Preview document (🔗 origineel)

---

2021D09552 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Binnen de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken hebben de onderstaande fracties de behoefte vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister van Buitenlandse Zaken en de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid over de geannoteerde agenda voor de informele videoconferentie van de leden van de Raad Buitenlandse Zaken (RBZ) en de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) van 15 maart 2021 (Zaaknummer 2021Z04210).

De voorzitter van de commissie,
Pia Dijkstra

De griffier van de commissie,
Van Toor

Inbreng van de leden van de VVD-fractie

Algemeen

De leden van de VVD-fractie willen allereerst het belang onderstrepen van de onverminderde inzet van dit demissionaire kabinet in het Europees asieldebat bij herziening van het Europees asielstelsel. Deze leden zijn dan ook positief dat het kabinet bij de fiches en in eerdere AO-JBZ-Raden heeft benadrukt zich in te spannen voor een strenge buitengrensprocedure en de koppeling van de herziening van het Europees asielstelsel aan de terugkeerrichtlijn en zij gaan ervan uit dat dit kabinet zich hier continue voor blijft inspannen.

Introductie

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van de geannoteerde agenda van de informele vergadering van de leden van de gecombineerde Raad Buitenlandse Zaken en Raad Justitie en Binnenlandse Zaken die op 15 maart zal plaatsvinden. De leden van de VVD-fractie onderstrepen het belang van dit gesprek over de externe dimensie van het EU-migratiebeleid in het kader van het EU migratie- en asielpact. De genoemde leden vragen met welke derde landen gesprekken worden gevoerd over een breed partnerschap en op welke termijn verwacht wordt dergelijke partnerschappen af te sluiten. Op welke manier wordt het beperken van irreguliere migratie en het terugnemen van afgewezen onderdanen daarin opgenomen? En op welke manier wordt het uitbreiden van bestaande bilaterale afspraken tussen een EU-lidstaat en een derde land meegenomen, zodat niet individuele lidstaten maar de EU als geheel effectief in staat is om irreguliere migratie te beperken?

De externe dimensie van het EU-migratiebeleid in het kader van het EU migratie- en asielpact

EU Brede partnerschappen met derde landen – migratie als kernelement in bilaterale relaties

De leden van de VVD-fractie onderschrijven het belang van de verbinding tussen de externe en interne dimensie, en het sluiten van partnerschappen. Deze leden onderschrijven tevens het doel van het kabinet dat tijdens deze Raad zal aandringen op concrete vervolgstappen om deze partnerschappen verder vorm te geven. In de geannoteerde agenda gaan de bewindspersonen daarbij in op het brede belang waarin partnerschappen moeten worden geplaatst. De genoemde leden onderschrijven dit, maar willen benadrukken dat het doel van deze partnerschappen het beperken van irreguliere migratiestromen en het effectief kunnen realiseren van terugkeer is. Zij verwachten dan ook dat het kabinet de te verwachte effectiviteit afmeet aan deze doelstellingen bij het inzetten van instrumenten zoals ontwikkelingsgelden en bij het afsluiten van een partnerschap.

Verbeterde coördinatie en samenwerking tussen de EU en haar lidstaten

De leden van de VVD-fractie zijn verheugd dat de deelnemende bewindspersonen zullen spreken over de manier waarop EU-instellingen en de verschillende lidstaten hun coördinatie en samenwerking kunnen verstevigen om gezamenlijk in te kunnen zetten richting derde landen, ook in Team Europe kader. Welke rol voorziet Nederland hierin, los van de uiteengezette financieringsinstrumenten?

AOB: versterken van samenwerking tussen de EU en Noord-Afrikaanse landen op het gebied van Justitie en Binnenlandse Zaken

De leden van de VVD-fractie hebben bij de vorige inbreng aan de bewindspersonen vragen meegegeven over dit onderwerp.

Inbreng van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de informele videoconferentie van de leden van de Raad Buitenlandse Zaken en de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken. Deze leden hebben nog enkele vragen.

Artikel 25bis visumcode

De leden van de D66-fractie hebben vernomen dat de lidstaten het in de aankomende Raad zullen hebben over de eerste jaarlijkse beoordeling van de Visumcode. In de kabinetsreactie lezen deze leden dat voor meer dan een derde van de 39 geëvalueerde visumplichtige landen de samenwerking met de meeste van de lidstaten verbeterd dient te worden en dat het belangrijkste obstakel in de samenwerking ligt in het proces van identificatie en afgifte van laissez-passers. Kunnen de bewindspersonen vertellen hoe de Europese Commissie denkt dat de samenwerking in het proces van identificatie en afgifte van laissez-passers verbeterd kan worden, en of, en zo ja hoe, de Visumcode hieraan bijdraagt? Ook schrijven de bewindspersonen over het nemen van concrete vervolgstappen in relatie tot het visuminstrument. Welke elementen zien zij graag terug in deze concrete vervolgstappen?

EU partnerschappen

De leden van de D66-fractie kijken positief naar de inzet van het kabinet omtrent het bewaken van de voortgang van EU partnerschappen. De genoemde leden zijn ook positief over het feit dat deze effectieve samenwerking meerdere aspecten adresseert, waaronder ook het bevorderen van legale migratieroutes. Hoe zullen deze legale migratieroutes bevorderd worden en welke rol spelen deze in de EU partnerschappen? Deze leden lezen dat Nederland tijdens de Raad zal aandringen op concrete vervolgstappen om deze partnerschappen in lijn met de Integrale Migratieagenda verder vorm te geven. Welke elementen zien de bewindspersonen graag terug in deze concrete vervolgstappen? Delen zij de mening van de leden van de D66-fractie dat deze partnerschappen als hoofdzaak moeten gaan over het wegnemen van de grondoorzaken zoals armoede en slecht bestuur? Zijn de bewindspersonen het met deze leden eens dat landen met opvang in de regio ondersteund moeten worden, en zo ja, hoe gaan deze partnerschappen hieraan bijdragen?

Andere partnerschappen, zoals het EU Migration Partnership Framework, bleken serieuze gebreken te hebben.¹ Hoe kijken de bewindspersonen naar de effectiviteit van partnerschappen zoals bijvoorbeeld het EU Migration Partnership Framework, en welke lessen kunnen hieruit gehaald worden voor het verder vormgeven van de partnerschappen uit het EU Migratiepact? De leden van de D66-fractie lezen dat het kabinet van mening is dat in principe alle instrumenten, inclusief visa-maatregelen en handel en ontwikkelingssamenwerking, kunnen worden ingezet om migratiesamenwerking te bevorderen waarbij verwachte effectiviteit als criterium gehanteerd zal worden. Kunnen de bewindspersonen vertellen hoe deze verwachte effectiviteit gemeten zal worden?

Samenwerking EU en haar lidstaten

De leden van de D66-fractie zijn positief over het feit dat er in de Raad gesproken zal worden over het verbeteren van de coördinatie en samenwerking tussen de EU-instellingen en de EU-lidstaten. De genoemde leden zijn van mening dat het van groot belang is om de samenwerking te verstevigen om zo een gezamenlijke boodschap af te geven richting derde landen. Ook spreekt de agenda over de mogelijkheid om te bouwen op de bilaterale relaties en initiatieven van bepaalde EU-lidstaten. Hoe ziet het kabinet dit voor zich? Worden goed werkende bilaterale relaties en initiatieven omgezet in Europees beleid?

De leden van de D66-fractie lezen dat er gesproken zal worden over migratierelevante financiering, onder meer uit het nieuwe Neighbourhood Development and International Cooperation Instrument (NDICI). Hoe verhoudt dit nieuwe middel zich ten opzichte van al bestaande migratierelevante financieringsmiddelen zoals het EU Emergency Trust Fund for Africa en het EU External Investment Plan?

Inbreng van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda. Zij hebben nog enkele vragen.

In de agenda lezen de leden van de SP-fractie dat de inzet van het kabinet gericht is op zowel positieve als negatieve maatregelen om terugkeer en een eerlijk asielsysteem te bevorderen. Kan het kabinet aan de genoemde leden uitleggen hoe het huidige krachtenveld in de EU eruitziet? Waar liggen de knelpunten wat betreft het sluiten van een overeenkomst? Over welke punten zijn de landen het nu waarschijnlijk al eens? Wat betekenen deze knelpunten voor de snelheid tot het bereiken van een overeenkomst? Wanneer wordt een overeenkomst volgens het kabinet verwacht? Kan het kabinet inzicht geven in een eventuele lijst met derde landen waar de Europese landen gezamenlijk afspraken mee willen maken? Hoe gaat het kabinet eindelijk werk maken van een succesvolle terugkeer? Wanneer worden landen die medewerking weigeren geconfronteerd met (visum) maatregelen?

Inbreng van de leden van de PvdA-fractie

Situatie Griekse eilanden/Frontex

De leden van de PvdA-fractie maken zich ernstig zorgen over de aanhoudende humanitaire ramp op de Griekse eilanden. Niet alleen is gebleken dat vanwege sneeuw, overstromingen en lekkende tenten het nieuwe kamp op het Griekse Lesbos allesbehalve winterbestendig is, ook is wederom duidelijk geworden dat de psychische nood onder mensen alarmerend hoog is. Zo stak eind februari jl. een zwangere 26-jarige Afghaanse vrouw zichzelf uit wanhoop in brand, waarna zij door de Griekse autoriteiten werd aangeklaagd vanwege vernieling van publiek eigendom. Delen de bewindspersoen de afschuw van de leden van de PvdA-fractie over dit incident? Zijn zij bereid om in contact te treden met hun Griekse ambtsgenoten om opheldering te vragen over de start van een strafonderzoek tegen deze vrouw en ervoor te zorgen dat zij adequate (psychologische) ondersteuning krijgt?

Daarnaast hebben de leden van de PvdA-fractie kennis genomen van het onderzoeksrapport van Frontex over de betrokkenheid van de eigen organisatie bij zogeheten «pushbacks» op zee tussen Griekenland en Turkije. Ondanks dat slechts acht van de dertien incidenten zijn onderzocht en er voornamelijk is gesproken met de Griekse autoriteiten en Frontex-medewerkers, concludeert Frontex dat er geen bewijs is gevonden van mensenrechtenschendingen. Acht het kabinet dit rapport voldoende om deze conclusies te ondersteunen? Is volgens het kabinet nader onderzoek door een externe instantie nodig om de «pushback»-incidenten grondiger te onderzoeken? Zo ja, gaan de bewindspersonen hier tijdens de RBZ/JBZ voor pleiten?

Europees Migratiepact

De leden van de PvdA-fractie onderschrijven het belang van een hernieuwd Europees asiel en migratiebeleid. Het voorgestelde Pact voorziet in een controlemechanisme om misstanden als «pushbacks» aan de Europese buitengrenzen te voorkomen, waarbij met name de focus ligt op het screeningsproces van asielzoekers op de Griekse eilanden. Gezien de voortdurende incidenten op zee tussen Griekenland en Turkije is het echter ook van belang dat «pushback»-incidenten binnen het mandaat van dit controlemechanisme vallen. Vallen «pushbacks» volgens de bewindspersonen onder het huidige mandaat van het controlemechanisme? Zo nee, zijn de bewindspersonen bereid om voor een omvattender controlemechanisme te pleiten om mensenrechtenschendingen aan de Europese buitengrenzen in de toekomst te voorkomen?

Daarnaast voorziet het Pact in snellere grensprocedures aan de buitengrenzen om onderscheid te maken tussen kansrijke en kansarme asielzoekers. Ook een beter terugkeerbeleid dat onderdeel maakt van het migratiepact rust voor een groot deel op deze procedures. De leden van de PvdA-fractie vragen welke voorbereidingen worden getroffen door de Europese Commissie en Griekenland om ervoor te zorgen dat deze procedures zorgvuldig verlopen? Op welke termijn worden deze snelle en efficiënte procedures toegepast, welke ondersteuning biedt Nederland hierbij, en achten de bewindspersonen deze procedures voldoende om mensonterende omstandigheden op de Griekse eilanden te voorkomen?

Een belangrijk onderdeel van de nieuwe voorstellen van de Europese Commissie is om nader samen te werken op het gebied van migratie met derde landen, bijvoorbeeld op het gebied van het tegengaan van mensensmokkel, mogelijkheden tot legale migratie en effectief terugkeerbeleid. Deze ambities komen ook uitvoerig aan bod in het voorstel van de Commissie voor een nieuwe EU-Afrika strategie. De leden van de PvdA-fractie vragen welke stappen er sinds het verschijnen van het migratiepact in september jl. zijn gezet om deze nieuwe samenwerking met derde landen vorm te geven? Hoe sluiten deze initiatieven aan bij de ambitie van de Commissie om tot een breed en gelijkwaardig partnerschap te komen met Afrikaanse landen? En wordt naast samenwerking met derde landen op het gebied van migratie ook ingezet op samenwerking op het gebied van eerlijke handel, het tegengaan van belastingontwijking en klimaatverandering?

Tot slot stelt de Commissie in het migratiepact dat hervestiging een geschikte manier is om bescherming te bieden aan de meest kwetsbare vluchtelingen uit derde landen. De Commissie beveelt daarom aan de ad-hoc regeling voor de jaarlijkse hervestigingsplaatsen te formaliseren. De leden van de PvdA-fractie vragen of het kabinet bereid is om de bijdrage van Nederland te verhogen zodat de meest kwetsbare vluchtelingen een veilig thuis wordt geboden? Wil het kabinet daarnaast in overleg treden met gelijkgestemde landen om te zorgen dat er de komende jaren in Europees verband vaste en ruimhartige afspraken worden gemaakt over hervestiging vanuit derde landen naar Europa?

---

1. The EU Migration Partnership Framework: time for a rethink? (die-gdi.de)↩︎