Uitkomsten informele Raad Buitenlandse Zaken d.d. 29 augustus 2025

De voorzitter:

Ik open de vergadering van de vaste Kamercommissie van Buitenlandse Zaken. We hebben een commissiedebat waarvoor vijf uur is ingepland. Wat mij betreft duurt dat ook echt geen minuut langer. Het is ook fijn als dat iets korter zou kunnen. Om dat te bevorderen, hou ik u aan vijf minuten spreektijd per fractie en vijf interrupties. Als die langer dan 40 seconden duren, worden die dubbel geteld. Dat is het regime dat al vaker geldt in de commissie. U bent er dus aan gewend. U zult vast puntig interrumperen.

Ik heet de minister en zijn ondersteuning van harte welkom. Ik zal de leden voorstellen en hun fractie benoemen op het moment dat zij het woord gaan voeren. Ik meld ook even dat de heer Mohandis voor vandaag mevrouw Piri vervangt, die vanwege persoonlijke omstandigheden niet in Nederland is op dit moment. Het is dus geen permanente vervanging; dat moest ik even van hem benadrukken. Maar ik wens hem veel succes.

Als eerste gaat mevrouw Teunissen spreken. Zij voert het woord namens de Partij voor de Dieren. Gaat uw gang.

Mevrouw Teunissen (PvdD):

Dank u wel, voorzitter. Dagelijks bereiken ons nieuwe berichten over de verwoesting van Gaza. Tienduizenden Palestijnen zijn gedwongen op de vlucht, zonder veilig heenkomen en zonder voedsel of medische zorg. Palestijnen worden massaal uit Gaza-stad verdreven en tientallen woontorens zijn met de grond gelijkgemaakt. Het gaat hier om een systematische uithongering, verdrijving en moord op een volk, om een genocide.

Voorzitter. Het Israëlische leger heeft in de afgelopen dagen Syrië gebombardeerd, Libanon aangevallen, opnieuw honderden Palestijnen gedood in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever, een aanval uitgevoerd in Qatar, en zelfs een drone ingezet tegen een schip met hulpgoederen van de Global Sumud Flotilla voor de kust van Tunesië. Deze opeenstapeling van grove escalaties onderstreept hoe Israël het internationaal recht aan zijn laars lapt en de hele regio meesleurt in een spiraal van geweld. Dit geweld keert zich ook tegen Israël zelf. De aanslag op een bus in Jeruzalem laat zien dat het beleid van permanente escalatie niet leidt tot veiligheid, maar juist tot meer bloedvergieten.

Zelfs Israëls beste vrienden beginnen de alarmbel te luiden. NRC schreef afgelopen week dat juist de landen die zich jarenlang achter Israël hebben geschaard, nu niet langer kunnen wegkijken. Maar dit Nederlandse kabinet heeft zich nog steeds met handen en voeten gebonden aan een regime dat ziekenhuizen bombardeert, vluchtelingen verdrijft, hulpgoederen in brand schiet, de Gazanen uithongert en degenen die op voedsel wachten neermaait. Daarmee maakt dit kabinet ons land medeplichtig aan genocide.

De minister heeft in zijn brief voor de zoveelste keer aangegeven dat Nederland uitstelt en uitstelt. Er komt nu geen nationaal verbod op handel met illegale nederzettingen, terwijl deze maatregel al twintig jaar geleden ingevoerd had moeten worden, toen het Internationaal Gerechtshof de nederzettingen als illegaal bestempelde. Nu wordt er weer een rookgordijn opgetrokken: we werken nationale maatregelen parallel uit met gelijkgezinde landen. Ik vraag de minister: wat betekent dit? Welke landen zijn dat? Hebben deze landen toegezegd ook met een nationaal handelsverbod te komen? Wanneer gaat het kabinet daadwerkelijk dat besluit nemen tot een nationaal verbod? Want we kunnen geen dag langer meer wachten. Het lijkt erop dat het kabinet weer een uitweg zoekt om Israël de hand boven het hoofd te houden. Het kabinet zit zo onze tijd te verdoen. We zijn elke dag medeplichtig zolang er geen significante nationale maatregelen komen.

Voorzitter. Neem een voorbeeld aan Spanje. Kom met hetzelfde wapenembargo, met hetzelfde verbod op handel in militair materieel via onze havens. Kom met een inreisverbod voor Israëlische militairen. Erken de Palestijnse Staat. Kom met boycots. Waarom wacht de regering op de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof in de genocidezaak? Waarom spreekt het kabinet geen steun uit voor die zaak, als het wel erkent dat er genocide plaatsvindt?

Voorzitter. Zelfs de opvang van kinderen die dringend specialistische medische hulp nodig hebben in Nederland, wil het kabinet niet faciliteren. Ruim 15.000 patiënten, onder wie 4.500 kinderen, wachten op evacuatie. 137 kinderen daarvan zijn inmiddels overleden terwijl ze wachtten op hulp. Hulporganisaties geven aan dat de evacuatiecapaciteit in de regio ontoereikend is. Egypte is overbelast, Qatar is gestopt en Jordanië stuurt zelfs kinderen terug wegens gebrek aan capaciteit en budget. Dit kabinet moet dus onmiddellijk werk maken van medische evacuaties naar Nederland. Andere Europese landen doen dit wel.

Voorzitter. Dit kabinet blijft beweren dat geld en mensen sturen naar de regio het probleem oplost. Dat is gewoonweg tenenkrommend, want het is niet wat Save the Children en talloze andere hulporganisaties zeggen. Zij zeggen: de capaciteitsproblemen in de regio kunnen niet zo opgelost worden. Voor specialistische zorg is namelijk ook behoefte aan specialistische medicijnen, zoals medicijnen ter bestrijding van kanker. Dit kan niet zomaar geïmporteerd of geëxporteerd worden. Medische specialisten daarnaartoe brengen is ook niet de oplossing, want je hebt vaak een heel team van artsen nodig voor bepaalde behandelingen. Daarom hebben we in Nederland ook kinderziekenhuizen gericht op specifieke operaties. Dit zijn niet één of twee specialisten die zomaar ergens naartoe gestuurd kunnen worden voor specialistische operaties bij kinderen.

Dus: sta medische evacuaties naar Nederland toe van kinderen die gespecialiseerde behandelingen nodig hebben die in de regio niet beschikbaar zijn, zoals oncologie en neurochirurgie. Utrecht en Amsterdam staan nota bene klaar om die kinderen op te vangen. Ik vraag de minister dus: alstublieft, zorg ervoor dat die kinderen hiernaartoe komen. Waarom komt het kabinet dan toch met de bewering dat die capaciteitsproblemen wel even opgelost kunnen worden? Waarom schrijft het kabinet dat het zoekt naar mogelijkheden voor concrete steun? We spreken hier nu al een maand over, dus de tijd van onderzoek is inmiddels wel voorbij, dacht ik zo.

Nederland heeft 241 Oekraïense patiënten geholpen die medische specialistische zorg nodig hadden. Wat is het verschil? We moeten iedereen gelijk behandelen.

Tot slot wil ik weten waarom we nog steeds vechthonden naar Israël exporteren. Wanneer stopt het kabinet daarmee?

Dank u wel.

De heer Mohandis (GroenLinks-PvdA):

Dank u wel. Fijn om ook een keer in deze commissie aanwezig te mogen zijn. Maar dat zal ook niet heel lang duren, want ik ga ervan uit dat mijn collega deze plek binnenkort weer inneemt bij een volgend debat.

Voorzitter. Drie weken geleden beloofde de minister van Buitenlandse Zaken om in Europa te kijken naar steun voor een verbod op handel met illegale nederzettingen. We wisten toen allemaal dat die steun er niet zou zijn. We weten hoe ingewikkeld dat is. In de vergadering van de Europese buitenlandministers bleek dat die steun er inderdaad ook gewoon niet was. Europa blijft hangen in praten, pappen en nathouden. Is het kabinet nou echt zelf van plan om een handelsboycot in te voeren voor goederen en diensten afkomstig uit illegale nederzettingen in bezet Palestijns gebied en dit verbod in te voeren, no matter what, ongeacht wat andere EU-landen doen? Wanneer voert het kabinet dit verbod in en wanneer kunnen we een kabinetsbesluit verwachten? Of is het wellicht al in voorbereiding? Ik hoor heel graag concreet wat u gaat doen vanuit uw nationale rol.

Er zijn veel debatten gevoerd over andere sancties. Er moet natuurlijk veel meer gebeuren. We hebben de morele en juridische plicht zelf maatregelen te nemen. Onlangs bleek ook weer uit onderzoek dat een overgrote meerderheid van Nederland dat ook wil. Bijna 65% van de Nederlanders wil gewoon dat het kabinet strenger wordt richting Israël, richting de Israëlische regering, richting de vreselijke genocide die daar plaatsvindt.

Mijn fractie is voor vergaande sancties. Die hebben we al in meerdere moties uiteengezet. Die zal ik niet allemaal herhalen. Ook recent nog, bij het debat met premier Schoof, is er een motie met veel oppositiepartijen ingediend, met een heel duidelijke oproep aan het kabinet. Het kabinet kan al deze stappen zetten, kan eindelijk een eigen positie innemen en niet schuilen achter hoe ingewikkeld het is in Europa. Het kabinet weigerde tot nu toe om gewoon een rode lijn te trekken. Opnieuw is de vraag: is het kabinet bereid om van positie te veranderen en te besluiten over nationale maatregelen?

Dan kom ik op het punt van de medische evacuaties, een onderwerp over de capaciteit hier in Nederland. We hebben natuurlijk ook in het verleden met corona veel te doen gehad met de vraag hoe we snel capaciteit kunnen organiseren. We hebben natuurlijk een landelijk netwerk van acute zorg. Ik ben een redelijke leek, want als andere portefeuillehouder houd ik me niet altijd bezig met dit onderwerp, maar wat me opviel, is dat er bij alle stakeholders gewoon operationele bedden beschikbaar zijn in Nederland. Het kan gewoon. Alle betrokken partijen die nodig zijn om dit operationeel te organiseren op kinderspecialistische afdelingen zijn bereid om te zeggen: wij doen ons aandeel.

Dat zeg ik juist in het belang van alle partijen die zeggen dat het in de regio moet. De regio doet het meest: 97%. Als we willen dat die regio blijft functioneren voor al die Gazaanse kinderen die al uit Gaza zijn, dan zullen we toch alles op alles moeten zetten om ervoor te zorgen dat Nederland, naast andere landen zoals België, Frankrijk en Spanje, ook wat doet en niet wegkijkt? Wij kunnen hier in Nederland heel snel kinderen opvangen. Ik hoor heel graag van het kabinet of het echt bereid is om dat op te pakken.

Het viel me ook op dat de minister het in de kabinetsbrief over dit onderdeel heeft over "interdepartementaal verkennen" of "uitzoeken". Wat is dat? Is de vraag dan: wat kan Nederland daar en hier doen, dus niet alleen maar in de regio, maar ook hier, op ons eigen grondgebied? Is er vanuit uw ministerie, wellicht in samenwerking met Defensie en VWS, al de opdracht gegeven om te verkennen hoeveel bedden er klaarliggen? De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra geeft aan dat zij bereid zijn om dit te doen. Zij zeggen: wij zijn operationeel. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen zegt: kom maar op, wij nemen onze verantwoordelijkheid. De collega van de Partij voor de Dieren had het over Amsterdam en Utrecht. Vanmiddag, voor dit debat, heeft ook het UMCG aangegeven: wij zijn ready. Ze hebben daar een kersverse burgemeester, die recent nog een collega van ons was, namelijk mevrouw Kamminga. Zij geeft heel duidelijk aan: wij kunnen onze eigen verantwoordelijkheid nemen, want de situatie is daarnaar. Ik ben heel erg benieuwd of de minister een hele concrete stap gaat zetten.

Wij willen dat het kabinet z.s.m., binnen een week, in operationele zin kinderen naar Nederland haalt. Dat kan en iedereen wil het. De politieke onwil is niet uit te leggen als we zien hoeveel landen in Europa dit wel willen. Als we pretenderen dat er meer in de regio moet gebeuren, dan zullen we ook onze eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. Ik weet wel hoe uw collega's in Egypte zouden reageren als u met ze belt en zegt: wilt u nog meer doen? Wat doet de minister zelf? Ik kan nog wel even doorgaan, maar de bereidheid is er. Ik hoor heel graag concreet wat de minister gaat doen. Wij zien heel graag een uitgewerkt plan klaarliggen met uw collega's in het kabinet, de heer Bruijn en wellicht ook de heer Brekelmans, voor het operationeel maken van dit voorstel.

Dank u wel.

Mevrouw Dobbe (SP):

Dank u wel. Israël maakt flats in Gaza-stad met de grond gelijk. Palestijnen moeten de stad verlaten, maar waarheen? Ze zijn nergens meer veilig. Er vindt een etnische zuivering, een genocide, onder onze ogen plaats. Er zijn weer doden gevallen door bommen, geweld en honger. Het gaat maar door. Er vallen nu ook bommen op Qatar. Is de minister het ermee eens dat deze aanhoudende schendingen van het internationaal recht kunnen gebeuren omdat dit straffeloos kan, omdat de Israëlische regering ziet dat zij de ruimte krijgt en er geen consequenties zijn? En wat betekent dat voor het beleid van Nederland?

We lazen het verslag van de RBZ en de brief van deze regering. We waren allemaal hoopvol dat daar concrete maatregelen in zouden staan, maar er staat: we gaan in Europa nog wat proberen, zelfs al weten we dat dat niet lukt, want er is niet genoeg draagvlak. Er staat ook: we werken nog aan een maatregel met betrekking tot de invoering van producten uit illegale nederzettingen. "We werken er nog aan". Er staat niks in over wat Nederland concreet gaat doen, terwijl Nederland alles moet doen wat het kan om genocide te voorkomen en, in dit geval, te stoppen.

Vorige week was er een rechtszaak tegen de Staat. We lezen: "De landsadvocaat hekelde de suggestie dat Nederland niets zou doen. Het beeld dat het Nederlandse beleid een rommeltje is, is gewoon niet waar. Het is zorgvuldig, consequent en effectief." Ik vroeg me af waarop dat is gebaseerd. Hoe is het zorgvuldig als er nog steeds nauwelijks wat ligt? Hoe is het effectief? Waar is die effectiviteit uit gebleken als we zien wat er gebeurt? Graag een onderbouwing. Het enige wat er wel klopt, is dat het consequent is. Het is consequent falend beleid.

Er werd ook gezegd dat Nederland optrekt met landen als Spanje in een kopgroep ten aanzien van maatregelen tegen Israël. Spanje heeft net besloten tot een algeheel wapenembargo. Vliegtuigen en schepen met militaire goederen of brandstof naar Israël worden beperkt. Er worden sancties opgelegd aan meer personen, er mogen geen producten meer komen uit illegale nederzettingen, er vindt minimale consulaire dienstverlening plaats aan burgers die in bezette gebieden leven, de bijdrage aan UNRWA wordt verhoogd en zo nog meer. Nederland zit blijkbaar samen met Spanje in een kopgroep. Spanje kan dit ook, dus waarom Nederland niet? Ik krijg graag een reactie per genoemde maatregel. Als Nederland deze maatregelen niet neemt, waarom wordt er dan gezegd dat Nederland in een kopgroep zit? Want dan zitten we meer in de achterhoede.

Wat Spanje en een heleboel andere landen ook al deden, is het opnemen van kinderen die medische hulp nodig hebben, oftewel medische evacuaties van kinderen. Hoewel dit kabinet inmiddels lijkt te erkennen dat er onvoldoende capaciteit is in de regio, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, UNICEF, Artsen zonder Grenzen en Save the Children ook zeggen, is de inzet gericht op het vergroten van de capaciteit in de regio. Ik snap dat het effectiever is om het in de regio te doen, maar het duurt te lang om de medisch-specialistische capaciteit te vergroten. Er is een reden waarom die medische evacuaties nodig zijn, namelijk omdat ze nú nodig zijn. Er gaan kinderen dood als we dit uitstellen. Die zorg is nú nodig.

Ik zag op sociale media een bericht van de umc's van Nederland. Zij willen zwaargewonde en/of zieke kinderen opvangen. Ze staan klaar om patiënten op te vangen. Gisteren lazen we in de NRC dat Jud is overleden, een meisje van slechts 15 maanden oud. De dreumes had acute lymfatische leukemie. Er was een behandeling mogelijk. De artsen stonden al klaar, maar Jud was niet welkom. Er is geen enkel kind naar Nederland geëvacueerd, terwijl zo veel andere landen dat wel doen. Dit is toch het absoluut minimale, het allerminste, dat Nederland moet en kan doen? Doe het dan.

Dank u wel.

Mevrouw Koekkoek (Volt):

Dank, voorzitter. Terwijl Israël de aandacht van de genocide op de Palestijnen probeert af te leiden met een aanval op Hamaskopstukken in Qatar is onze regering opnieuw doodstil. Terwijl de geluiden van huilende kinderen, hopeloos schreeuwende ouders en bombardementen door merg en been gaan, komt dit kabinet alweer niet verder dan veroordelingen en zorgen overbrengen, en de zaken nog eens doorspreken met de Europese partners. Daarmee staat dit kabinet datgene toe wat de geschiedenis zal ingaan als de grootste misdaad tegen de menselijkheid sinds de Tweede Wereldoorlog. Daarmee verzaakt dit kabinet zijn grondwettelijke plicht om de internationale rechtsorde te beschermen en bovenal om datgene te doen wat moreel juist is.

Bij de afgelopen Raad Buitenlandse Zaken koesterde het kabinet nog de ijdele hoop dat er een gezamenlijk antwoord vanuit de EU zou komen op de Israëlische genocide in Gaza. Ik zeg bewust "ijdele hoop", omdat van tevoren natuurlijk al duidelijk was dat er van eensgezindheid niets terecht zou komen. Het was een bewuste vertragingstactiek van dit kabinet om niet te hoeven inzien dat staten onder het Genocideverdrag zelf met maatregelen moeten komen en zich nadrukkelijk niet achter andere landen mogen verschuilen. Dat is een cynische strategie van bewust wegkijken met letterlijk dodelijke gevolgen.

Voorzitter. Een land dat wel in actie komt, is Spanje. Collega Dobbe refereerde daar ook al aan. Eerder erkende Spanje al de Palestijnse Staat, kwam het met een zogenaamde verklaring van interventie in de genocidezaak tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof en kwam er in de praktijk een stop op de wapenhandel met Israël. Nu doet Spanje daar nog een flinke schep bovenop. Ik hoor, net als collega Dobbe, graag een reflectie op iedere individuele maatregel die Spanje deze week heeft aangekondigd en een uitleg over waarom Nederland niet hetzelfde doet.

Voorzitter. Spanje laat zien hoe leiderschap eruitziet en specifiek hoe het nakomen van je verplichtingen onder het internationaal recht eruitziet. Als ik kijk naar de brief die het kabinet aan de Kamer heeft gestuurd, dan vraag ik me af waarom dit kabinet niet meer doet, want het kabinet spreekt in de Kamerbrief zelf van een catastrofale situatie. Is de minister zich ervan bewust dat we juist voor dit soort catastrofale situaties het Genocideverdrag in het leven hebben geroepen? Nederland kan, als een van de grootste handelspartners met Israël ter wereld, zo veel gewicht in de schaal leggen om deze genocide te helpen stoppen. Waarom handelt het kabinet daar niet naar?

Voorzitter. De Global Sumud Flotilla, de humanitaire vloot die op weg is naar Gaza om de humanitaire blokkade te stoppen, lijkt vannacht opnieuw doelwit te zijn geworden van een droneaanval. Volt roept op tot een onafhankelijk onderzoek naar deze aanvallen. Ik hoor graag welke stappen het kabinet daarin gaat zetten. Ook wil ik graag weten wat het kabinet in samenwerking met de Europese partners doet om de veiligheid van Nederlanders en andere Europeanen op deze vloot te beschermen. Houdt het kabinet er bijvoorbeeld rekening mee dat Nederlanders het slachtoffer kunnen worden van aanvallen op deze humanitaire vloot?

Voorzitter. Twee jaar geleden stelde Volt al voor om zo snel mogelijk een VN-vredesmissie in Gaza te starten. Nu roepen ook diplomaten en oud-politici van links tot rechts daartoe op. Ik hoor graag hoe de minister kijkt naar deze oproep. Is hij bereid om dit tijdens de aankomende Algemene Vergadering in VN-verband te bespreken?

Voorzitter. Tot slot wil ik een beroep doen op de menselijkheid van de partijen in de Kamer en het kabinet om alles in het werk te stellen om zieke kinderen uit Gaza te halen en in Nederland te behandelen. We zien dat het inzetten op hulp in de regio bij lange na niet genoeg is. Haal deze kinderen naar Nederland. Laat zien dat jullie medemenselijkheid groter is dan jullie angst om stemmen te verliezen aan Wilders in de komende verkiezingen.

Dank, voorzitter.

Mevrouw Koekkoek (Volt):

"Mevrouw Volt" komt grappig genoeg vaker voor; u bent denk ik de vijfde.

Maar nu een iets serieuzere noot. De heer Kahraman weet ook dat honderden experts op het gebied van het Genocideverdrag hebben gezegd dat dit genocide is. De vraag die u stelt is: waarom vraagt u zo'n brief aan? Omdat het kabinet op geen enkele manier beweegt en zich niet laat adviseren door de experts die er zijn. Kennelijk is het nodig om keer op keer op keer expertadvies uit te vragen, want als je het aan het kabinet overlaat, dan gebeurt er helemaal niks. We krijgen voor de zoveelste keer een brief waarin helemaal niks staat. Ik vind dit wonderlijk. De heer Kahraman kent het internationaal recht. Onder het Genocideverdrag zijn we verplicht om stappen te nemen om dit te voorkomen. Het gaat om individuele stappen en dus niet om collectieve stappen, waarbij je je achter Europa of andere landen kunt verschuilen. Het zijn individuele stappen. Ik vind het wonderlijk dat de vraag over een brief gaat en niet over de stappen die Nederland kan nemen om dit te voorkomen, want we hebben die internationale plicht. Meer dan 1 expert, meer dan 10 experts, meer dan 100 experts hebben dat inmiddels bevestigd.

Mevrouw Koekkoek (Volt):

Dit is natuurlijk een absurd verwijt. Er wordt gesproken over desinformatie, terwijl we al maanden een tussenvonnis hebben van het Internationaal Gerechtshof, waarin wordt bevestigd dat alle staten die de internationale rechtsorde hooghouden de plicht hebben om te handelen. Dit wordt bevestigd door Nederlandse en internationale experts. Onderzoekers die nota bene gespecialiseerd zijn in onderzoek naar de Holocaust geven aan: Nederland, u heeft de plicht om te handelen. Er wordt hier gezegd: mevrouw Koekkoek, u verspreidt desinformatie. Het is niet gebruikelijk om wedervragen te stellen in een interruptie, maar ik vind dit persoonlijk echt een absurde interruptie. Als Nederland niet erkent dat wij de internationale plicht hebben om iets te doen om een land te stoppen om genocide uit te voeren, dan zijn we echt heel ver heen. Ik had van NSC beter verwacht.

De heer Paternotte (D66):

Ik wilde gevoelsmatig de heer Kahraman interrumperen, omdat ik echt niet begrijp waar deze interruptie vandaan komt en waarom er aanstoot wordt genomen aan het woord "genocide".

Voorzitter. Laten we even kijken waar we het over hebben. Sannd was 70 dagen oud toen een luchtaanval een einde maakte aan zijn leven en aan dat van zijn broertjes. Tariq was 5 jaar, een zeldzaam jongetje dat 's ochtends stond te trappelen om naar school te gaan. Hij had een fiets en wilde kinderarts worden. Hala hield van tekenen en volksdansen. Ze was 14 toen ze met haar broer, moeder en vijf zussen stierf door een Israëlische luchtaanval. Het zijn drie namen van kinderen die hun leven verloren in Gaza en die op rij zijn gezet door The Washington Post. Er zijn inmiddels meer dan 19.000 kinderen omgekomen door het geweld. Dat zijn meer dan 700 klaslokalen vol kinderlevens. Weg. Volgens de verwachting van de Verenigde Naties zullen binnen enkele weken meer dan een half miljoen mensen in Gaza te maken hebben met een catastrofale voedselcrisis. Meer dan een miljoen mensen verkeren in een noodsituatie. Het zijn geen abstracte statistieken; het is een bewust gecreëerde humanitaire ramp. Hoe kan het dan dat het kabinet steeds weer lijkt te denken dat we de tijd hebben om nog een paar weken te wachten voordat we zelf iets doen, voordat we zelf maatregelen nemen? Dat is niet alleen onhoudbaar, maar ook onacceptabel. Het is heel simpel. Netanyahu gaat zijn gang. De taal die hij en zijn ministers uitslaan, is steeds meer de taal van etnische zuivering. Dan heb ik het niet eens alleen over Gaza; ook op de Westoever worden Palestijnen met duizenden verdreven uit hun huizen. Hoe meer maatregelen wij nemen en hoe meer landen dat doen, hoe groter de kans dat we dit kunnen stoppen. Waarom lezen we in de brief van de minister vooral woorden als "onderzoek" naar medische evacuaties en "overleg" en niks over "besluiten"?

Ik vind het echt onverteerbaar dat sommige partijen hier er, met dit extreme geweld en uithongering in Gaza, een politiek schimmenspel van maken. De tweede val van het kabinet is nu drie weken oud. In een enorm mediaoffensief hoorden we VVD'ers allemaal zeggen dat ze het eigenlijk helemaal eens waren met minister Veldkamp, maar dat hij nu eenmaal ineens wegliep. Het zou allemaal om één woordje gaan. Dat is het bekende Haagse spel: verwarring zaaien en zeggen "er zat eigenlijk helemaal geen licht tussen wat Veldkamp wilde en wat de VVD en BBB wilden".

We zijn inmiddels drie weken verder. We zijn talloze slachtoffers verder. Israël bombardeert tientallen flatgebouwen in Gaza-stad en buit het offensief steeds verder uit. De VN maakten deze week bekend dat door de oorlog 21.000 kinderen in Gaza verminkt zijn. Protesten in Israël nemen toe. De VN waarschuwen dat de tijd om grote sterfte door honger te voorkomen, steeds beperkter wordt. Het aantal maatregelen dat het kabinet in die drie weken heeft genomen, is niks, is een grote, ronde nul. Het vertrek van Veldkamp ging blijkbaar inderdaad om één woordje: Veldkamp wilde "iets" doen en VVD en BBB wilden "niets" doen.

Het kabinet schrijft nu dat het "werkt aan nationale maatregelen tegen de invoer van producten afkomstig uit onrechtmatige nederzettingen in de door Israël bezette gebieden en aan samenwerking met gelijkgezinde landen". Van de vorige minister weten we dat we dit heel snel kunnen regelen. Er is geen wetswijziging voor nodig. De Sanctiewet biedt namelijk alle juridische ruimte. De vraag blijft: wanneer gaat het kabinet dit doen? Wanneer gaan we stoppen met praten en uitzoeken en het gewoon regelen?

Voorzitter. Zolang we dit niet doen, blijft Nederland bijdragen aan het illegale nederzettingenbeleid, waardoor een tweestatenoplossing steeds verder uit zicht raakt. Die tweestatenoplossing is zo hard nodig, niet alleen voor de toekomst van de Palestijnen, maar ook voor een vrij en veilig Israël. De Noorse premier zei het goed: er zal geen vrede in het Midden-Oosten zijn zonder een tweestatenoplossing. Er kan geen tweestatenoplossing zijn zonder een Palestijnse Staat. Met andere woorden: een Palestijnse Staat is een voorwaarde voor het bereiken van duurzame vrede in het Midden-Oosten. Noorwegen, Ierland en Spanje hebben al het goede voorbeeld gegeven. Nu sluiten ook het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Canada, Australië en België zich daarbij aan. Ik heb het over erkenning van de Palestijnse Staat. Wanneer volgt Nederland, zo vraag ik de minister.

Tot slot, voorzitter. Ik vind het wel beschamend dat ook deze minister weigert om iets bij te dragen aan speciale zorg voor de meest kwetsbare kinderen uit Gaza. Er wordt nog steeds geschermd met "helpen in de regio", maar het is allang duidelijk dat niet iedereen daar geholpen kan worden. Engeland, Ierland, België, Frankrijk, Spanje, Italië, Portugal en Noorwegen, ongeveer heel West-Europa, evacueren al doodzieke en zwaargewonde patiënten naar hun eigen ziekenhuizen. We hebben de ruimte en de middelen, dus wat D66 betreft moet Nederland hier zo snel mogelijk bij aansluiten.

De heer Kahraman (NSC):

Dank u wel, voorzitter. De humanitaire situatie in Gaza is catastrofaal en vraagt om de broodnodige hulp. Tegelijkertijd raakt de tweestatenoplossing steeds verder uit zicht, mede door de bouw van illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Toch zien we dat er in de Europese Unie opnieuw geen meerderheid is gevonden voor sancties tegen Israël. Dat is geen verrassing. Voormalig minister Veldkamp concludeerde dit maanden geleden al. Toch koos het kabinet er destijds voor om opnieuw geen nationale stappen te zetten en het verwees Veldkamp naar Brussel, waardoor hij noodgedwongen besloot om af te treden. Inmiddels loopt ook de huidige minister in de EU tegen dezelfde muur aan. Nu horen we dat er samen met gelijkgezinde landen nationale maatregelen in voorbereiding zijn, zoals een verbod op producten uit illegale nederzettingen. Had minister Veldkamp niet gewoon gelijk? Kan de minister de Kamer concreet vertellen hoever deze nationale maatregelen nu zijn?

Voorzitter. Dit maakt het des te opvallender dat Commissievoorzitter Von der Leyen vanochtend in haar Staat van de Unie ineens pleitte voor specifieke EU-sancties. Voor zover mij bekend, is zij voorzitter van de Europese Commissie en niet de keizerin van de Verenigde Staten van Europa. Zij heeft geen mandaat op het terrein van buitenlands beleid. Maar misschien zit ik ernaast en heeft de minister ons niet volledig ingelicht over het uitblijven van een meerderheid en/of is hij gepasseerd door de keizerin.

De heer Kahraman (NSC):

Ik weet niet echt waar de vraag betrekking op heeft. Ik geef aan dat ik verbaasd ben dat mevrouw Von der Leyen nu ineens sancties voorstelt. Dat verbaast ons, omdat we altijd terughoren dat er in Europa geen meerderheid is voor additionele sancties. Dan maak ik het punt dat ik mij erover verbaas dat zij zo vooruitloopt op de troepen. Uiteindelijk is het echt een nationale bevoegdheid om sancties, met een meerderheid, voor te stellen in de Europese Unie. Nu komt zij als voorzitter met maatregelen, die ik niet begrijp.

De heer Kahraman (NSC):

Ik heb niet gezegd dat ik blij ben met de maatregelen die Von der Leyen voorstelt. Uiteindelijk kan Von der Leyen geen maatregelen nemen. Als we begrijpen hoe de Europese Unie werkt, weten we dat het verschillende landen zijn die gezamenlijk, in de persoon van de ministers van Buitenlandse Zaken, besluiten om sancties op te leggen aan een ander land. Het is niet aan Von der Leyen om te beslissen of zij sancties wil opleggen of niet.

De heer Kahraman (NSC):

Ik heb aangegeven: ik verbaas mij erover hoe Von der Leyen zich opstelt, namelijk als iemand die over Europa regeert. Uiteindelijk zijn het echt de individuele landen die beslissen. U heeft zelf gezien dat wij moties hebben gesteund om extra acties richting Israël te ondernemen. Dat wil niet zeggen dat Von der Leyen zich zo kan uitspreken zonder dat ze daarvoor rugdekking heeft vanuit verschillende landen.

De heer Kahraman (NSC):

Laat ik het nog een keer duidelijk maken. Ik heb hier niet willen betogen of ik voor of tegen sancties ben. We hebben zelfs moties van partijen gesteund. We hebben zelfs nationale sancties gesteund. Mij gaat het erom dat ik vind dat Von der Leyen echt voor de muziek uit loopt. Daar heb ik een punt van willen maken.

De heer Kahraman (NSC):

Ik heb niet gezegd … Europa gaat er inderdaad niet over. De nationale staten gaan over welke sancties zij willen invoeren. Het wordt door Europa gefaciliteerd. Ik ben van mening dat Von der Leyen nu echt voor de muziek uit loopt. Ze had echt eerst een Raad van Buitenlandse Zaken moeten afwachten om te horen of er een meerderheid voor was. Ik snap dat ze nu misschien in één keer voor is, terwijl haar Hoge Vertegenwoordiger … Ik vind dat ze nu net een beetje te ver voor de muziek uit is gelopen. Dat zegt niks over of ik die sancties wel of niet zou steunen. Mij gaat het erom hoe we in Europa met elkaar omgaan. Daar is gewoon een bepaalde … Onze ministers van Buitenlandse Zaken bepalen of er sancties worden ingevoerd of niet. Dat doet de voorzitter van de Europese Commissie niet.

De heer Kahraman (NSC):

Ik ben echt van mening ... Wij hebben altijd van de ministers gehoord dat er in Europa geen steun is voor extra sancties; zelfs de Hoge Vertegenwoordiger heeft nooit die voorstellen gedaan. Nu komt Von der Leyen vanuit het niets met voorstellen. Dat is de verbazing die ik nu opwerp. Ik begrijp echt niet waarom de heer Van der Burg … Von der Leyen stelt iets voor. Ik ben benieuwd hoe de minister erin zit en of hij alle voorstellen van Von der Leyen gaat steunen. Dat is, denk ik, heel belangrijk. Dat is de tweede vraag, maar die ga ik straks ook aan de heer Van der Burg stellen. Hij is zo verbaasd en vindt dat Von der Leyen alles mag zeggen en alle sancties mag voorstellen. Die vraag krijgt de heer Van der Burg straks nog van mij. Maar voor mij is het echt een verbazing. Ik hoor altijd: er is in Europa gaan steun. De Hoge Vertegenwoordiger heeft nooit voorstellen gedaan voor extra sancties tegen Israël. En nu krijg ik in één keer een verwijt van mijn collega's. Waarom? Omdat ik vind dat Von der Leyen voor de muziek uit loopt. Ik ben heel benieuwd wat deze minister … Ik hoop dat deze minister zegt: ik steun helemaal de lijn van Von der Leyen; het is helemaal terecht dat zij zonder overleg met de ministers voorstellen doet, dat zij die lanceert.

De heer Kahraman (NSC):

Ik heb geen vragen gehoord.

De heer Kahraman (NSC):

Voorzitter. Naast de druk op Israël moeten ook de sancties tegen Hamas worden losgekoppeld van die van Israël om in ieder geval hiervoor een meerderheid in de EU te vinden. Hamas is een bloeddorstige terreurorganisatie, die keihard moet worden aangepakt. Daarom pleitten wij als Nieuw Sociaal Contract al in de zomer voor meer druk op landen die Hamasterroristen huisvesten, zoals Qatar en Turkije. Met name Qatar biedt al jaren onderdak aan Hamaskopstukken. Waarom blijft de EU daarover zo stil? Als de internationale gemeenschap direct na 7 oktober in Qatar had aangedrongen op uitlevering van deze leiders, was de oorlog misschien beëindigd. Graag een antwoord van de minister.

Voorzitter. Tegelijkertijd vinden wij de recente Israëlische aanvallen op Hamasterroristen in Qatar onverstandig en onverantwoord, juist vanwege de lopende onderhandelingen over een staakt-het-vuren. Dit brengt ook de vrijlating van de Israëlische gijzelaars in de horrortunnels van Hamas niet dichterbij. Ik had beloofd dat ik elk debat aandacht zou vragen voor de gijzelaars. Deze personen zijn alweer bijna 700 dagen geleden in gijzeling genomen door Hamas. Kan de minister aangeven wat wij als Nederland en EU doen om hen vrij te krijgen?

Voorzitter. Nederland kan niet ieder conflict in de wereld oplossen. Daarom pleit NSC voor beschaafde debatten zonder haat en polarisatie of de illusie dat een motie uit deze Kamer een oorlog op ruim vijf kilometer vliegen kan stoppen.

Ik wil afsluiten met een vraag met betrekking tot minister Veldkamp. Hij zette zich met hart en ziel in voor hulp aan de bevolking van Gaza. Het is pijnlijk om te zien dat organisaties als Oxfam Novib hem publiekelijk aanvielen in de dehumaniseringscampagne en zelfs ambtenaren van Buitenlandse Zaken hem nog na zijn aftreden een spreekwoordelijk mes in de rug staken. Graag hoor ik de reactie van de minister hierop.

Dank u wel, voorzitter.

De heer Kahraman (NSC):

Mevrouw Dobbe vraagt waarom ik niet vraag naar de extra maatregelen waar minister Veldkamp voor pleitte. Ik kan een van mijn vragen letterlijk voorlezen: kan de minister de Kamer concreet vertellen hoever deze nationale maatregelen zijn? Volgens mij zijn dat precies de maatregelen die de heer Veldkamp voorstelde, waar hij geen goedkeuring voor kreeg in het kabinet. Ik heb dus wel degelijk gevraagd: hoever is het huidige kabinet met die nationale maatregelen?

De heer Kahraman (NSC):

Volgens mij hebben wij een aantal moties gesteund in een vorig debat. Een van die moties was om twee ministers te sanctioneren. Een andere motie was om nationale sancties te verbinden aan producten uit bezette gebieden. Dat waren de voorstellen die wij hebben gesteund en die wij graag door dit kabinet genomen zien worden.

De heer Kahraman (NSC):

Ik begrijp de heer Van der Burg echt niet. Ik zal proberen straks de heer Van der Burg te bevragen met betrekking tot het sanctioneren van producten uit bezette gebieden. Bij mijn weten heeft de VVD gewoon bij de vorige stemmingen daartegen gestemd. Als de heer Van der Burg nu doet alsof hij het met alle sancties eens is, ben ik heel benieuwd of hij straks de minister gaat oproepen om per direct maatregelen te nemen om producten uit bezette gebieden op een sanctielijst te zetten. Maar dat ga ik de heer Van der Burg straks vragen.

De heer Kahraman (NSC):

De heer Mohandis mag zelf bepalen of dit zwak is of niet. Ik denk dat het een druppel was. Er zijn vaker afspraken gemaakt die niet zijn nagekomen. Dit was, denk ik, de druppel voor de minister, die zegt: ik wil als minister een aantal extra stappen nemen, maar ik krijg die ruimte niet. Daarom is hij eruit gestapt. Dat begrijp ik. Ik begrijp dat het een persoonlijke afweging was van de minister. Wij hebben als NSC gestemd voor maatregelen om producten te sanctioneren. Daar was helaas geen Kamermeerderheid voor. Wij wilden wel een extra stap nemen. Alleen, daar is gewoon geen meerderheid voor gekomen in de Kamer.

De heer Kahraman (NSC):

Laat ik even rustig beginnen. Ik denk dat de heer Van Baarle niet heeft begrepen waar minister Veldkamp mee zat. Minister Veldkamp wilde inderdaad … Ik ben het met de heer Van Baarle eens dat het niet hele grote stappen waren die de minister wilde zetten. Nu gaat u minister Veldkamp, die een stap wilde nemen … Laat ik even een stap noemen met betrekking tot het besluit van de Israëlische regering ten aanzien van E1-nederzettingen. Minister Veldkamp wilde een stap zetten om producten uit die nederzettingen te sanctioneren. Ik ben het ermee eens dat het geen grote stappen waren. Alleen, hij kreeg geen ruimte om dat ene stapje te nemen. Het is een persoonlijke overweging van de minister geweest om eruit te stappen, maar hij vond dat hij niet kon blijven als hij dat stapje al niet mocht nemen.

De heer Kahraman (NSC):

Ik begrijp de heer Van Baarle echt niet. Er was een minister die een stap wilde nemen richting Israël, die geen ruimte kreeg van zijn collega's en die zei: ik trek hier een lijn; ik treed af. De heer Van Baarle zou hem moeten prijzen. Hoe klein die stap ook was, zelfs voor zo'n kleine stap kreeg hij geen ruimte. Ik snap dat u veel verder wil, maar deze voormalige minister wilde een kleine stap, kreeg die ruimte niet, maakte een persoonlijke afweging en zei: ik geef mijn verantwoordelijkheid terug en ik treed af. In plaats van hem te prijzen omdat hij een stap wilde nemen, zegt de heer Van Baarle nu dat het verplaatsen van lucht is. Ik vind het echt beschamend om dat te horen. Die minister heeft zijn best gedaan voor stappen om Israël te bewegen tot andere maatregelen. Ik snap dat de heer Van Baarle heel veel andere stappen had willen nemen, maar dit was een minister die een volgende stap wilde nemen en daar de ruimte niet voor kreeg.

De heer Kahraman (NSC):

Ik heb de minister gewoon een aantal vragen gesteld. Ik werd net ook door iemand hierop bevraagd. Ik heb gezegd: ik wil van de minister weten welke stappen hij neemt. De motie van de VVD zegt: we willen parallel nationale sancties. Ik wil van de minister weten of hij al stappen heeft genomen. Welke concrete stappen heeft hij genomen om die nationale sancties op te starten?

De heer Kahraman (NSC):

De interpretatie van mevrouw Koekkoek, dat ik vind dat er nu wel wat gebeurt, heb ik nooit uitgesproken. Ik heb zelfs uitgesproken dat deze minister tegen dezelfde muur aan is gelopen als de vorige minister. Dat is volgens mij een duidelijke uitdrukking van het feit dat ik ook niet vind dat er iets is gebeurd. Ik vraag de minister of hij concreet kan vertellen hoever hij is met nationale maatregelen. Hij is in Europa inderdaad tegen een muur aan gelopen. Hij wist dat die muur er stond, maar prima dat een volgende minister weer tegen diezelfde muur aan wil lopen. De minister zei ook: ik ga het eerst Europees proberen; als het niet lukt, ga ik nationaal dingen proberen. Ik heb letterlijk gevraagd: kan de minister concreet vertellen welke nationale stappen hij heeft genomen om maatregelen te nemen tegen Israël?

De heer Van Baarle (DENK):

Dank u wel, voorzitter. De Israëlische agressie in het Midden-Oosten is illegaal en misdadig, en moet onmiddellijk gestopt worden. Israël heeft Gaza, de Westelijke Jordaanoever, Libanon, Syrië, Jemen, Iran, Tunesië en gisteren ook Qatar aangevallen. Allemaal aanvallen van het misdadige zionistische regime, die tekenend zijn voor hoe dit regime de regio in ellende stort. Kan de minister hier onomwonden zeggen dat Israël zich schuldig maakt aan het misdrijf van internationale agressie tegen Qatar? Waarom horen we alleen slappe zorgen en afkeuring, maar kwalificeert de regering dit niet als agressie? Kan de minister erkennen dat Israël de regio in een spiraal van geweld stort en dat Israël niet straffeloos lukraak andere landen mag bombarderen?

In Gaza gaat Israël ook ongehinderd door met de genocide die het pleegt op de Palestijnen. Israëlische bewindspersonen delen met trots de video's van flatgebouwen in Gaza die met Israëlische raketten worden verpulverd. Huizen, gebouwen, hele woonwijken, dorpen en steden worden systematisch door Israël vernietigd. Israël creëert doelbewust de omstandigheden die gericht zijn op de fysieke verwijdering en vernietiging van Palestijnen in Gaza. Tegelijkertijd blijven Nederland en de EU wegkijken en nietsdoen. Door dit nietsdoen is Nederland medeplichtig. Het negentiende Europese sanctiepakket tegen Rusland staat al in de steigers, maar tegen Israël wordt niet één noemenswaardige strafmaatregel genomen die Netanyahu daadwerkelijk onder druk zet. Als Rusland scholen en ziekenhuizen aanvalt, wordt dat terecht "misdadig" genoemd in Brussel, maar als de Israëlische regering een genocide pleegt en hetzelfde doet, wordt Israël nog steeds "een bondgenoot" genoemd. Waarom nog steeds die verschrikkelijke dubbele maat? Hoe kan het dat Europa al die tijd besluiteloos en tandeloos toekijkt hoe de Palestijnen worden uitgemoord? Welke nieuwe Europese maatregelen gaat deze minister bepleiten? En hoe gaat hij hiervoor draagvlak organiseren?

Wat ons betreft neemt Nederland nu de meest scherpe nationale maatregelen, nu Europa blijft wegkijken. Gaat de Nederlandse regering nu eindelijk een volledig wapenembargo tegen Israël aankondigen? Gaat de regering toegang tot Nederland verbieden voor alle personen die op welke manier dan ook betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen tegen Palestijnen? Is de regering bereid om geen wapens meer van Israël te kopen? Is de regering bereid om alle culturele en universitaire samenwerking met Israël te stoppen en ervoor te zorgen dat Israël wordt uitgesloten van sportevenementen? Gaat de regering alle leden van de regering-Netanyahu tot persona non grata verklaren en hun tegoeden bevriezen? Of het Nederlands luchtruim sluiten voor vluchten met defensiemateriaal naar Israël? Of schepen met brandstof of wapens voor het Israëlische leger weren uit Nederlandse havens? Wanneer gaat u nou eindelijk dat importverbod instellen op producten uit illegale Israëlische nederzettingen in het bezette gebied van Palestina? Of de financiële steun aan UNRWA verhogen? Wanneer gaat Nederland eindelijk de Palestijnse Staat erkennen? Is de minister bereid dit allemaal te doen? Beseft hij dat hij als hij deze dingen niet doet, Nederland diep maar dan ook diep medeplichtig blijft aan de Israëlische misdaden? DENK blijft dan ook van mening dat deze minister en zijn collega's in het kabinet vervolgd zouden moeten worden voor een ambtsmisdrijf.

Voorzitter. Ik wil ook stilstaan bij de ongekende slachting van hulpverleners in Gaza en bij de kinderen in Gaza die een medische evacuatie nodig hebben. Weet de minister dat alleen al van de Palestijnse Rode Halvemaan minstens 56 hulpverleners zijn vermoord door Israël? En is het hij het met ons eens dat er onafhankelijk onderzoek moet komen naar het bloedbad dat Israël aanricht onder hulpverleners, zodat de daders bestraft worden? Waarom blijft dit kabinet volharden in het weigeren om kinderen uit Gaza te evacueren voor een medische behandeling, terwijl het kabinet zelf toegeeft dat er in de regio onvoldoende capaciteit is? Als je dat doet, laat je kinderen die behandeling nodig hebben willens en wetens creperen. Dat is een onmenselijk standpunt.

Voorzitter. De visie van DENK is bekend. Wij vinden dat de Israëlische regering een apartheidsregering is die met geweld gevestigd is. Wij zijn voor één staat, met gelijke rechten voor iedereen. Die staat heet Palestina.

Dank, voorzitter.

De heer Boswijk (CDA):

Dank u wel, voorzitter. Herman Tjeenk Willink omschreef het afgelopen weekend treffend in een opiniestuk in NRC. Wie naar Gaza kijkt, ziet meer dan oorlog. We zien een vernietigingsproces dat niet alleen zorgt voor enorm veel leed en dat talloze levens kost, maar dat ook de kern van onze internationale rechtsorde aantast, en daarmee ons eigen gezag als democratische rechtsstaat. Het uitblijven van duidelijke maatregelen tegen het Israëlische geweld in Gaza vergroot niet alleen het leed daar, maar ook de twijfel hier. Hoe serieus nemen we onze eigen beginselen, zoals internationale rechtsorde? Hoe geloofwaardig zijn wij als we Rusland aanspreken, terecht, op de mensenrechtenschendingen, maar we de regering-Netanyahu maar laten begaan?

Voorzitter. De regering-Netanyahu zal het beleid niet uit zichzelf stoppen; dat weten we inmiddels. Tegendruk is daarvoor nodig: harde maatregelen, niet alleen woorden. Want alleen als ook vrienden van Israël de alarmbel luiden, kan er een koerswijziging komen. In het licht daarvan is mijn eerste vraag aan de minister: hoe zijn de contacten met de Amerikanen? Ik vind natuurlijk dat Nederland en Europa moeten optreden, maar eerlijk is eerlijk: het is natuurlijk van groot belang wat Amerika gaat doen. Hoe is het met die lobby? Is die lobby er überhaupt?

Voorzitter. De minister schrijft terecht dat Israël nog steeds niet voldoet aan de met de EU overeengekomen afspraken om de humanitaire situatie in Gaza te verbeteren. Kan deze minister in de eerste plaats ingaan op wat zijn inzet zo snel mogelijk zou zijn, deze week nog, die kan bijdragen aan het verlichten van het humanitaire leed? De tijd tikt weg, het leed neemt toe en de tweestatenoplossing raakt steeds verder weg en daarmee ook een duurzame vrede voor Israël.

In het verslag over de informele Raad Buitenlandse Zaken schrijft de minister dat hij conform de aangenomen motie-Van Campen/Boswijk werkt aan nationale maatregelen tegen de invoer van producten uit onrechtmatige of illegale nederzettingen in door Israël bezette gebieden. Wat is de stand van zaken hiervan? Deze motie ligt al maanden stof te happen. Met welke gelijkgezinde landen binnen Europa trekt de minister op?

Voorzitter. Wat het CDA betreft zetten we nog verdere stappen tegen de regering-Netanyahu. Alle leden van de regering zouden een inreisverbod moeten krijgen. Het handelsgedeelte van het associatieakkoord moet worden opgeschort. Het positieve is dat Von der Leyen daar nu iets over zegt. Tegelijkertijd zijn we ook zo reëel dat we weten dat een meerderheid van de EU-lidstaten nog niet zover is. Hoe kijkt de minister naar deze recente ontwikkelingen? Welke van deze maatregelen kan Nederland nemen samen met gelijkgezinde landen zolang niet alle EU-landen hiertoe willen overgaan? Graag ook de reactie van de minister op de medische evacuaties. Als wij nu niets doen, verspelen we straks ons laatste restje moreel gezag in de wereld. Dan verdedigen we straks wel ons eigen grondgebied met wapens, maar is er niets meer te verdedigen: geen waarde, geen geloofwaardigheid, geen rechtsorde.

Voorzitter, ten slotte. Tijdens het laatste debat dat we over Gaza hebben gevoerd zijn er ook moties aangenomen waarin werd verzocht om maximale druk te zetten middels aanvullende sancties tegen Hamasleiders en landen die bescherming geven of bijstand bieden aan deze leiders en het net van Hamas. Hoe is de minister van plan deze moties uit te gaan voeren?

Dank u wel.

De heer Van der Burg (VVD):

Voorzitter, dank u wel. Hoewel wij hier het verslag bespreken van de Raad Buitenlandse Zaken begin ik met een tweetal actualiteiten, waarvan er een meteen aansluit op datgene dat we hier bespreken.

De eerste is natuurlijk de actualiteit van hedenochtend in Polen, waar we negentien schendingen hebben gehad van het luchtruim. Het is belangrijk dat het kabinet meteen steun heeft uitgesproken richting Polen, maar het is ook belangrijk dat wij als Kamer via deze minister ook onze steun uitspreken aan de mannen en vrouwen die vanochtend hebben geholpen niet alleen Polen te verdedigen, maar daarmee ook de vrijheid van Europa. Het is ook belangrijk om dat hier aan te geven.

Een tweede actualiteit, die raakt aan het onderwerp van vandaag, is de aanval van de Israëlische luchtmacht in Qatar. Het moge duidelijk zijn: heel veel landen hebben dit veroordeeld. Zelfs Trump heeft dit veroordeeld, wat toch wel een belangrijk signaal is. Ik vind het ook goed dat het kabinet er ook nadrukkelijk afstand van heeft genomen. In zijn algemeenheid geldt natuurlijk het uitgangsbeginsel dat de soevereiniteit van landen gewaarborgd dient te worden. Die is hier nadrukkelijk geschonden. Dat was in mijn ogen anders bij de aanval op Iran — daar hebben we eerder een discussie over gehad — omdat je daar echt zag dat er sprake was van een reactie op aanvallen gecoördineerd vanuit Iran. Maar Qatar speelt die rol niet. Sterker nog, Qatar speelt de rol van facilitator van de onderhandelingen die moeten plaatsvinden. Los daarvan en los van wat ik vind van Hamas, een verderfelijke organisatie die uitgeschakeld dient te worden: onderhandelaars moet je nooit aanvallen, want dan kun je niet meer onderhandelen en we moeten toch zo snel mogelijk naar een staakt-het-vuren toe. Ik hoor in dit debat graag ook daarop de reactie van deze minister.

Een andere actualiteit was natuurlijk de speech van Von der Leyen vandaag. Oekraïne laat ik vandaag voor wat het is, want daar spreken we morgen over in een apart debat. Von der Leyen deed ook de nodige voorstellen met betrekking tot Israël. De heer Kahraman begon er al over. Zo had ze het over het veroordelen van het nederzettingenbeleid aangaande E1-gebieden. Ze had het over de veroordeling van de financiële verstikking van de Palestijnse Autoriteit, die op dit moment niet als autoriteit functioneert, maar in ieder geval door de meeste landen wordt gezien als de autoriteit die verantwoordelijk is voor de Palestijnse gebieden. Ze kondigde ook aan de bilaterale steun on hold te zetten. Ze had het over de twee extremistische ministers op de sanctielijst zetten, wat u per vandaag al heeft gedaan. Ik kom zo nog met een vraag daarover. Ze had het over het aanpakken van gewelddadige kolonisten, het gedeeltelijk stopzetten van onderdelen van het associatieverdrag en het oprichten van een Palestine Donor Group. Voordat de heer Kahraman daaraan een interruptie opoffert: dit lijken mij allemaal goede voorstellen van Von der Leyen. Ik hoor graag de reactie van de minister, omdat de minister in de brief van gisteren een deel van wat Von der Leyen hier voorstelt al min of meer benoemde, maar een deel ook niet. Dat kon ook niet, want Von der Leyen deed vandaag pas haar verhaal.

Dat gezegd hebbende is het natuurlijk teleurstellend dat de RBZ-Raad niet tot eenheid kwam. De motie-Van der Burg en de motie-Paternotte onderscheidden zich door de stappen. Eén: kijken of je eenheid kunt krijgen op Europees niveau in de RBZ-Raad. Twee: via de kopgroep. Drie: komen met wet- en regelgeving voor producten uit illegale nederzettingen. Die derde stap ging in de laatste motie-Van der Burg simultaan en in de motie-Paternotte stond dat meteen. Feitelijk zijn de wensen van Paternotte en Van der Burg in die twee moties nu materieel, niet officieel, in elkaar geschoven. Het is wat raar om over jezelf in derde persoon te praten, maar het gaat natuurlijk over die twee moties. Goed dat het kabinet daarmee aan de gang gaat, maar gezien het feit dat de heer Paternotte en ik het er nu over eens zijn dat Europa achterhaald is als variant en gezien het feit dat de heer Paternotte het met mij eens is om in de kopgroep met landen als Zweden en andere landen te kijken wat je verder kunt doen, ben ik het ook weer eens met de heer Paternotte dat er nu wel tempo gemaakt moet worden met die nationale acties. Met meerdere sprekers voor mij vraag ik u dus niet alleen om actie te maken, maar ook om aan te geven wanneer wij resultaten kunnen verwachten wat betreft het op de sanctielijst zetten van de producten die uit illegale nederzettingen komen.

Ik zwijg even, want ik zag mijn broeder Paternotte bewegen.

De heer Van der Burg (VVD):

Ik heb niet de suggestie willen wekken dat er geen verschil was tussen die twee moties toen. Ik probeerde alleen aan te geven — misschien heb ik me daarin niet goed uitgedrukt — dat ik die verschillen kleiner zag worden, aangezien die Europese stap nu is weggevallen, aangezien niemand van de sprekers vóór mij, zeg ik erbij tegen de heer De Roon en de heer Stoffer, er bezwaar tegen heeft om ook te kijken wat je op kopgroepniveau kan doen en aangezien tegelijkertijd de stappen moeten worden gezet als het gaat om een nationale inzet. Dat is wat ik feitelijk heb bedoeld te zeggen, niet dat de heer Paternotte en ik hetzelfde voorstel hadden neergelegd in de vergadering van tweeënhalve week of drie weken geleden. Dat is mijn reactie op het persoonlijk feit van de heer Paternotte.

De heer Van der Burg (VVD):

Ja.

De heer Van der Burg (VVD):

Het kabinet heeft de niet aangenomen motie-Van der Burg uitgevoerd. Het kabinet heeft namelijk eerst gekeken of op Europees niveau iets kan. Teleurstellend genoeg kon dat niet. Daarna heeft het kabinet gekeken, zoals ook in de brief staat, of het met een aantal landen — het kabinet noemt daarbij Zweden — gezamenlijk wat kan doen. Ik gebruikte het woord "kopgroep"; het kabinet gebruikt er andere woorden voor. Ondertussen is het kabinet simultaan aan de gang gegaan met de voorbereiding van besluitvorming. Dat was overigens al gezegd door de vorige minister van Buitenlandse Zaken, de heer Brekelmans. Daarmee is volgens mij aan de stappen voldaan.

De heer Van der Burg (VVD):

Volgens mij is redelijk bekend dat ik niet een enorme fan ben van het optreden van de PVV. Daarmee beledig ik mijn linkerbuurman, de heer De Roon, niet. Maar we kunnen de PVV in ieder geval niet verwijten dat ze van standpunt verandert, of ze nou in het kabinet of de coalitie zit of daarbuiten staat. NSC doet nu net alsof het de grote held is van het Gazadebat en alsof de piepeltjes die om NSC heen zitten er eigenlijk gewoon bij aansluiten. Dat is absolute onzin. Wij hebben als NSC en VVD met het kabinet, onder leiding van de NSC-minister, voortdurend samen opgetrokken. De seconde dat NSC het kabinet verlaat, doet het opeens alsof het het al tijden eens was met GroenLinks-PvdA, met DENK en met de andere partijen die nu om NSC heen zitten. Dat is gewoon echt onzin. Ook NSC zei de hele tijd: wij sturen de minister op pad om de minister te laten kijken of we op Europees niveau wat kunnen doen. Dus doe nou niet net alsof u de grote held bent van het verhaal van "niks Europees, niks kopgroep, meteen nationaal", want dan verandert u echt de geschiedenis.

De heer Van der Burg (VVD):

NSC en VVD trokken daarin samen op, onder leiding van de NSC-minister.

De heer Van der Burg (VVD):

Ik zeg het niet zozeer voor onze collega's, want die weten allemaal wie de heer Van Campen is — de heer Boswijk zit overigens naast me — maar voor de kijkers thuis: de heer Van Campen is lid van de VVD-fractie. Dus het voorstel waar de heer Kahraman naar verwijst, was een voorstel van CDA en VVD. Gaf de heer Boswijk net niet aan dat NSC tegen die motie gestemd heeft? Hoe kunt u nu … Sorry, de voorzitter doet niks. Hoe kan de heer Kahraman de VVD nu aanvallen met in de hand een motie van de VVD waar NSC tegen was?

De heer Van der Burg (VVD):

In de negen seconden die ik nog gehad zou hebben, zou ik de minister gevraagd hebben om daarop te reflecteren. Ik ga er nog wel op in, hoor. Enerzijds kan ik me voorstellen dat mensen aangeven dat er meer ministers op die lijst zouden moeten als die zich op vergelijkbare wijze uitlaten als de andere twee hebben gedaan. Anderzijds heeft minister Veldkamp tot nu toe steeds gezegd dat hij niet wilde dat alle kabinetsleden op de sanctielijst kwamen te staan, omdat minister Veldkamp van NSC vond dat we in contact moesten blijven met leden van het kabinet-Netanyahu en dat dat niet kon op het moment dat we alle mensen op de sanctielijst zetten. Tot nu toe was het kabinet daartegen, onder de voorvorige minister, de heer Veldkamp van NSC, dus ik wilde een reflectie van het kabinet daarop vragen, met dien verstande dat ik de vraag in ieder geval begrijp, zonder dat daarmee de conclusie mag worden getrokken dat ik het met de heer Boswijk eens ben.

De heer Van der Burg (VVD):

Ik vergeef mijn vrienden buitengewoon veel; juist vrienden moet je steunen in een tijd dat het slecht gaat. Maar mijn vriendschap houdt wel op bij mensen die pleiten voor etnische zuivering. Mijn vriendschap houdt wel op op het moment dat mensen aangeven dat zij doelbewust willen bouwen in E1-gebied om zo een tweestatenoplossing, waar de VVD nog steeds een voorstander van is, onmogelijk te maken. Daarom is de VVD er ook al geruime tijd voorstander van om in ieder geval deze twee heren, die zich aan beide daden schuldig hebben gemaakt, op die sanctielijst te zetten. Sorry, op de SIS-lijst. Ik ben blij dat het per vandaag gelukt is ze op die lijst te plaatsen. Want op een gegeven moment houdt vriendschap wel op, ook bij individuen. Dat zegt niets — zeg ik even tegen de SGP — over het feit dat wij nog steeds vinden dat Israël het recht heeft op veilige grenzen, over het feit dat wij, in tegenstelling tot sommige anderen, het land Israël nog steeds een land vinden dat het waard is om te bestaan of over het feit dat wij vinden dat de Israëlische bevolking wat anders is dan de regering-Netanyahu. Maar deze twee lieden reken ik in ieder geval niet meer tot de categorie vrienden.

De heer Van der Burg (VVD):

Ik betwist niet dat de twee ministers waar we het over hebben, democratisch gekozen zijn; dat geldt namelijk voor alle ministers. Maar de vraag of je democratisch gekozen bent of dictatoriaal aan de macht gekomen bent, is in beide gevallen geen legitimatie of vrijbrief voor alles. Als je oproept tot etnisch zuiveren of bijvoorbeeld tot het toch stichten van nederzettingen in E1-gebied, dat echt volgens alle normen strafbaar is, doet het er niet toe of je wel of niet democratisch gekozen bent. De heer Stoffer en ik zijn alle twee democratisch gekozen en worden dat binnenkort ook opnieuw, maar dat laat onverlet dat wij alle twee niet alleen gehouden zijn aan de Nederlandse wetgeving, maar ook aan de internationale wetgeving en regelgeving. Als wij die overtreden, hoop ik dat de heer Stoffer en ik, ook al zijn we democratisch gekozen, daarop worden aangepakt door de daarvoor verantwoordelijken.

De heer Van der Burg (VVD):

Daarin zit op dit moment een verschil tussen mij en de heer Boswijk. Ik wil de heer Boswijk geen onrecht aandoen, maar ik meen dat de heer Boswijk dit voorstel heeft gepresenteerd. Ik zie dat dat zo is; ik doe hem dus geen onrecht aan. Dat voorstel is niet wat ik zeg, maar ik zeg wel dat het niet bij twee ministers blijft als anderen zich op dezelfde wijze schuldig maken als deze twee hebben gedaan. Daarin zit de VVD dus tussen het CDA en de SGP in, want wij zeggen niet, zoals de SGP, "iedereen niet" en wij zeggen niet, zoals het CDA, "iedereen wel". De VVD zegt: iedereen die zich aan dezelfde dingen schuldig maakt als deze twee heren, die wél.

De heer Van der Burg (VVD):

Ik blijf even weg bij de burgemeesters en de gemeentes. In mijn vorige rol zag ik in ieder geval dat het soms heel erg moeilijk was om mensen gehuisvest te krijgen, overigens niet in de drie gemeentes die u net noemde maar wel elders. Maar ik blijf dus even weg bij die burgemeesters en ik keer terug naar waar het hier om gaat. Even los van dit specifieke geval — want het kan om meer gevallen gaan — vindt de VVD dat opvang in beginsel in de regio dient te gebeuren. Dat is ook het verschil; volgens mij vroeg mevrouw Teunissen de minister: waarom wél de Oekraïense kinderen en waarom zou het dan niet hiervoor gelden? Wij vinden dat wij ten aanzien van Oekraïners een ander opvangbeleid moeten hebben dan ten aanzien van mensen uit de rest van de wereld, omdat wij hebben gezegd dat Oekraïners mensen zijn die in onze regio zitten. Wij waren voor opvang in de regio. Als je dat vindt als het gaat om mensen ver weg, moet je het goede voorbeeld geven als het gaat om mensen dichtbij. Oekraïne is gewoon een buurland van de Europese Unie. Daarom waren wij er als VVD voor om Oekraïners ruimhartig op te vangen en dus ook om stappen te zetten als het gaat om de opvang van zieke mensen, waaronder zieke kinderen; wat Nederland heeft gedaan in relatie tot Oekraïne gaat immers breder dan dat. Als het gaat om kinderen of volwassenen uit Gaza, vinden wij dus ook dat de opvang en de verzorging in beginsel in de regio moeten plaatsvinden. Wij zien dat dit kabinet in de brief van gisteren daar ook stappen in zet door daar extra geld voor vrij te maken en ook te kijken of er verdere stappen kunnen worden gezet om de voorzieningen daar ook te ondersteunen, bijvoorbeeld met specialisaties vanuit hier. Dat vinden wij goede stappen die passen binnen datgene wat wij ook als Nederland al tijden zeggen: probeer het daar te organiseren. Dat lijkt ons ook efficiënter dan mensen hiernaartoe halen.

De heer Van der Burg (VVD):

Dit is natuurlijk wel het moeilijkste thema van de discussie die we hier met elkaar voeren. Als wij hier enkele kinderen naartoe halen, is dat een druppel op een gloeiende plaat; daar heeft de heer Mohandis gelijk in. Tegelijkertijd is dat voor het individuele kind natuurlijk buitengewoon prettig. Ik bestrijd dat het, zoals de heer Mohandis zegt, ook het effectiefst en efficiëntst is. Ik denk dat het effectiever en efficiënter is om daar te kijken hoe we kinderen kunnen bereiken, omdat je dan met dezelfde hoeveelheid mensen, dezelfde hoeveelheid geld en hetzelfde materiaal meer kunt doen dan wanneer je mensen hierheen transporteert. Dat staat nog los van hoe je dat transport van kinderen zou organiseren vanuit Gaza door Israël, alles wat daarin meespeelt en ouders die gecheckt moeten worden. Kortom, daarom kiezen wij er op dit moment voor om het kabinet alle ruimte te geven om daar meer te doen. We krijgen daar straks van het kabinet ook graag een reactie op. Wij denken dat dat effectiever en efficiënter is.

De heer Van der Burg (VVD):

Als u "respect" en "riedeltje" in één zin zegt, dan spreekt u zichzelf daarmee een beetje tegen; dat vind ik jammer. Het respect voor de mensen in de zorg in Nederland en waar ook ter wereld is bij mij buitengewoon groot. Dat staat op geen enkele wijze ter discussie. Maar we zien bijvoorbeeld dat heel veel mensen die in de zorg werkzaam zijn — diverse artsen, ook mensen die ik ken — gedurende enkele maanden of soms gedurende enkele jaren of weken naar de rest van de wereld gaan, bijvoorbeeld om daar operaties te verrichten. Ik ken mensen die een aantal weken per jaar naar Afrika gaan om daar hersteloperaties te verrichten en zo hun bijdrage te leveren. Waarom gaan ze daarnaartoe? Omdat ze daar veel meer handelingen kunnen verrichten dan wanneer ze enkele van die mensen voor die hersteloperaties naar Nederland laten komen om die hier te helpen. Als je het daar doet, zijn de lijnen veel korter, kun je veel meer doen. Dat is gewoon wat we in de dagelijkse praktijk heel veel zien: mensen, ook mensen in de zorg, reizen ieder jaar in hun vrije tijd af naar gebieden waar verschrikkelijke dingen gebeuren. Ik denk echt dat het beter is om het daar te doen, los van het feit dat ik in zijn algemeenheid groot respect heb voor mensen die ook nu zeggen: ik wil op allerlei manieren helpen.

De heer Van der Burg (VVD):

Excuus, voorzitter, maar er worden hier woorden gebruikt als "hard", "riedeltje" en "respect".

De heer Van der Burg (VVD):

Ik ga in ieder geval in deze interruptie aan de minister vragen om op mijn reactie op de vraag van mevrouw Dobbe te reflecteren. Laten we niet de kwaliteiten van de ziekenhuizen in Egypte onderschatten. Het is misschien niet het AMC of het RMC, maar er is wel degelijk sprake van goede ziekenhuizen in Egypte, van goede zorg in de regio, die overigens breder is dan alleen Egypte. In het Midden-Oosten hebben we ook heel veel ziekenhuizen die daarin heel veel kunnen. Maar ik hoor graag de reflectie van de minister hierop: is hij het eens met mijn stelling dat men het daar wel kan maar er sprake is van capaciteitsproblemen, of is hij het eens met mevrouw Dobbe — of misschien zit hij ertussenin — die zegt dat men daar in sommige gevallen de kwaliteit en capaciteit niet heeft? Misschien doe ik mevrouw Dobbe onrecht aan met deze iets te korte samenvatting, maar ik hoor graag de reflectie van de minister hierop.

De heer Van der Burg (VVD):

Hoe erg het ook is, zijn de aantallen kinderen waar het hier om gaat dusdanig groot dat we — met "we" bedoel ik eventjes Nederland — die hier niet allemaal kunnen helpen; dat zegt mevrouw Dobbe ook zeker niet. In ons buitenlandbeleid doen we voortdurend, niet alleen als het gaat om Gaza maar ook om andere oorlogsgebieden, waarin ook kinderen sterven, waarvan ook de voorbeelden door enkelen van u zijn genoemd, soms letterlijk met namen en beeldende voorbeelden … Kijk, wij zijn niet in staat om iedereen daarin te helpen als Nederland, zelfs niet als Europa. Wat je in mijn ogen wel moet doen, is kijken hoe we zo veel mogelijk kunnen doen binnen de capaciteit die we daarin hebben, qua financiën en personeel. Daarin zie ik nu het kabinet stappen zetten en ik hoor daar graag een reflectie van de minister op. Ik denk dus dat we beter kunnen kijken hoe we daar zo veel mogelijk mensen kunnen helpen en dat dat efficiënter en effectiever is dan mensen hiernaartoe halen. Ik denk dat we daardoor meer mensen kunnen bereiken.

De heer Van der Burg (VVD):

Ja, want ik krijg, denk ik, dezelfde informatie van dezelfde hulporganisaties als al mijn collega's hier krijgen. Ik zocht even naar het letterlijke citaat in de brief. Die kan ik nu even zo snel niet vinden, omdat ik ook naar mevrouw Teunissen aan het luisteren was. Maar wij zien dat het kabinet dus ook datgene doet wat mijn fractievoorzitter in het debat twee weken geleden heeft gevraagd, namelijk kijken hoe er meer ondersteuning kan komen in de regio. Dat wordt concreet benoemd met de €800.000 die vrijgemaakt wordt voor Save the Children. Dat wordt concreet gemaakt met de 25 miljoen die wordt vrijgemaakt voor hulp aan mensen uit Gaza. Ik zoek even de quote als het gaat om medische mogelijkheden. "Het kabinet identificeert verdere mogelijkheden, zoals beschikbaar stellen van Nederlandse medische expertise voor gecompliceerde zorgvragen," waar mevrouw Teunissen net naar verwees, "waar beperkte behandelcapaciteit voor aanwezig is in de regio. Daarbij wordt ook de medische capaciteit in de Westelijke Jordaanoever en de landen in de regio, zoals Egypte en Jordanië, in ogenschouw genomen. De nadere invulling van dit pakket voor hulp wordt te zijner tijd aan uw Kamer kenbaar gemaakt." Mijn vraag zit hem wel in "te zijner tijd", want "te zijner tijd" kan natuurlijk niet zijn "over een paar maanden". Dat moet natuurlijk zo snel mogelijk gebeuren. Maar hierin zit volgens mij de kern van de reden waarom het kabinet stappen heeft gezet, die ik ondersteun.

De heer Van der Burg (VVD):

Daarop is, zowel richting mevrouw Teunissen als op dit moment richting al haar collega's ter rechterzijde, het antwoord dat de VVD het kabinet steunt in zijn beleid voor opvang in de regio. Wij ondersteunen dat en wij kiezen er dus met het kabinet op dit moment niet voor om kinderen hiernaartoe te halen.

De heer Van der Burg (VVD):

Op dit moment is dit het standpunt van de VVD. Daar heb ik op dit punt niets aan toe te voegen. Dat is onbevredigend voor mijn collega's, maar dat is wel wat het is.

De heer Van der Burg (VVD):

Weet u wat het ingewikkelde is? Ik moet zeggen "een van de ingewikkelde dingen", want ik moet daarin niet te licht denken. Er zijn heel veel landen in de wereld waar de kankerzorg, om maar even bij het voorbeeld van meneer Van Baarle te blijven, niet, slecht of in ieder geval substantieel minder aanwezig is dan in Nederland. Wij kiezen er met elkaar voor — dat verschilt uiteraard per politiek partij — om niet te zeggen: die mensen kunnen we vervolgens hiernaartoe halen om hier de zorg te geven. Het is dus verschrikkelijk als jij in een land, waar ook ter wereld, ziek bent en niet de zorg kunt krijgen die je zou willen hebben of die u en ik — sorry, in dit geval mag ik misschien wel "u" en "ik" zeggen — in Nederland kunnen krijgen. Wij kunnen niet alle mensen die waar dan ook ter wereld een ernstige ziekte oplopen, hiernaartoe halen om te verzorgen. Daarom bekijken we in dit specifieke geval hoe we daarvoor zo veel mogelijk kunnen doen, zeker voor de oorlogsgetroffenen. Maar we kunnen niet voor al die kinderen hier zorgen; daarin is een kind in Gaza niet anders dan een kind in Congo, Sudan, Midden-Amerika of waar dan ook. We hebben nu een debat over Gaza, maar dan weegt een kind of volwassene waar ook ter wereld niet anders. Dat is niet wat wij doen in Nederland of in Europa.

De heer Van der Burg (VVD):

De heer Paternotte heeft gelijk met de voorbeelden die hij noemde. België doet er inderdaad tien en Luxemburg doet er twee. Wij denken dat het efficiënter is om meer dan die twee of meer dan die tien of meer dan de andere getallen die de heer Paternotte noemt, te helpen in de regio daar. Dat is dus waarom we daarop inzetten.

De heer Van der Burg (VVD):

Daarin zit echt een groot verschil, want ik vind dat wij gezamenlijk moeten optrekken met zo veel mogelijk landen, om de druk op in dit geval de regering-Netanyahu te vergroten. Bij het verlenen van hulp hebben we het niet over sancties richting de regering-Netanyahu en niet over het opvoeren van de druk richting de heer Netanyahu en de zijnen, maar dan hebben we het over hulpverlening. Dat staat dus los van die kopgroep die bedoeld is om de druk op de regering-Netanyahu op te voeren. Dat zie ik echt als totaal iets anders. Dan bekijken wij hoe je de meeste mensen kunt helpen en daarvan denken wij dat het kan als je het dáár organiseert.

De heer Van der Burg (VVD):

Dat laatste is ook zo. Ik ben ook heel blij dat u al uw interrupties op mij richt en ze niet bewaart voor mijn linkerbuurman, de heer De Roon van de PVV. want daarin zit impliciet een compliment in de richting van de VVD. Dat compliment is dat u bij ons nog enige beweging op dit punt van ons verwacht, daar waar u dat bij de buren ter linkerzijde al heeft opgegeven of nooit heeft gedacht dat het er was. Dus we zijn ook aan het bekijken hoe we het op de beste manier kunnen doen. Alleen, wij denken echt dat het op een andere manier beter kan dan dat u voorstelt. Dus daar zit het verschil in. Ik ga niet becommentariëren wat ik vind van de 10 in België of de 2 in Luxemburg of de 116 in Italië. Daar zitten andere politici die dat daar doen.

De heer Van der Burg (VVD):

Ik stap toch niet in het beeld dat de heer Boswijk schept. De VVD heeft gedurende het debat gezegd: kijk of het Europees kan, kijk of het in de kopgroep kan, kijk of het nationaal kan. Daar werd opeens heel verbaasd over gedaan. Ik heb inderdaad de motie aangepast. We hebben allemaal voortdurend bij heel veel debatten moties aangepast gedurende het debat. Het is namelijk de bedoeling van debatten dat je naar elkaar luistert en kijkt of je zo meerderheden kan creëren. Ik heb dus inderdaad gedurende het debat de motie aangepast en het woord "simultaan" toegevoegd. Dat is volgens mij heel normaal; anders hoeven we überhaupt niet met elkaar te discussiëren over moties. Elke dinsdag zitten er heel veel accentmoties bij die u heeft aangepast om zo extra steun van extra partijen te krijgen. Dat is exact wat ik heb gedaan. Wat we nu zien, is dat het kabinet die stappen heeft doorlopen. We hebben het in de RBZ aan de orde gesteld. Volgens mij was het toen nog Brekelmans of inmiddels deze minister; dat ben ik even kwijt. Het was Brekelmans. Toen hebben we vervolgens gekeken naar de kopgroep en deze minister heeft geconstateerd: het ene werkt niet en met het andere zijn we bezig; simultaan gaan we aan de gang. Ik heb volgens mij duidelijk richting de heer Paternotte net met het woord "ja" geantwoord, dus volgens mij kan daar geen misverstand over bestaan. De vraag waar een partij in de toekomst een standpunt op gaat veranderen, is, met alle respect richting de heer Boswijk, een beetje een rare vraag, want die zouden we dan in ieder debat bij ieder agendapunt aan elkaar kunnen stellen. Ongetwijfeld denkt de heer Boswijk namelijk over x-periode over y-standpunt anders dan vandaag. Het is een rare vraag, met alle respect, om nu te stellen, dus daar kan ik ook geen antwoord op geven.

De heer Van der Burg (VVD):

Ik zit even te bedenken hoe ik hier nu op ga reageren. Het eerste punt was dat de heer Boswijk niet snapt waarom de minister, daarna gevolgd door al zijn kompanen, uit het kabinet is gestapt. Dat ben ik geheel met de heer Boswijk eens. Dat snappen wij ook niet. Dat is de boodschap geweest van de VVD-bewindspersonen; dat is de boodschap geweest van de VVD. Daarover denken wij dus niet anders dan de heer Boswijk. Ik zit ook even bij te komen, zal ik maar even zeggen, van de tweede opmerking van de heer Boswijk. Die vind ik namelijk niet zo netjes. Ten eerste wordt een aantal keren gezegd: u deed het om 0.15 uur 's nachts. Het debat duurde tot 1.30 uur, dus het is niet gek dat er om 0.15 uur 's nachts moties worden gewijzigd. Dat had er niets mee te maken dat de VVD diep in de nacht iets geheimzinnigs zou doen. We hadden gewoon debat tot 1.30 uur. Dat is één.

Twee. De heer Boswijk zegt: wij waren niet van tevoren geïnformeerd. Dat is feitelijk onjuist; dat kan de voorzitter wellicht uitleggen aan de kijkers thuis die dat niet allemaal snappen. Dat is echt feitelijk onjuist, want de heer Boswijk heeft zoals al zijn collega's om 0.13 uur de mail van de Griffie gehad waarin de gewijzigde motie stond. U kunt hoogstens zeggen: we hebben de nieuwe motie niet gelezen; we hebben de stukken niet gelezen voor we erover gingen stemmen. Dat mag u zeggen, maar u kunt niet zeggen dat u niet van tevoren was geïnformeerd, want zoals bij alle moties in alle debatten heeft u gewoon een gewijzigde motie gehad.

De heer Van der Burg (VVD):

Er wordt mij een vuig spel verweten, maar daarnaast heb ik het letterlijk in het debat gezegd. Ik heb letterlijk voorgesteld — lees de tekst erop na en pas op met schudden met je hoofd — om er dan "simultaan" van te maken. Dat heb ik letterlijk gezegd.

De heer Van der Burg (VVD):

Ik snap de redenering van de heer Van Baarle, maar ik zou wel een nuancering willen aanbrengen. Wij hebben deze redenering gevolgd aangaande de handel uit illegale nederzettingen, maar niet in zijn algemeenheid. Tegelijkertijd heb ik naar aanleiding van de speech van Von der Leyen van vandaag de minister opgeroepen om daarop te reflecteren. Vooralsnog geldt deze redenering op het gebied van handelsbeperkingen richting illegale nederzettingen. Ik hoor graag de redenering van de minister naar aanleiding van de speech van Von der Leyen en de voorstellen die zij daartoe vandaag heeft gedaan.

De heer Van der Burg (VVD):

Ja, dat ga ik niet meer doen.

De heer De Roon (PVV):

Dank, voorzitter. De totale vernietiging van Hamas is wat de PVV voorstaat sinds de gruwelijke terreuraanval door Hamas op 7 oktober. Een motie van onze hand met die strekking is onlangs door de Tweede Kamer aangenomen. Het staat ook in ons nieuwe verkiezingsprogramma. Je moet het kwaad uitroeien, waar het zich ook bevindt, ook als het kwaad zich in Qatar verschuilt. Een Israëlische operatie om Hamasleiders in Doha uit te schakelen, verdient daarom alle lof. Het beoogde gevolg zou de gewenste vernietiging van Hamas dichterbij brengen. Wij noemen dit "een zuivere vorm van terrorismebestrijding". De PVV is daarom teleurgesteld dat de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken de aanval op Hamas in Qatar veroordeelde. Waarom hield hij zich niet meer op de vlakte? Het kabinet streeft toch ook naar een duurzame oplossing zonder Hamas, zoals in de brief van de minister staat beschreven?

Voorzitter. Ik wijs erop dat de veroordeling op hoge toon door de minister van de schending van Qatars soevereiniteit in schril contrast staat tot andere vergelijkbare gevallen. Toen Osama bin Laden in Pakistan het doelwit werd van een Amerikaanse actie juichte de wereld en nam niemand aanstoot aan de schending van de soevereiniteit van Pakistan. Onze regering applaudisseerde bij wijze van spreken. Toen de Iraanse generaal Soleimani door de Verenigde Staten in Irak werd aangepakt, ging de Nederlandse regering ook niet met een megafoon de schending van de soevereiniteit van Irak aan de orde stellen. Het enige wat Nederland toen deed, was de VS in de NAVO-raad vragen om een toelichting op de aangevoerde juridische basis.

Voorzitter. Ik ga nu over op een ander onderwerp. In de brief geeft de minister aan dat Nederland inzet op hulp aan zieke en gewonde Palestijnen in de regio. Mijn vraag aan de minister is: betekent dit ook dat het kabinet het formele verzoek van Amsterdam om Palestijnen voor een medische behandeling op te vangen om die reden heeft afgewezen? Als dat niet zo is, dan is mijn vraag: waarom dan niet? U heeft zelf gezegd dat het in de regio moet gebeuren. De PVV wil in ieder geval geen enkele Palestijn opvangen in Nederland. Dat moet helder zijn.

Waar Nederland een foute anti-Israëlkoers is ingeslagen, kan het altijd nog erger. Kijk maar naar Spanje, dat volledig de weg kwijt is. Zo weert Spanje nu zelfs schepen die brandstof vervoeren voor het Israëlische leger. Wij vinden het nogal wat dat een NAVO-lidstaat het Israëlische leger op die manier wil afknijpen. Ik vraag de minister wat hij daarvan vindt.

Tot slot kom ik nog even terug op de terreuraanslag van twee dagen geleden in Jeruzalem, die inmiddels door Hamas is opgeëist. Voor veel Palestijnen zijn die aanslagplegers helden. Helden! Dat verdorven gedachtegoed zit diep ingebakken bij veel Palestijnen. Uit een enquête die onder regie van de Nederlandse vertegenwoordiging in Ramallah is uitgevoerd, blijkt dat de helft van de Palestijnen achter de aanslagen van 7 oktober 2023 staat en dat 77% van de Palestijnen tegen het ontwapenen van Hamas is. Ik vraag de minister tot slot wat hij van de cijfers uit deze enquête vindt, die eigenlijk onder zijn verantwoordelijkheid is uitgevoerd. Is hij met de PVV van mening dat het echte probleem in de hoofden van de Palestijnen zit?

Dank u wel, voorzitter.

De heer Stoffer (SGP):

Dank, voorzitter. De Israëlische premier Golda Meïr heeft ooit gezegd: wij zeggen "vrede" en van de andere kant komt de echo "oorlog" terug. Bij elk debat over Gaza moeten we blijven benoemen hoe we in deze situatie zijn terechtgekomen. Op 7 oktober 2023 vermoordde Hamas 1.200 Israëliërs en werden 250 gijzelaars meegenomen naar Gaza. Israël voert sindsdien een niet gezochte strijd om zijn bestaan, tegen Hamas, tegen Hezbollah, tegen Iran en tegen Syrië. Het is een legitieme strijd, maar met gruwelijke gevolgen. De situatie in Gaza is hartverscheurend: het lijden van onschuldige burgers, de honger en de uitputting. Er moet een einde komen aan de humanitaire ellende en er is royale hulp nodig voor de burgerbevolking. Israël heeft daarbij een zeer grote verantwoordelijkheid, maar ook Nederland kan daaraan bijdragen.

Een einde aan het lijden van onschuldige burgers is echter onlosmakelijk verbonden aan de onmiddellijke vrijlating van de gijzelaars en de volledige ontmanteling van Hamas. Nogmaals, als Israëliërs "vrede" zeggen, welke echo klinkt er dan uit de monden van de Hamasleiders? Wie het zicht verliest op het moorddadige karakter van deze terroristische organisatie, dreigt de verkeerde keuzes te maken. Een verkeerde keuze is bijvoorbeeld het eenzijdig erkennen van een Palestijnse staat, zoals sommige partijen willen. Dit houdt Hamas langer in het zadel en brengt de vrede geen millimeter dichterbij. Het is een verkeerde keuze om wél internationale druk uit te oefenen op Israël, maar om Hamas intussen met fluwelen handschoentjes aan te pakken. In augustus vroeg de Kamer via de motie van Diederik van Dijk om maximale druk te zetten op landen die bescherming of bijstand bieden aan de leiders en het netwerk van Hamas. Mijn vraag aan de minister is hoe hij hier concreet uitvoering aan geeft, want ik lees daar helemaal niets over in zijn brief.

Het is ook een verkeerde keuze om aan te koersen op een nationale boycot van producten uit Judea en Samaria. De SGP vraagt het kabinet met klem: ga dit pad niet op. Initiatieven van onderop, met name van Palestijnen die voor Israëlische bedrijven werken, zullen hiervan de dupe worden. Een Palestijnse manager van een plasticfabriek zei: we are nog making plastic; we are making peace. Een boycot van producten uit de Westelijke Jordaanoever zou zomaar een opmaat kunnen zijn naar een totale boycot van Israël.

Voorzitter. Op grond van artikel 3, lid 1 onder e en artikel 207 van het Werkingsverdrag van de EU mogen lidstaten overigens niet zelf handelsbeperkingen opleggen. Een Nederlandse boycot zou dus in strijd zijn met het Europees recht. Deelt het kabinet deze conclusie en welke actie onderneemt het kabinet tegen Nederlandse organisaties die op eigen houtje boycots invoeren? Ik noem een zorginstelling die weigert om Israëlische medicijnen voor te schrijven, waardoor de gezondheid in gevaar kan komen.

Voorzitter. De SGP steunt de kabinetsinzet als het gaat om de medische evacuaties vanuit Gaza. Het is goed dat er extra geld komt om ernstig zieke patiënten hulp te bieden. Wij steunen ook de lijn van het kabinet dat de medische zorg in de regio moet plaatsvinden. Israël werkt overigens vrijwel altijd mee aan de evacuaties. Landen in de regio, zoals Egypte, doen al het nodige, maar ik lees in de kabinetsbrief dat de medische capaciteit onder druk staat. De problematiek verschilt per land. In Jordanië is de financiering het probleem en in Qatar is er simpelweg een gebrek aan medische expertise. Mijn vraag is dan ook: hoe kunnen de landen in de regio elkaar beter ondersteunen en hoe gaat Nederland concreet bijdragen aan de versterking van de ziekenhuiszorg in de regio? De SGP wil daarover snel meer duidelijkheid. Dan mijn laatste vraag: kan de behandelcapaciteit van het Palestijnse Augusta Victoria Hospital op de Westbank ook worden benut?

Dat was het, voorzitter. Dank u wel.

De heer Stoffer (SGP):

Dank voor die vraag. Ik denk dat de heer Van der Burg daar zojuist al een aantal zaken over heeft gezegd, die ik niet ga herhalen. Hij geeft aan dat dit wellicht een van de moeilijkste zaken is. Ik heb in mijn bijdrage aangegeven dat er in sommige landen in de regio voldoende geld maar te weinig medische expertise is, terwijl het in andere landen andersom is. Je zou kunnen kijken of je versterking kunt bieden. Dat is ook mijn vraag aan het kabinet. Die weg lijkt ons verstandig, maar ik hoor straks graag van het kabinet wat men daarvan vindt en of daar mogelijkheden liggen.

Ik verwijs ook naar de bijdrage van de heer Van der Burg. Hij gaf aan: we kunnen in Nederland niet alles opvangen. Ik begrijp heel goed dat je zegt "laten we er vijf, tien of vijftien hiernaartoe halen", ook al is dat maar een druppel op een gloeiende plaat. Maar onze vraag is wel: tot hoever kun je gaan? Ik hoor ook de oproepen van burgemeesters en dergelijke, maar de winterperiode breekt straks ook in Nederland aan en dan is de capaciteit op de ic's in de kinderziekenhuizen vaak beperkt of te beperkt. Ik zag in de brief iets staan over een interdepartementaal overleg en dergelijke. Ik schat in dat dit een van de overwegingen is die meespeelt in dat interdepartementaal overleg, maar wellicht kunnen we die vraag ook hier neerleggen. De minister zal daar vast op ingaan. Wat ons betreft moeten we maximaal inzetten op opvang in de regio en moeten we kijken of we daar dingen kunnen versterken. Nederland zou daar een rol in kunnen spelen.

De voorzitter:

Ik heropen de vergadering van de vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken. We zijn toe aan de termijn van de zijde van de regering. Ik meld nog even dat het aantal interrupties hetzelfde is als in de eerste termijn, dus vijf vragen met daarbij de regel dat de interrupties dubbel worden geteld als ze te lang duren. Het woord is aan de minister van Buitenlandse Zaken.

Minister Van Weel:

Dank, voorzitter. Zeer veel dank aan de Kamerleden voor hun inbreng in de eerste termijn. Ik vind het belangrijk dat we vandaag met elkaar in debat gaan over Gaza. De oorlog raakt ons allemaal, op welke manier dan ook. Hoe we ook precies in dit conflict staan, het is duidelijk dat het menselijk lijden in Gaza door merg en been gaat. Niemand hier in dit huis wil dit leed. Niemand wil de honger en niemand wil de vele onschuldige slachtoffers die nu vallen. We maken ons allemaal grote zorgen over het verloop van de oorlog in Gaza en we willen dat er een einde aan komt. We zijn het eens over het belang van onderzoek naar oorlogsmisdrijven en schendingen van het oorlogsrecht. We willen allemaal dat de humanitaire noden van de bevolking in Gaza worden verlicht en dat er een duurzame oplossing komt voor dit conflict, die volgens een grote meerderheid in deze Kamer in een tweestatenoplossing ligt. We zijn het niet altijd eens over de manier waarop we dit alles kunnen bereiken.

Het kabinet zal zich naar vermogen inspannen om de situatie te verbeteren. Ook daarom is dit debat van belang: om met elkaar in overleg te kunnen gaan over waar wij denken dat de beste weg ligt om deze doelen, die we voor het overgrote deel delen, te bereiken. Wees ervan overtuigd dat de situatie in de Palestijnse gebieden en Israël voor mij een belangrijke prioriteit is. Daarom heb ik in de eerste dagen die ik nu in functie ben al gebeld met Hoge Vertegenwoordiger Kallas en met mijn counterparts in Israël, Jordanië, Egypte en de Palestijnse gebieden. In al mijn andere gesprekken met de Europese collega's staat dit onderwerp uiteraard ook heel hoog op de agenda. Voor morgen staat er ook nog een call met Saudi-Arabië in de agenda. De inzet van alle gesprekken die ik voer, is het einde van de oorlog, onmiddellijke verbetering van de situatie in Gaza en perspectief op een duurzame oplossing. Voorzitter, dat was mijn inleiding, voordat ik wou overgaan naar de vragen.

Voordat ik begin met de vragen over Gaza — dat is natuurlijk het onderwerp van het debat — wil ik heel kort stilstaan bij de inbreng van de heer Van der Burg naar aanleiding van wat er vannacht is gebeurd in het Poolse luchtruim door de invasie van Russische drones. Indien dit een opzettelijke incursie is geweest, hebben we te maken met een grove escalatie van Rusland, in een week waarin Rusland al meerdere escalatiestappen heeft genomen, met zeer grootschalige aanvallen op Kyiv met meer dan 800 drones twee nachten geleden, met een grove aanval op Donetsk waarbij meer dan twintig burgerdoden zijn gevallen en nu met deze actie van afgelopen nacht. We zullen daar morgen nader over in debat gaan en hopelijk weten we dan meer over de exacte toedracht. Maar ik wilde in ieder geval de zorgen die de heer Van der Burg deelt hier niet negeren.

Voorzitter. Dan kom ik bij het kopje staakt-het-vuren en de situatie in Gaza. Een staakt-het-vuren is cruciaal om het grote menselijk leed van de Gazanen te verlichten, voor de vrijlating van de gijzelaars en voor een weg naar een duurzame oplossing van dit conflict. Zowel Israël als Hamas moeten hier hun verantwoordelijkheid in nemen. Tegelijkertijd zien we wel dat de posities van Hamas en Israël over hoe dit conflict tot een einde komt op dit moment nog ver uit elkaar liggen. De mp heeft in zijn gesprekken met president Herzog, premier Netanyahu, Qatar en Saudi-Arabië het belang van een staakt-het-vuren nogmaals onderstreept. Ook ik doe dat in alle gesprekken die ik voer, onder andere met mijn Israëlische collega. Dat blijven wij doen. Ik denk dat een van de belangrijkste redenen om de kanalen open te houden met alle partijen is om dit soort gesprekken te kunnen voeren en om toe te werken naar een staakt-het-vuren.

De heer Kahraman, de heer Boswijk en de heer Stoffer vroegen waarom we niet meer druk zetten op landen die Hamasterroristen huisvesten, zoals Qatar en Turkije, en hoe het staat met de uitvoering van moties over aanvullende sancties tegen Hamasleiders. Laat mij allereerst zeggen dat het kabinet het ook hier weer met een heel groot deel van uw Kamer eens is dat Hamas een terroristische organisatie is, die de wapens moet neerleggen en alle gijzelaars moet vrijlaten. Wij zijn om die reden mede-initiatiefnemer en aanjager van sancties binnen de EU. Dat heeft geleid tot een nieuw sanctieregime tegen Hamas, dat zich specifiek richt op personen en entiteiten die Hamas financieren of steunen. Samen met de Europese partners hebben we ook nieuwe voorstellen op tafel gelegd voor sancties tegen de politieke top van Hamas. Die liggen nu in de Raad, waar er met unanimiteit over moet worden besloten.

Tegelijkertijd is een duurzaam einde van het conflict in Gaza alleen te realiseren door onderhandelingen tussen Israël en Hamas. Het is bekend dat Qatar het politieke kantoor van Hamas in Doha huisvesting biedt, al sinds 2012, overigens op verzoek van de Verenigde Staten, zodat dit soort gesprekken kunnen plaatsvinden. We zijn Qatar dan ook erkentelijk voor de rol die het speelt. Daar komt ook mijn veroordeling vandaan, zeg ik tegen degenen die er vragen over hebben gesteld, van de actie van Israël gisteren. Qatar is te goeder trouw bezig met het faciliteren van gesprekken die kunnen leiden tot een staakt-het-vuren. De actie van gisteren zien wij niet als een bijdrage in de richting van een staakt-het-vuren, en die zien wij dus niet als constructief. Daarnaast wordt hiermee de territoriale integriteit geschonden van een land dat juist probeert om een positieve bijdrage te leveren aan het beëindigen van dit conflict. Daar kwam mijn veroordeling vandaan, zeg ik tegen de heer De Roon, die dit kan nalezen in het stenogram.

Dan kom ik op het kopje regionale onderwerpen. Dat gaat ook over Qatar. Ik denk dat ik over Qatar wilde zeggen wat ik gezegd heb. Ik blijf dus staan achter mijn veroordeling van gister. Daar sta ik niet alleen in. Ik ben Qatar dankbaar voor de rol die het nog steeds wil spelen om dit conflict tot een einde te brengen. Ik zeg tegen iedereen: ook Hamas is ervoor nodig om deze vijandelijkheden op dit moment tot een einde te kunnen brengen, los van het feit dat er na de beëindiging van het conflict geen rol moet zijn voor Hamas in de Gazastrook.

Ik kom nu op de maatregelen. Ik zeg daar even bij dat ik een apart kopje over medische hulp heb gemaakt, omdat daar natuurlijk een hoop vragen op toegespitst zijn. Als u dat nog niet hoort, weet dan dat ik daar separaat op terugkom.

Mevrouw Dobbe vroeg of de minister het ermee eens is dat aanhoudende schendingen van het internationaal recht kunnen plaatsvinden omdat het straffeloos kan en er geen consequenties zijn. Ik vind dat een terechte vraag, want wij maken ons al langer zorgen over het handelen van Israël en de mogelijke schending van het internationaal recht. We spreken ze daar consequent op aan. Ook ik heb dat in mijn eerste gesprek gedaan. Het uitbreiden van de settlements in het gebied A1 werpt bijvoorbeeld een grote blokkade op voor een uiteindelijke tweestatenoplossing. Het geldt ook voor de volstrekt onaanvaardbare humanitaire situatie in Gaza en het niet toelaten van voldoende hulp. Al deze aspecten komen in elk gesprek dat we hebben aan bod. Maar we willen ook steeds bezien welke aanvullende maatregelen we kunnen nemen.

Dit is geen statisch spel, zeg ik daarbij. Dit is geen situatie waarin we één keer onze positie bepalen en dat daarna nooit meer doen. In die zin zult u dus inderdaad zien — dat heeft u in de brief ook kunnen zien — dat wij incrementeel werken en reageren op elke verslechtering van de situatie. Daarbij zeg ik wel dat ik nog steeds vind dat een open kanaal beter is dan geen kanaal. We zoeken daarbij de spanning op. Ik wil uiteindelijk contact kunnen houden met mijn Israëlische collega. Ik wil kunnen weten wat daar speelt. Ik wil ook kunnen zeggen wat ik daarvan vind.

Ik merk dat een aantal Europese landen dat contact inmiddels niet meer hebben. Die lijn — dat moet u mij vergeven na een carrière in de veiligheidspolitiek van 30 jaar — moet je wat mij betreft pas heel laat overgaan. Ook tot het laatste moment voor de inval van Ruslan in Oekraïne heb ik nog in gesprek gezeten met Russische onderministers, met de NAVO en de Noord-Atlantische Raad, om te bekijken of we dit konden afwenden. Op dat moment was het besluit allang genomen, en toch moet je altijd proberen dit soort kanalen open te houden. Zo bezien we dit ook. Alles wat gebeurt, moet zijn consequenties hebben, maar ik ben zeker niet voor de meest radicale stap, namelijk het nu verbreken van alle contacten, omdat je daarmee geen enkele invloed meer hebt op wat er gebeurt.

Wat doen we nu concreet? We hebben geleidelijk aan de druk opgevoerd, in EU-verband, maar ook nationaal, ook omdat de humanitaire deal tussen de EU en Israël die gemaakt is gewoon niet wordt nageleefd. Dat moet z'n consequenties hebben. Wij hebben de evaluatie van artikel 2 geïnitieerd, zoals u weet. Met steun van een meerderheid heeft de HV hier een vervolg aan gegeven. Ik denk dat we nu zitten bij de volgende stap. Daarbij lopen we, zoals eerder gezegd, tegen een muur aan. We hebben het gehad over het opschorten van het handelsdeel van het associatieakkoord. Wij zijn daarvoor en maken ons daar in Europees verband hard voor. U zult begrijpen dat dit in Europees verband moet. Wij maken ons hard om het voorstel van de Commissie om een deel van het Horizon Europeprogramma op te zeggen daadwerkelijk door te voeren. Ook dat kan alleen maar in Europees verband, want dat is een Europees programma. Daarom steunen we ook, zeg ik tegen de heer Kahraman, het voorstel van de voorzitter van de Commissie van vandaag. Heeft zij feitelijke macht? Nee, maar zij mag wel agenderen. Uiteindelijk is het uiteraard aan de EU-lidstaten in de Raad om er een besluit over te nemen. Maar dit signaal wordt nu afgegeven op het hoogste niveau als iets wat naar haar mening nu nodig is om als EU een stevig signaal af te geven. Dat juich ik alleen maar van harte toe. Van mij mag iedereen in de Commissie en op elk niveau dit soort voorstellen doen. Dat neemt helemaal niks weg van waar de besluitvormingsmacht ligt, maar het draagt wel bij aan wat we nodig hebben, namelijk een groter gevoel van urgentie, EU-breed. Ik maak mezelf daar ook hard voor. U zult zien dat ik alle collega's uitgebreid spreek over Gaza. Ik ben vandaag in Duitsland geweest, dat van oudsher natuurlijk een bijzondere positie heeft ten opzichte van Israël. Het heeft daarom moeite met grote stappen nemen in EU-verband, maar ziet ook wel degelijk dat er nu zaken gebeuren die daadwerkelijk vragen om een antwoord. Ik hoop oprecht dat we hier ook in Europees verband wel een stap in kunnen gaan zetten. Daarom juich ik datgene toe wat mevrouw Von der Leyen heeft gezegd.

Dan hebben we de handelspolitieke maatregelen tegen de import van goederen uit illegale nederzettingen. Daar hebben we hier lang over gesproken. Daarvoor is op dit moment geen steun in EU-verband. Dat is voor het laatst bekeken tijdens de RBZ, waarvan het verslag naar u toe is gegaan en dat op de agenda staat. Daar was de toezegging aan gekoppeld om, als dat niet zou werken, parallel te gaan bekijken hoe we dat kunnen gaan invoeren. Ik heb dat in gang gezet, zeg ik tegen u.

Dit kan op twee manieren gebeuren. Een van de mogelijkheden werd al genoemd, namelijk: op basis van de sanctiewetgeving. Dat is de kortere route. Een andere route zou zijn: compleet nieuwe nationale sanctiewetgeving. Dat zou de langere route zijn. Ik ga voor de kortere route. Ik heb de opdracht gegeven om te gaan werken aan de AMvB die daarvoor nodig is, maar ook daarbij zult u begrijpen dat die wel juridisch houdbaar moet zijn, dat die wel ergens op gestoeld moet zijn en dat die ook de toets van de uitvoerbaarheid moet kunnen doorstaan. Hoelang dat proces precies gaat duren, weet ik niet. Ik zeg daarbij wel: ik wil juist met die kopgroep optrekken omdat ik vermoed dat we bij de uitwerking hiervan tegen dezelfde dilemma's zullen aanlopen als de andere landen die dit hebben aangekondigd.

Ik zeg daarbij: er wordt mee geschermd dat een aantal landen dit al in uitvoering hebben, maar dat is niet het geval. Ook deze landen hebben dat aangekondigd, maar zullen wel moeten werken aan wet- en regelgeving om dit daadwerkelijk te implementeren. Het zijn precies de landen waarmee ik graag optrek. Kunnen we dat in tijd gelijktrekken, dan vind ik dat alleen maar belangrijker. Los van of dit feitelijk heel erg handhaafbaar en uitvoerbaar zal zijn, vind ik dit gewoon een belangrijk signaal. Dat signaal is sterker als je dat met meer landen afgeeft, en ook nog eens tegelijkertijd. Ik kom daarop terug zodra ik meer indicatie heb van hoelang dit traject gaat duren.

Minister Van Weel:

We gaan dit op nationaal niveau zo snel mogelijk invoeren. Dan nog kost dat tijd, want dat vereist een AMvB en een degelijke juridische onderbouwing. In de tijd die ik daar sowieso voor nodig heb, ga ik natuurlijk bekijken of we wel met zo veel mogelijk landen gelijk kunnen optrekken. Zijn wij eerder klaar, dan gaan we eerder naar buiten. Dat is mijn punt niet, als dat uw zorg is dat we het hierdoor ophouden.

Minister Van Weel:

Dat zei ik net: die kan ik u niet geven. Ik kan er geen deadline op zetten. Er wordt nu bekeken hoe zo'n AMvB eruitziet en wat de juridische grond is. Dat is de eerste stap die je neemt bij het opstellen van zoiets. Dan moet je die gaan opstellen. Een AMvB moet uiteindelijk, via de ministerraad, ook nog naar de Raad van State voor advies. Loopt dat allemaal goed, dan komt die heel snel terug, hoeven we er niks aan te veranderen en kan die van kracht worden. Loopt dat verkeerd, dan zullen we die weer moeten aanpassen en eventueel zelfs nog een keer terug moeten gaan. In die zin kan ik daar nu geen vaste termijn opplakken, maar ik kan u wel zeggen dat we eraan werken om het zo snel mogelijk te doen. Zo snel die gereed is, wordt die van kracht.

Minister Van Weel:

Dat is niet de informatie zoals wij die hebben. Ik kom daar zo bij het wapenembargo ook even op terug. Er zijn landen die wel politiek dingen aankondigen, maar dat wil nog niet zeggen dat ze altijd een-op-een zo zijn, hoewel ze erop kunnen lijken, of dat ze ook daadwerkelijk juridisch geregeld zijn. Wij zijn allen gehouden aan de Europese sanctiewetgeving waaronder wij dit normaliter doen. Wij wijken daar nu van af. Dat vereist in ons geval op z'n minst een AMvB op basis van de Sanctiewet 1977. Andere landen moeten dat op een andere manier doen. In alle gevallen is het niet een kwestie van "afkondigen en dan is het meteen gebeurd". Maar ik kom graag terug op de diverse situaties in de landen, voor zover we die kunnen achterhalen, in een volgende rapportage hierover. Dan heeft u ook een beetje beeld bij waar men staat en welke landen dat publiekelijk hebben gezegd. Ik zeg erbij: achter de schermen ben ik natuurlijk bezig om te bekijken of we zo veel mogelijk landen op ditzelfde spoor kunnen krijgen.

Minister Van Weel:

Ik krijg een beetje beeld bij de woordspelletjes waar u het over heeft. Ik communiceer liever heel duidelijk. Ik heb de opdracht gegeven om deze route, de snelste route om dit mogelijk te maken, in gang te zetten. Dat is via een AMvB. Daar zit werk aan verbonden. Dat is niet binnen een week geregeld. AMvB's hebben ook tijd nodig en moeten uiteindelijk ook door een zorgvuldig proces heen. Maar dat is wel sneller dan dat we daar nieuwe nationale wet- en regelgeving op zouden zetten. Ik doe het zo snel mogelijk. Uiteraard komt dat ook nog naar u toe, want dat is ook onderdeel van het proces.

Minister Van Weel:

U moet me toch enigszins verschoning geven voor het feit dat ik nu drie dagen in functie ben. Ik probeer me heel snel een volledig beeld te vormen van waar de EU-landen en iedereen onderling staat. Hoe doen wij het ten opzichte van die landen? Welke maatregelen worden wel en niet overwogen? Daar ben ik nu mee bezig. Een groot deel van het handwerk ligt in Brussel. Als het in Brussel niet lukt, dan doen we het in coalities en kopgroepen. Ik kan u verzekeren dat dat heel lang een deel van mijn vak is geweest, dus ik zal dat met overtuiging oppakken.

Minister Van Weel:

Deze minister zat daar niet, maar ik heb wel het proces gezien dat men heeft doorlopen. Men heeft geprobeerd om dit in EU-verband voor elkaar te krijgen. De inzet om dit te doen was er. Als dat niet lukt, dan gaan we parallel werken aan het mogelijk maken van een kopgroep en aan zaken op nationaal niveau. In de afgelopen drie weken is die escalatieladder afgelopen en here we are. Dit is de situatie waarmee we het moeten doen, maar dat neemt niet weg dat het alleen maar beter is als we dit in de tussentijd alsnog op EU-niveau kunnen regelen. Want laten we eerlijk zijn: het krachtigste signaal, ook naar Israël, komt van een verenigde Europese Unie.

Minister Van Weel:

Dat is nu echt te vroeg. De opdracht om dit te gaan uitwerken is net gegeven. Ik zal u op de hoogte houden van de vorderingen en dan kan ik u ook een nader tijdpad geven. Ik heb net gezegd: zo snel mogelijk. We gaan niet vertragen. Ik merk links en rechts wat wantrouwen in de woorden die ik uitspreek. Laat me dat vertrouwen bouwen, zou ik willen zeggen. Zo ben ik in ieder geval gewend om te communiceren met uw Kamer.

Minister Van Weel:

Ik wil het hebben over nog een maatregel die we graag op Europees niveau hadden willen nemen maar die ook niet gelukt is, namelijk sancties of een ongewenstverklaring ten aanzien van de twee ministers Smotrich en Ben-Gvir. Ook hierbij hebben we uiteindelijk besloten dat als daar geen EU-overeenstemming over te vinden zou zijn, we nationale maatregelen zouden gaan nemen. Dat was al aangekondigd in de brief van eind juli. Ik ben de minister van Asiel en Migratie uitermate dankbaar voor het feit dat Smotrich en Ben-Gvir vanaf vandaag SIS-gesignaleerd staan en dus ongewenst verklaard zijn. Ook daarvoor geldt dat ik het liefste heb dat dat uiteindelijk door de hele EU wordt onderschreven, want ook dan is het signaal sterker dan wanneer het alleen van Nederland komt. Het komt dan ook beter aan.

Ik had het net al even over de wapenexport. We zijn helder: de situatie in Gaza ...

Minister Van Weel:

Ik ben tegen alle extremistische uitspraken. Ik hoop allereerst dat bewindspersonen daar ook in eigen land op worden aangesproken. Dat is in ieder geval hoe het zou moeten zijn. Zelf verwacht ik in dat geval ook aangesproken te worden. Je moet het bont maken wil je uiteindelijk door een ander land gesanctioneerd worden voor de uitspraken die in je eigen land doet. Dat zal mij niet snel overkomen, vermoed ik. Deze twee personen stonden langer op de radar en hebben bij herhaling extremistische uitspraken gedaan van de meest radicale soort. Ik sluit voor de toekomst helemaal niks uit, maar we geven hiermee een belangrijk signaal af. Met deze twee bewindspersonen zetten we in ieder geval een streep in het zand. Ik ben niet elke dag aan het wegen welke bewindspersoon in Israël wat heeft gezegd. Via u zeg ik tegen de heer Boswijk dat ik ook niet voornemens ben om nu het hele Israëlische kabinet te sanctioneren. Was dat uw voorstel?

Minister Van Weel:

Daar refereerde ik aan. Dat ben ik niet voornemens. Nogmaals, ik zoek naar die balans om duidelijk te maken waar onze grieven zitten en om invloed te hebben op de regering-Netanyahu zonder dat ik alle lijnen doorsnij. Nogmaals, dat is echt een stap die ik niet wil nemen. Dan ben ik uitgespeeld. Dan kan ik moreel gezien wellicht heel verheven zijn, maar ik heb dan niks bijgedragen aan het oplossen van de situatie. Daarvoor moet ik ook kanalen openhouden. Dat betekent dat ik een duidelijk signaal moet afgeven en daarin tegelijkertijd zal moeten doseren.

Minister Van Weel:

Wapenexport. Zoals de situatie in Gaza nu is, worden er geen vergunningen verleend voor de uitvoer van militaire goederen naar Israël die kunnen bijdragen aan de activiteiten van de Israëlische krijgsmacht, zowel in de Gazastrook als op de Westelijke Jordaanoever. Daarmee gaan wij al verder dan bijvoorbeeld Duitsland met zijn wapenembargo, hoewel we het formeel niet zo noemen omdat een wapenembargo voor ons formeel betekent dat alles dichtzit en dat niks erin komt of eruit gaat. Er zijn op dit moment maar twee landen in de EU die dat hebben gedaan, namelijk Slovenië en Spanje. Voor ons zou dat twee onoverkomelijke bezwaren hebben. Eén: wij vinden dat zaken die bijvoorbeeld voor de Iron Dome noodzakelijk zijn voor de zelfverdediging van het land Israël doorgang moeten vinden. Omgekeerd zijn wij voor de bescherming van onze eigen militairen op dit moment afhankelijk van een aantal Israëlische spullen. Ik geloof dat de minister van Defensie eerder de flares heeft genoemd, de zelfverdediging op onze helikopters. Dat zijn de redenen waarom wij het niet geheel dichtzetten. Kijkend naar wat er overschiet en wat nu naar Israël gaat, is er nu de facto sprake van een wapenembargo en wordt er in de Gazastrook of op de Westelijke Jordaanoever niks gebruikt wat kwaad kan doen en wat uit Nederland komt.

Minister Van Weel:

Dat weten we zeker, omdat we weten welke onderdelen we leveren voor welke systemen. En we weten welke systemen alleen maar kunnen worden gebruikt voor zelfverdediging en welke systemen kunnen worden ingezet voor aanvallen zoals de aanvallen die uitgevoerd zijn in Qatar. Ik kan u daar dus echt zekerheid over geven. Wapenexport in algemene zin is dusdanig gereguleerd dat je tot op onderdeelsniveau weet wat er wel of niet waar wordt gebruikt.

Minister Van Weel:

Of niet.

Minister Van Weel:

Zeker. Daar toetsen we dus ook heel streng op. Wapenexportbeleid is heel breed. Dat gaat niet alleen over wapens waarmee je kunt doden of vernietigen. Het gaat bijvoorbeeld ook over helmen, scherfvesten, rubbers onder gasturbines op schepen. De wet- en regelgeving rondom wapens strekt zich dus heel breed uit. Je weet dus altijd per onderdeel voor welk wapensysteem het is: wat gaat waarheen en waar verleen ik een vergunning voor? Daarom kan ik vrij stellig zeggen dat wij die toets, die we inderdaad uitvoeren — vinden hiermee mogelijk mensenrechtenschendingen plaats? — op een zorgvuldige manier kunnen doen. Zoals ik al zei, doen we dat zelfs nog breder dan een land zoals Duitsland, omdat wij dat niet alleen betrekken op datgene wat kan worden gebruikt in Gaza, maar ook op datgene wat kan worden gebruikt op de Westelijke Jordaanoever.

Minister Van Weel:

Ik heb het gehad over de voorstellen van mevrouw Von der Leyen en heb gezegd dat ik die toejuich. Daar zit één deel in, het aanhouden van een directe betaling van 14 miljoen en het opschorten van betalingen na 2027, waar ik niet tegen ben, maar wij kunnen gewoon nog niet plaatsen waar ze het over heeft. Ze zegt alleen dat Yad Vashem en ook het maatschappelijk middenveld daarvan zijn uitgezonderd, maar we zullen eerst dieper moeten duiken in wat ze hiermee bedoelt voordat we een definitief standpunt innemen.

De gevechtshonden zijn volgens mij ook een thema dat regelmatig terugkomt in uw commissie. Voor de uitvoer van gevechtshonden is geen vergunning nodig. Het zijn geen dual-usegoederen. In internationale exportcontroleregimes wordt bepaald of ze dat wél worden. Naar aanleiding van de motie-Teunissen is verkend of de export van deze honden naar Israël kan worden aangepakt. Er is gesproken met EU-lidstaten en met de Commissie. De uitkomst is dat we op dit moment geen mogelijkheden zien om de honden aan te merken als dual-usegoederen. Tegen mevrouw Teunissen zeg ik via u dat we wel blijven zoeken naar openingen om de uitvoer van gevechtshonden naar Israël te controleren. Daar is uw Kamer in juli over geïnformeerd.

Minister Van Weel:

Hier wil ik wel op terugkomen, maar dan zet ik ook even mijn vorige pet op, de pet van minister van JenV. Ik weet dat dit een ingewikkeld veld is, ook waar het anderszins gaat over politiehonden. Ik wil daar wel naar kijken. Ik kan op voorhand geen toezeggingen doen, maar ik zal dit samen met de desbetreffende ministeries in ieder geval langslopen.

Minister Van Weel:

Mevrouw Dobbe vroeg waarom we niet net zoals Spanje de consulaire dienstverlening beperken. Dat doen wij uit principe niet. Buitenlandse Zaken verleent consulaire bijstand aan alle Nederlanders, ook aan Nederlandse gedetineerden die in het buitenland een ernstig misdrijf hebben gepleegd. Het is niet aan Buitenlandse Zaken om te oordelen over individuele Nederlanders of over wat zij hebben gedaan. Het verlenen van consulaire bijstand is iets wat je nu eenmaal met je Nederlandse paspoort meekrijgt, ongeacht waar je je bevindt en ongeacht wat je hebt gedaan. Die beperking vinden wij dus niet wenselijk en ook niet juridisch houdbaar.

De heer SP zei dat een Nederlandse boycot van producten uit de Westelijke Jordaanoever in strijd zou zijn met Europees recht.

Minister Van Weel:

De heer Stoffer.

Minister Van Weel:

We hadden mevrouw Volt al en nu ... Excuus. Het ging over de heer Stoffer van de SGP. Het gemeenschappelijk handelsbeleid betreft een exclusieve bevoegdheid van de Europese Unie. De Europese lidstaten kunnen alleen nationale handelsmaatregelen treffen als zij daartoe gemachtigd zijn of ter uitvoering van EU-handelingen, maar in dit geval biedt onder meer een bepaling van Verordening 2015/478 betreffende de gemeenschappelijke regeling voor de invoer mogelijk ruimte om nationale maatregelen te treffen ten aanzien van de invoer van specifieke goederen. Er wordt overigens niet gewerkt aan nationale maatregelen voor de hele Westelijke Jordaanoever, maar voor illegale nederzettingen, want dat is conform de uitleg van de motie. Wij denken dus dat we dit kunnen, ook op basis van de sanctiewetgeving uit 1977. Dat is nou juist wat we in die AMvB gaan uitwerken.

Mij werd gevraagd om alle maatregelen langs te lopen, waaronder ook die van Spanje over het weren van schepen met brandstof voor het Israëlische leger. Er zijn smaken. Laat ik eerlijk zijn: Spanje zit aan de ene kant van het spectrum binnen de Europese Unie. We weten allemaal dat een land als Duitsland of eigenlijk Hongarije aan het andere eind van het spectrum zit. Wij zitten op dit moment dichter bij Spanje dan bij Duitsland; daar heb ik me echt van overtuigd. Dat wordt ook opgemerkt, ook door Israël. Zoals ik zei: dat gaat tot het punt waarop we de pijngrens in de relatie naderen, maar waarbij we de lijnen nog niet doorknippen. Dat laatste is iets wat in het geval van Spanje natuurlijk wel zo is. Ik probeer dus echt die balans te houden door te reageren, door in overleg met uw Kamer te kijken waar we meer kunnen doen, maar door ook niet alles tegelijk te doen. Daar zitten dus gewoon keuzes in van verschillende landen.

Minister Van Weel:

Ja, dat doen we ook en natuurlijk kan je daarin grenzen leggen. Ik leg die bij wapens waarmee je hier daadwerkelijk direct een bijdrage aan levert, maar de volgende stap zou zijn om geen voedsel meer te exporteren naar Israël, omdat daarmee het Israëlische leger wordt gevoed en omdat daarmee mogelijk misdaden zouden worden gepleegd. Ik bedoel: er ligt ergens een grens. De grens van geen brandstof uitvoeren is er eentje die ik op dit moment niet kies. Dat geldt ook voor het fictieve voorbeeld dat ik net gaf. Natuurlijk heb je daar smaken in.

Minister Van Weel:

Ik heb net geschetst dat er een palet is aan landen, ook binnen de Europese Unie, en wat die verschillende landen doen, maar u kunt niet alle individuele maatregelen van alle landen optellen en dan zeggen dat dat is wat Nederland zou moeten doen. Dan zitten we ver buiten wat ook maar één enkel EU-land doet. Wij zijn op dit moment het enige land dat deze twee ministers tot ongewenste personen heeft verklaard voor de hele EU. Er is geen enkel ander land dat hen in het SIS heeft gesignaleerd. Zo heeft iedereen dus zijn eigen maatregelen. Ik kom daar straks nog op terug bij de medische evacuatie. Dit is ons pakket.

Minister Van Weel:

Hier kwam ik nog aan toe. Ik had het nu over de brandstof. Wij nemen die keuze niet. Dat Spanje die keuze nu als enige land wel maakt, is aan Spanje. Maar ik ga me niet de hele tijd spiegelen aan wat elk land doet. Wij hebben ook onze eigen verantwoordelijkheid — die heb ik ook — om te kiezen voor een pakket waarvan wij vinden dat het redelijk is, naast wat we natuurlijk breed doen in EU-verband. Spanje loopt in die zin, zeg ik u eerlijk, ver voorop, maar het heeft weinig invloed meer op alles wat daar gebeurt, juist vanwege de vrij vergaande maatregelen die zij nemen. Ik heb u uitgelegd waarom ik vind dat dat geen onderdeel is van internationale diplomatie en de invloed die we hebben om de situatie in Gaza te verbeteren. Dat zie ik ook als mijn verantwoordelijkheid onder het Genocideverdrag. Daar zijn ook contacten met Israël voor nodig.

Minister Van Weel:

Dat neemt niet weg … Laat ik nog even antwoorden, want misschien neem ik daarmee wat weg. Dat was een hele andere zaak. Wat doen wij met de zaak van het Internationaal Gerechtshof? Aansluiten bij die zaak kan niet. Wij kunnen wel — daar beraad ik me op, maar daar heb ik nog geen besluit over genomen — een interventie plegen bij het Internationaal Gerechtshof. Daartoe bestaat zeker de mogelijkheid. Daar kom ik spoedig bij uw Kamer op terug. Daar is ook nog tijd voor. Ik heb daar advies over gevraagd.

Minister Van Weel:

Voor 31 oktober, want dat is de sluitingsdatum voor het aangeven dat je een interventie zou willen plegen. Overigens wordt de inhoudelijke behandeling pas begin volgend jaar opgepakt. Die haast is er dus niet; dat is gewoon het schema dat nu loopt. Maar zoals gezegd: ik kom er voor 31 oktober bij uw Kamer op terug.

Minister Van Weel:

U hoeft me echt niet uit te leggen hoe diplomatie en druk zetten werken. Geloof me: ik ben daartoe gemotiveerd. Maar als ik nu binnen drie dagen in functie 80 maatregelen uitrol, hoef ik het contact niet meer te zoeken. Dan is het weg voordat het er was. Ik zoek dus wel naar die balans. Ik heb hierover nog geen advies gekregen. Ik heb een advies gevraagd omdat ik weet dat de mogelijkheid speelt. Ik heb daar tot 31 oktober voor. Voor die tijd zal ik die keuze maken. Die zal ik integer maken, op basis van het advies dat ik krijg.

Minister Van Weel:

Dat is soms meetbaar en soms niet. Soms betekent het dat je in die contacten in ieder geval kunt zeggen hoe je ergens tegen aankijkt. Ik heb het in mijn eerste contacten natuurlijk gehad, zonder dat ik alles van diplomatieke vertrouwelijkheid prijs wil geven, over onze onvrede met het besluit over de E1-nederzettingen. Ik heb het natuurlijk gehad over onze onvrede met de beperkingen van humanitaire hulp. Ik heb al die zaken opgebracht. Ik ben zelf ook minister en ik word gebeld door collega's die soms grieven zullen hebben over wat wij doen. Op het moment dat je die signalen krijgt van mensen waarmee je een goede relatie onderhoudt, dan komt dat binnen; daar doe je wat mee. Dat is de kracht van diplomatie: contact hebben waarbij je elkaar uiteindelijk ook de waarheid kunt zeggen en, laat ik het zo zeggen, het ook nog aankomt. Er wordt dan niet gedacht: o ja, helder, daar heb je hem weer; daar was toch al niks te winnen. Je moet die band dus bouwen. Zo weeg ik dat.

Minister Van Weel:

Er is vorig jaar een amendement aangenomen over de afbouw. Het geld dat daarmee vrijkomt blijft wel beschikbaar voor humanitaire hulp en wordt ook ingezet in Gaza. In die zin zorgen wij dus dat hetgeen wij niet meer aan UNRWA geven, naar aanleiding van een aangenomen amendement van de Kamer, in ieder geval wel ten goede komt aan de humanitaire noden in Gaza.

Minister Van Weel:

Nee, het komt niet uit de lucht vallen; het komt uit Spanje vallen. Ik zeg: wij hebben als land ons eigen pakket aan maatregelen die we nemen. Soms zullen wij ergens in vooroplopen. Soms zullen andere landen ergens in vooroplopen. Natuurlijk neem ik die verplichting uit het Genocideverdrag zeer serieus. Ik kom zo nog terug op hoe wij omgaan met die kwalificatie, al zal dat geen verrassing voor u zijn. Ook al vinden wij dat er nog onvoldoende grond is vanwege gebrek aan uitspraken van onder anderen internationale rechters over de vraag of de genocide nu bewezen is of niet, dan nog hebben we onder het Genocideverdrag een verplichting om een genocide te voorkomen als die dreigt of als daar een vermoeden van bestaat. Die verplichting nemen we dus heel serieus.

Maar ik vind ook dat ik als onderdeel van die verplichting moet zorgen dat ik invloed heb op de actor die deze rode lijnen overschrijdt. Nederland is een klein land, maar we kunnen onevenredig veel invloed hebben op zaken als we dat op een slimme en gedoseerde manier doen. Dat is mijn streven. Ik kan niet praten over hoe u de afgelopen anderhalf jaar heeft ervaren. Maar dit is wat ik wil gaan doen. Ik hoop dat u me in ieder geval het vertrouwen wilt geven dat het vanuit dezelfde intentie komt, namelijk om te zorgen dat het gedrag verandert. We reageren dus ook op de ontwikkelingen die we zien. Daarom zei ik ook: dit is geen statisch gegeven; dit zal dynamisch blijven. Elke keer zal een actie nieuwe reacties hebben.

Minister Van Weel:

De laatste aankondiging die ik heb gedaan in de brief is dat wij de outcome declaration ondersteunen zoals die door Frankrijk en Saudi-Arabië samen met de Arabische Liga en anderen is opgesteld en die zal worden besproken tijdens de conferentie in New York op 22 september. Ik denk dat dat een goede stap is. Er wordt daarin een aantal stappen gezet, waarbij ook de Arabische Liga zich verenigd heeft rondom een aantal key thema's. We hebben het al gehad over erkenning. Wij verlaten niet ons standpunt over het tijdstip van erkenning. Wij doen dat als onderdeel van het politieke proces. We hebben daar ook geen verdere voorwaarden aan verbonden zoals andere landen soms wel doen. Maar wij kiezen daar wel ons moment voor. Desondanks onderschrijven we deze declaratie.

En dan kom ik op de medische hulp.

Minister Van Weel:

Wat betreft de bezette gebieden en nederzettingen is er al sprake van ontmoedigingsbeleid vanuit de Nederlandse overheid. Een verbod kunnen we daar niet op zetten op dit moment, maar ontmoedigingsbeleid van economische activiteit is er wel. Op dit moment vinden er natuurlijk ook geen handelsmissies plaats naar Israël et cetera. In die zin wordt er dus niks aan handelsbevordering gedaan. Maar dat is nog wat anders dan alle economische banden met Israël nu doorsnijden. Dat is toch echt een stap te ver.

Minister Van Weel:

Op dit moment niet. Eén: omdat ik niet het Nederlandse bedrijfsleven onevenredig wil benadelen ten opzichte van andere EU-landen. Twee: omdat wij er op dit moment nog niet voor hebben gekozen om deze stap unilateraal te zetten. Het bestaat nog wel.

Minister Van Weel:

Dat wil ik in de volgende rapportage prima doen. Ik wil wel opmerken: er is op dit moment geen sprake van een algemene handelsboycot. We gaan dus geen verbod opleggen, maar de handelsbevorderende maatregelen wil ik wel voor u op een rij zetten.

Minister Van Weel:

Twee weken.

Minister Van Weel:

Medische capaciteit in de regio. U heeft de brief gelezen. Ik heb de afgelopen dagen veel tijd besteed aan mijn contacten om te kijken wat wij kunnen doen voor medische capaciteit in de regio. Ik kies daarvoor — dat is door de heer Van der Burg al goed toegelicht — omdat wij vinden dat daar op de meest effectieve en efficiënte manier hulp kan worden verleend. Dat wordt ook absoluut niet tegengesproken door alle spelers die ik in de regio heb gesproken. Desgevraagd gaven de meeste spelers die ik sprak ook aan absoluut te zitten met wensen die hen zouden kunnen helpen op korte termijn om de capaciteit te verbeteren dan wel te vergroten. Dat ziet op materieel, in sommige gevallen op personeel, soms ook op medicijnen et cetera. Ik ben op dit moment aan het inventariseren. De 25 miljoen die we hiervoor hebben vrijgemaakt, is echt een groot bedrag, zeker om daar in de regio te kunnen wegzetten. We hebben een traject gestart met de acutezorginstanties hier in Nederland, met VWS — dat is het interdepartementale traject waarop werd gedoeld — om te kijken of wij op heel korte termijn de vraag en het aanbod op elkaar af kunnen stemmen om te zorgen dat we echt een impuls geven. Laat ik zeggen dat er lang door u onderling hierover is gesproken. Wat voorop moet staan, is dat we wat doen aan de schrijnende situatie waarin deze patiënten zich bevinden. Dat is mijn doel. Daar wil ik graag op afgerekend worden.

Ik wil ook graag kijken of ik andere landen daarin mee kan nemen. Het ziekenhuis in Hebron op de Westbank werd al genoemd. Ik wil kijken of we Israël kunnen bewegen om evacuaties daarheen toe te staan. Dat wil de Palestijnse Autoriteit ook. Die wil graag dat Palestijnse kinderen in de Palestijnse gebieden worden opgevangen, omdat ze daar meer banden hebben. We hebben op dit moment ook het probleem dat Israël niemand terug schijnt te laten de Gazastrook in. Dat betekent dat families daarbij dus ook worden gescheiden. Ook daar wil ik me hard voor maken, dus, één, dat er een grotere stroom evacuaties uit de Gazastrook op gang kan komen en, twee, dat mensen, indien ze dat willen, ook weer terug kunnen naar hun familie in de Gazastrook.

Nou, ik kan daar heel lang bij stilstaan. Ik weet dat we daar niet allemaal op één lijn zullen komen, maar ik geloof in dit spoor; ik geloof dat dit de manier is waarop wij echt het verschil kunnen maken voor zo veel mogelijk kinderen en patiënten uit Gaza.

Minister Van Weel:

Ik snap de bereidheid. Ik geloof alleen nog steeds dat opvang in de regio beter is voor de kinderen, dat we daar meer kunnen bereiken met minder middelen en dat we nog steeds, ook vanuit hier, een bijdrage kunnen leveren, zowel materieel als met personeel, om daar de noden te lenigen. Ik vind dat een betere manier dan een aantal kinderen … Want laten we eerlijk zijn: naar al die Europese landen … We hebben het hier echt over een druppel op een gloeiende plaat. Het gaat mij niet om symboolpolitiek. Ik wil dat er echt wat gebeurt, iets wat helpt en wat bestendig is. Ik geloof in dit spoor en daarom heb ik daar acuut 25 miljoen euro voor vrijgemaakt.

Minister Van Weel:

Het is niet dat er geen barmhartigheid zit in het spoor van opvang in de regio. Ik spreek ook met landen in de regio en ik ben daar niet gevraagd om kinderen naar West-Europa te evacueren. De meeste van mijn gesprekpartners zeggen: wij vinden dat deze kinderen hier in de regio moeten worden opgevangen; wij willen dat graag hier op een goede manier doen. Het is niet zo dat alle ziekenhuizen in de regio niet voldoen aan de standaarden zoals wij die zien. Dus ik waardeer ontzettend het aanbod van UMC Utrecht en het AMC om hulp te bieden. Ik zeg alleen: laten we in gesprek gaan en kijken wat we daar kunnen bieden in plaats van kinderen hierheen halen. Dat is namelijk ook niet zo eenvoudig als het lijkt. Dat blijkt ook uit de gesprekken die ik heb gehad met een aantal van mijn Europese collega's. Want uiteindelijk komt een kind niet alleen. Je zult dan screening moeten doen en dan komt daar weer een vraag ... Nou ja, ik noemde het al. Israël heeft op dit moment een agenda waarin het lijkt dat ze degenen die Gaza uitgaan Gaza niet meer inlaten. Dat betekent dat je mensen ontworteld elders achterlaat. Ik geloof in het spoor in de regio. Daarom ga ik daar nu voor. Daar zit al mijn effort in.

Minister Van Weel:

Ik ben bezig op dit spoor. Ik geloof hierin. Ik ga laten zien dat we hier een verschil gaan maken.

Minister Van Weel:

Ik denk niet dat het politieke onwil is. Het is een andere manier van kijken naar hoe we hetzelfde probleem … Dat is namelijk waar het om gaat. Het gaat niet om kinderen naar Nederland halen. Het gaat hier om kinderen helpen. Het gaat er hier om kinderen adequate medische zorg te bieden. Ik vind dat dat in de regio moet gebeuren. Daar sta ik ook niet alleen in en daar zet ik nu op in.

Minister Van Weel:

Ik heb het spoor dat ik ga volgen uiteengezet. Ik heb contact gehad met mijn Egyptische collega, ik heb contact gehad met mijn Jordaanse collega, ik heb contact gehad met mijn collega van de Palestijnse Autoriteit. Ik geloof in dit spoor. Ik geloof dat wij hier een verschil kunnen gaan maken. Ik heb vandaag aan Duitsland gevraagd — Duitsland doet ook geen medische evacuaties — om hier samen op te trekken, om onze krachten te bundelen. Daar staan ze welwillend tegenover. Dus ook die contacten zullen wij voortzetten. Ik geloof echt dat als wij hier een coalitie opzetten, als wij hier vaart maken, als wij hier de kennis en de middelen die wij hebben verenigen, wij heel goed in staat zijn om op heel korte termijn wel te zorgen voor die adequate zorg in de regio.

Minister Van Weel:

Het gaat niet om niet kinderen willen helpen. Het gaat om de wijze waarop we dat doen. Het wordt op dit moment niet en-en. Wij zetten in op opvang in de regio. Daar gaan we ontzettend veel effort in stoppen. Daar gaan we geld in stoppen. Daarover zijn we inmiddels in contact met de medische wereld, om te kijken welke bijdrage zij kunnen leveren. We zullen druk gaan zetten op Israël om ook opvang bijvoorbeeld op de Westbank, in het ziekenhuis in Hebron, toe te laten. Dat is de keuze die wij maken. Ook daar zijn wij niet alleen in. Landen als Zweden, Denemarken, Duitsland en inmiddels ook Frankrijk, kan ik u vertellen, zitten op precies hetzelfde spoor. We gaan dus heel veel doen. Ik vind dat we dat verplicht zijn. Niemand wil kinderen zien lijden. Dit is het spoor dat wij op dit moment kiezen.

Minister Van Weel:

Dan worden we tegenover organisaties gezet, tegenover elkaar gezet. Ja, ik geloof dat we ook voor deze kinderen opvang in de regio kunnen verzorgen. Er zijn ook landen in de regio die uiterst hoogstaande zorg hebben, ook op het gebied van kinderzorg, die op dit moment nog weinig doen. Ik wil ook kijken of we daar meer beweging in kunnen krijgen. Nogmaals, het is geen principiële kwestie. Het is gewoon een kwestie van: waar vinden wij dat wij het meeste effect kunnen hebben. We gaan het daar doen.

Minister Van Weel:

Er is contact via de koepel met de ziekenhuizen, maar, nogmaals, niet gericht op het inventariseren van de capaciteit hier, want wij maken niet de keuze voor het evacueren naar hier. Wij maken de keuze voor kijken hoe wij de opvang in de regio kunnen doen. Daarover lopen contacten. We hebben dus ook een medisch contactpunt geopend waardoor we de koppelfunctie voor wat we kunnen doen, wat er nodig is in de regio en wat we kunnen bieden vanuit Nederland, kunnen versterken. Dus op die manier lopen die contacten op dit moment.

Minister Van Weel:

We hebben dit gisteren in gang gezet. Ik heb ook gisteren de aankondiging gedaan van dit pakket. Daarover zijn de contacten gelegd met VWS. Dus vandaag is echt nog te vroeg, maar u zult daar echt van op de hoogte gehouden worden, ook in de komende weken.

Minister Van Weel:

Het is niet alleen de diplomatieke route. Dat is het openen van nieuwe kanalen. Er zijn ontzettend veel kanalen en die ngo's helpen ons ook in de regio om dat te doen. We gaan daar noden lenigen. Ik heb de Egyptische collega gesproken. Die zei: we hebben niet zozeer een capaciteitsprobleem, maar we hebben een tekort aan bijvoorbeeld, heel triest, protheses om daarmee kinderen te kunnen helpen en aan vaccinaties. Dat zijn allemaal zaken waar wij bij kunnen helpen. Ik geloof ook dat er echt ontzettend veel medische experts zijn die wel bereid zijn om te gaan kijken. Ik wil weten of ziekenhuizen al banden hebben met ziekenhuizen in de regio waar we gebruik van zouden kunnen maken om bijvoorbeeld zonder accreditatieproblemen specialisten in te zetten. En ja, ik wil ook inzetten op landen die daar op dit moment nog onvoldoende in doen en kijken wat ze nodig hebben om dat wel te doen. Het is dus alles tegelijk wat mij betreft. Nogmaals, ik ben enorm gemotiveerd om hier een succes van te maken. En een succes klinkt wrang, want het is het beter maken van de ontzettend slechte situatie zoals die nu is.

Minister Van Weel:

Het geloof komt er ook vandaan dat ik dat hoor van collega's in de regio, dat ook zij vinden dat het beter is om die kinderen niet naar West-Europa te halen, maar om ze op te vangen in de regio. Dan vind ik dat we ook verplicht zijn om te zorgen dat we daar ook alles doen wat we kunnen doen. Daarom kies ik niet voor een tweesporenbeleid.

Minister Van Weel:

Ik denk dat we dit onderwerp nu voldoende hebben uitgediept. Ik denk ook niet dat we het eens worden. Ook daar heb ik respect en begrip voor. Laten we dat gesprek blijven voeren. Ik zal u zo spoedig mogelijk rapporteren over dit spoor. Nogmaals, dit is geen kwestie van maanden. Ik snap de acuutheid. Dat is ook hoe ik deze operatie zie.

Er werd nog gevraagd naar de Sumud Flotilla. Wat doet het kabinet om aanvallen op deze humanitaire vloot te stoppen? Wij delen de zorgen van de initiatiefnemers over de situatie in de Gazastrook en natuurlijk over de humanitaire hulp. We hebben het niet alleen daarover. Wij vinden niet dat dit "flotilla" nu de geëigende weg is om die humanitaire hulp te leveren, maar dat we dat beter kunnen doen via de organisaties die er zijn. Ik snap natuurlijk wel dat het afgeven van een politiek signaal een van de oogmerken is van de initiatiefnemers. Maar als het echt gaat om humanitaire hulp, denk ik dat er betere routes zijn. Wat betreft de Nederlanders die daar aan boord zijn en eventuele arrestaties: wij hebben via het ministerie van Buitenlandse Zaken de Israëlische autoriteiten opgeroepen om de veiligheid van de Nederlandse opvarenden te garanderen en als ze worden gedetineerd, ontvangen zij, zoals we eerder hebben geconstateerd, natuurlijk ook gewoon reguliere bijstand van de ambassade.

Dan genocide. We hebben er al even bij stilgestaan, dus ik zal kijken welke zaken ik nog moet behandelen. We hebben het over het IGH gehad. Dat is een van de autoriteiten waar wij natuurlijk wel naar kijken, naar de zaak die daar loopt en de uitspraak die daar komt, als gezaghebbend. Zoals gezegd, bekijk ik de mogelijkheid om een interventie in te dienen in de zaak van Zuid-Afrika tegen Israël.

Mevrouw Teunissen vraagt: waarom wachten we op die uitspraak van het Internationaal Gerechtshof? U weet dat het standpunt van het kabinet is dat "genocide" een uiterst serieuze kwalificatie is en dat we daarom in de regel terughoudend zijn om situaties als genocide te kwalificeren. Om genocide vast te stellen, moet aan alle elementen uit de juridische definitie van "genocide" worden voldaan, dus het aantonen van een of meerdere handelingen uit het Genocideverdrag en van een genocidale opzet. Dat is een hoge bewijslast en juist het IGH is in staat om dit te onderzoeken. Dat neemt niet weg dat we alle signalen en alle rapporten die uitkomen wel degelijk serieus nemen, en dat we die ook meewegen in de maatregelen die we nemen. Nogmaals, we hoeven niet te wachten op de vaststelling van een genocide om ons conform het Genocideverdrag in te spannen om ook bij vrees voor een genocide of überhaupt de dreiging daarvan maatregelen te nemen. Ik zie ook alles wat wij hier doen als onderdeel van de inspanning om dat te voorkomen.

De heer Van Baarle had het over medeplichtigheid. Ik weet niet of hij daar een antwoord op wil. Ik kan daar een juridisch antwoord en een politiek antwoord op geven. Ik beschouw mijzelf niet medeplichtig aan misdrijven. Dat ben ik juridisch ook niet, omdat dat alleen aan de orde is als je directe hulp of bijstand verleent aan een land dat een internationaal onrechtmatige daad pleegt. Dat doen wij niet. Ik denk dat onze inspanningen er nu juist op gericht zijn om te zorgen dat we de situatie daar verbeteren, dat we komen tot een staakt-het-vuren en dat uiteindelijk datgene wat in ieder geval een grote meerderheid van de Kamer, met uitzondering van onder andere zijn partij, wil niet uit zicht raakt, namelijk een tweestatenoplossing. Dat is de grote vrees die we natuurlijk hebben, dat dat op een gegeven moment uit zicht raakt. We moeten er alles aan doen om dat te voorkomen.

Dat brengt mij bij de tweestatenoplossing en hoe we daarmee omgaan in New York. Ik heb al even benoemd dat we in ieder tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de conferentie High-Level Week hebben, op 22 september. Daar zullen wij aan deelnemen. We betreuren het dat de Amerikaanse overheid geen visa heeft verleend aan de Palestijnse delegatie, maar zijn blij dat ze in ieder geval hebben toegezegd om deel te nemen via videoconferencing. Er is natuurlijk de oproep van onder anderen de oud-ministers om te werken via de AVVN. Er wordt in de AVVN regelmatig over Gaza gesproken. In verschillende resoluties wordt expliciet opgeroepen tot een staakt-het-vuren, tot betere humanitaire toegang en tot vrijlating van de gijzelaars. We zien echter helaas ook dat op het moment dat de Veiligheidsraad verdeeld is een resolutie van de AVVN niet het gewenste effect heeft. Dat geldt ook voor het daadwerkelijk instellen vredesoperatie, want dan kan de AVVN geen bindende besluiten nemen. De AVVN blijft eraan gebonden om te handelen binnen het mandaat van het Handvest en dat betekent dat beslissingen over de handhaving van de internationale vrede en veiligheid alleen door de VN-Veiligheidsraad kunnen worden genomen. Via de route die wordt genoemd, de Uniting for Peace, de resolutie 377, is een VN-vredesmissie gewoon geen geloofwaardige optie. Het is dus niet dat ik me niet zou willen inspannen voor enige vorm van VN-autoriteit in dit conflict, want ik zie ook dat dit ontbreekt, maar de route die genoemd wordt, zie ik niet als een haalbare. Daarnaast zullen we natuurlijk doen wat er kan.

De heer Kahraman zei "pijnlijk dat Oxfam Novib de vorige minister persoonlijk aanviel en dehumaniseerde" en vroeg wat mijn reactie daarop op is. Ik vind het onacceptabel dat de persoonlijke integriteit van mijn voorganger daarmee in kwestie is gesteld. Ik zal u ook eerlijk zeggen dat er een heleboel mensen zijn die mij zeker niet hebben gefeliciteerd met het aanvaarden van deze functie, maar die mij heel veel sterkte hebben gewenst. Dat hangt samen met de sterke emotie die er hangt rondom dit onderwerp. Daar heb ik begrip voor. Ik snap het. We zien allemaal verschrikkelijke beelden. Dit maakt een hoop los in onze maatschappij en daar moet ook plek voor zijn, maar het kan niet zover gaan dat we mensen in een publieke functie demoniseren of dehumaniseren op basis van het beleid dat ze uitvoeren. Ik zeg dat nu over mijn voorganger, want het is mijzelf niet ten deel gevallen, en ik hoop ook dat dat zo blijft. Ik vind dat daar wel een grens is overschreden. Ik heb gezien hoe dat hem persoonlijk ook heeft geraakt.

Laat ik nog zeggen — daarmee ben ik aan het einde van mijn termijn — dat ik wel blij ben met de toon van het debat vandaag. Ook hier geldt dat wij het niet eens zullen zijn over alles, maar dat we het, zoals ik aan het begin van mijn betoog zei, over 80% van de zaken die wij nastreven eens zijn. Het is de route waarlangs we komen waarvan ik denk dat we af en toe flink zullen knetteren, van mening zullen verschillen. En ook dat mag. Ook dat hoort in deze zaal. Maar ik wil u wel danken voor de constructieve toon waarop we in ieder geval het debat hier nu voeren.

Minister Van Weel:

Ik sluit mij aan bij de woorden van mijn kortstondige voorganger Brekelmans, die heeft gezegd: ja, ik wil daar heel graag uitvoering aan geven. We zullen ons daar hard voor maken, waarbij er wel smaakverschillen zijn tussen het ene en het andere land. Ik geloof dat hij zelf het voorbeeld gaf van Iran versus Qatar. Daar zit een verschil tussen, zoals ik ook eerder in deze vergadering zei. Qatar probeert een constructieve rol te spelen in het tot een einde brengen van het conflict. Iran heeft naar mijn weten in de recente geschiedenis nog nooit ergens een constructieve rol willen spelen. Die gradatie in acht nemend geven we daar uitvoering aan en zullen we daarmee voorwaarts gaan.

Minister Van Weel:

Ook dit is iets wat wij niet in isolement kunnen en willen doen. Dit is dus iets wat in multilateraal verband zal gebeuren. Daar spannen we ons dus voor in en we zullen daarover rapporteren, zeker naar aanleiding van de RBZ, want ik denk dat dat de hoofdplek is waar we hier invulling aan geven.

Minister Van Weel:

Dat was een van de eerste vragen die ik meende te beantwoorden. Natuurlijk streven we naar een staakt-het-vuren en een overeenkomst over het vrijlaten van alle gijzelaars. Ik was eind vorige week hoopvol dat we in de buurt daarvan zouden gaan komen en dat er in ieder geval weer gesprekken gaande waren. Ook mijn Egyptische collega had ik daarover aan de lijn. De gebeurtenissen in Qatar dragen, zoals wij gisteren in onze reactie ook hebben gesteld, naar onze mening niet bij aan een spoedig staakt-het-vuren. We zullen nu dus weer moeten kijken hoe dit stof neerdaalt en hoe dit weer kan worden opgepakt, maar wij geloven dat dat de snelste weg is naar het veilig thuiskeren van de gijzelaars die nog verblijven in Gaza-stad. Het is terecht dat u daar aandacht voor vraagt.

Minister Van Weel:

Ik denk dat hier nog veel onduidelijk is. Ook hier zie je dat in de fog of war de narratieven alle kanten opgaan. We zullen kijken wat we voor morgen aan feiten boven water kunnen krijgen, onder andere via de Tunesische autoriteiten. Laten we zien hoever we daarbij komen.

Minister Van Weel:

Ik snap dat u die toezegging ook oké zou vinden, maar die gaat voor mij echt een stap te ver, ook gelet op de verantwoordelijkheid die wij als Nederland hierin hebben. Het is in Tunesische wateren gebeurd. Er is een Tunesisch onderzoek gedaan. Daar lopen de meningen over uiteen. De informatie daarover wil ik graag voor u boven water halen, maar ik zie geen Nederlandse titel op basis waarvan ik nu een eigen onafhankelijk onderzoek zou doen.

Minister Van Weel:

Ja, dat is in ieder geval in uw ogen zeker het meest positieve scenario. Het kan natuurlijk ook zijn dat andere landen wel mogelijkheden zien binnen hun eigen nationale wetgeving, waardoor ze weer sneller zijn. Dan gaan ze ook niet op ons wachten.

Minister Van Weel:

Van de bestaande maatregelen.

Minister Van Weel:

Dat betreft de motie van de heer Van Dijk.

Minister Van Weel:

In de komende weken zal ik met een brief komen over hoe het loopt met dit spoor, met de medische hulp aan de regio.