31 071
Voorstel van wet van het lid Van Gent tot
wijziging van de Wet arbeid en zorg
(Vaderverlof)
Nr. 3
MEMORIE VAN TOELICHTING
1. Inleiding
Bijna alle Nederlandse werknemers krijgen als ze gaan trouwen minimaal
drie dagen verlof. Maar word je vader, dan moet je het met minder doen.
Vaders hebben in Nederland een wettelijk recht op twee schamele dagen
kraamverlof. Twee dagen om er aan te wennen dat er een nieuw klein
mensje bij is gekomen en dan kunnen vaders snel weer aan het werk.
Voor kleine baby’s zorgen is immers vrouwenwerk.
GroenLinks is het daar niet mee eens. Ook voor vaders én hun kind is het
van belang in de prille babytijd uitgebreid kennis te kunnen maken met
elkaar. Bovendien kunnen vaders er zijn voor hun partner die zo kort na de
bevalling nog herstellende is van die zware klus. Het is niet meer van deze
tijd om te verwachten dat oma, de buurvrouw of een vriendin wel even
kan bijspringen.
Daarom regelt onderhavig wetsvoorstel een vaderverlof van twee weken.
1
Het wetsvoorstel regelt dat tijdens het vaderverlof het loon wordt doorbe-
taald. Net zoals moeders tijdens het zwangerschaps- en bevallingsverlof.
Doorbetalen van het loon is belangrijk. Uit onderzoek blijkt immers dat
maar weinig vaders verlof opnemen als het niet wordt betaald. Verder
gaat van vaderverlof een stimulerende werking uit: vaders zullen ook later
meer zorgtaken op zich nemen.
Sinds 2000 heeft de overheid expliciet tot doel het zorgaandeel van
mannen te vergroten.
2 Dit bevordert de arbeidsparticipatie, en daarmee
economische zelfstandigheid, van vrouwen én betrekt vaders meer bij de
zorg voor hun kinderen. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgele-
genheid heeft verschillende campagnes geïnitieerd, zoals «Wie doet wat?»
en «Wie is toch die man die op zondag het vlees snijdt?». De effectiviteit
van dergelijke campagnes is gering. Om het zorgaandeel van mannen te
vergroten zijn concrete maatregelen nodig. We denken dan aan betaald
ouderschapsverlof, meer lonend maken van deeltijd werk én aan een
vaderverlof. Dat laatste regelt onderhavig wetsvoorstel.
Overigens, spreken wij hier steeds over vaders en mannen, maar vanzelf-
sprekend geldt het recht op verlof ook voor de vrouwelijke partner van
een vrouw die een kind krijgt.
Tweede Kamer der Staten-Generaal
2
Vergaderjaar 2006–2007
KST107965
0607tkkst31071-3
ISSN 0921 - 7371
Sdu Uitgevers
’s-Gravenhage 2007
1 Het wetsvoorstel regelt ook vaderverlof voor
de vrouwelijke partner van een moeder en
voor vaders die niet op hetzelfde adres wonen
als de moeder.
2 In 2000 namen zij rond de 35% van de
zorgtijd voor hun rekening. In 2005 is dat
slechts met 0.7% gestegen tot 35,7%. Het
kabinet streeft naar 40% in 2010. Bron:
Emancipatiemonitor 2006, SCP/CBS, 2006.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2006–2007, 31 071, nr. 3
1
2. Werkende vaders, zorgende moeders
Nederland behoort tot de Europese achterhoede als het gaat om de eman-
cipatie van vrouwen. Dat heeft veel te maken met de sociale normen die
in Nederland heersen. Zo’n 30% van de bevolking vindt het bezwaarlijk
dat een moeder met jonge kinderen buitenshuis werkt. Van de overige
70% vindt het overgrote deel dat moeders wel mogen werken, maar
vooral niet te lang. Slechts 7% van de bevolking vindt meer dan drie
dagen werk per week ideaal voor moeders. De ideale werkweek van
mannen is aanzienlijk langer: 72% vindt een werkweek van vier of vijf drie
dagen ideaal voor mannen.
1 Het is dan ook niet verwonderlijk dat we het
hebben over zorgende vaders en werkende moeders. Want dat vaders
werken en moeders zorgen, spreekt voor zich. Het zijn die stereotiepe
denkbeelden die wat ons betreft op de schop moeten. Onderhavig wets-
voorstel wil daar een kleine, maar cruciale stap aan bijdragen.
Nederland in Europese achterhoede
Neder-
land
Europa
Positie
Nederland
Aantal uren dat vrouwen minder werken dan mannen
per week
12,2
6
28 vd 28
Aantal uren huishouden en zorg door werkende mannen
11,6
13,0
12 vd 16
Aandeel voltijders onder werkende vrouwen
39%
74%
21 vd 21
Percentage dat vrouwen per uur minder verdienen dan
mannen
19%
15%
19 vd 25
Bronnen: Emancipatiemonitor 2006 en Verslag van de Europese Commissie over de gelijkheid
van vrouwen en mannen 2006.
3. Vaderverlof op dit moment
Bijna alle partners (namelijk 95%) hebben behoefte aan verlof nadat hun
vrouw is bevallen. De meesten nemen dan ook naast het kraamverlof ook
vakantie op, gemiddeld 10 dagen. Dit wijst erop dat het kraamverlof als
zodanig door veel mannen als tekort wordt ervaren om hun behoefte aan
vrije tijd na de geboorte te realiseren.
2
4. Vaderverlof in andere landen
Veel andere Europese landen kennen een ruimer vaderverlof dan de twee
dagen waar Nederlandse mannen recht op hebben. De verschillen zijn
groot.
Land
Duur
Betaald?
Portugal
Twintig dagen
Ja
Finland
Achttien dagen
Ja
België
Tien dagen
Ja
Groot Brittannië
Twee weken
Beperkt
Denemarken
Twee weken
Ja
Noorwegen
Twee weken
Meestal wel
Zweden
Tien dagen
Ja
Hongarije
Vijf dagen
Ja
Bron: Emancipatiemonitor 2006.
Bovenstaande tabel maakt duidelijk dat Nederland ook op dit punt ergens
onderaan bungelt in Europa.
1 Emancipatiemonitor 2006, SCP/CBS, 2006.
2 Heleen van Luijn en Saskia Keuzenkamp:
Werkt verlof? Het gebruik van regelingen voor
verlof en aanpassing van de arbeidsduur,
SCP, 2004.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2006–2007, 31 071, nr. 3
2
5. Vaders zijn belangrijk!
Uit onderzoeken blijkt dat de aanwezigheid van een betrokken vader, al
vanaf kort na de geboorte, tot betere prestaties van het opgroeiende kind
leidt. Kinderen van zes maanden met een betrokken vader zijn motorisch
verder ontwikkeld. De kinderen doen het later beter op school, zijn sociaal
competenter en kunnen beter met stress omgaan.
1
Het ontbreekt vaders echter aan tijd. Juist als de kinderen klein zijn
besteden vaders de meeste tijd aan betaalde arbeid: 41,5 uur per week.
2
Dat levert stress op. Uit diverse studies blijkt dat het conflict tussen werk-
en privé-taken bij werkende vaders evenzeer leeft als bij werkende
moeders. Vaders uit alle klassen melden dat de kinderen, tot hun onge-
noegen, sluitpost van de tijdsbegroting zijn.
3
6. Ondersteuning moeder
Bevallen is een zware klus en daarvan herstellen kost tijd. Wij zijn trots op
het kraamzorgsysteem dat we in Nederland kennen. De kraamverzorgsters
verzorgt de moeder, de baby en leert beide ouders hoe ze het beste voor
hun kind kunnen zorgen. Om dat te kunnen leren moet de vader er natuur-
lijk wel zijn. Daarmee voorkom je ook dat moeders vanaf het allereerste
begin in hun eentje de regie hebben over de zorg voor het kind.
Na 8 dagen gaat de kraamverzorgster meestal weg. Maar na 8 dagen zijn
vrouwen nog niet hersteld van de bevalling. Zeker de eerste weken zijn
veel vrouwen nog maar weinig mobiel, kunnen ze niet lang staan en
hebben ze rust nodig. Een partner die er is om taken in het huishouden en
in de zorg voor het kind over te nemen, draagt bij aan een voorspoedig
herstel van de moeder.
Uit onderzoek blijkt verder dat het ook voor de relatie van de ouders
belangrijk is dat vaders de kans krijgen zich te ontwikkelen in het omgaan
met de baby. Moeders zijn namelijk meer tevreden over hun relatie als de
vader zich competent voelt in het omgaan met hun baby.
4
7. Naar een ouderschapscultuur
Lans Bovenberg bepleit de overgang van een kostwinnerscultuur naar een
ouderschapscultuur.
5 GroenLinks is het daar van harte mee eens. Vader-
verlof is één van de concrete instrumenten om die ouderschapscultuur
gestalte te geven. De overheid laat daarmee zien dat het een goede zaak is
als vaders meer gaan zorgen voor hun kind. Immers vaders stellen vaak
dat de organisatiecultuur hen er vooral van weerhoudt om meer betrok-
ken te zijn bij hun kinderen.
6
Onder andere door de moedercultuur krijgen vrouwen in Nederland op
steeds latere leeftijd kinderen. Op latere leeftijd zijn vrouwen en mannen
echter minder vruchtbaar. Met ontgroening van de samenleving tot
gevolg. Volgens het Noors Bureau voor de Statistiek is er een verband
tussen vaderverlof en het aantal kinderen. Gezinnen waar vaders verlof
hebben gehad krijgen vaak nog een tweede of derde kind.
7 Ook uit Deens
en Zweeds onderzoek blijkt dat de beslissing om een tweede kind te
krijgen eerder wordt genomen als de man meer bemoeienis heeft met de
verzorging van het eerste kind.
8
8. Financiën
Het wetsvoorstel heeft voor de Rijksbegroting geen gevolgen aangezien
werkgevers verantwoordelijk zijn voor de twee weken loondoorbetaling.
Zij dragen de kosten van het onderhavige wetsvoorstel.
1 Henk Hanssen: babymanagement voor
mannen, 2004.
2 Emancipatiemonitor 2006, SCP/CBS,
2006.
3 Henk Hanssen: babymanagement voor
mannen, 2004.
4 Anne Marie Meijer en Godfried L.H. van den
Wittenboer: Contribution of Infants’ Sleep and
Crying to Marital Relationships of First-Time
Parent Couples in the 1st Year After Childbirth,
Journal of Family Psychology (Vol. 21, No. 1).
5 Lans Bovenberg: Ondersteun ouders in
spitsuur van het leven, Trouw, 16 november
2006.
6 Lans Bovenberg: Balancing work and family
life during the life course, De economist, 2005.
7 Noorwegen is het babyparadijs van Europa,
Apeldoornse Courant, 23 augustus 2006.
8 Raad voor Volksgezondheid en Zorg: Uitstel
van ouderschap: medisch of maatschappelijk
probleem?, 2007.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2006–2007, 31 071, nr. 3
3
9. Artikelsgewijze toelichting
Het voorgestelde artikel 4:2 «Vaderverlof» vervangt het huidige artikel 4:2
«Kraamverlof» van de Wet arbeid en zorg. Het huidige artikel geeft de
partner van de moeder reeds recht op twee dagen betaald verlof na de
bevalling (of: terugkeer thuis) van de moeder en de baby. De indiener van
dit wetsvoorstel breidt dit recht uit naar twee weken.
In het nieuwe artikel 4:2 is opgenomen dat deze twee weken verlof gelden
voor de dagen dat de partner arbeid pleegt te verrichten. Dat wil zeggen
dat partners met een voltijdsbaan tien werkdagen vaderverlof kunnen
opnemen, en degenen met een deeltijdbaan een evenredig kleiner aantal.
De vrije dagen kunnen binnen een periode van vier weken worden opge-
nomen.
Overigens kent de Wet arbeid en zorg reeds het recht op adoptieverlof
voor beide ouders (artikel 3:9). Dit verlof duurt vier weken, waarvan er
minimaal twee nadat de zorg is overgedragen aan de ouders mogen
worden opgenomen. Gedurende dit adoptieverlof heeft de werknemer
recht op een uitkering.
Van Gent
Tweede Kamer, vergaderjaar 2006–2007, 31 071, nr. 3
4