Preview document (🔗 origineel)

---

Aanleiding

• Op 5 maart jl. heeft de Europese Commissie een Europese Defensie Industrie Strategie (EDIS) met een bijbehorend investeringsprogramma (EDIP) gepresenteerd.

• De vaste commissie voor Defensie heeft de strategie prioritair verklaard op basis van de aankondiging in het werkprogramma 2024 van de Europese Commissie. Daarbij zijn wij, de leden Dassen en Erkens, aangesteld als rapporteur.

Doel van het rapporteurschap

• Wij streven met het rapporteurschap de volgende doelen na:

  • Het versterken van de informatiepositie van de Kamer om beïnvloedingsmomenten optimaal te benutten.

  • Het bijdragen aan een optimale behandeling van de EU-voorstellen in de Kamer.

• De volgende vragen staan centraal:

  • Wat is het krachtenveld binnen en buiten Europa (EU-lidstaten, Europees Parlement, partnerlanden) ten aanzien van de voorstellen, bijvoorbeeld ten aanzien van (toekomstige) financiering en de mogelijkheden voor deelname van derde landen?

  • In hoeverre is de verwachting dat de strategie en het investeringsprogramma zullen bijdragen aan het gestelde doel, te weten het vergroten van de Europese slagkracht op het gebied van veiligheid en defensie door versterking van de Europese defensie-industrie?

    • Wat is de huidige staat van de Europese defensie-industrie en wat is de verwachte impact van de strategie en het investeringsprogramma hierop? In hoeverre draagt de strategie bij aan het tegengaan van versnippering van de Europese defensie-industrie?

  • Wat zijn de verwachte gevolgen van de strategie en het investeringsprogramma voor Nederland? Welke kansen zijn er voor de Nederlandse defensie-industrie, ook op het gebied van specialisatie?

  • Wat zijn de verwachtingen ten aanzien van de verdere ontwikkeling van het investeringsprogramma onder de nieuwe Europese Commissie / bij de vaststelling van een nieuwe EU-begroting?

Activiteiten

Gesprekken

Wij vragen de commissie mandaat voor het voeren van gesprekken ter beantwoording van bovenstaande vragen. Mogelijke gesprekspartners:

• (Het kabinet van) Eurocommissaris Breton en/of andere relevante gesprekspartners bij de Europese Commissie;

• Vertegenwoordigers van de EU diplomatie dienst EDEO;

• Vertegenwoordigers van het EU Defensie Agentschap (EDA);

• Relevante leden en (nog te benoemen) rapporteur(s) Europees Parlement;

• Nederlandse permanent vertegenwoordiger EU en/of vertegenwoordiger Politiek en Veiligheidscomité;

• Vertegenwoordigers van andere EU-lidstaten en partnerlanden;

• Vertegenwoordigers Nederlandse en Europese defensie-industrie;

• Experts van denktanks en/of universiteiten.

Overige activiteiten

Nadat het Europees Parlement een rapporteur/rapporteurs heeft benoemd kan de commissie de rapporteur(s) uitnodigen voor een gesprek. Hiertoe kunnen wij t.z.t. een voorstel doen via de procedurevergadering van de commissie.

Duur van het rapporteurschap

Wij stellen een gefaseerd rapporteurschap voor:

• Eerste fase: Behandeling kabinetsappreciatie

Het versterken van de informatiepositie van de Kamer ter voorbereiding op het commissiedebat van 15 mei 2024 over de Raad Buitenlandse Zaken Defensie.

• Tweede fase: Totstandkoming Raadsakkoord

Het versterken van de informatiepositie van de Kamer in aanloop naar een Raadsakkoord over het investeringsprogramma.

• Derde fase: Volgen triloog-onderhandelingen

Het versterken van de informatiepositie van de Kamer tijdens de onderhandelingen over het investeringsprogramma tot en met politiek akkoord tussen Europese Commissie, Raad en Europees Parlement.

Rapportage

• Wij stellen voor om op ten minste drie momenten verslag uit te brengen:

  • Tussenverslag voorafgaand aan het commissiedebat van 15 mei 2024 over de Raad Buitenlandse Zaken Defensie;

  • Tussenverslag in aanloop naar de totstandkoming van het Raadsakkoord;

  • Tussenverslag tijdens triloog-onderhandelingen;

  • Eindverslag aan het einde van het rapporteurschap.

• Wanneer ontwikkelingen daartoe aanleiding geven zullen wij extra tussentijds verslag uitbrengen.

• Tijdens het rapporteurschap kunt u bij ons terecht voor informatie.

Planning

Activiteit	Periode
Besluit over mandaat	28 maart 2024
Ontvangst kabinetsappreciatie (BNC-fiche)	Eind maart 2024
Feitelijke vragen BNC-fiche
Tussenverslag	Voor 9 mei 2024
Commissiedebat Raad Buitenlandse Zaken Defensie	15 mei 2024
Tussenverslag	Ruim voor totstandkoming Raadsakkoord
Indien de commissie hiertoe besluit: gesprek rapporteur(s) Europees Parlement	Tijdens positiebepaling Europees Parlement
Tussenverslag	Tijdens triloog-onderhandelingen
Eindverslag	Na totstandkoming politiek akkoord

Bijlage 1: toelichting Europese Defensie Industrie Strategie (EDIS) en Investeringsprogramma (EDIP)

Gezamenlijke mededeling over een nieuwe Europese Defensie Industrie Strategie (JOIN (2024)10)

Voorstel voor een verordening over de oprichting van het Europees Defensie Industrie Programma (COM(2024)150)

• De Europese Commissie heeft voor het eerst een strategie voor de Europese defensie-industrie gepresenteerd. De Commissie wil met de strategie en het investeringsprogramma bewerkstelligen dat EU-lidstaten meer gaan investeren in de Europese defensie-industrie en beter gaan samenwerken.

• De Europese Commissie formuleert als doel om in 2030 veertig procent van het militaire materieel gezamenlijk aan te schaffen (ten opzichte van achttien procent op dit moment) en vijftig procent van het materieel bij Europese bedrijven (ten opzichte van twintig procent nu). Voor 2035 wil de Europese Commissie dit laatste doel verder verhogen naar zestig procent.

Om deze doelstellingen te bereiken stelt de Commissie voor:

• Een nieuwe stuurgroep (Defence Industrial Readiness Board ) in te stellen bestaande uit de Europese Commissie, de Hoge Vertegenwoordiger en EU-lidstaten, om strategische richting te geven aan gezamenlijke planning en verwerving.

• Een Europees Defensie Investeringsprogramma (EDIP) ter waarde van 1,5 miljard euro op te richten om samenwerking bij de aanschaf van nieuw defensiematerieel te stimuleren. De Europese Commissie stelt dat het budget verder kan worden opgehoogd als hiervoor ook de winsten over het beheer van Russische bevroren tegoeden worden aangewend.

• Extra financiering beschikbaar te stellen als EU-lidstaten samenwerken bij de ontwikkeling, aanschaf, het gebruik én onderhoud van materieel. Bij gezamenlijk eigenaarschap (wanneer materieel in eigendom is van meerdere EU-lidstaten gezamenlijk, in plaats van individuele lidstaten) stelt de Commissie daarnaast een Btw-vrijstelling voor.

• Maatregelen te treffen om in oorlogstijd voorrang te kunnen geven aan de productie van defensiematerieel, bijvoorbeeld bij het gebruik van grondstoffen.

• Een Europees Militair Aankoopsysteem in te richten om Europese defensieproducten in kaart te brengen, de beschikbaarheid daarvan te vergroten en leveringstijden te verkorten

• De defensie-industriële samenwerking met Oekraïne te versterken door financiering open te stellen voor Oekraïne en gezamenlijke aanschaf voor en met Oekraïne te stimuleren.

Volgende stappen

• De Europese Commissie heeft een voorstel voor een EU-verordening voor het defensie-investeringsprogramma gedaan. De Raad en het Europees Parlement zullen hierover een positie innemen, waarna de onderhandelingen (trilogen) zullen starten. Vanwege de Europese verkiezingen zal het even duren voordat het nieuwe Europees Parlement een positie heeft ingenomen.