De afgelopen maanden zijn meerdere pilots uitgevoerd om te onderzoeken hoe het herstel voor ouders versneld – zo veel mogelijk op één dag – en verbeterd kan worden. In totaal zijn in deze pilots, inclusief pilots afgelopen week, ongeveer 50 ouders op een aangepaste manier geholpen. Drie pilots richtten zich primair op «betekenisvol herstel» en twee pilots op «versneld herstel». In de laatste pilots afgelopen dagen, die nog geëvalueerd moeten worden, zijn deze invalshoeken gecombineerd.

UHT heeft veel geleerd van deze pilots. De drie pilots betekenisvol herstel laten zien dat een driegesprek op locatie tussen een ouder, persoonlijk zaakbehandelaar en een medewerker van de gemeente, waarin excuses worden gemaakt en samen aan een plan wordt gewerkt, bijdraagt aan het emotioneel herstel van een ouder. In de twee pilots versneld herstel bleek dat bij een beperkte groep gedupeerden (namelijk ouders met een beperkt aantal toeslagenjaren) het mogelijk is het resultaat van financieel herstel binnen één dag terug te koppelen. De gehele afronding tot en met de beschikking aan de ouder en de betaling is in één dag niet mogelijk gebleken.

De lessen uit deze pilots vormen waardevolle input voor de herijking die momenteel plaatsvindt.

Over de gehele linie is het aantal personen dat werkt bij UHT gegroeid. Dat was en is ook nodig gezien de grote uitdaging waar de organisatie voor staat. De werving van nieuwe medewerkers lukt, maar blijft in de huidige arbeidsmarkt een uitdaging. Daarnaast is ook sprake van uitstroom van medewerkers, wat ook begrijpelijk is bij werk met de intensiteit als het werk van UHT.

In de tabel onderaan deze beantwoording ziet u de ontwikkeling van de personele bezetting, uitgesplitst in intern en extern over de periode maart 2020 tot en met september 2021. Het overzicht geeft de capaciteit van UHT weer. Daarnaast is de inzet van het de directie Centrale Administratieve Processen (CAP) die UHT bij een aantal processen ondersteunt opgenomen. Ik zal u bij de 9^eVGR een geactualiseerd overzicht sturen, inclusief de directie Klantinteractie & -Services, (KI&S).

Ouders met schulden hebben soms ook een negatieve registratie bij het Bureau Krediet Registratie (BKR). Door deze registratie is het moeilijk om een nieuwe lening af te sluiten, zoals een leasecontract, hypotheek of telefoonabonnement. De kredietaanbieder is ook wettelijk verplicht om door te geven dat een lening is afbetaald.

Inmiddels bevat de website voor gedupeerde ouders uitgebreide informatie voor ouders over hoe zij in het geval van een BKR-registratie kunnen handelen, en wat zij kunnen doen als een registratie niet (meteen) wordt verwijderd. De hersteloperatie heeft echter zelf geen inzicht in de BKR-registraties, en de afwikkeling daarvan. Zodra de schulden van ouders worden afbetaald via het proces van de private schuldenaanpak, attenderen we schuldeisers op hun verplichting negatieve BKR-registraties te verwijderen. Wij sporen kredietverstrekkers daarbij aan om deze z.s.m. te verwijderen. Wanneer ouders een signaal geven dat dit niet of onvoldoende snel gebeurt zullen we daarover contact opnemen met de betreffende kredietverstrekker.

Er hebben zich (eind september) 2068 ouders gemeld die in het buitenland wonen. Op basis van de lichte toets is voor 599 van hen nu vastgesteld dat zij gedupeerd zijn en recht hebben op compensatie. Voor 1118 ouders is de aanvraag nog in behandeling. Op dit moment is nog niet duidelijk hoeveel gedupeerde ouders vanuit het buitenland willen terugkeren naar Nederland.

Ik werk samen met de VNG en betrokken departementen aan een plan van aanpak waarin wordt uitgewerkt hoe deze ouders kunnen worden ondersteund bij terugkeer, wat er geregeld moet worden en wanneer de gemeente het stokje overpakt zodat mensen als ze in Nederland zijn ook een goede nieuwe start kunnen maken. De inventarisatie welke ouders en gezinnen terug willen keren en wie niet, kan plaatsvinden als de plannen verder zijn uitgewerkt.

Op grond van de wet moet voor ouders de integrale beoordeling zijn afgerond binnen uiterlijk 12 maanden. Uiteraard betreur ik het zeer dat het niet lukt om iedere ouder binnen de daarvoor geldende termijnen volledig te helpen. UHT spant zich maximaal in om de capaciteit van de organisatie verder op te schalen. Ook het komend kwartaal wordt ingezet op het uitvoeren van integrale beoordelingen bij zoveel mogelijk ouders en op het versneld afronden van beoordelingen bij specifieke groepen ouders of andere aanvragers.

In de periode tussen aanmelding en het verstrijken van de termijn is wel al intensief contact met ouders – en vaak ook al een eerste grote stap in het herstel. Ouders krijgen in beginsel binnen 6 maanden een eerste toets en als sprake is van gedupeerdheid ontvangen ze het forfaitaire bedrag van € 30.000. Tevens schelden we dan alle publieke schulden kwijt, komen ze in aanmerking voor het oplossen van de private schulden en hulp op de verschillende leefgebieden.

Dat neemt niet weg dat de wettelijke termijn een gegeven is en we ons tot het uiterste inspannen op die termijn ook te halen. Voor de zomer is de vraag aan de orde geweest of bij het niet tijdig nemen van een beslissing door UHT met betrekking tot de herstelregelingen een dwangsom verschuldigd is. Ik ben op 29 september jl. geïnformeerd dat er opnieuw wordt gekeken naar dit vraagstuk. Ik verwijs uw Kamer ook naar het antwoord op vraag 35 van deze set.

Het bedrag van € 549,2 miljoen omvat (1) de betalingen aan ouders voor wie een lichte toets is uitgevoerd, (2) de aanvullende betalingen tot € 30.000,– aan ouders die al voor de Catshuisregeling beoordeeld waren en (3) de spoedbetalingen van € 30.000,–.

Aan de eerste twee groepen is € 536,6 mln betaald. Dat het bedrag lager uitkomt dan de ca. 545 mln uit de vraag komt doordat bij ouders die een aanvulling tot € 30.000,– hebben gekregen enkel de aanvullende betaling hierin is meegenomen.

Voor de spoedbetalingen gaat het om een bedrag van € 12,6 miljoen (deze is onderdeel van het bedrag van € 18,7 miljoen in tabel 2 VGR). Ouders die een spoedbetaling hebben gekregen zijn niet meegenomen in het genoemde aantal van 18.166.

Antwoord op vraag 15 en 16

De eerste toets op gedupeerdheid vindt nog met dezelfde ruimhartigheid plaats als in de eerste helft van dit jaar. UHT onderzoekt welke oorzaken wel ten grondslag liggen aan het lagere percentage aanmeldingen dat in deze eerste toets recht blijkt te hebben. Het eerste beeld is dat ook burgers met reële problemen, die alleen buiten de doelgroep van de herstelregelingen vallen, de weg naar UHT weten te vinden. Hoeveel procent dit betreft, en welke andere groepen wellicht nog te onderscheiden zijn, wordt momenteel onderzocht. De inzichten hieruit worden meegenomen in de herijking, en in de context van de herijking uiterlijk bij de 9^eVGR met uw Kamer gedeeld.

De werkelijk inzetbare capaciteit van medewerkers was in het 3^ekwartaal de belangrijkste beperkende factor in de versnelling van de integrale beoordelingen. Vooral het aantal beoordelaars bleek een beperkende factor. Het werven en inwerken van deze hoog gespecialiseerde medewerkers kost tijd. UHT heeft verdere inspanning gezet op de werving en er worden op dit moment meer beoordelaars aangenomen. Het positieve effect hiervan op de werkelijk inzetbare capaciteit zal pas over enige tijd zichtbaar zijn. Parallel aan de werving van beoordelaars wordt ook het aantal persoonlijk zaakbehandelaars opgeschaald. UHT blijft zich maximaal inspannen nieuwe medewerkers aan te trekken en medewerkers te behouden, hetgeen in de huidige arbeidsmarkt een uitdaging blijft.

De gemiddelde behandeltijd per dossier verschilt. Dat de gemiddelde benodigde tijd toeneemt heeft te maken met zowel het intensief contact tussen ouder en persoonlijk zaakbehandelaar als de tijd die nodig is voor de inhoudelijke behandeling. Als een ouder bijvoorbeeld vraagt meer toeslagslagjaren nagezocht te willen hebben, ook uit de beginjaren van de toeslagsystematiek, dan kan het langer duren om relevante informatie te verkrijgen en te beoordelen. Ook kan aanvullend contact met de ouder, die vaak ook niet exact meer weet wat er in het verleden gebeurd is, hierover nodig zijn.

Wanneer een ouder zich in een acute noodsituatie bevindt, wordt binnen 24 uur contact opgenomen om meer inzicht te krijgen in deze situatie. Dit wordt de intake acute nood genoemd. Met behulp van de informatie van de ouder wordt het verzoek doorgezet naar UHT. Dit kan een verzoek om de noodvoorziening zijn (wanneer de ouder direct geholpen is met een bedrag van maximaal € 500) of een verzoek tot versnelde behandeling wanneer een hoger bedrag benodigd is voor de acute noodsituatie.

Team Acute Nood van UHT pakt deze verzoeken op. Verzoeken voor de noodvoorziening worden dagelijks verwerkt. De ouder ontvangt binnen 48 uur, nadat de ouder het verzoek heeft ingediend, terugkoppeling op het verzoek. Bij het toekennen van de noodvoorziening vindt de betaling tevens binnen deze 48 uur plaats.

Op verzoeken om versneld behandeld te worden, ontvangt de ouder binnen 10 werkdagen terugkoppeling over de uitkomst van het verzoek. De uitkomst kan zijn dat er versneld overgegaan wordt tot integrale behandeling (persoonlijk zaakbehandelaar neemt het verzoek over en neemt contact op met de ouder), het versneld uitvoeren van de toets of de ouder in aanmerking komt voor betaling van € 30.000 of dat het verzoek wordt afgewezen. Het versneld oppakken van een integrale behandeling of het versneld uitvoeren van de toets vindt binnen maximaal 10 werkdagen plaats. In de praktijk is gebleken dat de beoordeling en verwerking van deze verzoeken in totaal ongeveer 5–6 werkdagen in beslag neemt.

Wanneer er sprake is van direct acute nood, zoals bijvoorbeeld een dreigende huisuitzetting en of afsluiting van voorzieningen, wordt het verzoek van de ouder direct opgepakt en zo snel mogelijk behandeld. In voorgekomen gevallen zijn ouders in deze situatie binnen 2–3 werkdagen geholpen.

De afstemming tussen UHT en de VNG is verder geïntensiveerd onder meer via webinars en verbeteringen in de overlegstructuur. Ook is het voor ouders makkelijker gemaakt om een hulpvraag bij UHT of gemeenten neer te leggen. Dat helpt bij het actief oppakken van een ondersteuningsverzoek. Voor urgente situaties zijn meerdere ingangen gerealiseerd om deze adequaat onder de aandacht te brengen en, na zorgvuldige weging, na te gaan of voorrang gegeven kan worden. UHT, de VNG en gemeenten stemmen vaker af en hebben in verschillende sessies ervaringen uitgewisseld en inzichten gedeeld in elkaars werkwijze en wat dat betekent voor de hersteloperatie en het ondersteunen van (mogelijk) gedupeerde ouders.

Naast samenwerking tussen UHT en gemeenten is ook de samenwerking met en tussen de betrokken ministeries van belang. Op het terrein van gemeentelijke ondersteuning aan ouders werken de VNG, UHT, de Belastingdienst en de Ministeries van Financiën, VWS, SZW, JenV, en BZK en OCW daarom nauw samen.

Ook wordt er samengewerkt met Slachtofferhulp Nederland. Op 11 oktober breng ik een werkbezoek aan Slachtofferhulp Nederland.

De vraag of een ouder in aanmerking komt voor compensatie wordt allereerst beoordeeld op grond van de criteria voor institutioneel vooringenomen handelen. Als blijkt dat een ouder recht heeft op compensatie over enig jaar en over dat jaar is ook een boete opgelegd, dan heeft ouder eveneens recht op compensatie over de boete op grond van artikel 6 van het Beleidsbesluit Uitbreiding Catshuisregeling. Indien een boete is opgelegd over een jaar waarvoor geen sprake is van hardheid of institutioneel vooringenomen handelen, zal de boete worden herbeoordeeld.

De beoordeling van de ouder ziet op het individuele dossier en daarbij wordt het handelen van gastouderbureaus of kinderopvangorganisaties buiten beschouwing gelaten, tenzij dit ten voordele van de ouder kan strekken. Een voorbeeld van dit laatste is wanneer een ouder een boete opgelegd heeft gekregen voor het niet of niet tijdig verstrekken van informatie, terwijl uit het dossier blijkt dat het gastouderbureau of kinderopvangorganisaties dit voor de ouder deed of zou moeten doen.

Verzuimboetes (en ook vergrijpboetes) worden niet door een rechter opgelegd. Ten aanzien van de strafrechtelijke veroordelingen is helaas niet meer na te gaan of de rechter in alle gevallen het volledige dossier onder ogen heeft gekregen, omdat de bewaartermijn relatief kort is (vijf jaar).

Zoals in antwoord op vraag 24 is opgemerkt wordt indien sprake is van vooringenomen handelen het dossier van een strafrechtelijke veroordeling opnieuw bezien om te beoordelen welke betekenis dit moet hebben voor een eventuele compensatie. We kijken daarbij uitdrukkelijk in het licht van de huidige kennis en ervaringen naar een eerdere boete of strafrechtelijke veroordeling.

De dossiers met een vergrijpboete zijn onder behandeling bij de in de VGR benoemde groep speciaal opgeleide behandelaars. De verwachting is de termijn van eind dit jaar/begin volgend jaar wordt gehaald voor alle ouders met een vergrijpboete die zich voor 15 februari 2021 hebben aangemeld voor herbeoordeling. Een deel van deze dossiers is namelijk al afgehandeld, dan wel in behandeling genomen.

De beoordeling van ouders met een strafrechtelijke veroordeling vergt een extra zorgvuldige aanpak en die kost tijd. Zoals gesteld in de 8^eVoortgangsrapportage is voor deze dossiers informatie benodigd van externe partijen. Over de planning voor deze specifieke groep hoop ik uw Kamer bij de 9^e Voortgangsrapportage te kunnen informeren.

Voor de inhoud van de beoordeling verwijs ik uw Kamer naar het antwoord op vraag 23.

Er hebben zich tot en met 6 oktober ca 11.400 personen gemeld waar de lichte toets nog moet plaatsvinden of loopt. Het streven van UHT is dat zij binnen zes maanden bericht krijgen over de uitkomst hiervan. Voor de aanmeldingen die tot en met augustus zijn getoetst is dat voor ca. 98% van de ouders gerealiseerd.

Door een groot aantal aanmeldingen vanaf eind maart is er deze periode een piek in het aantal af te handelen toetsen. Hierop is ingespeeld door extra capaciteit in te plannen. Helaas is nu gebleken dat de capaciteit net niet voldoende is om alle toetsen op tijd uit te voeren. Van de aanmeldingen van maart is ca. 85% van de lichte toetsen afgerond. Daarnaast is het in ca. 7,5% nog niet gelukt om contact te krijgen met de ouder of bewindvoerder om de toets af te ronden. Het gaat hierbij om ouders waar UHT de toets heeft gedaan, maar het verhaal van de ouder wil meewegen om tot afronding te komen of hen wil informeren over de uitkomst van de toets.

Op dit moment duurt het ca. 1 week langer voordat ouders hun uitslag van de lichte toets ontvangen. Naar verwachting is deze achterstand eind oktober ingelopen. UHT zal vanaf dan de lichte toetsen weer binnen zes maanden doen. UHT heeft een bericht op de website geplaatst en het Serviceteam kan eventuele vragen van ouders beantwoorden.

Als een bestuursorgaan niet binnen de wettelijke termijn beslist, kan een belanghebbende hem in gebreke stellen op last van een dwangsom. Dit is geregeld in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). In bijzondere wetgeving kan daarvan worden afgeweken. De Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen (Awir) kent in hoofdstuk 2 een eigen regeling voor dwangsommen. Op grond van artikel 12 is uitsluitend bij overschrijding van de termijn voor een (definitieve) tegemoetkoming tot toekenning van een toeslag door Belastingdienst/Toeslagen een dwangsom verschuldigd van ten hoogste € 100.

Hoofdstuk 2 van de Awir, en daarmee deze bijzondere dwangsomregeling, ziet op de uitvoering door het bestuursorgaan Belastingdienst/Toeslagen van inkomensafhankelijke regelingen (artikel 11). Belastingdienst/Toeslagen (in dit geval UHT) voert in het kader van herstel de herstelregelingen uit die in de Awir zijn opgenomen. De herstelregelingen hangen weliswaar samen met de uitvoering van een inkomensafhankelijke regeling (de kinderopvangtoeslag) en zijn opgenomen in de Awir, maar voldoen strikt genomen niet aan de definitie van inkomensafhankelijke regeling in artikel 1 van de Awir. Daarmee rijst de vraag of hoofdstuk 2 van de Awir van toepassing is op de uitvoering door Belastingdienst/Toeslagen van de herstelregelingen in artikel 49 en verder van de Awir. Deze vraag is eerder bevestigend beantwoord maar wordt naar aanleiding van signalen uit de uitvoering opnieuw bezien.

Op dit moment wordt in beeld gebracht wat de conclusie dat wel een dwangsom op grond van de Awb wordt verbeurd bij het overschrijden van de termijn zou betekenen voor UHT. Zoals toegezegd in de VGR informeer ik uw Kamer zo spoedig mogelijk over de uitkomsten hiervan.

Antwoord 36, 37 en 38

De afgelopen maanden zijn meerdere pilots uitgevoerd om te onderzoeken hoe het herstel voor ouders versneld – zo veel mogelijk op één dag – en verbeterd kan worden. In totaal zijn in deze pilots, inclusief pilots afgelopen week, ongeveer 50 ouders op een aangepaste manier geholpen. Twee pilots richtten zich primair op «versneld herstel» en drie pilots op «betekenisvol herstel». In de laatste pilots afgelopen dagen, die nog geëvalueerd moeten worden, zijn deze invalshoeken gecombineerd.

UHT heeft veel geleerd van deze pilots. De drie pilots betekenisvol herstel laten zien dat een driegesprek op locatie tussen een ouder, persoonlijk zaakbehandelaar en een medewerker van de gemeente, waarin excuses worden gemaakt en samen aan een plan wordt gewerkt, bijdraagt aan het emotioneel herstel van een ouder.

In de twee pilots versneld herstel bleek dat bij een beperkte groep gedupeerden (namelijk ouders met een beperkt aantal toeslagenjaren) het mogelijk is het resultaat van financieel herstel binnen één dag terug te koppelen. In de pilots «Versneld Herstel» is dit bij 2 van de 24 ouders gelukt. Ook in deze situaties lukte het niet om de gehele behandeling op één dag plaats te laten vinden, op eerdere dagen was voorwerk benodigd en na afloop van de dag was nog werk nodig voor de vastlegging en betaling. Maar de ouders wisten wel waar ze in financiële zin op konden rekenen.

De redenen waarom ook deze financiële duidelijkheid vaak niet in één dag lukte zijn divers. Dit kon komen doordat ouders over veel verschillende toeslagjaren, ook ver in het verleden, beoordeeld wilden worden, en zelf vaak ook niet meer wisten wat er toen exact gebeurd is. Of doordat een ouder graag documenten wilde delen voor de beoordeling, die nog verzameld en/of beoordeeld moesten worden. Meer in het algemeen geven veel ouders aan graag echt te willen begrijpen wat in het verleden gebeurd is, welke berekening nu ten grondslag ligt aan hun compensatie en welke aanvullende mogelijkheden er zijn voor ondersteuning. In combinatie met veel jaren en documenten maakt dit afronding op één dag vaak onhaalbaar.

De lessen uit deze pilots vormen waardevolle input voor de herijking die momenteel plaatsvindt. De inzet van de pilots, namelijk ouders zo snel mogelijk zo veel mogelijk duidelijkheid geven, is een belangrijk thema binnen deze herijking.

De compensatieregeling bepaalt dat indien ouders bovenop de forfaitaire vergoedingen voor materiële en immateriële schade voor een aanvullende schadevergoeding in aanmerking willen komen, zij aannemelijk dienen te maken dat zij meer werkelijke schade hebben geleden dan de reeds ontvangen vergoeding van de UHT (30.000 of hoger) en dat er een causaal verband bestaat tussen deze werkelijke schade en het handelen van de Belastingdienst.

Aannemelijk maken is een juridisch begrip en is een lichtere toets voor het vaststellen van schade en causaal verband dan het standaard uitgangspunt in het civiele recht van «wie stelt, bewijst». Ouders met een rechtshulpverlener zullen door deze begeleid worden bij het indienen van een verzoek dat tegemoetkomt aan de maatstaf van aannemelijk maken van schade en causaal verband.

Ouders die zonder rechtshulpverlener een verzoek bij CWS indienen worden door de CWS in de gelegenheid gesteld feiten en omstandigheden naar voren te brengen die relevant zijn voor de beoordeling of de schade en het causaal verband aannemelijk zijn. Dit gebeurt in de vragenbrieven en in het gesprek van de ouders en hun vertegenwoordiger. Alle ouders kunnen op deze manier voldoende begeleid worden bij formuleren van hun verzoek om aanvullende schadevergoeding.

De integrale beoordeling moet zijn afgerond voordat ouder een verzoek kan indienen bij de CWS. Desondanks krijgt CWS verzoeken binnen van ouders die nog niet door UHT integraal zijn beoordeeld. In die gevallen kan de CWS de verzoeken nog niet in behandeling nemen. Ouders ontvangen een brief van CWS waarin dit wordt uitgelegd en waarin aan ouders wordt gevraagd om na de integrale beoordeling te bepalen of een verzoek aan CWS nog gewenst is.

Ik begrijp de vraag zo dat het voor ouders wenselijk is om al meteen een verzoek bij CWS in te dienen, ook al is UHT nog niet klaar met de integrale beoordeling. De CWS kan echter alleen over een aanvullende compensatie voor de schade van ouders adviseren. Voor het moment van de integrale beoordeling kan de CWS geen oordeel geven over eventuele meerschade, omdat nog niet vastgesteld is welke schadevergoeding een ouder reeds ontvangt onder de compensatieregeling.

Het verschil van 119 wordt in de tekst als volgt verklaard: deze 119 bezwaren worden door de BAC nog gescreend. Soms blijken bezwaren bijvoorbeeld voor de Belastingdienst bestemd, of is de BAC van UHT om een andere reden niet-ontvankelijk. Pas na screening telt de BAC het bezwaar mee in de voorraad.

Dat gezegd hebbende: vermoedelijk is inderdaad een belangrijk deel van die 119 bezwaren, nieuwe voorraad.

Gemeenten werken hard om alle gedupeerden ruimhartig te ondersteunen en hebben de toezeggingen vanuit het rijk dat ze hiervoor gecompenseerd worden. Een aantal gemeenten heeft meer behoefte aan vastgestelde kaders en regelingen. Vanuit het rijk wordt hier invulling aan gegeven via het wetsvoorstel herstel toeslagen. Ook ben ik voornemens om op korte termijn, in samenwerking met gemeenten en de VNG, een aangepaste Specifieke Uitkering voor gemeenten te publiceren waarmee gemeenten betere inzichten krijgen in de welke ondersteuning op welke wijze wordt gecompenseerd.

Een zeer kleine groep gemeenten geeft aan qua organisatiecapaciteit niet de ondersteuning te kunnen bieden aan (mogelijk) gedupeerde ouders die wenselijk is De VNG bekijkt hoe deze gemeenten ondersteund kunnen worden.

Dit hangt onder meer samen met de inrichting van de gemeentelijke organisatie. Kenmerkend voor de gemeentelijke inzet is dat deze passend bij lokale omstandigheden en behoeften van (mogelijk) gedupeerde ouders is vormgegeven. Hier worden vaak aparte teams of een lokaal steunpunt voor ingericht. Het leggen van het eerste contact gebeurt m.n. door medewerkers werkzaam in het sociaal domein.

De VNG en UHT ondersteunen gemeenten bij het leggen van het eerste contact en wat daarbij voor ouders van belang is. Een zeer kleine groep gemeenten geeft aan qua organisatiecapaciteit niet de ondersteuning te kunnen bieden aan (mogelijk) gedupeerde ouders die wenselijk is.

Het gaat hier om het kwijtschelden van lokale publieke schulden van ouders. In de gemeenten (20%) die hiermee reeds zijn begonnen woont 48% van de mogelijk gedupeerde ouders. In totaal heeft 41% van de gemeenten het collegebesluit dat kwijtschelden mogelijk maakt genomen. Nog eens 27% staat op het punt dat te doen.

Het collegebesluit stelt gemeenten in staat om vooruitlopend op de Wet herstel toeslagen kwijtschelden mogelijk te maken. Dit is aangevuld met een reikwijdte document dat hen helpt kaders rondom kwijtschelding te bepalen. De nog te publiceren SPUK(s) stellen gemeenten vervolgens in staat om kosten die worden gemaakt voor hun inzet rondom het kwijtschelden, en de daadwerkelijke kosten van het kwijtschelden, aan het Rijk te melden voor compensatie.

De VNG heeft een Steunpunt Hersteloperatie ingericht om gemeenten bij te staan bij het inrichten en organiseren van de ondersteuning van (mogelijk) gedupeerde ouders. In het steunpunt komen verschillende expertises (implementatie, juridische expertise, communicatie) bij elkaar, worden kennis en ervaring samengebracht en proactief diensten, producten en advies met gemeenten gedeeld.

Het delen van ervaringen is een belangrijk onderdeel van de ondersteuning. Dit gebeurt onder andere door wekelijkse nieuwsbrieven, het twee keer per week organiseren van inmiddels al ruim 60 (be)spreekuren met gemeenten met gemiddeld zo'n 45 deelnemers, een routekaart met handreikingen en een website met artikelen waarin ervaringen zijn beschreven. Op deze wijze worden initiatieven gedeeld onder alle gemeenten. Daarnaast beantwoordde VNG dit jaar al 1.500 van vragen van gemeenten per mail en telefoon. Ook bevragen gemeenten het ouderpanel en maken zij gebruik van ervaringsdeskundige ouders om de benadering en dienstverlening zo goed mogelijk vorm te geven.

Bij de inhoudelijke uitwerking van deze ondersteuning werkt de VNG nauw samen met UHT.

Ik begrijp deze vraag als een vraag of er bij het vormgeven van de oplossingen voor kinderen en ex-partners van KOT-gedupeerden, en gedupeerden van andere toeslagen ook wordt gekeken naar bredere ondersteuning.

Wat betreft ex-partners onderzoeken wij de mogelijkheden voor ondersteuning via gemeenten. Gemeenten bieden al ondersteuning op de vijf leefgebieden aan het gezin van gedupeerde ouders. Deze hulp is hiermee ook beschikbaar voor thuiswonende kinderen. Wij verkennen aanvullend de mogelijkheden om ondersteuning te bieden aan uitwonende kinderen van gedupeerden.

Gezien gedupeerden van andere toeslagen gemiddeld een significant lagere terugvordering hebben ten opzichte van KOT-gedupeerden en er geen indicatie is van hardheden die dezelfde schrijnende gevolgen hebben als de «alles of niets» benadering bij KOT, acht het kabinet het passend om bij de andere toeslagen geen bredere ondersteuning vorm te geven vanuit de hersteloperatie.

Een aantal gemeenten organiseert aparte (lotgenoten)bijeenkomsten waarbij ouders, ervaringsdeskundige ouders, UHT en gemeenten gezamenlijk aan tafel zitten en de ouder leidend is in de invulling van de bijeenkomst. Zij bepalen de inhoud van de bijeenkomsten.

Op dit moment ben ik in overleg over de vormgeving van lotgenotencontact. Ik heb verschillende voorstellen ontvangen voor het faciliteren van contact tussen lotgenoten. Hierbij is het van belang dat de behoeften en wensen van ouders leidend zijn.

De vraag in de enquête van de VNG ging over de gegevens van het UHT en hoe goed gemeenten daarmee uit de voeten kunnen bij het pauzeren van de opeisbare vorderingen; niet over het pauzeren zelf. Zie vraag 64 voor meer toelichting op de vraagstelling.

93% van de gemeenten heeft geantwoord met de gegevens in staat te zijn de opeisbare vorderingen te pauzeren7% procent van de gemeenten geeft aan dat ze met de gegevens van UHT minder goed in staat zijn om vorderingen te pauzeren. Deze gemeenten geven onder meer aan dat ze graag een vast contact willen bij UHT om vragen over vorderingen te stellen. Ook lopen gemeenten soms aan tegen casuïstiek bij ouders waarbij rond het pauzeren goed moet worden nagegaan welke vorderingen daarvoor in aanmerking komen. Zie ook antwoord 64.

Gemeenten zijn voortvarend gestart met de kwijtschelding. Een groot aantal gemeenten is hier reeds mee begonnen of heeft de benodigde besluiten om kwijtschelding mogelijk te maken genomen.

Het steunpunt hersteloperatie van de VNG heeft actief contact gezocht met een aantal gemeenten die nog niet zijn gestart met het kwijtschelden. Daarin is duidelijkheid gegeven over de stand van zaken. Ook heeft het herstelpunt het format collegebesluit opgesteld inclusief een kaderstellende toelichting om gemeenten comfort te geven met het opstarten van de kwijtschelding van publieke schulden

Een aantal gemeenten heeft aangegeven behoefte te hebben aan vastgelegde wettelijke en financiële kaders. Er wordt via de wet herstel toeslagen en nieuwe Specifieke Uitkeringen aan het invullen van deze behoefte gewerkt waarbij het voornemen is zo spoedig mogelijk het wetsvoorstel aan uw Kamer te doen toekomen en nog dit jaar de nieuwe SPUKS te publiceren.

Deze uitspraak is bedoeld als een algemene notie in relatie tot de dienstverlening van UHT en door gemeenten. Het is niet mogelijk een concreet aantal te geven.

We proberen alle ouders zo snel mogelijk te helpen. Ieder dag die een ouder moet wachten op dienstverlening, van het UHT, of door gemeenten, is vervelend. Zeker wanneer er sprake is van urgente situaties. Het is voor ouders van belang dat bij de beoordeling van urgente situaties binnen de keten ook wordt gekeken welke ouders vanuit het perspectief van gemeentelijke ondersteuning voorrang zouden moeten krijgen. In lijn met motie van Dijk wordt hier momenteel aan gewerkt. Onder meer via het Casuïstiek-overleg en via het Serviceteam van UHT zijn ingangen gerealiseerd om dit soort urgente situaties onder de aandacht te brengen, te bespreken en te bekijken of voorrang gegeven kan worden.

De datum van 31-12-2020 voor publieke schulden is vastgelegd in het beleidsbesluit «Catshuisregeling» en heeft te maken met het ontstaan en vaststellen van materiele en formele Belasting- en Toeslagschulden per kalenderjaar.

De regeling voor private schulden is later tot stand gekomen dan die van publieke schulden. Om te zorgen dat deze vertraging niet in het voordeel zou vallen van de overheid hebben we gekozen om de tijdlijn te verschuiven naar 1 juni. De termijn ligt in het verleden om geen oneigenlijke werking van de regeling te creëren.

In de samenwerking tussen BKR, de VNG, UHT en de kredietverstrekkers is een werkinstructie opgesteld die de afspraken vanuit de motie Jetten/Segers en het moratorium uit amendement Lodders/van Weyenberg tot uitvoering brengt.

Er zijn afspraken gemaakt dat de negatieve BKR-registraties worden verwijderd. Schuldeisers moeten dit zelf doen. In de werkinstructie is dan ook opgenomen dat op het moment dat de schuld is opgelost, de kredietverstrekker de negatieve registraties zo snel mogelijk verwijdert. Dus ook op het moment dat de schulden zijn afgewikkeld door SBN, zal er worden gecommuniceerd naar de schuldeiser dat deze de negatieve BKR-registraties verwijdert.

Indien ouders vastlopen, dan is er altijd de mogelijkheid om contact op te nemen met het serviceteam. Die kunnen dan zorgen dat er contact wordt gelegd met de schuldeiser.

Als ouders niet gedupeerd zijn, dan geldt het reguliere proces: als de verzekerde alle openstaande schulden bij de zorgverzekeraar betaalt of er wordt hiervoor een betalingsregeling getroffen, dan wordt per eerste van de volgende maand weer de normale premie opgelegd.

Als alle schulden bij de zorgverzekeraar zijn voldaan, dan volgt definitieve afmelding voor de wanbetalersregeling. Het CAK int dan geen eventuele openstaande bestuursrechtelijke premie meer. Deze worden kwijtgescholden.

Veel gemeenten vragen bij het CAK de lijst op met wanbetalers zorgpremie in hun gemeente. Op basis hiervan kan schuldhulpverlening hulp bieden.

Gemeenten hebben in de hersteloperatie twee rollen. Enerzijds de rol in de brede ondersteuning van (mogelijk) gedupeerden ouders op de vijf verschillende leefgebieden. Anderzijds kunnen gemeenten schuldeiser zijn van vorderingen. Deze rollen zijn in de uitvoering door gemeenten gescheiden. De brede ondersteuning wordt actief aangeboden ongeacht de status in het kwijtscheldingsproces.

Dit is voor alle gemeenten het geval. De brede ondersteuning komt voort uit wettelijke regelingen die op gemeentelijk niveau zijn belegd rond het sociaal domein. Iedere gemeente heeft ook een rol rondom het heffen van lokale vorderingen/belastingen en kan vanuit die hoedanigheid dus de rol van schuldeiser hebben. Dit zijn gescheiden trajecten. Ook in de hersteloperatie mogen binnen de gemeenten gegevens die vanuit de vraag om ondersteuning op brede hulp worden gedeeld alleen voor dat doel worden ingezet (doelmatigheid) en niet met invordering worden gedeeld.

Op dit moment kunnen wij niet direct inzien hoeveel ouders er onder beschermingsbewind staan. Er wordt uitgezocht of wij dit kunnen achterhalen.

Het verschil tussen WSNP/MSNP en beschermingsbewind is dat het bij WSNP/MSNP om schuldsaneringstrajecten gaat. Daar ouders naar verwachting vaak dankzij de problemen met toeslagen in de schuldenproblematiek zijn gekomen, is besloten te zorgen dat ouders deze trajecten z.s.m. kunnen verlaten. Om dat mogelijk te maken is het loket ingericht. Hier worden schuldenlijsten ingediend zodat deze kunnen worden opgelost.

Bij beschermingsbewind is er geen sprake van schuldsanering en is geen apart loket ingericht. We zijn met beschermingsbewindvoerders in overleg om zorg te dragen voor een goede informatievoorziening.

Bij een controle van een selectie van 5.700 ouders ten behoeve van het versturen van een brief bleek dat 55 ouders onterecht als afgemeld geregistreerd stonden. Uit deze controle bleek dat het uitzonderlijke registratiefouten betreft. UHT voert controle en zo nodig herstel uit van alle ouders die als afgemeld geregistreerd staan. Ouders worden hierover telefonisch geïnformeerd.

We zijn druk bezig om te zorgen dat dit in de toekomst niet meer voor kan komen. Er is een verbeterde controle om goed in te gaten te houden dat ouders in de juiste categorieën worden ingedeeld.

Nee, ik kan op dit moment nog geen preciezere definitie geven van kinderen en ex-partners. Zoals ik schreef in de 8^eVGR (paragraaf 2.1) werken wij op dit moment de aanvullende regelingen uit.

Zoals eerder aangegeven in de 7e VGR richten we ons met het programma leven op de rit op alle kinderen van gedupeerde ouders. Hoe we dit vormgeven in de uitvoering, ook voor pleegkinderen en stiefkinderen, werken we op dit moment uit. Kleinkinderen vallen hier niet binnen.

In de regeling private schulden gaat het om de huidige toeslagpartner en niet om de ex-toeslagpartner.

Het dilemma bij informele schulden is dat het níet meenemen hiervan een nieuwe start in de weg kan staan, maar dat het lastig uitlegbaar is om deze schulden in generieke zin wél mee te nemen, omdat dan een groot onderscheid ontstaat tussen ouders, afhankelijk van hoe zij hun leven financieren. Immers, wie informeel heeft geleend om een aankoop te doen zou dit bedrag nu kwijtgescholden krijgen, terwijl dit niet zou gelden voor wie hiervoor heeft gespaard. In de reguliere schuldhulpverlening wordt dit ondervangen doordat deelnemers de onderliggende goederen onder een consumptief krediet (bijv. een auto) moeten afstaan. Dit acht ik echter onwenselijk voor gedupeerde ouders.

Daarnaast is een informele lening lastig te verifiëren. Daarom is er wel voor gekozen om, als een familiare/informele lening formeel is gemaakt middels een notariële akte en er sprake is van een achterstand of de lening opeisbaar is, deze wel mee te nemen. Mocht het zo zijn dat na afwikkeling van de schulden een gedupeerde ouder nog steeds problematische schulden heeft, kan de ouder een beroep doen op de hardheidsclausule.

De de-minimisgrens wordt bepaald voor natuurlijke personen met een onderneming. Deze grens geldt voor zowel zakelijke belastingschulden als ook zakelijke schulden daar buiten (bijvoorbeeld private schulden). Er vindt momenteel onderzoek plaats naar het aantal gedupeerde ouders met een zakelijke belastingschuld en naar het aantal gedupeerde ouders waarvan een zakelijke belastingschuld boven de 200K ligt.

Mede op verzoek van de heer Snels bij de technische briefing van 4 oktober jl. kan ik bevestigen dat een door de CWS vastgesteld compensatie niet als staatssteun wordt gezien. De Commissie Werkelijke Schade (CWS) adviseert over een aanvullende vergoeding voor werkelijke schade indien het bedrag van de schade de reeds uitgekeerde compensatie na de integrale beoordeling te boven gaat. Daarmee is er, indien de CWS besluit dat er schade is geleden waarvoor nog geen compensatie is uitgekeerd, geen selectief voordeel (er wordt niet meer compensatie uitgekeerd dan er schade is geleden) en er bestaat een causaal verband tussen de vergoeding en de geleden schade. Een uitkering door UHT op advies van de CWS is geen staatssteun. Dat is iets anders dan de regeling die ziet op het vergoeden van zakelijke schulden, waar de de-minimusgrens wordt gehanteerd omdat er anders mogelijk sprake is van staatssteun.

Er worden afspraken gemaakt met SBN waar eisen worden gesteld aan de kwaliteit van de uitvoering en dienstverlening. Er is een opdrachtgeversteam opgesteld en vanuit dit team vindt een constante dialoog plaats met SBN om kwaliteit te monitoren. In de komende voortgangsrapportages zal ik uw Kamer hierover informeren.

Er kan in bezwaar en in beroep worden gegaan tegen de beschikking. Dit wordt niet belegd bij SBN maar bij het Rijk.

We wordt gewerkt aan het mogelijk maken van juridische bijstand voor eventuele beroep en bezwaar procedures tegen bovengenoemde beschikking.

Het uitgangspunt is dat ouders in een faillissement op dezelfde wijze behandeld worden als andere gedupeerde ouders en er geen ongelijkheid bestaat. Dit is als volgt aangepakt: in de normale schuldenaanpak wordt de vergoeding voor zakelijke schulden beperkt tot een grens van € 200.000 wegens de de-minimisgrens in het kader van staatssteun. Bij faillissementen is er een veel kleinere kans op staatssteun, en speelt deze de-minimisgrens niet automatisch. Zonder deze de-minimisgrens zou er dan bij ouders in faillissement geen beperking zijn in de vergoeding van zakelijke schulden.

Om dit wel gelijk te trekken, is in het conceptbeleidsbesluit (onder 3.2) opgenomen dat bij de bepaling van zakelijke schulden van een ouder in faillissement, dezelfde beperkingen (van de de-minimisverordening) gelden «alsof de gedupeerde ouder of toeslagpartner nog steeds als ondernemer in voornoemde zin zou kwalificeren.»

De motie Kat c.s. verzoekt de regering om uit het buitenland terugkerende gedupeerde ouders extra ondersteuning te geven bij re-integratie op de arbeidsmarkt bijvoorbeeld omdat zij een gat in hun CV hebben of hun opleiding hebben afgebroken door hun vertrek naar het buitenland.

Er spelen zoals u hebt kunnen lezen in de 8^evoortgangsrapportage nog wezenlijke discussies rond de uitvoering en ondersteuning van terugkeerders en huisvesting die verder moeten worden uitgewerkt. Ik streef ernaar de beleidsmatige uitwerking voor het eind van het jaar af te ronden. Daarnaast moeten de budgettaire en uitvoeringsconsequenties van deze plannen in kaart worden gebracht.

Ik heb u toegezegd in een plan van aanpak uit te werken hoe deze ouders kunnen worden ondersteund in hun terugkeer en welke ondersteuning en hulp zij kunnen krijgen in hun nieuwe woongemeente. Met de VNG en gemeenten ben ik in gesprek over de brede ondersteuning die gemeenten aan gedupeerde ouders bieden vanuit hun expertise en reguliere taken op de leefgebieden financiën, wonen, zorg, gezin en werk. Ook re-integratie op de arbeidsmarkt valt onder die ondersteuning.

Gemeenten willen gedupeerden ruimhartig ondersteunen en krijgen daarvoor via een specifieke uitkering (SPUK) extra middelen van het Rijk. Een aangepaste SPUK wordt op dit moment uitgewerkt. Gemeenten worden door het Rijk gecompenseerd voor de kosten die ze bij de ondersteuning maken.

Ik werk aan een plan van aanpak voor ouders in het buitenland. Mijn voornemen is om specifiek te kijken wat er kan worden gedaan voor mensen die op de Caribische eilanden binnen het Koninkrijk wonen.

In Caribisch Nederland is er een team samengesteld bij de Belastingdienst Caribisch Nederland (BCN) dat als aanspreekpunt fungeert om de gedupeerde ouders te ondersteunen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius. Het uitgangspunt is dat de ondersteuning aan ouders in Caribisch Nederland op een aan Europees Nederland gelijkwaardige manier wordt ingericht.

Voor ouders die wonen in een van de landen in het Koninkrijk (Aruba, Curaçao en Sint Maarten) ben ik momenteel de mogelijkheden om lokale ondersteuning te bieden aan het verkennen.

Veel ouders ervaren nog problemen op het terrein van mentaal welzijn als gevolg van de problemen met kinderopvangtoeslag. Deze lopen uiteen van woede, angst, stress en verdriet.

Het Serviceteam is voor ouders het eerste contactpunt. Ouders die bellen hebben veelal vragen over de status van hun dossier en het afhandelingsproces. Het Serviceteam geeft zo helder mogelijk uitleg hierover en biedt daarmee transparantie en duidelijkheid. Daarnaast biedt het Serviceteam een luisterend oor en verwijst het ouders door naar Brede Hulp door gemeenten, door UHT. Ook verwijzen ze ouders die daar behoefte aan hebben door naar Slachtofferhulp Nederland.

Slachtofferhulp Nederland biedt de ondersteuning die ouders nodig hebben. Dit verschilt per ouder en loopt uiteen van het bieden van informatie, het voeren van gesprekken om stress te verminderen en veerkracht te vergroten en – bij het vermoeden van trauma – doorverwijzing naar specialistische hulp.

Het Team Brede Hulp biedt ook ondersteuning die is afgestemd op de behoeften van ouders. Dit gaat meestal om het geven van praktische hulp bij zaken als ouders niet in staat zijn de hulp te vinden die ze nodig hebben op de belangrijke leefgebieden (huisvesting, schulden, inkomen, zorg en de opvoeding van kinderen). Dit geeft rust en vermindert stress. Dat draagt bij aan emotioneel herstel.

De emotionele ondersteuning sluit ten dele aan bij de wensen en behoeften van ouders. Tegelijkertijd is het aanbod versnipperd en wordt een belangrijk deel van de ouders niet bereikt. Hoe dit te verbeteren is een van de aandachtspunten binnen de herijking die momenteel plaatsvindt.

Emotioneel herstel vindt op veel plekken plaats en is voor ouders anders wat hun behoefte is. Dat maakt dat enig verschil ook onderdeel is van het juiste (maatwerk) aanbod voor ouders. Tegelijkertijd is duidelijk dat emotioneel herstel terecht een nog grotere component moet zijn van herstel en dat het belangrijk is om dit duidelijker neer te zetten voor ouders opdat zij weten waarvoor ze waar terecht kunnen. Mede daarom staat emotioneel herstel centraal in de herijking van de aanpak die momenteel plaatsvindt. Er loopt een onderzoek onder ouders om in kaart te brengen op welke terreinen zij de meeste problemen ervaren en aan welke hulp zij behoefte hebben om rehabilitatie te realiseren. Parallel eraan ontwikkelen we een aanpak waarin de (latente) behoeften van ouders centraal staan. Daarbij maken we gebruik van relevante expertise en ervaringen, waaronder ervaringen die zijn opgedaan in binnen- en buitenland. Lessen die tot nu toe zijn opgedaan zijn bijvoorbeeld:

– Rehabilitatie moet zich richten op het gezin. Voor veel ouders is het belangrijkst dat hun kinderen een steuntje in de rug krijgen.

– Rondom het gezin wordt de hulp georganiseerd die het nodig heeft. Verschillende maatschappelijke partners werken hierin samen (gemeente, maatschappelijk werk, onderwijs, zorg, mediators, ervaringsdeskundigen, etcetera). Eén regisseur kan daarbij als aanspreekpunt fungeren.

– Soms is echt langdurige ondersteuning nodig.

¹ Raadpleegbaar via www.tweedekamer.nl

² Brief Staatssecretaris van Financiën – Toeslagen en Douane, 28 april 2020, Kamerstuk 31 066, nr. 630