

De leden van de SP-fractie danken de regering voor de geannoteerde
agenda en vragen de minister wat nodig is voor herstel van de eurozone
en welke middelen hij wel en niet schuwt. Is er een inschatting te maken
van wat er nodig is aan nieuw geld, aan leningen en aan giften om in de
Europese Unie tot economisch herstel te komen? De leden van de
SP-fractie ergeren zich aan de grote bedragen die overal worden
rondgestrooid zonder dat duidelijk is wat er nodig is, of zonder dat
duidelijk is wat voor financiering het betreft. Kan de minister
begrijpen dat mensen afhaken als er telkens met 1000 miljard of zelfs
meer wordt geschermd om ergens te kunnen komen? Dit betreft overigens
niet alleen de bedragen die in het kader van de COVID-19-crisis worden
genoemd, maar ook als het gaat om de Green deal. Is het mogelijk om in
de Eurogroep aan te geven dat draagvlak voor het inzetten het beleid
gebaat is bij eerlijkheid, openheid, transparantie over wat nodig is en
niet het overbieden met reddingsbedragen? Kan de minister hierop
reageren?

De leden van de SP-fractie vragen de minister voorts hoe het verdere
verloop zal zijn richting het herstelfonds en de recovery roadmap.
Wanneer is besluitvorming verwacht? Welke zaken zijn voor Nederland van
belang? Hoe liggen de verhoudingen binnen de Eurogroep en de Europese
Raad? Waar staat Nederland alleen, waar kunnen we optrekken met anderen?


De leden van de SP-fractie vragen de minister ook om een bespiegeling te
geven van wat er nodig is om de Eurozone niet in een financiële crisis
te doen belanden na de economische klap van alle lockdowns. Wat ziet hij
als de beste voorbereiding om een financiële of eurocrisis af te
wenden? Hoe ziet de minister de enorme explosie aan schulden en het
herstel nadat de crisis over is? 

De leden van de SGP-fractie vragen of er al meer bekend is over de
termijn waarop de Europese Commissie met het voorstel zal komen voor een
aangepast MFK en het herstelfonds. Is het kabinet voornemens om tijdens
de Eurogroep reeds haar positie in dezen kenbaar te maken? Tevens vragen
de leden van de SGP-fractie of het kabinet het met deze leden eens is
dat ook binnen de huidige opzet van het MFK reeds ruime mogelijkheden
bestaan om economisch herstel te ondersteunen, bijvoorbeeld door de
inzet van cohesiefondsen.

De leden van de SGP-fractie vragen of tijdens de Eurogroep ook gesproken
gaat worden over het SURE-programma voor leningen bij deeltijd-WW. En is
het kabinet voornemens om hier kritische kanttekeningen bij te maken,
zeker nu blijkt dat dit programma pas eind 2022 afloopt, met een
clausule waarmee eenvoudig een verlenging gerealiseerd kan worden? Is
het kabinet van plan om tijdens deze Eurogroep de termijn van dit
programma ter discussie te stellen, zodat, mocht dit programma doorgang
vinden, het programma in ieder geval een meer tijdelijk karakter krijgt?

II - Vergadering van de Raad van gouverneurs van het ESM over de
Pandemic Crisis Support kredietlijn van 15 mei 2020 (  HYPERLINK
"http://parlisweb/parlis/zaak.aspx?id=ae1175c1-ac52-4bee-afd5-343297e888
a9"  2020Z08390  d.d. 11 mei 2020)

De leden van de VVD-fractie hebben in de geannoteerde agenda van de
extra ingelaste eurogroep van 8 mei jl. bij het agendapunt
“ESM-kredietlijn Pandemic Crisis Support” gelezen dat de aard van de
bespreking een “gedachtewisseling” is. In de brief van 11 mei jl.
voor de vergadering van de Raad van Gouverneurs lezen de leden van de
VVD-fractie dat er overeenstemming is bereikt over de kernmerken van de
PCS-kredietlijn. Hoe is “overeenstemming bereiken” te rijmen met de
omschrijving “gedachtewisseling”? Welke ruimte is er nog om
aanpassingen te doen in het voorliggende voorstel? Waarover wordt nog
discussie verwacht? Wat is het krachtenveld?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de kredietlijn een omvang van 2%
bruto binnenlands product van de lidstaten als uitgangspunt zal hebben.
Waarop is het percentage van 2% gebaseerd? Is dat percentage niet te
hoog?

De kredietlijn kan ingezet worden ter ondersteuning van de binnenlandse
financiering van directe en indirecte gezondheidszorg, genezing en
kosten gerelateerd aan preventie als gevolg van de COVID-19-crisis. Dit
is redelijk in lijn met de eerdere omschrijving. De leden van de
VVD-fractie hadden verwacht dat er nu een nadere invulling zou zijn
gekomen van deze omschrijving. Wat valt er precies onder deze
omschrijving? Zoals het nu omschreven staat is het volgens de leden van
de VVD-fractie een heel ruime en vage omschrijving. Wie bepaalt straks
wat er wel en niet onder mag vallen? De leden van de VVD-fractie lezen
dat het ook kan gaan om een deel van de totale uitgaven aan
gezondheidszorg van de betreffende staat. De leden van de VVD-fractie
vinden dat onverstandig; het zou moeten gaan om extra kosten als gevolg
van de COVID-19-crisis in het kader van de gezondheidszorg en niet om
reguliere begrotingsmiddelen. Is de minister bereid om dit in de
discussie in te brengen? Zo nee, waarom niet?

De leden van de VVD-fractie willen weten hoe wordt voorkomen dat
financiële middelen ingezet worden voor andere doeleinden, dan wel dat
er door de leningen ruimte wordt geboden voor al te gekke andere
uitgaven. Hoe wordt daar de vinger aan de pols gehouden? De leden van de
VVD-fractie zien namelijk ook voorstellen van de Italiaanse regering om
inwoners met een jaarinkomen tot 35.000 euro een vakantiebonus van 500
euro te geven, terwijl we in Nederland spreken over het uitstel of
inleveren van het vakantiegeld om bedrijven lucht te geven. Maar ook dat
reizen naar Sicilië deels gratis gaan worden aangeboden als het gaat om
overnachtingen en vlucht door de overheid. Wat vindt de minister van dit
soort uitgaven?

De afspraak dat de kredietlijn alleen beschikbaar is voor de duur van de
COVID-19-crisis is ingevuld met een einddatum van 31 december 2022. Wat
werd/wordt bedoeld met de term “COVID-19-crisis”? In hoeverre gaat
het hier om de gezondheidscrisis en de periode dat de gezondheidszorg
het niet aankan? Kan de minister uitsluiten dat hier ook de economische
gevolgen en crisis onder vallen? De leden van de VVD-fractie vinden de
einddatum van 31 december 2022 veel te ruim en onverstandig. Is de
minister bereid om een kortere termijn in te brengen in de discussie? Zo
nee, waarom niet? Is de minister bereid een knip te maken in de kosten
voor de zorg en preventie, en dus voor de directe zorg een kortere
termijn in te brengen in de discussie? Zo nee, waarom niet?

De termijn van 31 december 2022 kan ook nog eens worden verlengd met
unanimiteit van de Raad van Gouverneurs op basis van objectief bewijs
over het verloop van de crisis. Wat wordt verstaan onder dat laatste en
waarom is er een mogelijkheid tot een verlenging als de einddatum al zo
ver weg ligt?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de kredietlijn op drie
verschillende manieren kan worden vormgegeven: via directe overboeking
aan de ontvangende lidstaat (lening), via een directe aankoop van
obligaties van een lidstaat op de primaire markt of via een
“in-kind” uitkering, waarbij de ontvangende lidstaat schuldtitels
ontvangt van het ESM, welke later kunnen worden verkocht. Waarom is voor
deze drie manieren gekozen? Wat zijn de gevolgen en voor- en nadelen van
deze drie manieren?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de Europese Commissie op basis van
de analyse van de schuldhoudbaarheid concludeert dat de publieke schuld
op middellange termijn houdbaar is. Wat zijn daarbij concreet de
risico’s die worden genoemd? In hoeverre geldt de schuldhoudbaarheid
voor alle lidstaten? Dus ook Italië en Spanje? En bij welke publieke
schuld zou deze voor een land niet meer houdbaar kunnen zijn? 

De leden van de VVD-fractie vinden de toegangscriteria voor de
preventieve kredietlijnen van groot belang. De leden willen weten wat
wordt bedoeld met criterium 2 en 3 (respectievelijk naleving van de
verplichtingen onder het SGP en naleving van de verplichtingen onder de
macro-economische onevenwichtighedenprocedure (MEOP)). In hoeverre wordt
hierbij gekeken naar de naleving in het verleden, dan wel de mogelijke
naleving in de toekomst? Wie beoordeelt dat? Want de leden van de
VVD-fractie hebben geen goede ervaring met de beoordeling daarvan door
de Europese Commissie in de afgelopen jaren. 

Criterium 5 betreft de solvabiliteit van de banken. Volgens de ECB
voldoen alle banken onder zijn toezicht aan de Europese
kapitaalsvereisten voor banken, zoals gesteld in de
kapitaalvereistenverordening. In hoeverre kan hieruit ook geconcludeerd
worden dat er geen problemen zijn bij die banken? In de afgelopen jaren
hebben we namelijk gezien dat verschillende banken in Italië en Spanje
toch in de problemen zijn gekomen en gered moesten worden door de
overheden. Hoe zit het met de banken die onder nationaal toezicht staan?
Welke problemen zitten er nog in de Italiaanse en Spaanse banken op dit
moment? 

De leden van de VVD-fractie lezen dat op dit moment onbekend is of
landen een aanvraag zullen indienen. Wat is daarvoor de reden? De leden
vinden dit op zijn zachtst gezegd wel opmerkelijk, omdat er door
verschillende landen nadrukkelijk om hulp is gevraagd en er lang en
heftig is gesproken en onderhandeld over dit instrument. 

De leden van de PVV-fractie merken allereerst op dat er op 15 mei a.s.
een vergadering van de Raad van gouverneurs van het ESM zal plaatsvinden
met als doel het besluit te nemen de Pandemic Crisis Support in principe
voor alle lidstaten van de eurozone beschikbaar te stellen. De leden van
de PVV-fractie willen weten waarom er gesproken wordt van het ‘in
principe’ openstellen van deze PCS-kredietlijn voor alle lidstaten.
Zijn er dan ook lidstaten waarvoor deze PCS-kredietlijn niet wordt
opengesteld? Deze leden ontvangen graag een toelichting.

Verder merken de leden van de PVV-fractie op dat een verzoek tot het
aanvragen van de PCS-kredietlijn mogelijk is tot 31 december 2022. Deze
termijn kan met unanimiteit van de Raad van gouverneurs worden verlengd
op voorstel van de Managing Director (MD) van het ESM, op basis van
objectief bewijs over het verloop van de crisis. Is de minister het eens
met de leden van de PVV-fractie dat de PCS-kredietlijn hierdoor geen
tijdelijk karakter meer heeft? Zo neen, waarom niet? 

Tevens stellen de leden van de PVV-fractie vast dat Nederland van plan
is in te stemmen met een formele einddatum van 31 december 2022. De
leden van de PVV-fractie willen weten of Nederland tevens instemt met
het gegeven dat deze datum kan worden verlengd.

Voorts merken de leden van de PVV-fractie op dat lidstaten onder een PSC
eenmaal per maand een bedrag kunnen trekken uit de kredietlijn, met een
omvang van maximaal 15% van de gehele kredietlijn. Indien gewenst geacht
kan het ESM ermee instemmen om hiervan af te wijken. 

De leden van de PVV-fractie willen weten met hoeveel procent dit
verhoogd kan worden door het ESM. Betekent dit dat een lidstaat daarmee
ook 100% uit de gehele kredietlijn kan trekken als het ESM hiermee
instemt? Op basis van welke voorwaarden kan het ESM hiermee instemmen? 

Verder merken de leden van de PVV-fractie op dat een door het ESM
verstrekte kredietlijn uitsluitend mag worden gebruikt voor kosten voor
gezondheidszorg, genezing en preventie, om de lidstaat te helpen
effectief te reageren op de COVID-19-pandemie. De leden van de
PVV-fractie willen weten hoe gecontroleerd wordt of de PCS-kredietlijn
daadwerkelijk hiervoor wordt gebruikt en of lidstaten verantwoording
zullen afleggen hierover.

Voorts merken de leden van de PVV-fractie op dat de kredietlijn kan
worden gebruikt voor andere indirecte kosten die gerelateerd zijn aan
gezondheidszorg, genezing en preventie als gevolg van de
COVID-19-crisis. Kan de minister voorbeelden geven van dergelijke
indirecte kosten? 

Tevens merken de leden van de PVV-fractie op dat het voor het kabinet
van belang is dat de kredietlijn alleen kan worden gebruikt voor aan
gezondheid gerelateerde uitgaven. De leden van de PVV-fractie willen
weten of het kabinet van mening is dat de PCS-kredietlijn ook gebruikt
mag worden voor deze indirecte kosten.  

Ten slotte willen de leden van de PVV-fractie weten hoeveel het pakket
van de minister Nederland zowel direct als indirect in totaal zal
kosten. Kan de minister dit uitsplitsen in de Nederlandse bijdrage aan
de Europese Investeringsbank (EIB), het ESM en SURE (incl. het
Nederlands aandeel hierin)? Klopt het dat de Nederlandse bijdrage aan de
EU met 50 miljard euro, oftewel 92 procent, zal stijgen als gevolg van
het corona recovery fund? Zo nee, met hoeveel zal de Nederlandse
bijdrage aan de EU dan stijgen?

De leden van de CDA-fractie vragen aangaande de voorwaarden van krediet
voor de binnenlandse financiering of deze ook door private organisaties
aangevraagd kan worden, weliswaar via de overheden van de lidstaten, en,
wanneer dat het geval is, of deze overheden dan garant staan voor de
aangevraagde lening. Tevens vragen deze leden of onder indirecte
gezondheidszorg eveneens aanpassingen in de publieke ruimte vallen en
maatregelen die daar genomen worden vanuit preventief oogpunt.

De leden van de CDA-fractie merken op dat de Europese Commissie oude
schuldhoudbaarheidsanalyses uit de kast gehaald heeft. Er is echter een
crisis en Eurostat verwacht een enorme val in het bbp dit jaar. 

Nederland staat met Nederlands belastinggeld garant voor het ESM. Daarom
vragen de leden van de CDA-fractie of de Nederlandse regering de schuld
van de eurolanden houdbaar acht. Dit is dus niet een vraag om het
standpunt van de Commissie te herhalen (dat kennen we) maar om aan te
geven of deze landen in staat zullen zijn de schuld terug te betalen. 

Deze leden vragen de minister aan te geven wat de definitie is waarop de
landen de kredieten kunnen krijgen en waarop gecontroleerd en
gehandhaafd zal worden. Deze vraag willen zij zeer precies beantwoord
zien en wel om een reden. Er zijn landen die relatief weinig getroffen
zijn door corona (denk aan Portugal) en echt geen 2% kosten gemaakt
hebben voor de zorgkosten in de coronacrisis, maar wel graag in
aanmerking lijken te komen voor coronahulp. Deze leden willen graag
duidelijk hebben welke regels van toepassing zijn, omdat zij geleerd
hebben van het eerste coronapakket dat vooral naar Polen en Hongarije
bleek te gaan. 

Deze leden vragen de regering ook een toelichting te geven op de
voorwaarden voor de leningen: waarom is daarbij afgeweken en lijkt het
erop dat deze leningen tegen 0% rente gegeven zullen worden?

Kan het kabinet verder bevestigen dat de leningen ook binnen 10 jaar
terugbetaald moeten worden? Wanneer zal de laatste euro van deze
leningen moeten zijn terugbetaald, zo vragen de leden van de
CDA-fractie.

De leden van de CDA-fractie vragen de minister wat de voorwaarden zijn
voor het afwijken van de mogelijkheid om maandelijks 15% van de
kredietlijn te trekken en kan de minister aangeven wat dan een gewenste
situatie zou kunnen zijn? PCS-kredietlijnen zullen gescheiden worden van
eerdere ESM-programma’s; de leden van de CDA-fractie vragen de
minister een overzicht te geven van de reeds eerder uitgegeven
ESM-programma’s.

Het Pandemic Response Plan (PRP) vormt de basis van de afspraken op het
gebied van conditionaliteit tussen de Europese Commissie en de
ontvangende lidstaat. De leden vragen de minister hoe de Commissie deze
conditionaliteit monitort en welke middelen er zijn wanneer
conditionaliteiten worden geschonden.

De leden van de D66-fractie lezen dat de middelen van de PCS-kredietlijn
alleen aangewend kunnen worden voor de “directe en indirecte kosten
als gevolg van de coronacrisis die betrekking hebben op gezondheidszorg,
genezing en preventie” zoals ook in de eerdere Eurogroepconclusies te
lezen was. Deze leden merken echter op dat over de precieze reikwijdte
van deze afspraak verschillende interpretaties lijken te bestaan,
aangezien de minister van Financiën na afloop van het Eurogroepoverleg
van 9 april jl. meldde dat “de kosten van het sluiten van winkels of
voor inkomensondersteuning hier niet uit kunnen worden betaald.”.
Tegelijkertijd lezen de leden van voornoemde fractie in de Griekse krant
Ekathimerini de uitspraak van de Franse minister van Financiën Lemaire
dat “de consequenties van de lockdown duidelijk onder het bereik van
de kredietlijn vallen”. Kan het kabinet deze leden helpen door hier
duidelijkheid in te scheppen? Voorts constateren deze leden dat de
voorwaarde waar de middelen aan besteed mogen worden volgens
eurocommissaris Dombrovskis “ruim geïnterpreteerd” zal worden. Kan
het kabinet tevens reflecteren op de uitspraak van de minister-president
in het debat over de ontwikkelingen van het coronavirus d.d. 22 april
2020 dat de middelen uit het ESM alleen gebruikt kunnen worden voor
bestrijding van de directe gezondheidskosten, terwijl in de voorliggende
stukken ook expliciet gerefereerd wordt aan het gebruik van de middelen
voor indirecte kosten en preventieve kosten die verband houden met de
coronacrisis? Kan het kabinet specifiek aangeven of economische kosten
die direct gerelateerd zijn aan de lockdown - bijvoorbeeld
inkomensondersteuning voor mensen die werkzaam zijn in door de overheid
gesloten economische sectoren - wel of niet vallen onder de definitie
van ‘indirecte preventieve kosten’ en of zijn visie daarop wordt
gedragen door alle ESM-landen? 

Daarnaast vragen de leden van voornoemde fractie of de kredietlijn zich
beperkt tot coronagerelateerde uitgaven vanaf het moment van aanvraag of
dat ook uitgaven vanaf het uitbreken van de coronacrisis toelaatbaar
zijn.

De leden van de D66-fractie lezen het kabinetsstandpunt dat de
PCS-kredietlijn beperkt blijft tot de duur van de coronacrisis. Kan het
kabinet aangeven hoe formeel bepaald zal worden wat de duur van deze
crisis is, en op welk moment het kabinet vindt dat deze crisis als
afgelopen kan worden beschouwd, mede gelet op de mogelijke langdurige
economische gevolgen van het coronavirus maar ook de gezondheidskosten
voor revaliderende patiënten nog lang merkbaar zullen zijn?

De leden van de GroenLinks-fractie merken op dat de PCS-kredietlijn als
onderdeel van de Enhanced Conditions Credit Line (ECCL) enkel ingezet
kan worden voor financiering van kosten die direct dan wel indirect
gerelateerd zijn aan de gezondheidszorg, genezing en preventie. Zij
merken tegelijkertijd op dat veruit het grootste deel van de kosten die
lidstaten maken niet direct dan wel indirect gerelateerd zijn aan
gezondheidszorg, genezing en preventie, maar juist economisch van aard
zijn (bijv. via steun inkomens burgers en bedrijven). Zij vragen de
minister of hij kan toelichten waarom de PCS-kredietlijn niet veel
breder is ingestoken omdat de grootste financieringsbehoefte zich zal
vormen rond kosten die nu niet via de PCS-kredietlijn gefinancierd
zullen worden. Zij vragen de minister daarbij in te gaan op het
macro-economische gewicht dat gegenereerd wordt met een enkel op directe
en indirecte gezondheidszorgkosten gerichte kredietlijn. 

De leden van de GroenLinks-fractie vragen de minister waarom hij heeft
ingezet op een financieringstermijn van 10 jaar binnen de
PCS-kredietlijn, en niet op een langere financieringsperiode zoals bij
sommige reeds bestaande ECCL-faciliteiten. Is juist in deze crisis geen
behoefte aan langere looptijden, zodat lidstaten meer financiële ruimte
hebben om te investeren en zo uit de crisis te groeien, zo vragen deze
leden. 

De leden van de GroenLinks-fractie constateren bovendien dat er een
politiek stigma heerst op gebruikmaking van het ESM, juist in die
EU-lidstaten waarvoor steun vanuit het ESM, gezien de rente die ze
betalen op kapitaalmarkten, economisch voordelig zou kunnen uitpakken.
De leden van de GroenLinks-fractie vragen de minister wat hij ervan
vindt dat er een politiek stigma heerst op, en er in sommige landen veel
weerstand is tegen gebruikmaking van het ESM. Zij vragen de minister te
beschouwen wat leden van de Eurogroep zouden kunnen doen om de bestaande
stigma’s rondom het ESM te reduceren.

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de kredietlijn
waartoe besloten is en vragen de minister of dit een
onderhandelingsresultaat is of dat er nog veranderingen worden verwacht.
Is het mogelijk om te onderbouwen waarom er gekozen is voor een
verandering van het ESM-instrumentarium, zo vragen deze leden.

De leden van de SP-fractie stellen vast dat er zeer verschillende
interpretaties zijn van eurolanden over wat kosten zijn die gerelateerd
zijn aan preventie als gevolg van de COVID-19-crisis. Zij vragen de
minister of dit niet een semantische discussie is en of niet gewoon
gesteld kan worden dat de 2% van het bbp per land gewoon aangewend kan
worden voor alles gerelateerd aan de COVID-19-uitbraak. Is de minister
het met de leden van de SP-fractie eens dat dit veel gedoe en geruzie
zal voorkomen?

De leden van de SP-fractie vinden het een wijs besluit om geen
trojkabeleid in te zetten rond deze kredietlijn en zien ook dat er geen
sprake is van schuldendeling mits landen hun leningen terugbetalen. 

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen of ook de minister het
Karlsruhe-arrest met interesse heeft gelezen. Welke gevolgen zou het
arrest wat de minister betreft moeten hebben? Graag een analyse en
reflectie. Immers, de ECB is onderworpen aan het nationale
constitutionele recht.

Hoe wordt de onafhankelijke controle op de effectiviteit en
doelmatigheid van de besteding van de ESM-kredieten vormgegeven? Let de
minister erop dat deze controle daadwerkelijk plaatsvindt? Hoe wordt
getoetst of de kredieten ook echt ten goede komen aan de
“ondersteuning van de binnenlandse financiering van directe en
indirecte gezondheidszorg, genezing en kosten gerelateerd aan preventie
als gevolg van de COVID-19-crisis”? 

De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen verder hoe er wordt
geborgd dat de kredietlijnen bij de landen terechtkomen die deze het
hardst nodig hebben. Dit is nog relevanter als een land als Italië
aanvankelijk al aangaf hier geen gebruik van te willen maken. Welk
beroep verwacht de minister dat er wordt gedaan op deze pot van 240
miljard? Welke lidstaten zullen er naar verwachting wel/geen gebruik van
maken?

Kan de minister tot slot ingaan op de termijn tot 31 december 2022?
Waarop is deze gegrond en is er bijvoorbeeld verlenging mogelijk?

De leden van de SGP-fractie vragen waarom de kredietlijn beschikbaar is
tot 31 december 2022. Waarom is niet gekozen voor een eerdere datum van
afloop, zeker nu de kredietlijn vrij eenvoudig verlengd kan worden en de
duur van de coronacrisis onzeker is. Was dit ook de einddatum die
Nederland voor ogen had in de onderhandelingen?

De leden van de SGP-fractie zijn positief over het feit dat het kabinet
het van belang vindt dat de kredietlijn alleen kan worden gebruikt voor
aan gezondheid gerelateerde uitgaven als een gevolg van de
COVID-19-uitbraak, en niet voor economische steunmaatregelen. Volgens
het kabinet voorzien het PRP en de bijbehorende tabel hierin. Maar in de
bijbehorende tabel worden ook ‘indirecte kosten’ en ‘kosten voor
preventie’ genoemd. Herkent het kabinet de signalen dat deze
categorieën ruim geïnterpreteerd worden? En dat bijvoorbeeld ook de
kosten van de lockdown hieronder geschaard worden? Is het kabinet van
mening dat de kosten van de lockdown en soortgelijke kosten nadrukkelijk
niet onder preventiekosten of onder andere categorieën kunnen vallen? 

Is het kabinet voornemens om bij aanvragen waarbij ook kosten
gerelateerd aan de lockdown, of soortgelijke kosten, zijn opgenomen
onder bijvoorbeeld preventiekosten tegen te stemmen in de Raad van
Bestuur van het ESM, zo vragen de leden van de SGP-fractie.

Hoe wordt het gebruik van de kredietlijn gemonitord, zo vragen de leden
van de SGP-fractie. En is het kabinet van mening dat juist door het
loslaten van hervormingsvoorwaarden extra monitoring en extra
rapportageverlichtingen nodig zijn om te waarborgen dat de gelden op de
juiste manier ingezet worden? Wat was de inzet van het kabinet in de
discussie rondom monitoring van het gebruik van de kredietlijn, en is
hier nog verscherping in mogelijk? Wat zou volgens het kabinet de
meerwaarde zijn van extra surveillance? 

Bijlage - Assessment of public debt sustainability and COVID-related
financing needs of euro area Member States

De leden van de VVD-fractie lezen in deze bijlage over Nederland dat
”Based on the Commission 2020 spring forecast, the COVID crisis is
expected to produce a large economic impact, with a close to 7% drop in
GDP in 2020 followed by a rebound of 5% in 2021. The fiscal deficit is
foreseen at 6¼% of GDP in 2020 and at 3½% of GDP in 2021. In that
context, the Dutch government debt should increase from less than 50% of
GDP in 2019 to close to 60% of GDP by 2021.” Dit lijkt af te wijken
van de cijfers in de Voorjaarsnota. Wat zijn de verschillen? En hoe zijn
de verschillende te verklaren? 

Bijlage - Proposal from the Managing Director for financial assistance
in the form of a Pandemic Crisis Support

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van het besluit van de
Eurogroep op 8 mei jl. om als voorwaarde te stellen dat de gemiddelde
looptijd van het krediet vanuit de PCS maximaal tien jaar is. Waarom is
er niet gekozen voor de mogelijkheid van een langere gemiddelde looptijd
indien dat voordelig is voor de financiële houdbaarheid van de
overheidsfinanciën van het betreffende land? Deze leden willen
daarnaast graag weten van het kabinet of het mogelijk is om af te wijken
van de stelregel dat de kredietlijn slechts twee keer met zes maanden
verlengd kan worden, indien het geleende bedrag nog geen 2% van het bbp
bedraagt en de coronacrisis op dat moment alsnog een grote impact heeft
op de overheidsfinanciën van het betreffende land. Zo nee, waarom niet?


De leden van de SGP-fractie hebben een vraag over de inzet van de
middelen uit het ESM. Wat verstaat het kabinet onder
‘prevention-related costs due to the COVID-19 crisis’? Is het
kabinet van mening dat dit alleen aan gezondheid gerelateerde kosten
mogen zijn? Tevens vragen de leden van de SGP-fractie hoe het kabinet
gaat borgen dat de ruime formulering die in het voorstel genoemd is,
niet misbruikt gaat worden voor niet-gezondheidgerelateerde uitgaven.

De leden van de SGP-fractie lezen dat het doel van het Pandemic Response
Plan is ‘to safeguard the financial stability of the euro area and its
Member States’. Hoe duidt het kabinet dit doel van ‘financiële
stabiliteit’? Is het kabinet van mening dat dergelijke formuleringen
ook gebruikt kunnen worden om ESM-gelden breder in te zetten dan alleen
voor gezondheidgerelateerde uitgaven?

Bijlage - Pandemic Response Plan

De leden van de GroenLinks-fractie constateren dat het onvolledig
geoperationaliseerd is welke precieze financieringsdoeleinden beschouwd
zullen worden als vallend onder directe en indirecte kosten in het kader
van gezondheidszorg, genezing en medische preventie, en welke niet. Dit
wordt in bijvoorbeeld tabel van het Pandemic Response Plan niet nader
gespecificeerd. Is de minister het met eurocommissaris Dombrovskis eens
dat deze kosten breed geïnterpreteerd moeten worden? Wat zijn hiervan
de implicaties? Vallen de maatschappelijke kosten als gevolg van het
instellen van een intelligente lockdown wat de minister betreft onder
deze directe en indirecte kosten? Ziet de minister het ook als
noodzakelijk dan wel wenselijk om nader te specificeren welke kosten wel
en niet gefinancierd kunnen worden via de PCS-kredietlijn?





II 	Reactie van de minister









 Zie bijvoorbeeld de berekeningen en bijbehorende figuren van de
gerenommeerde econoom Jochen Andritzky. 
https://twitter.com/JAndritzky/status/1251144840412307457

 Zie   HYPERLINK
"https://nexitdenktank.nl/analyse-nl-bijdrage-aan-eu-stijgt-met-92-50-mi
ljard-door-corona-recovery-fund/" 
https://nexitdenktank.nl/analyse-nl-bijdrage-aan-eu-stijgt-met-92-50-mil
jard-door-corona-recovery-fund/ 

   HYPERLINK
"https://nos.nl/artikel/2333269-akkoord-over-gebruik-noodfonds-voor-medi
sche-kosten-corona.html" 
https://nos.nl/artikel/2333269-akkoord-over-gebruik-noodfonds-voor-medis
che-kosten-corona.html 

   HYPERLINK
"https://www.ekathimerini.com/251739/article/ekathimerini/business/eu-re
covery-fund-is-the-best-scenario-says-le-maire" 
https://www.ekathimerini.com/251739/article/ekathimerini/business/eu-rec
overy-fund-is-the-best-scenario-says-le-maire 

   HYPERLINK
"https://www.euractiv.com/section/economy-jobs/interview/dombrovskis-i-c
ould-imagine-containment-costs-covered-by-esm-loans/" 
https://www.euractiv.com/section/economy-jobs/interview/dombrovskis-i-co
uld-imagine-containment-costs-covered-by-esm-loans/  

 PAGE    

 PAGE   1