Preview document (🔗 origineel)

---

Staten-Generaal										1 / 2

Vergaderjaar  2024-2025

20 043					Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa

Nr. 			     		Verslag van de zitting 2024 (vierde deel) 

Vastgesteld ……november 2024

Inleiding

Van 30 september tot en met 4 oktober 2024 namen de Eerste Kamerleden
Bovens (CDA), Panman (BBB), Veldhoen en Kluit (beiden GroenLinks-PvdA),
Vogels (delegatieleider, VVD) en Moonen (D66) deel aan de vierde
deelsessie van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa in
Straatsburg. Een van de hoogtepunten van deze zitting was de uitreiking
van de twaalfde Václav Havel Mensenrechtenprijs 2024, waarmee
uitmuntende mensenrechtenverdedigers wereldwijd worden geëerd.
Voormalig PACE-president Tiny Kox woonde de plechtigheid bij. Andere
onderwerpen waren de behandeling van Julian Assange, de 90e verjaardag
van de Holodomor in Oekraïne, de gezamenlijke Europese aanpak van
migrantensmokkel en de situatie in Iran en de bescherming van Iraanse
mensenrechtenverdedigers in lidstaten van de Raad van Europa. Twee
actualiteitendebatten vonden plaats over de verslechterende situatie van
de mensenrechten, de rechtsstaat en de democratie in Azerbeidzjan en
over de situatie in het Midden-Oosten, in het bijzonder de situatie in
Gaza. Voor het eerst besloot de Assemblee om de immuniteit van één van
haar leden, Marcin Romanowski uit Polen, op te heffen naar aanleiding
van een verzoek van de Poolse minister van Justitie. Vrij uniek was het
terugsturen door de Assemblee van het rapport over bescherming van de
mensenrechten van sekswerkers naar de commissie gelijkheid en
non-discriminatie. 

Plenaire debatten

De opening van de plenaire vergadering op maandag 30 september ging van
start met de uitreiking van de Václav Havel Mensenrechtenprijs. Uit
drie kandidaten op de shortlist werd als winnaar de
mensenrechtenverdedigster en voormalig lid van de Nationale Assemblee
van Venezuela, María Corina Machado, bekend gemaakt. De onlangs uit
Russische gevangenschap vrijgelaten Vladimir Kara-Murza, tevens winnaar
van deze prijs in 2022, nam deel aan deze ceremonie. PACE president
Theodoros Rousopoulos verwelkomde de heer Kara-Murza en sprak zijn
opluchting uit hem in vrijheid te zien. Rousopoulos refereerde aan de
vele rapporten en resoluties van de assemblee die opriepen tot de
vrijlating van niet alleen Vladimir Kara-Murza, maar van alle politieke
gevangenen in illegale detentie. “Ik geloof dat we hebben bijgedragen
aan de internationale zichtbaarheid en druk, die ertoe hebben geleid dat
Vladimir veilig is vrijgelaten,” sprak hij. Kara-Murza maakte van de
gelegenheid gebruik om de assemblee te bedanken voor het toekennen van
de prijs in 2022. “Ik voelde me diep vereerd door deze prijs, maar ik
zie het in de eerste plaats als uw erkenning voor al mijn mede-Russen
die de moed hadden om zich te verzetten tegen het regime van Poetin en
zijn moorddadige oorlog in Oekraïne aan de kaak te stellen in het volle
besef wat de prijs van die houding zou zijn.”  Hij sprak zijn diepe
respect uit voor de finalisten van dit jaar en bracht hulde aan de
eerdere winnaars die nog steeds in gevangenschap worden gehouden met als
enige ‘misdaad’ het uiten van meningen die afwijken van de mening
van hun regeringen. “We moeten blijven vechten voor hun vrijlating en
voor de vrijlating van iedereen die ten onrechte gevangen zit over de
hele wereld,” zei hij. Voorts zei hij: “Ik ben hier vandaag alleen
vanwege jullie, vanwege de aanhoudende inspanningen van goede mensen in
democratische landen, waaronder zoveel mensen in deze Assemblee, die
sterker bleken te zijn dan welke dictatuur ooit kan hopen te zijn.” De
beste belofte voor veiligheid, stabiliteit en democratie op lange
termijn op ons continent, de beste belofte voor een Europa dat eindelijk
heel, vrij en in vrede zal zijn, ligt in een democratisch Rusland aldus
Kara-Murza. “Laten we samenwerken om deze belofte waar te maken,”
sloot hij af. 

Op dinsdag 1 oktober gaf de net aangetreden secretaris-generaal van de
Raad van Europa, Alain Berset, een toelichting op zijn werkzaamheden.
Hij benadrukte de cruciale rol van de Raad van Europa, die zijn 75e
verjaardag viert, bij het waarborgen van een toekomst van vrede,
stabiliteit, welvaart, veiligheid en waardigheid voor de Europese
burgers. Hij verwees naar de top in Reykjavik in 2023 en de Reykjavik
verklaring die daar werd aangenomen. “Het is onze gezamenlijke taak om
de mensenrechten, de democratie en de rechtsstaat te beschermen en te
bevorderen,” zei hij. Hij gaf aan zich te focussen op drie
prioriteiten tijdens zijn mandaat: Oekraïne steunen, de democratie
nieuw leven inblazen en de eenheid van de Europese familie in al haar
diversiteit bevorderen. “Onze diversiteit moet een verrijking zijn,
een toegevoegde waarde, een zielsaanvulling, en geen factor van oordeel
of verdeeldheid,” aldus Berset. Theo Bovens uitte richting de
secretaris-generaal zijn zorgen over de toenemende sfeer in Europa van
“nation first”, het bouwen van sterkere binnengrenzen. Hij vroeg de
heer Berset, afkomstig uit een land waar vier culturele groepen met
verschillende talen samenwerken en samenleven, een moderne pater
familias te zijn voor de familie van 46 Europese naties. “Door meer
interne barrières op het continent af te breken, denk ik dat de
democratie kan groeien, net zoals de grensoverschrijdende dialoog de
rechtsstaat kan versterken,” aldus Bovens.

Hierna sprak de assemblee over een gezamenlijke Europese aanpak van
migrantensmokkel en over vermiste migranten, vluchtelingen en
asielzoekers en het ophelderen van hun lot. De resolutie "A common
European approach to combating the smuggling of migrants" ( HYPERLINK
"https://pace.coe.int/en/files/33713" doc. nr. 16037 ) werd met ruime
meerderheid aangenomen. In het actualiteitendebat over de
verslechterende situatie van de mensenrechten, de rechtsstaat en de
democratie in Azerbeidzjan verwees de rapporteur naar de uitspraken van
ODIHR (Office for Democratic Institutions and Human Rights) over het
verloop van de verkiezingen die plaatsvonden in een restrictief politiek
en juridisch klimaat, van voortdurende onderdrukking van afwijkende
meningen, toenemende beperkingen van de vrijheid van meningsuiting,
vergadering en vereniging en met voortdurend hardhandig optreden tegen
politieke activisten, critici, vertegenwoordigers van maatschappelijke
organisaties en de media. De rapporteur riep alle instellingen van de
Raad van Europa op in het belang van de bevolking van Azerbeidzjan in te
zetten op een hernieuwde en betere dialoog gebaseerd op de principes van
de Raad van Europa. Saskia Kluit opende op 1 oktober het
actualiteitendebat over de ‘Situatie in het Midden Oosten: escalatie
van geweld en toenemende humanitaire crisis, met name in Gaza’ met de
oproep aan Hamas tot de onmiddellijke terugkeer van alle gijzelaars en
de onmiddellijke verlening van toegang aan het Rode Kruis. Haar bijdrage
focuste op de humanitaire ramp die in Gaza gaande is en waarbij het
humanitair recht niet nageleefd wordt. “We moeten Israël en alle
partijen in het Midden-Oosten dringend oproepen om de internationale
grenzen, het humanitair recht en de regels die zijn opgesteld voor
precies de situatie waar we het nu over hebben, volledig te respecteren.
Humanitair personeel moet in alle situaties kunnen rekenen op veilige
werkomstandigheden, en toegangspunten tot conflict- en
de-escalatiezones, vooral in Gaza, moeten te allen tijde open zijn voor
humanitaire en medische goederen,” zei Kluit. Carla Moonen
onderstreepte namens de Alliantie van Liberalen en Democraten voor
Europa (ALDE) dat de Europese liberalen geloven in een
tweestatenoplossing. “We moeten een kader steunen waarin Israël en
een toekomstige Palestijnse staat vreedzaam naast elkaar bestaan, met
erkende grenzen en wederzijds respect. De noodzaak van een
tweestatenoplossing is nog nooit zo duidelijk geweest. De Parlementaire
Assemblee dient zijn verantwoordelijkheid te nemen, door met resoluties
te pleiten voor een vreedzame oplossing van het conflict,” stelde
Moonen. 

Op 2 oktober sprak de voorzitter van het Comité van Ministers en
minister van Buitenlandse Zaken van Litouwen Gabrielius Landsbergis in
de plenaire vergadering. Hij sprak onder andere over de vooruitgang die
is geboekt in het werk van het Register van Schade voor Oekraïne, waar
de 10.000e claim was ingediend, en riep alle in aanmerking komende
staten op zich bij het register aan te sluiten. Verder noemde hij als
belangrijkste resultaat onder het Litouwse voorzitterschap de Verklaring
van Vilnius, waarin wordt opgeroepen tot de voortdurende ontwikkeling
van sociale rechten en waarin verdere ratificaties of aanvullende
toezeggingen in het kader van het Europees Sociaal Handvest worden
aangemoedigd, de openstelling voor ondertekening van het Kaderverdrag
inzake kunstmatige intelligentie, mensenrechten, democratie en de
rechtsstaat en de bevordering van mediavrijheid.

Op dezelfde dag werd de resolutie ( HYPERLINK
"https://pace.coe.int/en/files/33826" doc. nr. 16040 ) over de
gevangenschap en veroordeling van Julian Assange en de negatieve
effecten ervan op de mensenrechten tijdens de plenaire zitting
aangenomen. De dag daarvoor nam Julian Assange deel aan een hoorzitting
over zijn detentie en veroordeling in de commissie juridische zaken en
mensenrechten samen met Wikileaks-hoofdredacteur Kristinn Hrafnsson. Dit
was het eerste publieke optreden van Assange sinds zijn vrijlating uit
de Belmarsh-gevangenis in het Verenigd Koninkrijk vier maanden geleden.
Naast het uitspreken van grote bezorgdheid over de harde behandeling van
de heer Assange, gaat de resolutie in op het ‘afschrikwekkende
effect’ ervan en riep de Verenigde Staten, een waarnemend land van de
Raad van Europa, op om de vermeende oorlogsmisdaden en
mensenrechtenschendingen die door hem en Wikileaks aan het licht zijn
gebracht, te onderzoeken. Verder nam de assemblee de resolutie (
HYPERLINK "https://pace.coe.int/en/files/33890" doc. nr. 16050 ) aan
over vermiste personen, krijgsgevangenen en burgers in gevangenschap als
gevolg van de aanvalsoorlog van de Russische Federatie tegen Oekraïne
waarin onder meer onmiddellijke en ongehinderde toegang voor het
Internationaal Comité van het Rode Kruis (ICRC) tot alle plaatsen van
detentie werd geëist en steun werd uitgesproken voor de mogelijkheid
van gevangenenuitwisselingen. 

Op 3 oktober stond de Assemblee stil bij de herdenking van de 90e
verjaardag van de Holodomor in Oekraïne. Volgens Rian Vogels, die
namens de ALDE-fractie het woord voerde, geeft het rapport ( HYPERLINK
"https://pace.coe.int/en/files/33896" doc. nr. 15728 ) een belangrijk
politiek signaal om de wreedheid van wat er in 1932 en 1933 gebeurde te
erkennen en te herdenken: een door de mens veroorzaakte hongersnood door
het regime van Stalin leidde tot de dood van miljoenen Oekraïners. Op
dit moment erkennen ongeveer dertig landen de Holodomor als genocide.
Vogels verwees naar de aangenomen motie door de Tweede Kamer die, na
inwinning van advies van de commissie inzake volkenrechtelijke
vraagstukken (CAVV), ook concludeerde dat de hongersnood in Oekraïne in
1932 en 1933 - opzettelijk veroorzaakt door het Sovjetregime - naar
hedendaagse maatstaven wordt erkend en veroordeeld als genocide. De
resolutie hierover werd unaniem aangenomen. 

In het debat over het recht op voedsel voerde Saskia Kluit het woord
namens de Socialists, Democrats and Greens Group (SOC). Zij 
onderstreepte het belang van het recht op gezond voedsel. “Omdat ik
nog maar één nier heb, kan ik niet gezond eten als ik mijn eten in een
gewone supermarkt koop. En dat geldt voor veel mensen, want we hebben
gemiddeld geen gezond voedsel meer in onze supermarkten. Veel mensen die
weinig geld hebben, weten wel wat ze eten, maar dat wat ze kunnen
betalen is niet voedzaam en hebben ze hierdoor een gebrek aan vitamines
en mineralen.” Ze sloot af met de oproep dat we toe moeten van een
charitatieve aanpak naar een op rechten gebaseerde aanpak van
voedselvoorziening aan mensen in armoede waarbij normaal, gezond en
veilig voedsel de norm wordt. De Assemblee nam unaniem het rapport (
HYPERLINK "https://pace.coe.int/en/files/33903" doc. nr. 16041 ) aan
over het recht op voedsel waarin wordt aangedrongen op toegankelijk,
duurzaam en adequaat voedsel voor iedereen, inclusief het vastleggen op
een ‘recht op voedsel’ in nationale grondwetten. 

Op 4 oktober werd tijdens de bespreking van de resolutie over risico's
en kansen van de metaverse ( HYPERLINK
"https://pace.coe.int/en/files/33907" doc. nr. 16031 ), waarin de
noodzaak onderstreept om de rechten en plichten aan te pakken van
particuliere bedrijven die metaverse diensten aanbieden. Namens de
SOC-fractie wees Saskia Kluit op de risico’s en kansen in het
meta-universum, de niet altijd betrouwbare informatie en de gevaren van
desinformatie in de onlinewereld. “We hebben keer op keer gezien hoe
online informatie, online desinformatie en online agressieve campagnes
tegen de democratie onze systemen kunnen ondermijnen waar we in deze
kamer zo hard voor vechten,” sprak zij. De vrijheid van meningsuiting
moet dus verenigbaar zijn met een ethisch en verantwoordelijk gebruik
van de metaverse aldus Kluit en sprak haar steun uit voor het vinden
regelgeving die de mensenrechten en de democratie beschermt. 

Overige 

De delegatie bezocht op 2 oktober Jolien Schukking, Nederlandse rechter
bij het Europese Hof van de Rechten van de Mens. Monaco vierde op 2
oktober zijn twintigste verjaardag als lid van de Raad van Europa in
aanwezigheid van Z.D.H. Prins Albert II. Rian Vogels woonde de ceremonie
bij. Tekke Panman nam deel aan de Joint Committee Meeting met de
ambassadeurs bij de Raad van Europa, waarbij gesproken werd over de
gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Gala Veldhoen werd benoemd tot
algemeen rapporteur namens de Assemblee inzake de afschaffing van de
doodstraf. Tot slot sprak de delegatie en marge van de vergadering met
Tanja Gonggrijp, de permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de
Raad van Europa, en met Lucia Luijten, secretaris-generaal van de
Centrale Commissie van de Rijnvaart (CCR), de oudste internationale
organisatie ter wereld en  opgericht door het Congres van Wenen in 1815.

De voorzitter van de delegatie,

Vogels

De griffier van de delegatie,

Bakker-de Jong

 PAGE    

 PAGE   3