Externe veiligheid

De voorzitter:

Een hele goede middag. Wij beginnen iets later aan dit debat over externe veiligheid in verband met wat plenaire verplichtingen. Daar is op dit moment een afscheid gaande. De verwachting is dat we zo rond 16.45 uur gaan starten. Ik zie u allen zo meteen terug.

De voorzitter:

Een hele goede middag gewenst. Welkom bij dit commissiedebat Externe veiligheid. Ik open hiermee de vergadering. Allereerst van harte welkom aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, die de vragen van de commissie zal beantwoorden. Ook van harte welkom aan alle leden, de mensen op de tribune en de mensen die thuis meekijken. We gaan zo meteen beginnen met de eerste termijn van de zijde van de Kamer. Ik wil met jullie afspreken dat ik in de eerste termijn van de Kamer drie interrupties toesta. In de termijn van de kant van het kabinet wil ik vijf interrupties toestaan. Zo kunnen we er volgens mij een mooi debat van maken met elkaar.

Ik wil beginnen met de eerste spreker van de zijde van de Kamer. Dat is meneer Boutkan van de fractie van de Partij voor de Vrijheid. Gaat uw gang.

De heer Boutkan (PVV):

Dank u wel, voorzitter. Ik lees in de brief van de staatssecretaris met de titel "Handhaving milieuwetgeving" van 21 januari 2025 het volgende. "Het ministerie van IenW werkt, in samenwerking met het ministerie van Klimaat en Groene Groei, aan een wetsvoorstel voor een circulairplasticnorm. Het oogmerk van het wetsvoorstel is vanaf 2027 verwerkers van polymeren te verplichten om een minimumpercentage fossiele polymeren te vervangen door gerecycleerde of biogebaseerde polymeren." Complimenten aan de staatssecretaris, want het Engels is eruit gesloopt, lees ik. Keurig! Mijn vraag is: hoe moet de PVV dit, wat ik zojuist heb voorgelezen, nu lezen ten opzichte van het verbod per 1 januari '26 met betrekking tot kartonnen bekers voorzien van een biogebaseerde polymeer?

Voorzitter. Ik lees in dezelfde brief: "De circulairplasticnorm biedt recyclers en producenten van circulair plastic perspectief door een afzetmarkt te creëren voor circulair plastic." Mijn vraag aan de staatssecretaris is hoe deze zin rijmt met de praktijk van alledag, waarin wij regelmatig lezen dat juist bedrijven in deze sector failliet gaan. Op eerdere vragen van de PVV over deze materie antwoordde de staatssecretaris nog dat dit tijdelijk zou zijn. Mijn vraag is of de staatssecretaris nog steeds van mening is dat het een tijdelijke situatie betreft.

Dan mijn volgende onderwerp. De staatssecretaris schrijft in de beantwoording op het tweede advies van de Expertgroep Gezondheid IJmond onder andere het volgende. "In de regelgeving zorgen we voor aanscherpingen, waardoor het bevoegd gezag beter in staat is om verbeteringen voor omwonenden die niet nu met de maatwerkafspraak worden gerealiseerd, via vergunningverlening, toezicht en handhaving af te dwingen." Voor alle duidelijkheid: de PVV is géén tegenstander van verbeteringen voor omwonenden met betrekking tot de gezondheid. Mijn vraag aan de staatssecretaris is middels welke regelgeving hij de aanscherpingen wil realiseren en binnen welk tijdvak hij dat wil doen. Daarop aansluitend vraag ik hoe dit zich verhoudt tot de zorgelijke ontwikkeling van onze industrie ten opzichte van het buitenland.

Voorzitter. In dezelfde brief spreekt de staatssecretaris over de door de PVV aangehaalde koppen, en wordt er een technische toelichting gegeven hoe het nu precies zit. Maar hoe zit het nou eigenlijk precies? Zijn deze koppen, zoals wij die genoemd hebben, nou koppen van het vorige kabinet bovenop Europees beleid? Worden die nu dus uitgevoerd? Hoe verhoudt zich dat nu tot de gemaakte afspraken?

Tot zover in eerste termijn, voorzitter.

De heer Gabriëls (GroenLinks-PvdA):

Dank u wel, voorzitter. Dit keer wil ik beginnen met een compliment ten aanzien van de brief over chemische stoffen. Die brief was duidelijk en laat ook zien dat er vorderingen zijn op het gebied van kennisontwikkeling, waardoor omgevingsdiensten beter kunnen handhaven ten gunste van ons leefmilieu. Er staat ook in dat het juridisch onderzoek naar het beter verankeren van het voorzorgsprincipe in de wet is afgerond. Die toezegging hebben we al heel vaak gevraagd. Mijn vraag is dan ook wanneer het voorstel ter versterking van het voorzorgsprincipe in de wet, zoals in oktober 2023 via de motie gevraagd is, naar de Kamer komt.

Vorig jaar bleek dat er ondanks de minimalisatieplicht bij uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen toch meer zeer zorgwekkende stoffen werden uitgestoten bij 125 bedrijven. De Kamer nam daarop een motie aan om in gesprek te gaan met de provincies over het handhaven op deze bedrijven. Wat is de stand van zaken ten aanzien van de uitvoering van die motie? In het verlengde daarvan: ook vorig jaar kwam het goede nieuws dat alle pfas op de lijst met zeer zorgwekkende stoffen worden gezet en dat daar dus per direct een minimalisatieplicht voor gaat gelden. Hoe gaat het met de implementatie en de handhaving van die verplichting? Kan de staatssecretaris ook iets vertellen over de Rijkscoördinator PFAS die is aangesteld voor de werkzaamheden en hoe dat gaat?

Dan Tata Steel. Bijna een jaar geleden is er een motie aangenomen om per direct te starten met het opstellen van een GER, een gezondheidseffectrapportage, en een tweede motie om die GER ook randvoorwaardelijk te verankeren in de afspraken die met Tata gemaakt worden. Het lijkt erop dat er nog geen openbare, volwaardige MER ligt, laat staan een GER. Hoe kan het kabinet dan nog volhouden dat het thema gezondheid concreet meegenomen wordt in de onderhandelingen? Wij zijn daar niet van overtuigd, maar de Kamer heeft er wel om gevraagd en de expertgroep staat er klaar voor. Kan de staatssecretaris toezeggen dat er zo snel mogelijk een GER komt op basis van de concept-MER en de methodiek van het RIVM, en dat die GER als harde voorwaarde verankerd wordt in de maatwerkafspraken zoals gevraagd in die moties?

De extra gezondheidsafspraken die zullen volgen uit de gezondheidseffectrapportage moeten natuurlijk ook juridisch geborgd zijn. Onder de huidige wet- en regelgeving kunnen de omgevingsdiensten toezicht houden en handhaven, maar er volgen straks ook bovenwettelijke extra gezondheidseisen via de maatwerkafspraken. Hoe worden die extra gezondheidseisen dan juridisch geborgd? Kan de staatssecretaris toezeggen dat hij per brief inzicht geeft in hoe hij die gezondheidseisen juridisch gaat borgen?

Dan nog een blik naar de toekomst. Wat zijn de consequenties als een bedrijf na het afronden van de maatwerkafspraken toch afspraken overtreedt of als blijkt dat de gezondheid in de praktijk niet geborgd wordt? Kan de staatssecretaris toezeggen met een brief te komen waarin al die consequenties staan? Je wilt voorkomen dat, als alles straks op papier heel goed geregeld is, er in de praktijk niet veel verandert en dat de omgevingsdiensten met de rug tegen de muur staan, omdat niet duidelijk is hoe zij kunnen handhaven of wat zij dan in de praktijk nog kunnen. Is het na de maatwerkdeal straks mogelijk om vergunningen in te trekken of aan te scherpen? En hoe beïnvloedt dat de maatwerkafspraken?

We hebben het nogal schokkend gevonden dat de staatssecretaris in zijn brief schreef dat hij niet alle adviezen van de expertgroep wil overnemen. Hij schrijft dat het kabinet geen verwachtingen wil wekken die niet waar te maken zijn. Dat is niet wat de Kamer heeft gevraagd en het komt over alsof er bij voorbaat al water bij de wijn wordt gedaan op het gebied van gezondheid. Dat is gewoon onacceptabel, zeker in combinatie met het ontbreken van de MER en de GER.

Dan alle regelgeving rondom bodemas. De krantenartikelen vliegen ons om de oren. In Limburg pfas in Beaumix, in Gelderland gebruik van immobilisaat, in West Betuwe gebruik van Duomix en in Beetsterzwaag problemen met menggranulaat. Het voldoet aan de regels, maar toch zien we tranende ogen, hoestbuien, bloedneuzen, plastic in bossen en pH-waardes in bossen die net zo hoog zijn als die van gootsteenontstopper. En dan wordt er gezegd "het is circulair gebruik" en "het kan gebruikt worden, mits goed toegepast". Die opmerkingen zijn heel storend. Introduceer een vergunningsplicht die per direct ingaat bij gebruik van bijvoorbeeld staalslakken, menggranulaat, immobilisaat, Beaumix en Duomix.

In de zomer, zo hebben we gelezen, wordt de Kamer geïnformeerd over de nieuwe regelgeving. Mijn vraag aan de staatssecretaris is wat we precies kunnen verwachten. Een aanscherping om het milieu te beschermen? Kan de staatssecretaris dan toezeggen dat hij de voorbeelden van waar het nu mis is gegaan, meeneemt in de brief die de Kamer gaat krijgen over nieuwe bodemregelgeving? Gewassen bodemas schijnt veiliger te zijn dan niet-gewassen bodemas. Kunt u toezeggen dat u de regels dusdanig gaat herzien dat het gebruik van de veilige variant, dus de gewassen bodemas, bevorderd wordt ten opzichte van de onveiligere variant?

Tot slot. Het overleg fysieke leefomgeving dat gestart is na de presentatie van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid lijkt te zijn mislukt. Die dialoog is gestrand, zo schrijven de inwoners die deelnemen. Letterlijk schrijven ze: er zijn geen fundamenten gevonden voor een structureel gelijkwaardig, effectief en veilig overleg. Kan de staatssecretaris hierop ingaan? Hoe gaat hij ervoor zorgen dat de omwonenden een serieuze stem blijven houden in dit overleg?

Dank u wel, voorzitter.

Kamerlid Kostić (PvdD):

Voorzitter. Ik wil toch weer beginnen met uitspreken wat een mooi voorbeeld het is dat we, als het gaat om Tata Steel en omwonenden, samen optrokken met onder andere de PVV, NSC, maar ook de progressieve partijen om de gezondheid van omwonenden goed te borgen. Dat hebben we laten zien in 2024. We hebben een duidelijke boodschap meegegeven aan het kabinet: dat moet gewoon goed geborgd worden in de maatwerkafspraken. De Expertgroep IJmond is daar gewoon de autoriteit voor. Daar moet je gewoon strikt naar luisteren. De GER is daar randvoorwaardelijk voor. We zien nu onderhandelingen achter de schermen, waar de Kamer eigenlijk nauwelijks meer een vinger op kan leggen, terwijl het kabinet tegenstribbelt ten opzichte van de Kamer.

Ik vraag me tegelijk iets af. Ik benadruk het wel vaker, omdat het, denk ik, wel relevant is: ik heb heel veel met Tata Steel samengewerkt, met het dossier, vanuit Noord-Holland. Daarin zag ik een Tata Steel dat tegenstribbelt, dat zich verzet tegen elke mogelijke dwangsom van de provincie. Ik zag dat een burger zich moet verzetten tegen de overheid en Tata Steel om maar iets van bescherming van de gezondheid af te dwingen. Gelukkig zijn daar stappen in genomen. Dit is echter wel al een hele tijd de houding van het bedrijf. In de jaren negentig zijn er met het bedrijf afspraken gemaakt over de concrete reductie van giftige stoffen, van sommige stoffen tot 90%. Die doelen zijn nog steeds niet gehaald. Dat is hoe Tata Steel werkt en hoe het normaal gesproken met afspraken gaat.Dat wil de Partij voor de Dieren in ieder geval voorkomen. We zien ook dat ze stellen dat ze de hoeveelheid zeer zorgwekkende stoffen, met name de kankerverwekkende paks,in het verleden met 50% hebben gereduceerd. Dat is een van de zaken die we zijn tegengekomen. Dan blijkt, zegt ook de Reclame Code Commissie, dat Tata Steel heeft gelogen en er nu zelf op terug moest komen. Hun paks zijn zelfs vermeerderd. Dat is het bedrijf waar we mee te maken hebben.

Voorzitter. Ik benoem dit omdat we daar ook een motie over hebben aangenomen, die ertoe oproept ervoor te zorgen dat de metingen echt onafhankelijk, met afstand van Tata Steel, worden geborgd en ervoor te zorgen dat we dat goed kunnen controleren. Dat zegt ook de Expertgroep IJmond.Dat is nog onvoldoende meegenomen. Ik vraag dus de staatssecretaris nogmaals om dat sterker te borgen dan nu in de brief lijkt te staan.

Een milieueffectrapportage is een belangrijke indicatie van wat nou de plannen van Tata, en dus de deal die we gaan maken, gaan doen met de leefomgeving. Alleen had die MER in december geleverd moeten worden door Tata. Die is niet geleverd; er kwam opeens een concept-MER. En terwijl Tata tegen omwonenden zei "geen probleem, dat delen we met jullie", zei Tata toen het puntje bij het paaltje kwam "nee, dat gaan we niet delen." Er ligt dus een concept-MER, die heel belangrijk is om de gezondheidseffectrapportage te doen, die belangrijk is voor de onderhandelingen, om te kijken welke kant het op gaat en wat de plannen waarover we nu aan het onderhandelen zijn eigenlijk überhaupt opleveren qua gezondheidswinst, qua milieuwinst. De MER wil niet geleverd worden.

Ik weet dat er bepaalde gangbare procedures hieromtrent zijn, maar de maatwerkafspraken zijn bovenwettelijk, dus we kunnen ook hier aan Tata vragen om die MER alvast te delen, desnoods onder embargo, zodat we daarmee alvast kunnen rekenen. Dat delen hoeft niet met ons, maar juist met degenen die de MER moeten hebben. Dat zijn de gezondheidsexpertgroep,het RIVM en onze eigen onderhandelaars van de Kamer. Ik vraag de staatssecretaris daarover echt een toezegging te doen, want anders moet ik daar natuurlijk een ander instrument voor inzetten. Dat zou jammer zijn, gezien het verleden en de wens van de Kamer.

Voorzitter. Dan over de toezeggingen richting de Kamer. Ik had een toezegging over een schriftelijke reactie op het rapport van expert Coenrady over de vraag of overkapping bij Tata Steel juridisch afdwingbaar is. Die heb ik nog niet ontvangen. Ik ontvang die graag zo snel mogelijk, hopelijk deze maand nog. Ik had ook een toezegging om terug te komen op wat de Greenpeace-uitspraak betekent voor Tata Steel en eventueel voor de maatwerkafspraken.

Voorzitter. Dan de actieagenda Industrie en Omwonenden. Dat is een hele belangrijke agenda op basis van het OVV-rapport, waaruit bleek dat omwonenden inderdaad jarenlang zijn achtergesteld. Daar is een actieagenda uit voortgekomen en er zijn moties aangenomen om die actieagenda ongeveer nu, medio 2025, aan te scherpen. Ik vraag de staatssecretaris wanneer dat gebeurt. Er zitten nogal wat onderzoeken onder. Er is ook een motie van de heer Grinwis aangenomen om aan die hele actieagenda een soort tijdlijn te koppelen. We hebben alleen nog steeds geen tijdlijn van wanneer die acties uitgevoerd worden, van wanneer er tussenrapporten komen, van wat we daarmee gaan doen. Ten slotte: hoe worden de omwonenden betrokken? Dus mijn vraag aan de staatssecretaris: kan hij deze maand nog komen met inderdaad een duidelijke tijdlijn van wanneer wat wordt uitgevoerd en een plan van hoe de omwonenden betekenisvol worden betrokken? Ik verwijs nogmaals naar de brief die is gestuurd naar de staatssecretaris en de Kamerleden: omwonenden zien dat het centrale punt van het OVV-rapport, namelijk dat omwonenden een stem moeten hebben in het besluitvormingsproces, nu totaal niet aan de orde is.

De heer Buijsse (VVD):

Dank u wel, voorzitter. Ik wil dit debat graag aangrijpen om dieper in te gaan op vuurwerk. Ik weet dat er veel meer agendastukken zijn, maar de Tweede Kamer is op dit moment in gesprek over de initiatiefwet van de leden Klaver en Ouwehand. Wij hebben daar nog vragen over en de agendastukken geven er aanleiding toe om die vragen in dit debat te stellen.

In het verlengde van dit debat wil ik vragen stellen over twee thema's op het Europese speelveld, namelijk het gebruik van de pyro-pass en de inzet op Europees vlak tegen de productie van en illegale handel in zwaar F4-vuurwerk. Allereerst moet er wat de VVD betreft zo snel mogelijk een geharmoniseerd Europees speelveld van aangescherpte regelgeving zijn op het gebied van de verkoop van consumentenvuurwerk, zodat dit leidt tot versnelde actie voor in het bijzonder België en Duitsland. De pyro-pass voor professioneel vuurwerk is vanaf 1 oktober jongstleden in werking getreden in de Benelux. Wat zijn hiermee de ervaringen geweest bij onszelf en, nog belangrijker, bij onze zuiderburen rond de jaarwisseling en de maanden daarna? Hoe zijn de contacten met Duitsland over de pyro-pass? Worden er stappen gezet? Zijn er al indicaties die erop wijzen dat de pyro-pass ervoor zorgt dat er minder zwaar vuurwerk wordt verkocht in onze buurlanden?

We vinden het daarnaast goed dat het kabinet zich inzet tegen de productie van en illegale handel in zwaar F4-vuurwerk. Momenteel loopt er een evaluatie van de Pyrorichtlijn. Kan de staatssecretaris een inschatting geven van hoe hij de situatie beoordeelt? Is er op korte termijn zicht op strakkere regelgeving op dit vlak vanuit Europa? Zal er een verbod komen op de productie van zwaar vuurwerk en de verkoop daarvan aan consumenten in heel Europa? Hoe ziet het proces vanaf nu eruit? Wil de staatssecretaris de Kamer specifiek informeren over dit onderwerp, zodra er meer vanuit Brussel beschikbaar komt over de evaluatie en/of de besluitvorming in het kader van de Pyrorichtlijn? Wat is de inzet van Nederland en wie zijn onze partners bij deze agenda?

Voorzitter. Als laatste heb ik een specifieke vraag aan de staatssecretaris naar aanleiding van het overleg dat hij op verzoek van de VVD heeft opgepakt met zowel het Veiligheidsberaad, dat de brandweer aanstuurt, als de vuurwerkbranche. Daarom werd verzocht in het vorige commissiedebat Externe veiligheid. Dit overleg is ontstaan nadat de VVD vragen heeft gesteld over de omissies in de interpretatie van wetgeving rondom de vuurwerkopslag in wijken. Deze omissies lijken nog niet volledig opgelost te zijn. Zo blijft de staatssecretaris er bijvoorbeeld op inzetten dat alle gemeentes in Nederland hun APV dienen aan te passen voor het borgen van de regels. Dit zal tot onwerkbare en onwenselijke situaties leiden voor zowel de gemeentes, in het kader van aansprakelijkheidsproblemen, als de branche, als het gaat om de willekeur tussen gemeentes. De staatssecretaris moet hier wat de VVD betreft een duidelijke handreiking doen. De vraag is wat zijn gedachtes hier op dit moment over zijn.

Dank u wel.

De heer Buijsse (VVD):

Deze vraag had ik ergens natuurlijk wel verwacht. Zoals bekend voeren we in de Kamer een debat over de initiatiefwet die de heer Klaver en mevrouw Ouwehand ondernomen hebben. De VVD heeft hierover op dit moment nog geen standpunt. We hebben nog heel veel vragen en we grijpen dit debat aan om meer antwoorden te krijgen, zodat we een standpunt kunnen innemen. We hebben nu dus nog geen standpunt.

De heer Buijsse (VVD):

Die antwoorden hebben we zeker nodig. We hebben een breed pakket aan vragen, die zijn onderverdeeld in een aantal classificaties. Maar let wel: de Europese regelgeving, waaronder de pyro-pass, is voor ons van groot belang als het gaat over vuurwerk. Als we in Nederland overgaan tot een verbod, dan kan er in Europa nog steeds heel veel vrijelijk beschikbaar zijn, zodat het vuurwerk alsnog via wegen ons land in komt. Wij willen hierin afgewogen keuzes kunnen maken en serieus nadenken over de rol van Europese regelgeving bij een mogelijk verbod.

De heer Buijsse (VVD):

Ik heb me niet voorbereid op deze vraag, maar ik denk dat de maatwerkafspraken als zodanig al een hele goede en belangrijke stap vooruit zijn om de gezondheid van omwonenden te borgen. Dat geldt voor de medewerkers natuurlijk net zo goed. Er is een Expertgroep IJmond, die tot tweemaal toe advies heeft uitgebracht. Het kabinet heeft daar een reactie op gegeven. Wij volgen het kabinet daarin. We zijn ook geïnteresseerd in hoe het kabinet reageert op wat juridisch haalbaar is. Het is niet aan mij om daar een oordeel over te hebben, maar we kijken met interesse uit naar de reactie van de staatssecretaris.

De heer Buijsse (VVD):

Of het voldoende is of niet hangt natuurlijk af van hoe de maatwerkafspraken tot een vervolg komen. Nogmaals, ik denk dat de maatwerkafspraken een serieuze bijdrage gaan leveren aan de gezondheid van medewerkers en omwonenden. Ik heb natuurlijk zelf ook ervaring met gezondheidsdossiers, vooral in het buitengebied, in veehouderijrijke gebieden. Als je heel hoge en ambitieuze doelen gaat nastreven, bijvoorbeeld omdat er vanuit de WHO criteria voor zijn opgesteld, dan snap ik enerzijds de behoefte om daarnaar te streven. Dat zijn namelijk onderbouwde criteria. Tegelijkertijd kan het misschien ook een goede afweging zijn als je iets van de criteria af blijft, maar dan wel de zekerheid kan creëren dat er zaken op gang komen. Die afweging ligt op dit moment bij het kabinet. Ik heb het gevoel en de informatie dat daar op een serieuze manier naar wordt gekeken. Ik wil niemand onnodig in de wielen rijden door hier te specifiek op te antwoorden.

De heer Buijsse (VVD):

Ik denk dat het voor de VVD relevant is om te weten wat de potentiële gezondheidseffecten zijn op basis van de maatwerkafspraken. Voor ons is het helemaal niet uitgesproken dat dit geborgd moet worden in een GER. Dat ga ik hier ook niet doen. Het is aan het kabinet om ons daar nader over te informeren.

De heer Buijsse (VVD):

Ik probeer het goed onder woorden te brengen. Mijn indruk is weleens — misschien zit ik ernaast — dat aan een GER dezelfde status wordt toegekend als aan de MER, onder andere door uw partij. In een stelsel zoals we dat op dit moment kennen, is dat raar. De status is namelijk niet dezelfde. We willen dat ergens wel als het over deze specifieke situatie rondom Tata gaat. Wij hebben er moeite mee om dat dan zomaar te doen. Ik wil niet zeggen dat we niet naar die gezondheidseffecten zouden streven. Alleen, onze zorg zit bij het voortgangsproces van die maatwerkafspraken, bij de juridische borging die erachter schuilgaat en bij de effecten daarop. Het mag wat ons betreft niet zo zijn dat als iets niet gezond genoeg zou zijn ... Ik gaf zojuist het voorbeeld van hoe het in het buitengebied ook kan gaan. Als je hele hoge ambities nastreeft, dan zouden die in de wielen kunnen rijden van maatwerkafspraken waarmee je al hele grote stappen zou kunnen zetten. Dan heb je uiteindelijk stilstand. Daar is niemand bij gebaat. Daar zit onze zorg. U gebruikt steeds het woord GER. De associatie aan onze kant is dat dat gelijkgesteld wordt aan de MER. Dat betekent: juridische consequenties. Wat ons betreft mag dat er nooit toe leiden dat die maatwerkafspraken daardoor niet doorgaan. Dan heeft namelijk helemaal niemand er iets aan gehad. Daar zit het 'm in.

De heer Buijsse (VVD):

Ik weet gewoon simpelweg niet welke eisen u stelt aan een GER als het gaat over gezondheidsdoelstellingen. Daarom ga ik daar niet specifiek op in. Want stel dat u bedoelt dat er in een GER hele hoge, ambitieuze gezondheidsdoelstellingen staan, dan kan het zomaar zijn dat de hele maatwerkafspraken uiteindelijk niet door kunnen gaan. Niet alleen voor het belang van Tata Steel, maar ook voor heel veel economieën rondom Tata Steel is het natuurlijk wel belangrijk dat er gewoon maatwerkafspraken komen. Daarmee wil ik ook meegeven dat je in een MER al dusdanig veel kan afleiden voor die gezondheid, niet alleen als het gaat over milieuzaken, maar dus bijvoorbeeld ook over luchtkwaliteit, die uiteindelijk ook gezondheidseffecten heeft. Daar zit het 'm gewoon in.

De heer Buijsse (VVD):

Nou, wel.

De heer Buijsse (VVD):

Ik ben geen expert op het gebied van de MER en op de procesgang op dat vlak. Ik zal daarin het advies van de staatssecretaris volgen. Dus als de staatssecretaris zegt dat het goed is om dat al te doen, dan is dat oké. Is het advies dat we vanwege juridische bezwaren het pad stap voor stap moeten bewandelen en het zorgvuldig moeten doen, dan snap ik hem ook.

De heer Buijsse (VVD):

Even voor mezelf: u verwijst nu naar Chemours, neem ik aan? Ja. Het zou me een lief ding waard zijn als Chemours poogt om mee te helpen om het schoner te maken. Nu ik het zo uitspreek, vind ik het ergens ook wel ironisch, zeg ik bijna op persoonlijke titel. Dit weekend is er een initiatief geweest om schone moestuintjes te helpen aanbieden, maar daar is weer commotie over ontstaan. Ik merk gewoon dat de sfeer op dit moment niet oké is. Ik zie dat er investeringen gedaan worden door Chemours om te pogen die sfeer te verbeteren, maar tegelijkertijd, terwijl ik het uitspreek, zie ik bij de omwonenden dat dat nog niet echt lukt. Het wantrouwen blijft en men kijkt er met een bepaald cynisme naar. Ik vind het heel belangrijk dat we uit deze situatie komen, want die is voor niemand vruchtbaar. Voor Chemours is dit zeer demotiverend en voor de omwonenden is het ook zeer ontmoedigend. Het zou me oprecht een lief ding waard zijn om hier in een betere dialoog uit te komen. Dat heb ik in mijn werkbezoeken ook aangegeven, bij Chemours, bij gemeenten en bij omwonenden. Ik zie de inspanningen die ze plegen en daar heb ik bewondering voor, maar, zo zeg ik concluderend, ik zie ook dat we er nog niet zijn. Ik doe dus de oproep dat zowel omwonenden als gemeenten als Chemours zich ervoor blijven inspannen om tot een verbetering van de situatie te komen.

De heer Buijsse (VVD):

In de basis denk ik "Wie de rotzooi maakt, moet die opruimen", om het zo maar te zeggen. Het is mij ook wel wat waard om daar meer over te weten, dus als u daar zo meteen in uw termijn vragen over stelt, ga ik met interesse luisteren en neem ik uw vraag verder mee in mijn overwegingen.

De heer Bamenga (D66):

Dank u wel, voorzitter. Op 52 plekken in Nederland is inmiddels pfas in het grondwater aangetroffen. De kosten om dit op te ruimen lopen op tot tientallen miljoenen en dat is nog maar het topje van de ijsberg, dus hoe houdt de staatssecretaris bedrijven verantwoordelijk voor de vervuiling die zij veroorzaken? 3M in België moet dit jaar een pfas-opruimplan aanleveren. Dat Chemours nu het schoonmaken van omliggende moestuinen gaat betalen, is een begin, al hebben omwonenden daar niet zo veel aan als het bedrijf giftige pfas blijft uitstoten of illegaal blijft lozen, zoals recent bekend werd. Hoe kan het dat onze Vlaamse collega's al tot zo'n overeenkomst zijn gekomen en wij nog niet? Kan de staatssecretaris toezeggen het principe van "de vervuiler betaalt" toe te passen en te onderzoeken of de kosten voor het opruimen van pfas uit onze leefomgeving kunnen worden verhaald op de bedrijven, zoals in België? Wanneer wordt de motie over het stoppen met de pfas-productie in Dordrecht nou uitgevoerd? De Kamer zou eerst voor de zomer, toen in oktober en toen begin 2025 een brief ontvangen over het stoppen met de pfas-productie in 2025. Het is nu begin 2025 en de pfas-productie is nog niet stopgezet en we hebben ook nog geen brief. Graag een reactie van de staatssecretaris.

Voorzitter. Opruimen is één ding, maar je wil toch ook weten waar de gevaarlijke stoffen vandaan komen? Ook dat doen de Belgen beter. Zij hebben een overzicht, maar dit kabinet vindt het blijkbaar acceptabel om nog zeven jaar te wachten om dit op een rij te zetten. Waarom heeft België wel een overzicht van lozingen van pfas en zeer zorgwekkende stoffen en zijn wij daar niet toe in staat? Welke lessen trekt de staatssecretaris uit de aanpak van onze zuiderburen? Kan hij toezeggen deze toe te passen, zodat we uiterlijk 2027 weten waar giftige stoffen onze leefomgeving in stromen?

Van blusschuim weten we wel dat het een bron is. Niet alleen het Amsterdamse Bos raakt vergiftigd. Op een vliegbasis in Leeuwarden werden door het gebruik van blusschuim concentraties gevonden die meer dan 2.000 keer hoger lagen dan de norm. Ik herhaal: 2.000 keer. En dat terwijl de Kamer al langer oproept om met alternatieven te komen. Hoe staat het daarmee? Kan de staatssecretaris toezeggen pfas-houdend blusschuim uit te faseren tot 2030?

Niet alleen Chemours ging in de fout. Ook bij Tata Steel was het weer raak. Tata Steel stoot op dit moment twintig keer te veel uit. Ik ben dan ook blij om te zien dat de omgevingsdienst daarop gaat handhaven en dat de staatssecretaris zich ervoor inzet om de gezondheidsadviezen van de Expertgroep Gezondheid IJmond zo veel mogelijk over te nemen. Een van de adviezen die hij laat liggen, is om de gezondheidseisen voor Tata Steel te vergelijken de eisen die gelden in andere steden. Dat zou niet kunnen omdat elke stad zo anders is. Eerlijk gezegd begrijp ik dat niet echt. Ik zou graag een toelichting hierop krijgen van de staatssecretaris. Hoe staat het verder met de GER-methodiek, die begin dit jaar naar de Kamer zou komen?

Verder wil ik me aansluiten bij wat zojuist gezegd is door de Partij voor de Dieren. Ook vanuit D66 vraag ik of de overkappingen juridisch afdwingbaar zijn. Kan de staatssecretaris toezeggen 90% uitstootreductie daadwerkelijk randvoorwaardelijk te laten zijn voor de maatwerkafspraken, waar de motie-Thijssen toe oproept?

Voorzitter. Met de kennis dat bijna 5% van de totale ziektelasten door een ongezond milieu komt, is weer eens duidelijk dat uitstel geen optie meer is.

Dank u wel.

De voorzitter:

Ik heropen hierbij het commissiedebat Externe veiligheid. Aan de orde is de eerste termijn aan de kant van het kabinet. Ik zou graag aan de staatssecretaris willen vragen of hij, voordat hij begint met de beantwoording, kan aangeven welke blokjes hij voor ons heeft. Voorafgaand aan het debat hebben we afgesproken dat we vijf interrupties hebben vanuit de Kamer richting het kabinet. Ik wil daar ook graag aan vasthouden. Ik verzoek de leden om interrupties kort en bondig te houden. Als de staatssecretaris dat ook kan doen, zou dat heel erg mooi zijn. Dan wil ik hierbij het woord aan de staatssecretaris geven voor de beantwoording in de eerste termijn aan de kant van het kabinet.

De voorzitter:

Ik snap het voorstel, maar we hebben net 50 minuten geschorst. Het is aan iedereen om zelf te bepalen of ze hier op tijd voor dit debat weer aanwezig zijn. De staatssecretaris is aan het begin van het debat ook al heel erg coulant geweest en heeft bijna een halfuur op ons gewacht. Ik vind het goed als we nu gewoon verdergaan met dit debat. Het is aan ieder afzonderlijk om wel of niet op tijd aanwezig te zijn voor de hervatting.

Ik zou graag het woord willen geven aan de staatssecretaris voor zijn beantwoording in de eerste termijn. Gaat uw gang.

Staatssecretaris Jansen:

Dank u wel, voorzitter. Conform uw wens wil ik aangeven dat ik vier mapjes heb. Het eerste gaat over Tata Steel en de omgevingsdienst voor de veiligheid. Het tweede gaat over zeer zorgwekkende stoffen, waaronder pfas. Het derde mapje gaat over vuurwerk. Het vierde mapje betreft overige onderwerpen.

Staatssecretaris Jansen:

Dank, voorzitter. Ook dank aan de commissie voor de discussie en de vragen die gesteld zijn in eerste termijn.

De eerste vraag die ik wil beantwoorden is van het lid Boutkan van de PVV: middels welke regelgeving en binnen welk tijdvak gaat de staatssecretaris de regels voor VTH rond Tata aanscherpen en hoe zit het met nationale koppen? We onderzoeken op dit moment of strengere normering zou kunnen helpen om het gezondheids- en milieuprobleem in de IJmond aan te pakken. Het gaat dan om het verbeteren of opstellen van wetgeving, bijvoorbeeld via de implementatie van de Europese en nationale normen op het gebied van luchtkwaliteit en industriële emissies. Het uitgangspunt hierbij was dat nieuwe nationale koppen worden vermeden, oftewel: dat gaan we niet meer doen.

Dan heb ik een vraag van de heer Gabriëls van GroenLinks-Partij van de Arbeid: "De dialoog is volgens de omgevingsdienst voor de veiligheid mislukt. Er zijn geen fundamenten voor een effectief overleg. Kan de staatssecretaris hierop ingaan? Hoe krijgen inwoners een serieuze stem in dit overleg?" Wij waarderen — laat ik dat vooropstellen — de betrokkenheid in dit proces van alle omwonenden natuurlijk enorm. We betreuren ook dat omwonenden het gevoel hebben dat het proces niet goed loopt. Die zorgen begrijpen we natuurlijk wel. Wij proberen natuurlijk ook om daarop te reageren. Alles is wat ons betreft gericht op wat ons verbindt: een gezonde leefomgeving. Daarom heb ik vertrouwen in het bereiken van een betere dialoog met omwonenden, bedrijven en overheidsorganisaties. Het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving, dat het proces begeleidt, komt in april met een advies. Dat wachten we dan ook af. Uiteraard komen we voor de zomer met een terugkoppeling richting de Kamer.

Dan heb ik een vraag van het lid Kostić van de Partij voor de Dieren: kan de staatssecretaris deze maandag komen met een duidelijke tijdlijn waarin staat wanneer welke acties uit de actieagenda worden uitgevoerd, zodat omwonenden kunnen zien dat het centrale punt van het OVV-rapport wordt geborgd, namelijk dat omwonenden een stem moeten hebben in het besluitvormingsproces? Het antwoord is: de tijdlijn voor de acties in de actieagenda zal in april worden geleverd in een voortgangsbrief, waar onder andere de Actieagenda Industrie en Omwonenden aan de orde komt. Omwonenden zijn bij de actieagenda betrokken via de klankbordgroep omwonenden. Hun opmerkingen en suggesties bij deze acties worden daarin zo veel mogelijk meegenomen.

Er was nog een vraag van het lid Kostić: "Er is een motie aangenomen die stelt dat metingen onafhankelijk van Tata moeten worden gecontroleerd. De Expertgroep IJmond vindt dit ook. Dit is onvoldoende meegenomen. Kan de staatssecretaris dit sterker borgen dan nu uit de brief blijkt?" In de Actieagenda Industrie en Omwonenden wordt een onderzoek uitgevoerd dat in kaart brengt welke verbeteringen er mogelijk zijn ten aanzien van het meten en het controleren van schadelijke emissies bij bedrijven. Geldende wetgeving legt de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van geaccrediteerde metingen bij de bedrijven zelf. Daarmee is op voorhand al duidelijk dat het aanpassen van de systematiek een groot aantal technische, financiële, maar ook juridische en operationele uitdagingen zal kennen. Daarom wil ik bovengenoemde onderzoeksuitkomsten eerst afwachten, voordat er verdere stappen worden gezet in de uitvoering van deze motie. We zijn er dus wel mee bezig, maar we willen wel eerst het onderzoek afwachten, voordat we daarin concreet stappen zetten.

Dan heb ik een vraag van de heer Gabriëls van GroenLinks-Partij van de Arbeid, het lid Kostić van de Partij voor de Dieren en de heer Bamenga van D66. Kan ik toezeggen dat er z.s.m. een GER komt op basis van de concept-MER? Sorry voor alle afkortingen, zeg ik tegen de mensen thuis. In de eerste termijn zijn ze al helemaal uitgesproken. Ik zal omwille van de tijd proberen om dat nu niet te doen. Kan ik aangeven wanneer er een GER komt op basis van de concept-MER en de methodiek van het RIVM? Het RIVM zal een dezer dagen het methodisch kader voor de GER afronden. Uw Kamer zal dit naar alle waarschijnlijkheid in april ontvangen. Parallel daaraan zal het ministerie de uitvoering van de GER voorbereiden. Hiervoor wordt een adviesbureau gecontracteerd. Indien nodig kan daarbij gebruik worden gemaakt van de concept-MER. Daarnaast is de verwachting dat voor de zomer de definitieve MER wordt afgerond en dan kan die ook worden benut.

Ik vervolg met een vraag van de heer Gabriëls: hoe kan het kabinet volhouden dat gezondheid als harde voorwaarde meegenomen wordt in de maatwerkafspraken als er nog geen volwaardige MER is, laat staan een GER? Zoals het lid Gabriëls aangeeft, is de MER vertraagd. Die is inderdaad wel nodig om de pilot-GER uit te voeren voor Tata. Het RIVM zal een dezer dagen het methodisch kader voor de GER afronden. Zoals ik net al aangaf, gaan we die richting de Kamer sturen. De maatwerkafspraak kent overigens verschillende fases. We werken nu aan een joint letter of intent — sorry voor het Engels, meneer Boutkan — waar de Expertgroep Gezondheid IJmond in gezamenlijkheid met de Adviescommissie Maatwerkafspraken Verduurzaming Industrie naar zal kijken. Op deze manier borgen we dat gezondheid ook in de komende fases goed wordt geborgd.

Er was nog een vraag van het lid Kostić en de heer Bamenga, van de Partij voor de Dieren en D66. Wanneer komt de schriftelijke reflectie op het rapport van Coenrady over de vraag of de overkappingen bij Tata Steel afdwingbaar zijn? Deze reactie ontvangt u uiterlijk in april, dus mogelijk al eerder.

Ik ben bij een vraag van de heer Gabriëls, van GroenLinks-Partij van de Arbeid. Kan ik per brief aangeven hoe de maatwerkafspraken juridisch geborgd worden en wat de consequenties zijn als deze afspraken niet worden nagekomen? Laat ik vooropstellen dat ik natuurlijk ook de zorgen van de heer Gabriëls begrijp. Dit zijn onderwerpen die worden opgepakt in de joint letter of intent. Daaraan wordt nu gewerkt. Zodra die in concept klaar is, zal hij met de Adviescommissie Maatwerk Verduurzaming Industrie en de Expertgroep Gezondheid IJmond gedeeld worden voor advies. Na ontvangst van dat advies zullen wij de joint letter of intent finaliseren en gezamenlijk met het advies en de begeleidende brief delen met de Kamer.

Voorzitter. De laatste vraag in dit blokje is van de heer Bamenga, van D66. Er staat: "Wat laat de staatssecretaris liggen bij Tata in vergelijking met andere steden? Graag een toelichting." Het was een wat cryptische vraag, maar ik ga proberen erop in te gaan, zeg ik richting de heer Bamenga. Zoals ook aangegeven in de kabinetsreactie kent het vergelijken van de situatie rondom Tata met andere steden haken en ogen. Hoe vergelijk je verschillende waarden in verschillende aspecten, bijvoorbeeld typen stof, hinder, emissie, immissie en deposito, met elkaar? Er is geen eenduidige manier om de verschillende aspecten van de gezondheid tegen elkaar af te wegen, zo stelt ook het RIVM. Dat maakt het een gecompliceerde exercitie die niet makkelijk meer inzicht gaat bieden. Daarom lijkt het ons beter om ons voor nu te richten op de specifieke casus met betrekking tot Tata Steel en de gezondheidseffectrapportage, dan om nu al een vergelijking te maken met andere plekken, omdat dat gewoon heel lastig is. Appels en peren.

Staatssecretaris Jansen:

Het antwoord zal ongetwijfeld onbevredigend zijn voor het lid Kostić. Het is namelijk niet afgesproken. Het kabinet heeft steeds gezegd dat de GER zo goed mogelijk mee wordt genomen. Er zit geen afhankelijkheid in. We wachten met het een niet op het ander. Het wordt zo goed mogelijk meegenomen, maar er is geen afspraak gemaakt met de Kamer dat we het aan elkaar verbinden.

Staatssecretaris Jansen:

Ik snap de vraag. Hij is ook al ter sprake gekomen toen ik ongeveer anderhalve maand geleden op bezoek was in de IJmond en daar met de omwonenden sprak. Ook daar heb ik aangegeven dat ik dat verzoek natuurlijk kan doen bij Tata, maar dat ik niet kan afdwingen dat het gebeurt. De motie noemt de GER. Dat is ook wat wij gaan doen. Wij hebben altijd, al meerdere keren in de vergadering, aangegeven dat gezondheid voor ons een absolute randvoorwaarde in de afspraken met Tata Steel. Daarmee proberen we het te borgen. Dat is de manier waarop wij dat hebben opgepakt. Ik kan het bedrijf niet dwingen om iets te delen. Volgens mij zijn we met de tijdlijn die ik net schetste, de GER in april en de MER voor de zomer, redelijk in lijn met hetgeen wij willen bereiken. Ik zie de maatwerkafspraken namelijk echt niet eerder gereed zijn. Wat dat betreft komen we volgens mij met de documenten redelijk uit qua tijd.

Staatssecretaris Jansen:

Ik kan toezeggen dat ik zorg dat bij de GER ook de concept-MER beschikbaar is. Dat is dus in april. Dat is wat ik kan toezeggen.

Staatssecretaris Jansen:

Dat is precies de uitdaging die wij ook voor ons zien, zeg ik tegen de heer Boutkan. Overigens is het tijdpad waar de heer Boutkan naar vraagt een continu proces. Dus ik kan nu niet aangeven waar we over praten, want daarmee wek ik misschien een bepaalde verwachting die ik uiteindelijk niet kan inlossen. Het is een continu proces. De discussie gaat nu inderdaad over de vraag hoe je, als je bovenwettelijke taken hierin wilt opnemen, voorkomt dat je opnieuw met nationale koppen gaat werken, want dat willen we juist niet.

Staatssecretaris Jansen:

Die informatie is wel bekend en we kunnen de Kamer er ook over informeren, maar het is wel zo dat Tata in december heeft gereageerd op de concept-MER. Dat was voor ons een nieuwe situatie. Daarop anticiperen we dan weer.

Staatssecretaris Jansen:

Die komt in ieder geval niet voor de zomer, zeg ik richting de heer Gabriëls.

Staatssecretaris Jansen:

Laten we dan ook even heel duidelijk de feiten op elkaar afstemmen. In de motie stond over de GER: per direct starten. Dat hebben we ook gedaan. Daarvoor is een methode nodig. Die is nu bijna klaar. In april komt daarover informatie naar u toe. Zo hebben wij het opgepakt, dus de bewering dat wij de motie niet belangrijk vinden, klopt niet helemaal, denk ik, want we proberen 'm uit te voeren, maar dan wel in volgordelijkheid. Dat is heel duidelijk. Tussentijds nemen we de inzichten natuurlijk steeds zo goed mogelijk mee in de onderhandelingen die wij voeren. De Kamer kan meekijken bij het eindresultaat van de onderhandelingen en bij de joint letter of intent. Overigens is er nog iets van belang; anders vergeet ik dat misschien te zeggen. "Bovenwettelijke maatregelen" betekent ook dat het verder gaat dan de wettelijke kaders, want anders kun je er geen staatssteun aan geven. Dat is wel een heel duidelijk punt dat van belang is en dat ik hier wil melden, want anders komen we straks in een andere discussie terecht.

Staatssecretaris Jansen:

Ik snap wel wat de heer Gabriëls vraagt, maar ik kan niet voldoen aan de stappen die wij moeten zetten om tot het goede resultaat te komen. Ik heb continu richting uw Kamer gecommuniceerd dat gezondheid een randvoorwaarde is voor de maatwerkafspraak met Tata Steel. Daarnaast is de GER natuurlijk niet het enige instrument om gezondheid te borgen in de afspraken die wij maken. Er zijn ook andere rapporten en inzichten die relevant zijn. Denk bijvoorbeeld aan het onderzoek van het RIVM uit 2023 en de rapporten van de expertgroep. Maar we hebben wel gezegd: wat er uiteindelijk uit de GER gaat komen, nemen we zo goed mogelijk mee in het uiteindelijke resultaat. Dat is de manier waarop wij het proberen te borgen, maar dan nog zit ik gewoon met de tijd die zaken nou eenmaal vergen. Ik kan dingen niet versnellen, omdat we daarmee hetgeen we willen bereiken inhoudelijk tekortdoen.

Staatssecretaris Jansen:

Volgens mij heb ik net aangegeven hoe we dat proberen te borgen op de manier die wij voor ogen hebben. We proberen de methodiek van de GER mee te nemen bij het vormgeven van de vervolgstappen. Ik noem ten tweede het rapport van het RIVM uit 2023 en de rapporten van de expertgroep. Op die manier proberen we dat te borgen. Als de heer Gabriëls vindt dat ik de motie daarmee niet helemaal uitvoer, dan vind ik dat heel jammer. We proberen het juridisch in ieder geval te borgen met de joint letter of intent. Die komt ook naar uw Kamer toe, net als het uiteindelijke onderhandelingsresultaat. Volgens mij hebben we daarmee alle instrumenten en mogelijkheden geboden aan de Kamer om hierin op een goede manier een afweging te kunnen maken.

Staatssecretaris Jansen:

Ik denk dat ik nu al drie keer heb gezegd hoe wij dit als kabinet willen oppakken en hoe wij dit naar de Kamer willen brengen. Dat is het antwoord dat u van mij krijgt. De afspraak kan ook geborgd worden via privaatrechtelijke weg in een vergunning of met boeteclausules. Dat is ook een optie.

Staatssecretaris Jansen:

Volgens mij heb ik het proces waar we mee bezig zijn, net geschetst. De expertgroep is nadrukkelijk betrokken bij alle stappen die wij zetten. Zij denken mee met onze methodiek en met de uitvoering. De expertgroep adviseert straks ook over de concrete afspraken die worden uitgewerkt in de joint letter of intent. Dat is de manier waarop wij het hebben aangevlogen. Ik begrijp dat het lid Kostić dat onbevredigend vindt, maar dit is wel de manier waarop wij het hebben opgepakt. Wij denken dat we daarmee ook de gezondheidsaspecten meenemen, op de meest vergaande wijze die mogelijk is. Ik ben afhankelijk van de juiste documentatie op de juiste momenten. Ik heb u een tijdpad geschetst en daar zult u het mee moeten doen.

Staatssecretaris Jansen:

Ik had 'm bijna zelf kunnen inkoppen. Als we inderdaad van die situatie uit moeten gaan, dan vertraagt dat uiteindelijk de afspraken en dus mogelijk ook de gezondheidswinst die wij willen bereiken.

Staatssecretaris Jansen:

De heer Gabriëls van GroenLinks-Partij van de Arbeid en de heer Bamenga van D66 vroegen wat de overheid gaat doen om het juridisch onderzoek beter te verankeren en toepasbaar te maken in de praktijk. Het juridisch onderzoek naar onder andere de verankering van het voorzorgsbeginsel is afgerond. De resultaten verwachten we in april richting de Tweede Kamer te sturen. Op de invulling van de verankering wil ik nu niet vooruitlopen. Daarnaast ontwikkelen we ook een routekaart voor het toepassen van het voorzorgsbeginsel, zodat het voorzorgsbeginsel beter toepasbaar wordt in de praktijk. Die verwachten we voor de zomer van dit jaar.

Dan een vraag, wederom van de heer Gabriëls van de Partij van de Arbeid-GroenLinks, over zeer zorgwekkende stoffen. Hij zei dat er toch meer uitstoot is bij 125 bedrijven, als ik me het goed herinner. Hij vroeg wat de status is van de motie die verzoekt om in overleg te gaan met provincies over de handhaving bij bedrijven. Ter uitvoering van de motie-Thijssen/Gabriëls en de motie-Kostić/Bamenga hebben we het gesprek met bevoegde gezagen verder geïntensiveerd, oftewel: vaker en diepgaander contact. Daarvoor heeft het IPO namens hen een aantal knelpunten aangedragen, bijvoorbeeld over de wens voor een uniform toetsingskader voor de vermijdings- en reductieprogramma's, de VRP's, en over de versterking van ZZS-kennis, de kennis over zeer zorgwekkende stoffen, bij omgevingsdiensten. Daarnaast werken we actief samen met alle overheidspartijen en het bedrijfsleven aan het oplossen van de knelpunten door de gezamenlijke uitvoeringstafel. Ook verkennen we de mogelijkheden voor een landelijke handreiking voor bevoegde gezagen en bedrijven ter ondersteuning van de beoordeling van die VRP's.

De heer Bamenga van D66 zei: "De Kamer zou een brief ontvangen over het stoppen met pfas, maar er is nog niet met pfas gestopt. Ook hebben we nog geen brief ontvangen. Ik wil daar graag een reactie op." Op verzoek van de Kamer kijken we naar de mogelijkheid van een nationaal productie- en lozingsverbod voor pfas. Daar informeren wij u later dit voorjaar over per brief, zoals we ook hebben aangegeven. Daarnaast zijn we in gesprek met het bedrijf over de motie-"nul uit de pijp" en over aansprakelijkheid. Hier kan ik in het belang van de Staat op dit moment niet meer over zeggen. Ik informeer de Kamer natuurlijk wel wanneer dat wel kan.

Er was nog een vraag van de heer Bamenga. Hij vroeg hoe ik de bedrijven die verantwoordelijk zijn voor pfas-vervuiling verantwoordelijk houd voor de opruiming daarvan. In principe geldt bij alle bodemverontreiniging dat de vervuiler betaalt. Dat is het uitgangspunt. Als de veroorzaker niet aan te spreken is, dan wordt de terreineigenaar aangesproken. Voor pfas geldt meestal de zorgplicht uit het overgangsrecht Wet bodembescherming. Onderdeel hiervan is dat de vervuiler wist of redelijkerwijs kon weten dat hij de bodem vervuilde. Dit is ter beoordeling aan het bevoegde gezag voor het overgangsrecht, de 12 provincies en de 29 gemeenten. Indien de veroorzaker, dan wel eigenaar, niet aan te spreken is, staat vaak het bevoegd gezag aan de lat voor de aanpak van onaanvaardbare risico's. Om hen daarbij te ondersteunen, stellen wij de middelen beschikbaar via de specifieke uitkering bodem, de SPUK.

Een vraag van heer Gabriëls, GroenLinks-Partij van de Arbeid: "Zeer zorgwekkende stoffen en ook alle pfas staan nu op de ZZS-lijst. Hier gaat direct een minimalisatieplicht voor gelden. Hoe gaat het met de implementatie en de handhaving van die verplichting?" Voor ZZS-emissies geldt die minimalisatieplicht, dus inderdaad ook voor pfas. Daarover heb ik uw Kamer geïnformeerd. Vermijdings- en reductieprogramma's voor pfas moeten nu door bedrijven worden opgesteld. Deze worden gecontroleerd door het bevoegd gezag. Deze maand zijn die gesprekken ook geïntensiveerd met de bevoegde gezagen en het bedrijfsleven. In deze gesprekken worden de knelpunten uit de praktijk besproken.

Nog een vraag van de heer Gabriëls: hoe gaat het met de Rijkscoördinator PFAS? In november is de Rijkscoördinator gestart voor de pfas-verontreiniging in de regio Dordrecht. De Rijkscoördinator zit naast mij. Dus mocht u het nog niet hebben geweten: het gaat om deze dame. Voor alle helderheid: dit gaat om een Rijkscoördinator voor alleen de problematiek rondom Chemours. De Rijkscoördinator is het aanspreekpunt voor zowel de provincie als de gemeenten. De afgelopen periode stond met name in het teken van de kennismaking en het samen bekijken wat er nodig is voor een goede invulling van deze opdracht. Er wordt in goede afstemming met zowel de provincie als de gemeenten gewerkt aan een werkplan. Dat zal uiteindelijk voor de zomer richting de Kamer gaan.

Ik heb nog twee vragen, voorzitter.

Een vraag van de heer Bamenga, D66. Kan ik toezeggen pfas-houdend blusschuim uit te faseren voor 2030? Er ligt een voorstel van de Europese Commissie aan de lidstaten om pfas in brandblusschuim te verbieden. In het voorstel zijn overgangsperioden van achttien maanden tot vijf jaar voorgesteld voor de meeste sectoren en het meeste gebruik. Voor sommige sectoren, zoals militaire schepen, sevesobedrijven en de olie- en gassector, wordt zelfs tien jaar voorgesteld. Eind dit voorjaar kan ik iets meer duidelijkheid geven over de uitkomsten van dit voorstel op Europees niveau, maar er zijn dus wel verschillende termijnen voor verschillende sectoren.

De laatste vraag, wederom van de heer Bamenga. Waarom heeft België wel een overzicht van pfas-lozingen en ZZS-lozingen en zijn wij daar niet toe in staat? Welke lessen trekken we uit de aanpak van onze zuiderburen? En kan ik toezeggen deze lessen toe te passen, zodat we uiterlijk in 2027 weten waar giftige stoffen onze leefomgeving instromen? Alle lozingsvergunningen die relevant zijn voor de Kaderrichtlijn Water worden bezien en herzien voor 2027. Overige vergunningen worden voor 2032 bezien. Alle beschikbare expertise wordt ingezet, maar helaas is ook die schaars. We doen het wel zo snel als mogelijk is.

Staatssecretaris Jansen:

Ik begrijp dat het lid Kostić hier meer duiding in wil en dat snap ik ook heel goed. Wat wij wel kunnen doen, is het volgende. Wij kunnen in april een procesbrief aan de Kamer sturen, waarin wij heel duidelijk aangeven welke verschillende stappen en advies- en inspraakmomenten er zijn. Dan kunnen we die natuurlijk ook delen met de expertgroep. Dat kan ik u toezeggen, maar dat is ook de enige duiding die ik hieraan kan geven. U suggereert dat het bedrijf vertraagt. Zo kun je ertegen aankijken, maar wij zijn als kabinet alleen maar bezig om goede afspraken te maken met het bedrijf en daardoor uiteindelijk op termijn de maximale gezondheidswinst te behalen. Dat is de insteek van dit kabinet. Als het daardoor misschien iets langer duurt, zeg ik: liever een maand langer en een perfect rendement dan heel snel en iets minder rendement. Dat zeg ik heel eerlijk.

Staatssecretaris Jansen:

Zoals u weet ben ik ook bij Chemours geweest, zeg ik richting de heer Bamenga. Daar hebben wij inderdaad gesproken over welke concrete stappen kunnen worden gezet en welke concrete maatregelen kunnen worden genomen. Dit kwam daar ook ter sprake. We zijn ook met Chemours aan het kijken hoe we daar op de juiste manier goede afspraken mee kunnen maken. Ze hebben op dit moment een reductie van 99%. Ik zeg altijd heel eerlijk: dat is hartstikke mooi, dat is heel goed, maar het is nog geen 100. Dat is natuurlijk uiteindelijk het streven, maar er worden wel stappen gezet. Ik heb net de onderlinge discussie tussen een aantal Kamerleden gehoord, volgens mij tussen de heer Buijsse en de heer Bamenga. Het vervelende zit 'm inderdaad in het feit dat een aantal situaties uit het verleden zijn blijven hangen, zowel bij het bedrijf als bij omwonenden en andere betrokkenen. Het vertrouwen in elkaar is gewoon relatief laag. Op het moment dat je überhaupt moeilijk met elkaar aan tafel komt, kun je ook niet gaan werken aan structurele oplossingen. Alleen, het komt van twee kanten. Als ik daarin kan bemiddelen, doe ik dat zeker. Uiteindelijk moeten we zorgen dat al die partijen met elkaar aan tafel komen en met elkaar gaan samenwerken aan concrete oplossingen. Dat is de enige manier. Dat betekent inderdaad dat we allemaal af en toe helaas — nou ja, helaas — een streep moeten zetten door wat er in het verleden gebeurd is. We moeten kijken naar welke stappen met het oog op de toekomst worden gezet, want dat is volgens mij de enige manier waarop we uit deze situatie met dit soort voorbeelden kunnen komen. Het is volgens mij de enige manier. Het klinkt heel makkelijk: zet een streep door hetgeen er gebeurd is en ga met elkaar kijken naar de toekomst.

Staatssecretaris Jansen:

In dit geval is de gemeente het bevoegd gezag. Die zijn juist op dit moment bezig met het maken van afspraken met het bedrijf. Het bevoegd gezag is wel de gemeente. Wij proberen natuurlijk vanuit onze positie daarin te ondersteunen, te helpen en te kijken of we de partijen goed met elkaar aan tafel kunnen krijgen, maar uiteindelijk moet de gemeente hier ook stappen in zetten. Ik ben heel blij dat dat op dit moment ook gebeurt.

Staatssecretaris Jansen:

Ik snap het ongeduld van de heer Bamenga heel goed. Het lijkt alsof het allemaal wordt opgeschoven, maar we proberen zo snel mogelijk de stappen te zetten die we kunnen zetten. Chemours is nu bezig met een saneringsplan. Wij komen in beeld met een speciaal fonds, als er niets te verhalen valt bij het bedrijf. Dan komen wij in beeld. Op dit moment is dat niet de situatie. Het bedrijf is er nog en op dit moment worden daar afspraken mee gemaakt. Zou het bedrijf er niet zijn, dan kom je in de situatie die ik net noemde. Dan is er een andere constructie. Maar zolang het bedrijf er is, worden er afspraken gemaakt en kijken we hoe ze kunnen saneren.

Staatssecretaris Jansen:

Dit is een hele concrete vraag van de heer Gabriëls. Ik zal proberen om die zo te beantwoorden dat hij hiervoor geen interrupties hoeft op te offeren. Volgens mij spelen hier twee zaken. Of en hoe we het in de regelgeving verwerken beslissen we na de uitkomst van het onderzoek. Daarnaast werken we nu al aan een handreiking die de praktijk kan helpen. Op die twee manieren proberen we de motie van de heer Gabriëls over het voorzorgsbeginsel op te pakken. Ik hoop dat dit u iets meer duiding geeft, maar ik zie u al nee schudden. Op die twee manieren proberen we het voor u op te pakken.

Staatssecretaris Jansen:

Of we het op die manier moeten borgen is afhankelijk van de resultaten van het onderzoek. Dat onderzoek hebben wij nodig om te kunnen onderbouwen hoe we het willen borgen.

Staatssecretaris Jansen:

We overleggen heel even, voorzitter, bij wie de vraag precies terechtkomt.

Voorzitter. Ik heb net even overleg gehad met de rijkscoördinator. Zo zeg ik het maar even. Het gesprek met de gemeente gaat juist over hoe we hier op de juiste manier mee omgaan. Dat voeren we op dit moment, dus het zou niet goed zijn om daar nu mee naar buiten te komen, zeg ik richting de heer Buijsse.

Staatssecretaris Jansen:

Volgens mij heb ik dat inderdaad net in twee losse zinnen aan u gemeld. Ja, dat wordt meegenomen in het werkplan, waar op dit moment gesprekken over plaatsvinden.

Staatssecretaris Jansen:

Het tweede kwartaal van dit jaar, zeg ik. Dan hou ik een beetje een slag om de arm. Het kan al eerder zijn, misschien in april. "April" wordt mij nu ook ingefluisterd, maar laat ik voor de zekerheid zeggen: in het tweede kwartaal.

Staatssecretaris Jansen:

Ja, voorzitter. Dat is het blokje vuurwerk. De heer Buijsse vroeg naar de pyro-pass, die vanaf 1 oktober in werking is getreden in de Benelux. Hij vroeg wat de ervaringen bij onszelf en onze zuiderburen waren bij de jaarwisseling en in de maanden erna. Luxemburg komt trouwens ook op een later moment. Dat heb ik volgens mij al eerder gezegd. Vanaf 1 januari van dit jaar zijn verkopers in Nederland van onder andere professioneel vuurwerk verplicht om die pyro-pass te checken. Er zijn in Nederland op dit moment 25 pyro-passes verstrekt. Het aanvraagproces verloopt dus goed. In Benelux-verband worden op regelmatige basis ervaringen uitgewisseld. Maar het is nog wel erg vroeg om iets te kunnen zeggen over de effecten van de pyro-pass, zeg ik tegen de heer Buijsse. Daarvoor is de tijdspanne waar we het over hebben, gewoon te kort.

Dan heb ik wederom een vraag van de heer Buijsse, van de VVD. Hij vroeg: hoe zijn de contacten met Duitsland over de pyro-pass en worden hierin stappen gezet? De deelstaat Noordrijn-Westfalen neemt deel aan de werkgroep die zich in Benelux-verband bezighoudt met vuurwerk. Zij staan positief tegenover de pyro-pass. Samen met mijn collega de minister van Justitie en Veiligheid en met Frankrijk lopen we Europees gezien ook voorop om te komen tot scherpe maatregelen om de illegaliteit van vuurwerk uit de F4-klasse aan te pakken. Ook met Duitsland wordt over dit onderwerp gesproken. Op die manier proberen we de landen om ons heen dus mee te krijgen. Want anders krijg je hier nog steeds vuurwerk dat eigenlijk verboden is, bijvoorbeeld F4, als het in landen om ons heen niet is afgedekt. Dat was ook een discussie tussen Kamerleden onderling.

Ik heb nog een vraag van de heer Buijsse: kan de staatssecretaris inschatten of er zicht is op strakke Europese regelgeving tegen de productie en illegale handel van zwaar F4-vuurwerk op korte termijn? De evaluatie van de Pyrorichtlijn wordt binnenkort door de Europese Commissie afgerond. Het is nog niet duidelijk of deze evaluatie gaat leiden tot een herziening. Dat is wel de wens van Nederland. Dat is onze inzet. Samen met mijn collega de minister van JenV voer ik binnen de EU diverse gesprekken om de problematiek aan te kaarten en te proberen die op te lossen. We trekken daarin overigens samen op met Frankrijk. Het maken van afspraken is wel een proces van een lange adem, maar er lijkt gelukkig langzaamaan steeds meer beweging in te komen. Zodra er meer bekend is over de uitkomsten en het vervolg van de evaluatie van de Pyrorichtlijn zullen we u daarvan op de hoogte stellen. De verwachting is dat dat voor de zomer gebeurt.

Er is nog een vraag van de heer Buijsse: zal er een verbod komen voor de productie dan wel verkoop van zwaar vuurwerk aan consumenten in heel Europa? Op dit moment is er al een verbod om professioneel vuurwerk te verkopen aan consumenten. Europees zetten wij ons er ook voor in om de productie van de zogenoemde flashbangers — sorry, meneer Boutkan, het is wederom Engels — binnen de Europese Unie te verbieden, omdat deze vrijwel geen professionele markt kennen. Of dat lukt, is mede afhankelijke van de evaluatie van de Pyrorichtlijn en de opvolging die de Europese Commissie daaraan geeft. Vanuit Nederland is dat wel de inzet die wij plegen.

Er is nóg een vraag van de heer Buijsse. Volgens mij was hij de enige die hier heel veel vragen over stelde. Hij vroeg hoe het proces in het kader van de evaluatie van de Pyrorichtlijn er vanaf nu uitziet en of ik de Kamer specifiek over dit onderwerp wil informeren wanneer hierover meer informatie uit Brussel beschikbaar komt. Nou, ik heb net al gezegd dat de evaluatie voor de zomer wordt afgerond door de Europese Commissie. Vanuit Nederland is er ook actief bijgedragen aan deze evaluatie. Of dat een herziening gaat opleveren, moeten we natuurlijk nog afwachten. Mijn collega van JenV en ik zullen u wel blijven informeren over de ontwikkelingen. De Europese Commissie zal naar verwachting in 2025 hierover een besluit nemen.

Een andere vraag is wat de inzet van Nederland op Europees niveau is. Ik gaf net al in andere woorden aan wat onze inzet is. Eigenlijk praten we over twee prioritaire onderwerpen. Enerzijds is dat het verbeteren van de kwaliteit van het consumentenvuurwerk, onder andere door samenwerking tussen lidstaten en het met elkaar afspreken van conformiteitsprocedures. En het tweede punt waarop we inzetten, is het aanpakken van illegale handel en het illegale gebruik van zwaar, professioneel vuurwerk. De flashbangers heb ik net al genoemd, maar het gaat bijvoorbeeld ook over het maximeren van kruitgewicht, flitspoeder, track-and-tracesystemen en het invoeren van een Europese pyro-pass.

Ik heb nog drie vragen, voorzitter.

Wie zijn de partners van Nederland bij de inzet op Europees niveau? Volgens mij heb ik net al iets gezegd over hoe we daarvoor in Benelux-verband optreden en dat we natuurlijk ook proberen om daarin op te trekken met Frankrijk en Duitsland. In het verder brengen van de Nederlandse inzet op EU-niveau wordt ook door de minister van Justitie en Veiligheid en mijzelf samengewerkt met onder andere de Inspectie Leefomgeving en Transport, maar ook met de politie.

Een andere vraag was of ik van plan ben om een duidelijke handreiking op te stellen voor gemeenten om hen te helpen bij het eenduidig borgen van vuurwerkopslag binnen de gemeentegrenzen. Tja, u zal er niet blij van worden, want het is een procesantwoord. Dat zeg ik maar heel eerlijk. Zowel in het gesprek met het Veiligheidsberaad als in de brief van 18 februari jongstleden zijn de mogelijkheden benoemd voor de gemeenten om in het omgevingsplan vuurwerkopslagplaatsen uit woonwijken te weren. Dat is maatwerk en is natuurlijk afhankelijk van de situatie, dus een afweging die de gemeente zelf moet maken. Op dit moment voert het RIVM overigens wel onderzoek uit naar het huidige pakket aan veiligheidsmaatregelen. De onderzoeksresultaten wachten wij af om te kijken of we aanvullende maatregelen moeten opstellen, bijvoorbeeld het uitwerken van die handreiking. Maar ik wil daar niet op vooruitlopen. Dat heb ik al meerdere keren gezegd.

Dan ben ik bij de laatste vraag van de heer Buijsse. Hij vraagt of ik objectieve informatie heb die kan helpen bij het vaststellen van een compensatie en of ik een idee heb van hoe scenario's voor compensatie eruit kunnen zien. Volgens mij hebben we daar op 19 februari een debat over gehad. Daarin heb ik aangegeven dat wij met drie scenario's gaan komen. Volgens mij heeft u dan een aardig beeld van wat er speelt.

Staatssecretaris Jansen:

Het is niet het doel op zich om een bepaald aantal te halen. We hebben natuurlijk wel een discussie gehad, ook laatst in het plenaire debat, over werken met uitzonderingen. Als je dat zou doen, dan heb je professionele afstekers nodig, om het zo maar even te noemen. Hoeveel zijn dat er dan? Op dit moment zitten we op 25, dus daar zijn we heel blij mee, maar als ik met 40 alles afdek, ben ik ook heel blij. En als het er 100 zijn, ben ik net zo blij. Maar uiteindelijk is het natuurlijk wel het idee om het gewoon helemaal af te dekken.

Staatssecretaris Jansen:

Noordrijn-Westfalen noemde ik ook, maar zij trekken hierin met ons op, dus wij hopen ook de rest van Duitsland erbij te betrekken. Ik zal niet zeggen dat landen lastig zijn, maar je ziet wel verplaatsingen. Op het moment dat het in een land strikter wordt aangepakt, zie je een verplaatsing. Afgelopen periode zag je bijvoorbeeld dat een deel van het zeer zware vuurwerk uit Italië kwam, maar op het moment dat ook daar de duimschroeven worden aangedraaid, zie je een verplaatsing naar een land in Oost-Europa. Het is dus net een kat-en-muisspel. Zolang wij hiermee Europees niet met z'n allen op één lijn komen, zul je zien dat een deel van de aanlevering vanuit landen gaat komen waarmee er nog geen overeenstemming is of die niet op dezelfde lijn zitten.

Staatssecretaris Jansen:

Ik snap uw vraag, hoor. Die vraag is ook gesteld in het overleg dat ik hierover heb gehad met het Veiligheidsberaad en de burgemeesters. Ik heb aan hen toegezegd dat ik in ieder geval met ze ga kijken wat er nodig is om dit gemeentelijk te uniformeren. Dat is wat ik richting hen heb toegezegd. Maar ik heb net ook genoemd dat het op dit moment vanuit gemeentelijk oogpunt al mogelijk is om daar zelf via de omgevingsvisie regels voor op te stellen. Alleen, ik snap ook wel dat er wordt gevraagd om meer uniformiteit. Ik ben daar niet blind voor. Vandaar ook de toezegging die ik gedaan heb.

Staatssecretaris Jansen:

Dat is gelukkig een dun mapje, voorzitter, maar dun is niet bijna niks. Een vraag van de heer Boutkan over de koppen in de brief van 21 januari. Kan het zijn dat er een kop uit het vorige kabinet zit boven op het EU-beleid en hoe verhoudt dit zich tot eerder gemaakte afspraken? Het platte antwoord is: nee, er zijn geen nationale koppen, zoals in de brief is toegelicht. Technisch: een nationale kop is Nederlandse regelgeving die verder gaat dan waartoe een Europese richtlijn die precies dezelfde materie regelt, verplicht. Nederland heeft een aantal middelen gekozen om een Europees bepaalde milieukwaliteit te realiseren. Wij hebben in het hoofdlijnenakkoord afgesproken om daar geen nationale koppen bovenop te zetten. Als er nu onduidelijkheid over is of iets een nationale kop is of nationaal beleid … Wij hebben gezegd: vanaf nu geen nationale koppen erop. Dat wil niet zeggen dat er in het verleden in nationaal beleid niet een kop heeft gezeten, maar dan is dat op dit moment wel nationaal beleid. We hebben daar in het hoofdlijnenakkoord over afgesproken dat we niet tornen aan de huidige al bestaande nationale koppen. Er komen alleen geen nieuwe bij.

De tweede vraag van de heer Boutkan was hoe de circulairplasticnorm rijmt met het verbod per 2026 van plastic bekers met bioplastics daarin. Het gaat hier om twee verschillende zaken, zeg ik richting de heer Boutkan. In beide gevallen gaat het wel om plastic, maar het gaat om hele andere maatregelen. Het ene voorbeeld gaat over de samenstelling van plastic zelf, dat deels gemaakt moet worden van gerecycled of biogebaseerd plastic; dat is de circulairplasticnorm. Het andere voorbeeld reguleert het gebruik van plastic in beperkte en hele specifieke situaties en producten en het bestaande verbod op het gebruik van wegwerpplastic, -bekers en -bakjes in bijvoorbeeld kantoren. Dit bijt elkaar verder niet. Het zijn twee gescheiden zaken, maar dit zal ongetwijfeld een vervolgvraag opleveren.

De volgende vraag van de heer Boutkan was hoe de zin over de afzetmarkt voor circulaire plastics rijmt met de praktijk van alledag, waarin we regelmatig lezen dat juist bedrijven in deze sector failliet gaan. Heel plat is het antwoord dat we donderdag een tweeminutendebat hebben en op 16 april een commissiedebat Circulair, maar ik wil de heer Boutkan wel aangeven dat de circulairplasticnorm geen kortetermijnoplossing biedt voor de moeilijke situatie op de recyclemarkt. Het doel van de norm is om bij te dragen aan de grondstoffentransitie. Op de middellange termijn biedt de norm wél perspectief aan recyclers door de grotere afname van recyclaat, maar de moeilijke situatie op de markt en de transitie naar circulair plastic moeten natuurlijk wel in samenhang met elkaar worden gezien. Bij de verdere besluitvorming hebben we dan ook oog voor beide ontwikkelingen. Heb ik daarmee op korte termijn een oplossing voor de sector? Nee, die kan ik u op dit moment niet pasklaar geven.

Nog een vraag van de heer Boutkan: ben ik nog steeds van mening dat de situatie in de afzetmarkt in verband met de circulairplasticnorm een tijdelijke situatie is? Daarvoor geldt eigenlijk hetzelfde als wat ik zojuist heb geantwoord: donderdag is het tweeminutendebat en op 16 april is het commissiedebat Circulair.

Een vraag van de heer Gabriëls van GroenLinks-Partij van de Arbeid: wat kunnen we precies verwachten als u ons voor de zomer informeert over de herijking van de bodemregelgeving? Met de herijking van de bodemregelgeving worden de kaders voor secundaire bouwstoffen onder de loep genomen. Uiteraard kijken we ook waar het mis is gegaan. Voorbeelden van wat u kunt verwachten, zijn het ontwikkelen van handvatten voor de invulling van de zorgplicht, zodat helder is hoe en met welke eigenschappen van bouwstoffen rekening moet worden gehouden, en ervoor zorgen dat het bevoegd gezag meer zicht krijgt op de toepassing van deze secundaire bouwstoffen. Ook een vergunningplicht wordt onderzocht als beleidsoptie. Het voornemen is om in het Circulair Materialenplan de verplichting op te nemen om alle AVI-bodemassen te reinigen tot een kwaliteit die voldoet aan de normen uit de bodemregelgeving voor een vrije toepassing op de bodem.

Ik heb nog een vraag van de heer Gabriëls; dat is de laatste: kan ik toezeggen dat de regels zo worden herzien dat het gebruik van de veilige variant, de gewassen bodemassen, bevorderd wordt ten opzichte van de onveilige variant? Ongewassen bodemassen worden nu nog toegepast in immobilisaat. Wij zetten in op een aantal maatregelen om het gebruik te verbeteren, zoals het voornemen om in het Circulair Materialenplan de verplichting op te nemen om alle AVI-bodemassen verplicht te reinigen tot de net genoemde kwaliteit, de norm voor de bodemregelgeving, voor een vrije toepassing op de bodem. Daarnaast is de Branchevereniging Immobilisatiebedrijven bezig met de herziening en actualisatie van de beoordelingsrichtlijn voor immobilisaat; voor de fijnproever: de BRL 9322. Deze richtlijn bevat ook voorschriften voor producenten die zijn gericht op kwaliteitsborging van het produceren van immobilisaat. Ook wordt binnen de lopende herijking van de bodemregelgeving op dit moment gewerkt aan het oplossen van knelpunten in de praktijk.

Dat was 'm.

Staatssecretaris Jansen:

Ik snap de vraag van de heer Boutkan. Ook wij zien wat er gebeurt. Ik kan natuurlijk geen enkele garantie geven wat betreft of bedrijven wel of niet omvallen. We zien echter wel de problematiek waarmee ze te maken hebben en proberen daarop te anticiperen. Alleen, dan zit je met de korte, middellange en lange termijn. Iets wat op middellange en lange termijn heel goed kan zijn, kan op korte termijn soms een onbedoeld neveneffect hebben. Daar zijn we naar aan het kijken. We hebben zeker niet de intentie om die bedrijven te laten omvallen, want juist deze bedrijven lopen voorop. Volgens mij is dit waar we uiteindelijk met z'n allen naartoe willen. Het zou dus heel zonde zijn als heel veel van deze bedrijven omvallen terwijl wij ze op lange termijn gewoon nog keihard nodig hebben.

Staatssecretaris Jansen:

Daar heb ik iets meer tijd voor nodig. Ik kom daar in tweede termijn uitgebreider op terug. Dan probeer ik het in jip-en-janneketaal te doen, want daar zijn we volgens mij allemaal heel goed mee geholpen.

Staatssecretaris Jansen:

Ik zal proberen Engelse termen te voorkomen, voorzitter.

Staatssecretaris Jansen:

Ja, dat klopt. Overigens was dit, als ik me niet vergis, een vraag uit het vorige blokje en niet uit dit blokje.

Staatssecretaris Jansen:

Ik ben daar zeker toe bereid, zeg ik tegen de heer Boutkan. Daarnaast ben ik met minister Hermans van Klimaat en Groene Groei in gesprek om te kijken of er mogelijkheden zijn met een overbruggingsregeling. Het is dus echt niet zo dat we het op zijn beloop laten; we proberen stappen te zetten. Maar ik ben zeker ook bereid om met vertegenwoordigers van deze bedrijven het gesprek aan te gaan, want ik zie de urgentie hiervan ook. Ik zeg heel eerlijk: af en toe krijg ik ook een noodkreet te horen via social media. Ik weet dus hoe hoog de nood is.

Staatssecretaris Jansen:

Ik zal de Kamer daarover informeren.

Staatssecretaris Jansen:

Dat is afhankelijk van wanneer ik contact daarover heb. Laat ik zeggen: drie weken na het contact rapporteer ik terug. Maar ik moet natuurlijk eerst in mijn agenda kijken wanneer ik daar ruimte voor heb.

De heer Boutkan (PVV):

Voorzitter. Ik hou het kort. Ik kijk reikhalzend uit naar de beantwoording die we nog gaan krijgen van deze staatssecretaris.

De heer Gabriëls (GroenLinks-PvdA):

Ik wil graag een tweeminutendebat aanvragen. Kan de staatssecretaris toezeggen dat er zo snel mogelijk een GER komt op basis van de concept-MER en de methodiek van het RIVM, en dat die GER als harde voorwaarde wordt verankerd in de maatwerkafspraken? Kan de staatssecretaris toezeggen dat hij per brief inzicht geeft in hoe hij de bovenwettelijke gezondheidseisen juridisch gaat borgen? Kan de staatssecretaris toezeggen met een brief te komen waarin de consequenties staan als Tata zich niet aan de maatwerkafspraken houdt? Want die vraag is in de eerste termijn nog niet gesteld.

De heer Gabriëls (GroenLinks-PvdA):

Dat is een goede vraag. Wij willen heel graag dat het concreet en juridisch geborgd kan worden als er wordt gezegd dat we gezondheid willen meenemen in de maatwerkafspraken. Het moet geen vage afspraak blijven die slechts op papier bestaat. Het moet duidelijk zijn wat de gezondheidseisen zijn. We hebben namelijk het normale VTH-stelsel, waarin op basis van het OVV-rapport is vastgesteld dat dit de gezondheid niet borgt. Daarbovenop komen de bovenwettelijke afspraken. Die moeten worden geconcretiseerd en juridisch geborgd. Dat is belangrijk, want dan weet je waarvoor je miljarden vrijmaakt. Dat is dus heel belangrijk. Het is heel gek, want er zou een MER moeten liggen en een GER gemaakt zijn. Vorig jaar is er een motie ingediend om daar per direct mee te beginnen. De uitkomsten hiervan moeten vervolgens juridisch worden verankerd in de maatwerkafspraken. Het is niet voldoende om te zeggen: we nemen gezondheid mee. Ja, maar hoe dan? Wat precies? Hoe borg je dat? Dat is het antwoord.

De heer Gabriëls (GroenLinks-PvdA):

Als er extra gezondheidseisen komen, die zijn toegezegd en die we met z'n allen willen, is het goed dat die geconcretiseerd worden. Als dat gebeurt via, met dat Engelse woord, een joint letter of intent, is dat goed, maar een gezondheidseffectrapportage maakt concreet — dat heeft de Expertgroep Gezondheid IJmond ook gezegd — welke eisen dat precies zijn. Als dat buiten elkaar om gaat lopen, ga je straks afspraken maken zonder dat je precies weet wat er uit die gezondheidsrapportage komt. Dat is één.

Twee. Er is nog een andere motie aangenomen — dat wordt ook omschreven in de brief die de staatssecretaris gestuurd heeft — om ook te gaan kijken naar het aanpassen van de wet- en regelgeving, überhaupt bij vergunningverlening, om gezondheid daarin meer een plek te geven. In het OVV-rapport is namelijk aangegeven dat het VTH-stelsel op dit moment de gezondheid niet borgt. Op de langere termijn moeten we ernaartoe dat de wetgeving dusdanig wordt aangepast dat gezondheid, en niet een bepaalde norm, de basis is voor vergunningverlening. Ik vind het dus goed dat er een joint letter of intent komt met daarin juridische afspraken, als het inderdaad juridische afspraken zijn, maar ik vind dat daar zo concreet mogelijk de gezondheidsadviezen van de expertgroep in moeten worden opgenomen. Het concretiseren van de gezondheidseisen komt in die GER naar voren.

De heer Gabriëls (GroenLinks-PvdA):

Ik heb net twee vragen gesteld. De laatste was of de staatssecretaris kan toezeggen met een brief te komen over de consequenties. Op het moment dat er maatwerkafspraken gemaakt zijn en de miljarden verdeeld zijn, maar Tata zich niet aan de afspraken houdt of er overtredingen plaatsvinden, waardoor de gezondheid niet wordt geborgd, wat zijn dan de consequenties? Kunnen we — dat was ook een vraag — de vergunningen nog intrekken of aanscherpen ná de maatwerkdeal?

Kamerlid Kostić (PvdD):

Voorzitter, nog even voor de duidelijkheid, met name richting de VVD, denk ik. We hebben afgesproken dat we gaan kijken naar gezondheid als randvoorwaarde voor de maatwerkafspraken. Daar gaan wij politiek niet over, want anders wordt het cherrypicking, maar daar hebben we een expertgroep voor aangewezen en dat is die Expertgroep Gezondheid IJmond. Die zegt: een onderdeel van het proces is de GER; die heb je nodig om in beeld te brengen wat dan genoeg is voor de gezondheid. Zij hebben zelf in beeld gebracht welke emissies naar beneden moeten worden gebracht; zo moet de emissie van kankerverwekkende paks met 90% worden gereduceerd. Volgens een motie van de Tweede Kamer moet het kabinet dat meenemen in die maatwerkafspraken: gewoon keihard juridisch borgen. Dat is het punt.

Mijn vraag aan …

Kamerlid Kostić (PvdD):

Het was meer voor de hele Kamer. Ik noemde de VVD specifiek, maar het was voor de hele Kamer en ook voor het kabinet, om nog even duidelijk te maken hoe het zit.

Ik wil heel graag weten wat er nou precies in die joint letter of intent komt. Zijn de GER en de MER dan klaar? Want die wil je eerst hebben. Je wilt inzichtelijk hebben wat het plan überhaupt gaat opleveren aan gezondheidseffecten, zodat je weet of je daarin nog moet bijsturen. Is dat klaar voor de joint letter of intent?

Dan wil ik de staatssecretaris vragen om toe te zeggen dat hij deze maand, het liefst voor het tweeminutendebat van deze commissie, concreet zal reageren op de brief van omwonenden over het gefaalde OFL-beleid.

Tot slot. Er is een motie van onder andere de Partij voor de Dieren aangenomen in september 2024, waarin staat: "verzoekt de regering om medio 2025 te komen met een aanscherping en verdere uitwerking van de actieagenda, met een overzicht van concrete (kwantificeerbare) doelen en bijbehorende acties (inclusief tijdspad) gericht op merkbare verbeteringen van de bescherming van gezondheid". Begrijp ik de staatssecretaris goed dat we dat in april krijgen?

Dank u wel.

Kamerlid Kostić (PvdD):

Misschien nog even ter verduidelijking, als u mij toestaat: het gaat mij dus niet alleen om het tijdspad van de actieagendapunten die er al in staan, dus om al die onderzoeken, maar ook over een verdere aanscherping. We hebben destijds namelijk geconstateerd dat die onderzoeken wel leuk en aardig zijn — dat moet ook gebeuren — maar dat je ook moet kijken wat er nog meer gedaan kan worden, en daar ging die motie over.

De heer Buijsse (VVD):

Dank u wel, voorzitter. Ik wil het graag kort houden. Ik heb in ieder geval heel veel vragen gesteld. Ook heb ik veel aan beantwoording terugontvangen van de staatssecretaris over vuurwerk, vooral in Europese context. Ik waardeer de inzet van Nederland in Europa; de inzet van de staatssecretaris en zijn collega van JenV is goed. Verder heb ik me een klein beetje bemoeid met de pfas-discussie en met de GER- en MER-discussie. Ik wil er uiteindelijk wel gewoon voor waken, jongens — en meisjes; ik bedoel iedereen, sorry — dat we verzanden in woorden en interpretaties van deze woorden, terwijl de intentie van het kabinet volgens mij precies is zoals de Kamer heeft opgedragen. Ik denk dat als we die GER heel zwaar gaan juridificeren, we veel verder van huis komen qua gezondheidsvoordelen ten opzichte van het proces zoals dat nu loopt. Dat steun ik van harte.

De heer Buijsse (VVD):

Ik laat het kabinet vrij om daarin eigen afwegingen en keuzes te maken, maar ik kan me heel goed voorstellen dat in een intent ook clausules worden opgenomen over "escalatie", zoals je dat noemt. Als iets niet volgens de afspraken verloopt, staat daarin wat er dan gebeurt. Dat kan in allerlei vormen zijn. Ik spreek daar niet een voorkeur voor uit. Ik laat het aan het kabinet om daarover zelf met voorstellen te komen. Maar ik heb zeker interesse in de precieze uitwerking daarvan.

De heer Buijsse (VVD):

Het kabinet heeft een kabinetsreactie gegeven op de adviezen van de expertgroep. Dat was wat ons betreft een genuanceerd verhaal. Daar hebben wij vrede mee.

De heer Buijsse (VVD):

Ik heb dit ook eerder in dit debat aangegeven. Ik denk dat er wellicht een verschil zit tussen de Partij voor de Dieren en de VVD als het gaat over de ambitie wat betreft de gezondheid. Dat is ook duidelijk geworden in dit debat. Tegelijkertijd zeggen we als VVD ook dat we pragmatisch zijn. Wellicht kunnen we niet voor de volle honderd procent de doelstelling van de Partij voor de Dieren halen …

De heer Buijsse (VVD):

Het equivalent daarvan is de doelstelling van de expertgroep, maar het zou ons al heel veel waard zijn als we grote stappen zouden kunnen zetten in een tijdframe dat gewoon binnen de maatwerkafspraken zou passen. Tegelijkertijd is onze zorg dat als we die ambitie wel zouden omarmen, we in een juridisch traject komen dat ellenlang gaat duren, waardoor de omwonenden veel langer last gaan krijgen van gezondheidsschade. Dat is ook niet wat we willen.

De heer Bamenga (D66):

Dank u wel, voorzitter. Ik wil de staatssecretaris bedanken voor de antwoorden. Ik heb nog een aantal vragen. Om te beginnen merk ik nog op dat ik het bizar vind dat de VVD kenbaar maakt dat die andere ambities heeft op gezondheid. Als het goed is, zouden we met z'n allen dezelfde ambitie moeten hebben op gezondheid, want dat is volgens mij het allerbelangrijkste. Zonder een goede gezondheid kun je namelijk heel weinig.

Dank voor de toezegging dat we het saneringsplan in april mogen ontvangen. Het was voorzichtig, maar ik heb zelf "in april" opgeschreven.

Verder was ik nog benieuwd welke lessen de staatssecretaris trekt uit de situatie in België. Ik bedoel dus het samenstellen van het overzicht van de pfas- en ZZS-lozingen. Welke lessen trekt de staatssecretaris daaruit, zodat het eventueel sneller zou kunnen in Nederland? Als dat niet sneller kan, ben ik benieuwd naar wat de Belgen wel doen wat wij niet kunnen.

De toezegging rondom de uitfasering van blusschuim heb ik gemist. Misschien wil de staatssecretaris daar nog op terugkomen.

Ik had nog een vraag gesteld over het gemiddelde. Dat laat ik nu even voor wat het is.

Ik wil tot slot nog een opmerking maken over de Kamervragen die onlangs beantwoord zijn, volgens mij zelfs vandaag, over pfas. Ik vond dat ze ontzettend summier en ook slecht waren beantwoord. Ik heb er in dit debat weinig over gezegd, maar ik kom daar zeker nog op terug.

De voorzitter:

Ik heropen dit commissiedebat Externe veiligheid. Ik zou graag het woord willen geven aan de staatssecretaris voor de beantwoording in de tweede termijn. Gaat uw gang.

Staatssecretaris Jansen:

Dank, voorzitter. Richting de heer Boutkan: ik kom er in een brief richting u op terug, in jip-en-janneketaal, zonder Engelse termen, voor het debat van 16 april.

Staatssecretaris Jansen:

Dan zijn we allebei blij. Dan kom ik bij de heer Gabriëls. Die heeft mij vier vragen gesteld. De eerste vraag: kan ik toezeggen dat er zo spoedig mogelijk een GER komt en dat dat ook een harde voorwaarde is? Het antwoord is: ja, natuurlijk snap ik het ongeduld van de heer Gabriëls en ook de wens om tot harde en geborgde afspraken te komen. Dat willen wij natuurlijk als kabinet ook. Ik heb u al toegezegd in een brief het hele proces tot een maatwerkafspraak, inclusief tussenstappen, te gaan schetsen. Dat zal ik ook richting u gaan doen.

De tweede vraag is: kan ik per brief toezeggen hoe gezondheid wordt geborgd? Zoals in de eerste termijn ook aangegeven, neemt het kabinet de resultaten van de GER, indien beschikbaar, mee. Dat is geen harde randvoorwaarde voor de afspraken.

Tegelijkertijd, en dat is eigenlijk ook uw derde vraag: wat gebeurt er als Tata zich niet houdt aan de afspraken? Wat zijn dan eventuele consequenties? We hebben de joint letter of intent — sorry, ik heb nog geen Nederlands woord daarvoor — waarin wij vastleggen welke afspraken wij maken. Ook daarover zullen wij u per brief informeren. Op die manier proberen wij dat vorm te geven. Dus ja, dat is het antwoord dat ik ook in eerste termijn volgens mij op vier verschillende manieren heb geprobeerd te geven.

De laatste vraag van de heer Gabriëls. Kunnen we de vergunningen nog aanscherpen na de maatwerkafspraken? Het antwoord is: ja, het reguliere proces van vergunningverlening, toezicht en handhaving blijft intact. De provincie is wel bevoegd gezag en blijft in dezen uiteindelijk natuurlijk leidend, maar ja, het kan dus wel na afloop van.

Dan kom ik bij twee vragen van het lid Kostić. Kan ik per brief reageren op de reactie van de omwonenden op het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving rond zijn advies? Op dit moment is het bezig dat advies af te ronden. Op basis daarvan komen wij voor de zomer met een voorstel naar de Kamer. Dan zullen we ook reageren op de brief van de omwonenden. Tegelijkertijd, zeg ik richting het lid Kostić, zullen we ook eerder natuurlijk richting omwonenden antwoorden, zodat zij op de hoogte zijn van deze procesmatige behandeling. Maar richting de Kamer reageren we in ieder geval voor de zomer.

Dan heb ik een tweede vraag van het lid Kostić. Die ging over verdere aanscherping van de actieagenda. Hoe staat het daarmee? Ik heb volgens mij al aangegeven: in april zal ik een voortgangsbrief sturen. Daarin zal ik ook een tijdschema opnemen. In die voortgangsbrief zullen we ook specifiek ingaan op de motie van het lid Kostić om te komen tot verdere aanscherpingen.

Dan heb ik nog een laatste vraag. Die is van de heer Bamenga. Die ging er ook over wat we onder andere van België leren. België is wel anders georganiseerd dan wij. Wij zijn decentraal. België is meer gecentraliseerd, dus die hebben daar een andere manier van ingrijpen. Wij hebben het VTH-stelsel zoals wij dat hebben vormgegeven, waarbij de gemeente of provincie het bevoegd gezag is. België heeft dat op een andere manier vormgegeven, dus werken ze daar ook op een andere manier mee. Dat laat onverlet dat we wel in goed contact staan met Vlaanderen en dat we ook wel van elkaar proberen te leren, zeg ik ook richting de heer Bamenga. België geeft overigens ook aan dat zij van ons leren wat betreft het zeerzorgwekkendestoffenbeleid. Het is dus een wisselwerking.

Dan was er nog een tweede vraag van de heer Bamenga, maar die hebben wij niet goed kunnen noteren. Misschien kan de heer Bamenga die herhalen.

Staatssecretaris Jansen:

Volgens mij heb ik daar in de eerste termijn uitgebreid antwoord op gegeven en aangegeven dat daar verschillende data voor zijn, variërend van 2027 tot 2030 tot zelfs tien jaar verder. Ik ben daar dus heel uitgebreid op ingegaan, maar ik kan u wel nog een keer het antwoord voorlezen, maar het is tot maximaal tien jaar, laat ik het zo zeggen, maar dat is afhankelijk van de verschillende sectoren. Volgens mij noemde ik ook de scheepvaart als voorbeeld. Daar was een andere termijn voor dan voor op het land. Dat was dus het antwoord dat ik heb gegeven.

Staatssecretaris Jansen:

Volgens mij is het gewoon een continu proces waarin we naar elkaar kijken. Als zaken die goed aanslaan in België te kopiëren zijn naar Nederland, zullen we dat zeker niet nalaten als daar aanleiding toe is. Maar omgekeerd geldt dat net zo hard. We proberen ook rondom vuurwerk samen op te trekken. Dat kwam onder andere aan de orde in de beantwoording in de richting van de heer Buijsse van de VVD. We proberen dus continu met de buurlanden hierin gezamenlijk op te trekken en lessen van elkaar te leren. Uiteindelijk is het doel natuurlijk om alles zo goed mogelijk in beeld te krijgen en daardoor uiteindelijk de juiste stappen te kunnen zetten rondom de gezondheidswinst.

Staatssecretaris Jansen:

Ik kan toezeggen dat ik daar in een brief uitgebreid op terug ga komen. Daarin zal heel duidelijk zijn wat de intenties zijn achter de GER, de MER en ook de joint letter of intent. Dan kunt u daar zelf eventueel ook weer vervolgvragen over stellen. Daar zullen we uiterlijk in april schriftelijk op terugkomen.

Staatssecretaris Jansen:

Ja, maar er is op 16 april nog een debat. Voor dat debat kom ik hierop terug.

Staatssecretaris Jansen:

Laat ik zeggen dat dit onderdeel is van de toezegging die ik gedaan heb. We zullen proberen alles in dezelfde brief richting het lid Kostić te beantwoorden.

Staatssecretaris Jansen:

Ik wil heel even een minuutje overleggen, voorzitter.

Er was even wat onduidelijkheid, voorzitter, over de brief over het methodisch onderzoek van het RIVM over de GER en de concept-MER. Dit hebben we inderdaad toegezegd. Dit komt in april. Het is wel iets anders: we zullen in de brief ook nog apart toelichten wat de verhouding is — dat zeg ik ook richting het lid Kostić — tussen MER, GER en joint letter of intent.

Staatssecretaris Jansen:

De heer Bamenga heeft gelijk. Die pakken we mee in de brief van april. Herstel: dat was de discussie over april of Q2. Ik zei Q2, de heer Bamenga zei april. Mijn streven is zo snel mogelijk, in ieder geval in Q2 en misschien wel in april.

Staatssecretaris Jansen:

Ik had ook in de eerste termijn volgens mij gezegd dat ik bereid was om dat te doen. U had het dus ook als een toezegging kunnen krijgen, maar ik kan het ook in de brief meenemen.

Staatssecretaris Jansen:

We zullen het grondig napluizen en ook richting Kamer communiceren hoe dat precies is gelopen en wat daar uiteindelijk de consequentie van is.