MJenV en MRb hebben in een brief van 29 januari 2024 een uitgebreide reactie gegeven op de bevindingen en aanbevelingen van de parlementaire verkenning naar de strafrechtketen en de naar aanleiding daarvan door de Tweede Kamer aangenomen motie van de leden Ellian c.s.

Concrete maatregelen die het ministerie van JenV op basis van de bestaande wettelijke bevoegdheden onder ander neemt, zijn:

• De planning- en controlcycli van de verschillende organisaties worden vanaf de start beter op elkaar afgestemd. Dit moet de onderlinge samenhang tussen de opdrachten aan de ketenorganisaties vergroten en daarmee ook de haalbaarheid en uitvoerbaarheid ervan.

• Het gaat hierbij om drie grote ketendoelstellingen, te weten de implementatie van het nieuwe Wetboek van Strafvordering, het versnellen van doorlooptijden en het verbeteren van informatiehuishouding en digitalisering in de keten.

• De jaarplanopgaven aan de organisaties worden concreter geformuleerd en indien van toepassing worden er voorwaarden verbonden aan financiële verstrekkingen.

• Driemaal per jaar zal, onder voorzitterschap van de SG van het ministerie van JenV, met de bestuurders van de belangrijkste organisaties de voortgang en de knelpunten worden besproken.

De organisaties in de strafrechtketen hebben aangegeven boven op de acties die al in de keten lopen, het volgende in gang te zetten:

• De ketenorganisaties zorgen ervoor dat, binnen de bestaande wettelijke mogelijkheden, de landelijk afgesproken doelstellingen, prioriteiten en verbeteringen betere doorwerking krijgen binnen hun eigen organisatie (i.c. de arrondissementen binnen het OM en de eenheden binnen de Politie).

• Hierbij brengen de organisaties scherper in beeld wat hun eigen aandeel is in de ketendoelstellingen en wat er nodig is om die te realiseren en waar de organisaties onderling van elkaar afhankelijk zijn bij het behalen van hun doelstellingen.

• Ketenorganisaties zelf doen aan maximale sturing als het gaat om het terugdringen van de voorraden en doorlooptijden, het passend inrichten van de eigen organisatie en zorgen voor transparante verantwoording van de voortgang richting het ministerie van JenV.

• Aanvullend is het noodzakelijk dat de individuele organisaties ook hun eigen aandeel in de ketendoelstellingen in beeld brengen en wat er voor nodig is om dat te realiseren.

De diverse organisaties hebben ieder hun eigen rol, verantwoordelijkheid en soms bijzondere (staatsrechtelijke) positie. Denk aan de onafhankelijkheid van de Rechtspraak als aparte staatsmacht, de eigenstandige rechtsstatelijke positie van het Openbaar Ministerie en het sui generis karakter van de politie. Dit laat onverlet dat alle betrokken organisaties verantwoording afleggen aan het ministerie van JenV over de besteding van de toegekende budgetten en over de voortgang en realisatie van het eigen aandeel in de doelstellingen.

• Door middel van richtlijnen geeft het College van procureurs generaal landelijk richting aan het te voeren strafvorderingsbeleid.

• De strafvorderingsrichtlijnen bieden echter wel de nodige ruimte om tot een op de zaak toegesneden afdoening te komen. Omdat een straf proportioneel moet zijn, dient altijd een beoordeling van het individuele geval plaats te vinden. De officier van justitie maakt daarbij een zorgvuldige afweging van alle belangen. Dit kan leiden tot afwijking van de richtlijn. Uit het oogpunt van transparantie zal de officier van justitie zijn beslissing onderbouwen en de strafeis motiveren.

Dit is een gedeelde zorg. De politie is op dit moment teveel tijd kwijt aan taken die primair ergens anders horen. MJenV, MRb en de minister voor Langdurige zorg en sport (MLZS) zetten zich samen in om te zorgen dat de domeinen van veiligheid, zorg en ondersteuning goed op elkaar aansluiten. In het kader van preventie zetten de MJenV en de MLZS zich al jaren in voor de aanpak voor personen met verward en/of onbegrepen gedrag. Het is de taak van politie om zorg te dragen voor de handhaving van de rechtsorde en openbare orde en om hulp te verlenen aan hen die dit behoeven. Echter, de zorg- en ondersteuningstaak voor personen met verward of onbegrepen gedrag ligt niet bij de politie. Met passende zorg en ondersteuning moet worden voorkomen dat deze kwetsbare personen onnodig in aanraking komen met politie en justitie.

Het kabinet zet in op een geïntensiveerde lokale en regionale samenwerking tussen zorg, politie en gemeenten. Hiervoor is door het kabinet jaarlijks 26 miljoen euro extra beschikbaar gemaakt. Voor het zomerreces zal uw Kamer een voortgangsbrief over de aanpak ontvangen.  

Daarnaast zijn er al langer gesprekken tussen JenV, VWS en branchepartijen om een oplossing te vinden voor het probleem dat het zorgaanbod vanuit de reguliere zorg ontoereikend is. Het gaat dan om het ontbreken van zorg voor mensen met een civiele titel die in de meeste gevallen een verstandelijke beperking én problemen op het terrein van psychiatrie én verslavingsproblematiek hebben. De MLZS heeft mede namens MRb uw Kamer vanmorgen middels de beantwoording van de schriftelijke vragen van de leden Uitermark en Joseph (NSC) geïnformeerd over dit onderwerp en welke stappen worden ondernomen om dit probleem op te lossen.[1]

[1] Kamerstukken vergaderjaar 2023-2024, 4336 nr. PM

• Er wordt al veel onderzoek verricht naar de uitwerking van wetgeving en beleid van Justitie en Veiligheid. Dit onderzoek vindt plaats door het WODC. Het gaat hierbij om tientallen onderzoeken per jaar op verschillende thema’s, waaronder bijvoorbeeld evaluaties van strafbaarstellingen. Mocht blijken dat er twijfels zijn over de werking van onderdelen van het Wetboek van strafrecht dan kan hier onderzoek naar worden verricht.    

• De verschillen tussen geëiste en opgelegde straffen worden niet standaard geregistreerd. Indien er aanleiding voor is kan, bijvoorbeeld door middel van dossieronderzoek, hier nader inzicht in worden verkregen.

• Het klopt dat de samenwerkende organisaties in de strafketen sterk van elkaar afhankelijk zijn en dat knelpunten bij een ketenorganisatie vaak van invloed zijn op andere schakels in de keten. Als het gaat om de financiering wordt hier al nadrukkelijk rekening mee gehouden.

• Zoals in de brief van 29 januari 2024 worden, naast wat de laatste jaren al is ondernomen om de afstemming en samenwerking in de keten te verbeteren, extra maatregelen voorbereid, onder andere op het gebied van de verbetering van digitalisering en vereenvoudiging van processen.

• Ook wordt gekeken naar concrete mogelijkheden om de strafrechtketen te ontlasten, onder andere door het strafrecht vooral daar in te zetten waar dat de meeste meerwaarde heeft voor slachtoffer, dader en samenleving.

• Wat betreft het aspect van de kerntaken van politie: met de brief aan de Tweede Kamer van 7 december 2023 inzake de politiefunctie is de richting bepaald voor de doorontwikkeling van de politiefunctie. De brief bevat een aantal kaderstellende uitgangspunten en een ontwikkelagenda. Aan de hand daarvan zullen in de komende jaren keuzes moeten worden gemaakt voor de toekomstige inrichting van de politiefunctie en ook van de politietaak, zodat zij wendbaar en adaptief blijven voor de toekomst.

• De Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften (Wahv/Wet Mulder) ziet op verkeersovertredingen. Overtredingen bij demonstraties vallen daar niet onder. Voor het afdoen van deze overtredingen is de strafbeschikking het ideale middel.

• De wet wordt door het WODC geëvalueerd. Naar verwachting start het onderzoek in 2024.

• Onderdeel van het onderzoek is de vraag of ook andere dan verkeersovertredingen onder het bereik van deze wet kunnen worden gebracht en wat hiervan de gevolgen zijn voor de effectiviteit van de handhaving.

• Dit houdt verband met de Kamerbrief over Straffen op maat van 13 juli 2023, waarin is aangegeven dat zal worden verkend welke specifieke overtredingen in aanmerking kunnen komen voor afdoening buiten het strafrecht.  

• MJenV en MRb zullen u zo spoedig mogelijk over de uitkomst van het onderzoek informeren.

• Dat neemt niet weg dat er de komende periode zoveel als mogelijk direct zal worden opgetreden tegenover actievoerders die de wet overtreden. Van het demonstratierecht mag geen misbruik worden gemaakt.  

• Het voorgestelde overleg dat driemaal per jaar plaats zal vinden onder leiding van de SG heeft meerwaarde, omdat daar alle verantwoordelijken binnen het ministerie van JenV en van de belangrijkste organisaties in de strafrechtketen gezamenlijk spreken over voortgang van aangekondigde maatregelen en het aanpakken van knelpunten. Een dergelijk overleg is er op dit moment niet.

• Mede aan de hand van de Strafrechtketenmonitor zal onder andere worden gesproken over de grote ketenopgaven in relatie tot het absorptievermogen van de organisaties. Daarbij wordt ook vooruitgekeken naar toekomstige ontwikkelingen met impact op de strafrechtketen.

• Dit is slechts een van maatregelen van een breder pakket aan acties die in de brief van 29 januari 2024 zijn opgenomen om de prestaties van de keten te verbeteren. Alle aangekondigde acties vanuit het ministerie en de ketenorganisaties tezamen zullen moeten bijdragen aan het verbeteren van de prestaties in de strafrechtketen.

• Elke vorm van antisemitisme is onacceptabel.

• De aanpak van antisemitisme in Nederland is uiteengezet in het werkplan van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) dat MJenV in oktober 2022 namens het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd.

• Het kabinet steunt de uitvoering van dit kabinetsbrede werkplan, waarvan de relevantie dezer dagen opnieuw pijnlijk duidelijk wordt.

• Voor uitvoering van bepaalde onderdelen van het plan, met name buiten het bereik van het ministerie van JenV, ontbreekt momenteel financiering.

• De benodigde financiering is afhankelijk van de concrete invulling van de voornemens uit het actieplan. 

• MJenV bekijkt het werkplan nader voor wat betreft de financiële haalbaarheid en gaat hierover op korte termijn met het kabinet in gesprek.

• Demonstreren is een groot goed, maar moet plaatsvinden binnen de wettelijke kaders. De burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde en kan voorwaarden stellen aan een demonstratie op basis van de Wet openbare manifestaties.

• Als gestelde voorwaarden worden overtreden, kan het lokale gezag optreden. Indien er demonstranten zijn die de gestelde voorwaarden niet nakomen, zoals ook gebeurd is bij demonstraties bij XR, dan zal opgetreden worden.

• Het recht op demonstratie is ook geen vrijbrief voor het plegen van ernstige strafbare feiten. Wanneer daar sprake van is, zullen politie en OM stevig optreden.

• Van het demonstratierecht mag geen misbruik gemaakt worden.

• In de Wet openbare manifestaties staat dat een demonstratie kan worden beperkt of verboden op basis van 3 gronden: vanwege voorkomen wanordelijkheden, bescherming van gezondheid of in het belang van het verkeer.

• Dat betekent niet dat het verkeersbelang belangrijker is dan het recht op demonstratie. Namelijk: bij de grond ‘verkeersbelang’ geldt dat enige verkeershinder bij demonstraties niet altijd te voorkomen is en dus moet worden toegestaan.

• Wel speelt het verkeersbelang een rol bij de beoordeling of een beperking of verbod van een demonstratie gerechtvaardigd is. Deze beoordeling wordt door het lokale gezag gemaakt.

• Bijvoorbeeld bij demonstraties die het verkeer langdurig en op gevaarlijke wijze blokkeren kan de burgemeester een beperking of verbod instellen.

• Zoals toegezegd in het vragenuur op 6 februari wordt begin maart een brief aan de Kamer gestuurd over het demonstratierecht.

• Vrijheid van meningsuiting houdt juist in dat iedereen zijn mening kenbaar mag maken.

• Dat houdt dus ook in dat kwetsende opmerkingen gemaakt mogen worden. Dit valt onder dit grondrecht.

• In het Wetboek van Strafrecht is opgenomen welke uitlatingen strafbaar zijn, zoals bijvoorbeeld het oproepen tot geweld.

• Uiteindelijk wordt de grens tussen vrijheid van meningsuiting en datgene dat strafbaar is, door de rechter bepaald. 

• Op 5 maart aanstaande behandelt de Eerste Kamer de Wet seksuele misdrijven. Zoals ook aan uw Kamer bericht in mijn brief van december 2023, is de richtingsdatum voor de inwerkingtreding van de wet 1 juli 2024. Tot die tijd werkt de MJenV hard samen met alle organisaties in de strafrechtketen aan de implementatie van de wet. 

• MJenV zal uw Kamer over de uitvoering van de Wet seksuele misdrijven blijven informeren, ook na de inwerkingtreding van de wet.

• Dit bijvoorbeeld via de voortgangsbrieven over de aanpak van online seksueel kindermisbruik en zeden die regelmatig aan uw Kamer worden gestuurd.

• De Wet seksuele misdrijven kan alleen met succes worden geïmplementeerd en uitgevoerd als alle organisaties die de wet zullen uitvoeren met elkaar samenwerken.

• Daarom is een ketenbreed implementatietraject ingericht waarin politie en OM volop participeren. 

• Gemeenten kunnen verschillende instrumenten inzetten om op lokaal niveau georganiseerde ondermijnende criminaliteit tegen te gaan, zoals het invoeren van een vergunningplicht.

• Gemeenten hebben hierbij autonomie, omdat zij het beste kunnen inschatten wat in welke wijk of in welke branche nodig is.

• Voorbeelden van het invoeren van vergunningsplichten zijn te vinden in de autoverhuurbranche en meer recent nog in de glazenwassersbranche. MJenV volgt deze ontwikkelingen en spreekt hierover ook met gemeenten, RIEC's, en andere departementen en branches.

• Bepaalde gebieden en bepaalde branches zijn inderdaad kwetsbaar. Een landelijke vergunningplicht die geldt in elke gemeente is echter een niet proportioneel en te vergaand middel onder meer vanwege hoge administratieve lasten voor gemeenten en ondernemers.

• MJenV heeft daarom een handreiking ontwikkeld op basis waarvan gemeenten zelf een kwetsbaarheidsanalyse kunnen uitvoeren. Dit is een startpunt voor het treffen van passende maatregelen.

• Ja, SJenV geeft samen met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport uitvoering aan de motie Mutluer c.s. die de regering verzoekt om met betrokken gemeenten en de VNG in overleg te treden over mogelijke continuering van het House of Inner Strength.

• Het gesprek met de betrokken organisaties gaat in maart plaatsvinden.

• MJenV herkent niet het geschetste beeld.

• De vicepresident wordt bij koninklijk besluit op voordracht van de Minister van BZK in overeenstemming met de Minister van Justitie en Veiligheid voor het leven benoemd. Voor de benoeming wordt de Raad van State gehoord.

• De Wet op de Raad van State voorziet bovendien al in de benodigde transparantie. Vacatures worden in de Staatscourant geplaatst onder opgave van het profiel van de gezochte kandidaat. De kandidaat wordt geselecteerd op basis van de competenties in het profiel.

Een herinvoering van de Bescherming Bevolking ligt niet direct voor de hand, aangezien er in Nederland dag en nacht al duizenden professionals klaar staan voor rampen en crises van welke aard dan ook.

Met de Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden heeft het kabinet de strategische basis gelegd voor een toekomst waarin Nederland weerbaar is en voorbereid is op de dreigingen van vandaag en morgen. Het ministerie van JenV werkt momenteel aan een meerjarig landelijke agenda crisisbeheersing die hieruit volgt. De drie pijlers van deze agenda betreffen het versterken van de voorbereiding en paraatheid, het versterken van een weerbare samenleving en het bevorderen van de kwaliteit en professionaliteit, zoals toegelicht in de brief van MJenV van 14 december 2023.

Maatschappelijke weerbaarheid is een belangrijk thema en een maatschappijbrede opgave die inzet vraagt van het ministerie van JenV, maar ook van medeoverheden, veiligheidsregio’s, het bedrijfsleven, burgers en andere beleidsverantwoordelijke departementen, inclusief Defensie. De NCTV gaat samen met Defensie aan de slag met het in beeld brengen van wat er additioneel nodig is om maatschappijbreed voorbereid te zijn op een militaire dreiging en de beleidskeuzes die daaruit volgen.

• Geweld en agressie is absoluut ontoelaatbaar. Ook een demonstratie is geen vrijkaart om geweld te plegen. Dit geldt in alle gevallen, maar helemaal als het gaat om geweld tegen mensen in de uitoefening van hun publieke taak. Het tegengaan van geweld tegen hulpverleners heeft de hoogste prioriteit.

• In opsporings- en vervolgingsafspraken tussen de politie en het OM staat vastgelegd dat deze zaken met prioriteit opgepakt worden. Daarnaast zal het OM een hogere straf eisen bij geweld en agressie tegen mensen met een publieke taak.

• Verder is het voor deze hardnekkige problemen in onze samenleving van belang in contact te blijven met zowel de demonstranten als professionals. Samen met onder meer BZK, VNG, SZW en politie wordt gewerkt aan het meer grip krijgen op ongewenste uitingen, om eraan bij te dragen dat het onbehagen in de samenleving niet verder omslaat in onrust. 

• In de recente voetbalbrief aan de Tweede Kamer van 24 januari 2024 (TK2023-2024, Kenmerk 25232-76) is de laatste stand van zaken weergegeven rondom de digitale meldplicht.

• Deze digitale faciliteit wordt stapsgewijs ontwikkeld, in eerste instantie voor de bestuurlijk opgelegde meldplicht door burgemeesters van voetbalgemeenten.

• Er zijn geen nieuwe ontwikkelingen sinds 24 januari.

• In het kader van het aanvalsplan tegen racisme in het voetbal “Ons Voetbal Is Van Iedereen” waarin de voetbalclubs, de KNVB en de ministeries van VWS, OCW, SZW en JenV samenwerken, is door VWS in 2021 advies gevraagd aan de landsadvocaat over de inzet van slimme technologieën in voetbalstadions.

• Conclusie van dit advies is dat er geen ruimte wordt gezien voor de inzet van gezichtsherkenningstechnologie in voetbalstadions, maar wel voor de inzet van slimme camera’s.

• Bij de inzet van gezichtsherkenningstechnologie is namelijk sprake van de verwerking van biometrische gegevens als bedoeld in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Biometrische gegevens zijn bijzondere persoonsgegevens. De verwerking daarvan is onder de AVG verboden, tenzij een doorbrekingsgrond van toepassing is. Die grond is er niet en daarom is de inzet van gezichtsherkenningstechnologie in voetbalstadions niet toelaatbaar.

• Op basis van dit advies is door de KNVB met ondersteuning van VWS ingezet op slimme camera’s en heeft de KNVB haar licentie-voorwaarden de kwaliteitseisen aan de camera’s aangepast.

• Alle stadions voldoen inmiddels aan deze hoge kwaliteitseisen voor wat betreft cameratoezicht. Deze worden door de KNVB middels de licentie-eisen en tijdens audits gecontroleerd.

• Met deze camera’s lukt het vrijwel altijd daders van incidenten te identificeren.

• Wijkrechtspraak is een vorm van laagdrempelige rechtspraak die erop gericht is om effectief bij te dragen aan het oplossen van uiteenlopende, meervoudige problemen van mensen in wijken met veel financiële en sociale problematiek.

• Op basis van positieve ervaringen is besloten wijkrechtspraak de komende jaren organisch uit te breiden en daarbij aan te sluiten bij het landelijke programma Preventie met Gezag. Dat programma richt zich op het voorkomen dat jongeren en jongvolwassenen in de georganiseerde en ondermijnende criminaliteit belanden.

• Vanuit het programma Preventie met gezag is er structureel geld beschikbaar gesteld voor wijkrechtspraak. 

• Daarnaast is de minister voor Rechtsbescherming voornemens om in het eerste kwartaal 2024 een landelijke regeling vast te stellen om adequate rechtsbijstand bij wijkrechtspraak te faciliteren.

• De verwachting is dat wijkrechtspraak bijdraagt aan het voorkomen van recidive en het verder afglijden in de criminaliteit.

• Deze vraag wordt meegenomen in de brief over demonstraties. MJenV en de Minister van BZK doen er alles aan om ervoor te zorgen dat deze brief er zo snel mogelijk, waarschijnlijk begin maart, ligt.

• MJenV geeft geen opdracht aan het OM om over te gaan tot vervolging. Dat past niet in een rechtsstaat. De afwegingen daartoe liggen echt bij het OM.

• Wel heeft MJenV gisteren met de top van de politie en het OM gesproken over de aanpak van demonstraties waarbij strafbare feiten worden gepleegd. In de komende periode wordt er zoveel mogelijk direct opgetreden tegenover actievoerders die misdrijven plegen. Als dat niet kan worden zij achteraf beboet en vervolgd.

• In ons land is absoluut geen plaats voor antisemitisme. Tegen strafbare feiten wordt hard opgetreden. 

• Het OM is belast met de vervolging van strafbare discriminatie, zoals het aanzetten tot haat jegens Joden.

• In de Aanwijzing discriminatie wordt het kader gegeven voor de strafrechtelijke aanpak van discriminatie. Hierin staat opgenomen dat deze aanpak geprioriteerd is.

• Dit betekent dat bij een aangifte, het OM bij een haalbare en bewijsbare zaak in beginsel over zal gaan tot vervolging en zo mogelijk en wenselijk via snelrecht.

• Of de zaak via snelrecht kan worden afgedaan of via een reguliere afdoening, zal onder meer afhangen van de complexiteit en bewijsbaarheid van de zaak en de beschikbare snelrechtcapaciteit bij de gerechten.

• Vooropgesteld; dergelijke projecties zijn volstrekt onacceptabel.

• De gemeenteraad kan in de APV regels stellen over het verspreiden van bepaalde boodschappen op iemands eigendom door middel van plakken, kladden of projecteren.

• Dan gaat het dus niet om de boodschap zelf, maar om de manier waarop die boodschap wordt verspreid.

• Op het moment dat op iemands eigendom wordt geprojecteerd, kan door de burgemeester worden opgetreden als dit leidt tot verstoring van de openbare orde of bij ernstige vrees daarvoor.

• Als projecties strafbaar zijn, kan de politie direct optreden en kan worden vervolgd. Dit gebeurt bijvoorbeeld ook bij de racistische leuzen die bij de jaarwisseling vorig jaar bij de Erasmusbrug werden vertoond.

• Welke uitingen strafbaar zijn, wordt bepaald door het OM en uiteindelijk door de rechter.

• Gedrag dat offline onaanvaardbaar is, moet ook online niet getolereerd worden.

• Strafrechtelijk kan worden opgetreden tegen online opruiing. Daarbij kunnen anonieme accounts de strafrechtelijke opsporing compliceren.

• Ondanks de bestaande strafrechtelijke mogelijkheden is er meer nodig om online radicalisering aan te pakken. Daarom wordt er gewerkt aan de Versterkte Aanpak Online, waarover uw Kamer in december 2023 is geïnformeerd.

• Er wordt gesproken met de internetsector over hun rol en verantwoordelijkheden om te komen tot een ambitieuze internationale inzet en er zal prioriteit gegeven worden aan het implementeren en handhaven van wetten zoals de Digitale Dienstenverordening. De uitwerking van deze versterkte aanpak kan uw Kamer medio 2024 verwachten.

• Een online gebiedsverbod zou een vergaande maatregel zijn, die ook grondrechten beperkt.

• Uw Kamer heeft in oktober jl. een analyse van de Landsadvocaat ontvangen. In het eerste kwartaal van dit jaar volgt de inhoudelijke beleidsreactie.

• De signalen over dreigende tekorten in de sociale advocatuur baren de MRB ook zorgen.

• Daarom is op 20 april 2023 het plan van aanpak voor de sociale advocatuur naar de Kamer gestuurd.

• De vergoedingen voor rechtsbijstandsverleners zijn per 1 januari 2022 verbeterd. Daarnaast hebben advocaten en mediators die staan ingeschreven bij de RvR afgelopen december een eenmalige compensatie gekregen. Ook wordt gewerkt aan het bij de tijd houden van de vergoedingen voor de sociale advocatuur. Nadere informatie hierover is terug te vinden in de tiende voortgangsrapportage die voor het kerstreces naar uw Kamer is gestuurd.

• Verder verzamelt, analyseert en deelt de RvR kennis en data over het aanbod van sociaal advocaten per rechtsgebied. Hiermee wordt het aanbod nauwkeurig gemonitord, worden mogelijke tekorten gesignaleerd en kan hier tijdig op ingespeeld worden.

• Ook lopen er verschillende initiatieven om de samenwerking binnen de balie verder te implementeren en de samenwerking tussen commerciële kantoren en sociale kantoren verder uit te bouwen. Zo worden advocaat-stagiaires van commerciële kantoren gedetacheerd naar sociale kantoren en is de RvR een pilot gestart een commercieel kantoor waar advocaat-stagiaires toevoegingszaken behandelen op het gebied van huurrecht. De MRB blijft het gesprek met de beroepsgroep voeren om vorm te geven aan de maatschappelijke bijdrage.

• Met de Raad van decanen rechtsgeleerdheid zijn we in gesprek over het vergroten van de aandacht voor de sociale advocatuur in het rechtenonderwijs. In de komende periode zullen we ook andere relevante partijen benaderen om samen te zoeken naar manieren om meer aandacht te vragen voor de sociale advocatuur in het rechtenonderwijs.

• Daarnaast is de subsidieregeling beroepsopleiding advocatuur met terugwerkende kracht vanaf 1 maart 2023 opnieuw vastgesteld. Daarmee kunnen opnieuw de kosten van de beroepsopleiding voor 175 advocaat-stagiairs worden vergoed. In de nieuwe regeling komen ook stagiaire-ondernemers in aanmerking voor de subsidie.

• De komende jaren blijven we samen met de RvR, de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland, en de NOvA hard werken om het aanbod aan sociaal advocaten op peil te houden.

Door af te zien van de jaarlijkse indexeringen in 2023 en (grotendeels) in 2024 is ervoor gezorgd dat de griffierechten 13,5% lager uitvallen dan ze anders (met indexering in 2023 en 2024) waren geweest. De heer Van Nispen vroeg daarnaast om een verdere verlaging van de griffierechten. Deze verlaging is op dit moment niet voorzien. 

Voor het verlagen van de griffierechten was na de voorjaarsnota nog 27 miljoen euro beschikbaar. Met deze 27 miljoen euro konden de griffierechten op twee manieren worden verlaagd:

• Gedeeltelijk afzien van de jaarlijkse indexeringen (in 2023 volledig en in 2024 voor een groot deel); en

• Verlagen door middel van een wetsvoorstel, waarna de indexeringen voor 2023 en 2024 alsnog volledig zouden moeten worden doorgevoerd.

In beide opties zijn de griffierechten 13,5% lager dan ze anders waren geweest.

• De motie is uitgevoerd door het inschrijftarief voor de aanbestedingsvoorwaarden voor gerechtstolken met 15 euro te verhogen voor dienstverlening op locatie. Deze verhoging zorgt ervoor dat de individuele tolk in gesprek met de intermediair een positie heeft om tot een passende en hogere vergoeding te komen voor de tolkopdrachten van het OM/de Rechtspraak. Het is niet de bedoeling dat tolken er, door de nieuwe systematiek, op achteruit gaan.

• Gerechtstolken voeren voornamelijk tolkopdrachten uit voor het OM en de Rechtspraak.

• De dienstverlening van de tolkopdrachten voor het OM en de Rechtspraak worden deze maand volledig geïmplementeerd.

• Vanaf deze maand zullen cijfers van de tarieven binnenkomen en daarmee worden de eerste beelden zichtbaar over de vergoedingen aan tolken en hoe deze zich ontwikkelen.

• Door het (nog) ontbreken van de nadere informatie uit de tolkcontracten van het OM en de Rechtspraak kan er nu nog niet geconstateerd worden dat de tarieven stijgen/dalen. MJenV zal de ontwikkelingen nauwlettend volgen en zo nodig intermediairs aanspreken.[1] 

Tarief vertalers:

• Er is op dit moment geen reden om over te stappen naar een ander model. Er is allereerst meer inzicht nodig in de monitoring van de tarieven van vertalers, zodat daarna kan worden vastgesteld of een herijking van het minimumtarief nodig is.

• De markt van vertalers is een andere markt dan van de tolken, waarbij veel verschil zit tussen vraag, aanbod en opdracht.

• Na de monitoring van de tarieven voor vertalers zullen we bezien of aanpassing in de systematiek en van het tarief nodig is.

• Recentelijk is het onderzoek naar de vertaalmarkt afgerond door het Economisch Bureau Amsterdam. Dit onderzoek en de reactie van MJenV hierop is met de Tweede Kamer gedeeld.[2] In het onderzoek wordt ook het belang van meer informatie beschreven.
   

• [1] Voor de invulling van de motie verwijst MJenV naar de recent beantwoorde Kamervragen rondom de uitwerking van de motie (Kamerstuk 2024Z19631, d.d. 12 januari 2024). De uitwerking van de motie heeft MJenV nader geïntroduceerd in de Kamerbrief van 3 december 2022 (Kamerstuk 29 936, nr. 70, d.d. 3 oktober 2022). Tevens is MJenV in het schriftelijk overleg van 24 juni 2022 (Kamerstuk 29 936, nr. 64, d.d. 24 juni 2022) ingegaan op de nadere afschaffing van de voorrijkosten.

• [2] (Kamerstuk 29 936, nr. 74, d.d. 27 oktober 2023).

• De Staat heeft in twee zaken met betrekking tot interlandelijke adoptie rechtsmiddelen ingesteld.

• MRb is zich ervan bewust is dat dit betrokkenen zwaar valt.

• Zoals al eerder is aangegeven in antwoorden op Kamervragen, ziet Mrb echter geen aanleiding om het hoger beroep, respectievelijk het cassatieberoep in deze zaken in te trekken.

• De Staat ziet zich in beide zaken geconfronteerd met uitspraken waarmee het zich op onderdelen niet kan verenigen op juridisch inhoudelijke gronden.

• Voor de beoordeling van toekomstige gevallen is van belang om meer duidelijkheid te krijgen over bepaalde rechtsvragen.

• Hiermee wordt de gelijke behandeling gewaarborgd, wat ten goede komt aan de rechtszekerheid.

• Dit betekent niet dat MRb geen oog heeft voor de impact die dit heeft op betrokkenen.

• Er zijn gesprekken gevoerd met (de advocaat van) betrokkenheden over de mogelijkheden tot compensatie.

• Over de uitkomst van die gesprekken kan MRb geen mededelingen doen.

• In dit verband is verder relevant dat door de leden Temmink (SP) en Van Nispen (SP) een motie is ingediend, waarin de regering wordt verzocht om te stoppen met procederen in bestuursrechtzaken die lopen tegen burgers die eerder in het gelijk zijn gesteld.[1]

• Op deze motie zal nog een reactie volgen waarin uitgebreider op deze problematiek zal worden ingegaan.

[1] Kamerstukken II 2020/21, 28 362, nr. 48 en Kamerstukken II 2023/24, 31 753, nr. 282.

• In ons land is absoluut geen plaats voor discriminatie, in welke vorm dan ook. Tegen strafbare discriminatie wordt hard opgetreden.

• Het is aan het OM om al dan niet discriminatie te vervolgen en aan de rechter om hierover een oordeel uit te spreken.

• In de artikelen 137c tot en met 137g en 429quater Wetboek van Strafrecht zijn verschillende discriminatiedelicten omschreven, zoals groepsbelediging en het aanzetten tot haat, geweld en discriminatie.

• In de tweede plaats is in de OM-Aanwijzing discriminatie het vervolgingsbeleid neergelegd, dat is gericht op de aanpak van discriminatie.

• Het beleid ziet op gepleegde commune delicten met een discriminatie-aspect. Hierbij kan het bijvoorbeeld gaan om vernieling of mishandeling met een discriminatieaspect.

• Het gaat dan om delicten waarbij een discriminatieaspect als motief of aanleiding heeft gespeeld om het delict te plegen, of als het is gebruikt om het delict indringender te plegen.

• De aanpak van discriminatiedelicten is geprioriteerd.

• Dit betekent dat bij een aangifte, het OM bij een haalbare en bewijsbare zaak in beginsel over zal gaan tot vervolging.

• Bij deze delicten is het uitgangspunt dat een strafverzwaring van 100% wordt toegepast door het OM.

• Of in concrete casuïstiek sprake is van strafbare discriminatie is uiteindelijk aan de rechter.

• Het klopt dat dit veel capaciteit van de politie vergt. Inzet van politie die bij een demonstratie wordt ingezet, kan dan niet worden ingezet in de wijk.

• Door de veranderende dynamiek en vorm van demonstraties is meer inzet nodig en moeten zelfs verloven van agenten worden ingetrokken.

• Dat is frustrerend.

• Dat neemt niet weg dat het faciliteren van en handhaven bij demonstraties een kerntaak van de overheid is.

• Het is aan het lokale gezag om de afweging te maken ten aanzien van de inzet van schaarse capaciteit.

• Politie en OM zoeken om die reden naar mogelijkheden om recidivisten te vervolgen.

• De appreciatie bij amendementen spreekt MJenV separaat uit.

• Zie ook het antwoord op vraag 28:

• Elke vorm van antisemitisme is onacceptabel.

• De aanpak van antisemitisme in Nederland is uiteengezet in het werkplan van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) dat MJenV in oktober 2022 namens het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd.

• Het kabinet steunt de uitvoering van dit kabinetsbrede werkplan, waarvan de relevantie dezer dagen opnieuw pijnlijk duidelijk wordt.

• Voor uitvoering van bepaalde onderdelen van het plan, met name buiten het bereik van het ministerie van JenV, ontbreekt momenteel financiering.

• De benodigde financiering is afhankelijk van de concrete invulling van de voornemens uit het actieplan. 

• MJenV bekijkt het werkplan nader voor wat betreft de financiële haalbaarheid en gaat hierover op korte termijn met het kabinet in gesprek.

• MJenV voert op zeer regelmatige basis overleg met het OM over de strafbare feiten die tijdens demonstraties worden gepleegd. Op woensdag 7 februari jl. nog, naar aanleiding van de boerenacties.

• U kunt ervan verzekerd zijn dat hierbij alle mogelijkheden om strafrechtelijk op te treden aan de orde komen.  

• In de komende periode zal ook zoveel als mogelijk direct worden opgetreden tegenover actievoerders die de wet overtreden.

• De minister van BZK en MJenV zullen in een brief die in maart 2024 naar de Kamer wordt gezonden toelichten hoe wij naar het demonstratierecht kijken.

• Bescherming van kinderen tegen deze gevaren van internet en leeftijdscontrole – een belangrijk onderdeel van het genoemde Spaanse voorstel- is een onderwerp dat ook binnen het Nederlandse kabinet de aandacht heeft.

• Adequate leeftijdsverificatie is van belang om kinderen online effectiever te beschermen. De Staatssecretaris van BZK beziet momenteel hoe hiertoe kan worden gekomen. Zo is in opdracht van BZK een afwegingskader ontwikkeld dat ontwikkelaars van online producten en diensten voor kinderen helpt om te komen tot een adequate vorm van leeftijdsverificatie voor hun online product of dienst.

• Uw Kamer is geinformeerd over deze en andere maatregelen die worden genomen om kinderen online beter te beschermen middels de brief die eind december door de staatssecretaris van BZK naar uw Kamer is verzonden.

• Om tot adequatere leeftijdsverificatie te komen wordt ook naar andere landen, zoals Spanje en Frankrijk, gekeken.

• De Belastingdienst bepaalt of een organisatie in aanmerking komt voor een ANBI-status. Zie hiervoor de reeds beantwoorde Kamervragen (TK2023, Kenmerk Z16614)

• Op 7 februari jl. is gesproken met politie en OM. Daar is besloten dat wanneer actievoerders ernstige strafbare feiten plegen, en dit voorbij het gezag van de burgemeester gaat, er steviger en sneller wordt opgetreden. Ook worden de identiteitsgegevens vastgesteld en geregistreerd.

• In de komende periode zal er zoveel mogelijk direct worden opgetreden tegenover actievoerders die ernstige strafbare feiten plegen. Als dat niet kan worden zij achteraf strafrechtelijk beboet en vervolgd.

• Zoals de minister van JenV in haar brief van 22 december 2023 heeft toegelicht ligt de inzet van lokagenten (of lok- (buitengewoon) opsporingsambtenaren) niet in de rede.

• De inzet van lok-agenten is namelijk een ultimum remedium als alle andere vormen van inzet geen of te weinig resultaat hebben opgeleverd. De inzet van lokagenten is een zwaar middel dat zeer zorgvuldig moet worden afgewogen en afgezet tegen het resultaat van de andere vormen van inzet op de handhaving van seksuele intimidatie.

• Zoals MJenV tijdens de behandeling van het wetsvoorstel seksuele misdrijven door uw Kamer heeft toegelicht zitten ook grenzen aan wat de politie kan doen zonder dat er sprake is van uitlokking. Burgers mogen niet worden overgehaald om iets te doen wat ze anders niet gedaan zouden hebben.  

• De aanpak van seksuele intimidatie wordt, als de wet straks in werking is getreden (richtingsdatum is 1 juli 2024), eerst geëvalueerd
  en aan de hand daarvan wordt bezien hoe de handhaving verder kan worden ingericht. 

• Het strafrechtelijk onderzoek naar de casus-Weiteveen is in volle gang. Over lopende strafrechtelijke onderzoeken kan niets gezegd worden.

• Na dergelijke impactvolle zaken evalueert de politie ook altijd haar handelen. MJenV kan niet vooruitlopen op de uitkomst van deze evaluatie.

• Het is nog niet bekend wanneer de bevindingen van dit alles bekend gaan zijn. Het gaat hier immers om een complexe casus die vraagt om een zorgvuldige en volledige analyse.

• De uitkomsten van de onderzoeken naar het schietincident in Weiteveen zullen betrokken worden bij de modernisering van de Wet wapens en munitie. In dat kader wordt ook de huidige praktijk van vergunningverlening, toezicht en handhaving onderzocht.