Media

De voorzitter:

Dames en heren, goedemorgen. Van harte welkom bij dit wetgevingsoverleg Media. Ik kijk nog even indringend naar mijn linkerzijde om ervoor te zorgen dat alle Kamerleden hun plek innemen. Dan kunnen wij gaan beginnen met dit wetgevingsoverleg. Wij vergaderen vandaag van 11.00 uur tot 17.00 uur. Ik zeg tegen de leden dat er geenszins een verplichting is om die tijd vol te maken. Er is wel een verplichting om dan te stoppen, want de zaal is dan niet meer beschikbaar. Bovendien wil ik gaan sporten vanavond. Er is dus een dubbele reden om op te schieten. In het kader van opschieten: we hebben berichten van verhindering ontvangen van de heer Sjoerdsma, de heer Van Baarle, de heer Ephraim en de heer Segers. Dat scheelt alweer. Die spreektijden gaan we niet onderling verdelen. U heeft van tevoren tien minuten spreektijd gekregen voor twee termijnen, met uitzondering van de PVV, de VVD en GroenLinks, die hebben aangegeven twaalf minuten te willen gebruiken. Dat is wat er van tevoren is doorgegeven. Dat is dus voor twee termijnen. Houd daar rekening mee wat betreft de tijd voor uw eerste termijn. Verder mogen wij onderling vier vragen aan elkaar stellen. Vervolgens kijken we afhankelijk van de tijd wel even hoeveel vragen er zijn voor het kabinet. Daar komen we later op terug.

Aangezien het een begrotingsbehandeling is, doen wij dit debat ook in begrotingsvolgorde. Dat betekent dat ik als eerste het woord geef aan de heer Bosma voor zijn inbreng.

De heer Martin Bosma (PVV):

Voorzitter, dank u wel. Het schandaal rondom De Wereld Draait Door laat haarfijn zien hoe groot de rot is bij de NPO. Vijftien jaar lang was De Wereld Draait Door de dagelijkse kerkdienst voor linkse gelovigen. Hier hoorden de tot slaaf gemaakten van de linkse kerk wat de nieuwste hypes en meningen waren, meningen waaraan zij zich beter konden conformeren. Hier hoorden zij voor het eerst dat zij zich voortaan zorgen moesten maken over het klimaat, en dat ze achter Black Lives Matter aan moesten lopen. Hier vernamen zij dat Zwarte Piet plotseling in ongenade was gevallen en voortaan gehaat diende te worden. Hier hoorden de gelovigen voor het eerst dat ze niet meer mochten vliegen. Hier werd het woord "vliegschaamte" gepopulariseerd. Hier hoorden ze dat ze Trump moesten haten. Hier vernamen ze dat ze geen vlees meer mochten eten en dat ze voortaan "witten" moesten zeggen en niet langer "blanken". Hier werden de nieuwe heiligen van de linkse kerk geïntroduceerd: Sywert van Lienden, Prem Radhakishun, Sylvana Simons. Allemaal grote denkers. We moesten diep ontzag voor ze hebben, en ze kregen €2.000 per optreden.

De volgelingen van dominee Matthijs keken in 2014 naar de uitzending waarin een Nederlandse homo vertelde twee dagen eerder zwaar gemolesteerd te zijn in Parijs. De foto was gruwelijk. Maar het grootste gedeelte van het item was gewijd aan de vermoedelijke daders. Dat waren rechtse mensen, katholieken, mensen die demonstreerden tegen het homohuwelijk. Waarschijnlijk was de gemolesteerde homo zo snel ingevlogen om dat punt te maken. Een paar weken later kwam de islamitische aap uit de mouw: het waren toch weer moslims. Uiteraard werd die informatie het kijkerspubliek onthouden. Liever geen schokkende feiten voor de linkse kerkgangers; anders zouden ze weleens van hun geloof kunnen vallen.

We moeten niet te luchtig doen over de destructieve invloed van de NPO. Vijftien jaar De Wereld Draait Door betekende vijftien jaar haat tegen de PVV, vijftien jaar karaktermoord, vijftien jaar roepen dat wij nazi's zijn, Goebbels, Hitler, de hele santenkraam. Dit alles was bedoeld om het stemmen op mijn partij sociaal onacceptabel te maken. Als PVV'ers op straat worden uitgescholden voor fascist of te kampen krijgen met beroepsverboden of ontslagen worden, of als iemand eerst over zijn schouder kijkt en dan op gedempte toon zegt "niemand mag het weten hoor, maar ik stem ook PVV", dan is dat onder andere te wijten aan NPO-programma's als De Wereld Draait Door. De NPO is ook in belangrijke mate schuldig aan het opstoken van de klimaathysterie, met als gevolg vele kinderen met depressies, aan het opstoken van haat tegen ongevaccineerden tijdens corona en aan het downplayen van alle negatieve kanten van de massa-immigratie; zie de Marokkanenrellen in België en Nederland van gisteravond.

De VARA werd opgericht om een stem te geven aan de arbeiders. Mijn opa was lid vanaf 1925. Maar de arbeiders op de VARA-plantage blijken het moderne proletariaat. De Vereeniging van Arbeiders Radio Amateurs geeft je een contract waarbij je vakantiedagen meteen worden uitbetaald. Dan mag je negen maanden werken zonder één dag vrijaf, 80 uur per week. Wil je eerder weg bij De Wereld Draait Door — ik hoorde van iemand die zwanger was en knettergek werd van de sfeer aldaar — dan moet je die vakantiedagen terugbetalen. Dat is feitelijk een boete van enkele duizenden euro's. Ondertussen word je afgesnauwd door een gillende of schreeuwende eindredacteur of presentator: "Het is 'meneer Van Nieuwkerk' voor jou!" De geluidsman moest ook nog op de knieën. Op de website van de VARA lezen we dat de omroep zich inzet voor een gelijkwaardige en rechtvaardige samenleving. Nou, dat is toch maar weer mooi meegenomen! Ze zijn ook verschillig. Ze zijn allemaal progressieve wereldverbeteraars. Nu hebben veel van die tot redacteur gemaakten last van angstaanvallen, burn-outs, paniekaanvallen, hyperventilatie, slaapproblemen en emotionele uitputting. Sommigen kampen zelfs met PTSS. Dat is hetzelfde als waar soldaten mee kampen die bijvoorbeeld in Vietnam hebben gediend.

Matthijs van Nieuwkerk meldde zich ter redactie op zijn nieuwe Pradaschoenen, vers gekocht in Milaan. Hij schijnt een groot televisietalent te zijn. Hij kon namelijk goed tekstjes aflezen van de autocue, ingestart door mensen die een fooi verdienen in ruil voor trauma's. Zijn programma was hét paradepaardje van de NPO. Ik verwachtte dat de NPO-voorzitter hem meteen het Media Park af zou flikkeren met pek en veren en een welgemeend knietje, en dat zij zou opkomen voor de meest kwetsbaren, namelijk het personeel dat vrijwel rechteloos is. De NPO-voorzitter, mevrouw Leeflang, spoedde zich inderdaad onmiddellijk richting Van Nieuwkerk, naar de studio's waar de Top 2000 werd opgenomen. Die opnamen werden een uur stilgelegd, dus een uur lang moesten de cameramannen, kabelsjouwers, lichtmensen en scriptgirls maar even uit hun neus eten. Er was topoverleg in de kleedkamer. Wie waren aanwezig? Mevrouw Leeflang, Matthijs de slavendrijver en Frans Klein. Wie is Frans Klein? Nou, dat is de Mao van het Media Park, directeur video van de NPO en lid van de raad van bestuur. Hij geeft per jaar een half miljard uit van ons belastinggeld. Hij kan carrières maken of breken, bedrijven redden of veroordelen tot het faillissement. Hij is de zonnekoning.

Je zou zeggen: mevrouw Leeflang veegt in de kleedkamer Van Nieuwkerk volledig de mantel uit. Maar nee hoor, de afdeling damagecontrol is al begonnen. Van Nieuwkerk had een persverklaring doen uitgaan. Daarin zei hij: jammer maar helaas, we spelen nu eenmaal Champions League. Maar het moest anders. In de kleedkamer werd gewerkt aan een betere verklaring. Mevrouw Leeflang, een zeer ervaren Zuidasadvocaat, dacht vooruit. Het was beter om met een persverklaring te komen waarin Matthijs enige spijt betuigde. Toen kwam er een persverklaring waarin Matthijs enige spijt betuigde. Mijn vraag aan de staatssecretaris is: op grond van welk artikel in de Mediawet doet mevrouw Leeflang dit? De NPO is er toch alleen voor de coördinatie? Waarom komt zij niet op voor de werknemers? Hoe kan ze zo sturend zijn in een onderzoek, terwijl ze zelf zegt een onafhankelijk onderzoek te willen? Ze is speler en scheidsrechter tegelijkertijd. Haar doel is duidelijk om iedereen uit de wind te houden. Matthijs levert de kijkcijfers en dient dus tot elke prijs beschermd te worden. Zo populistisch is de NPO. Bescherming kwam ook van Frans Klein, vijftien jaar lang de enabler van Matthijs. Deze Frans Klein heeft overigens ervaring met integriteitsonderzoeken. Als omroepdirecteur declareerde hij etentjes in zijn eigen restaurant. Toen hij directeur werd van de NPO en BNNVARA zijn declaraties openbaar wilde maken, dreigde hij dat dit gevolgen zou hebben voor de handel met BNNVARA, oftewel: geen programma's van die omroep meer bij de NPO. Mao heeft zo zijn methoden.

De dag na de kleedkamerscène, dus de zaterdag dat het nieuws naar buiten kwam, zit mevrouw Leeflang bij Nieuwsuur. De inkt van de Volkskrant is nog niet opgedroogd of ze deelt al mee dat er geen koppen gaan rollen in Hilversum. Ze zegt: wie verantwoordelijk is, is eigenlijk nog de minst belangrijke vraag. Wat het onderzoek ook brengt, inmiddels is aangekondigd dat het onderzoek zo breed wordt gemaakt dat het over iedereen gaat, en dus over niemand. Het gaat nu over de hele NPO, maar de aanleiding waren misstanden specifiek bij de VARA, de omroep van de PvdA. Martin van Rijn gaat dat onderzoek leiden. Hij is een voormalig staatssecretaris van de PvdA en graag geziene gast in Hilversumse programma's. Hij wordt bijgestaan door Mariëtte Hamer, voormalig Kamerlid van de PvdA. Ook werkt het Commissariaat voor de Media mee, geleid door mevrouw Asante, oud-Kamerlid van de PvdA. Opdrachtgever is het bestuur van de NPO. Tot recent zat Martijn van Dam daarin, oud-Kamerlid van de PvdA.

We zien staat en omroep steeds meer in elkaar overvloeien. Mediaminister Sander Dekker ging gewoon op vakantie met NPO-voorzitter Shula Rijxman. Diezelfde Rijxman werd altijd boos als ik haar aanmerkte als D66'er, maar vervolgens werd ze wethouder voor D66. Ze was al jaren in beeld, vertelde D66-wethouder Van Dantzig. De benoeming is overduidelijk een bedankje voor het uitzenden van de Kaagdocumentaire en het maandenlang op tv brengen van Kaag vlak voor de verkiezingen: NPO66. Rijxman gaf ook toe Kaag te hebben geadviseerd, nota bene in verkiezingstijd.

Ze ging met de hoogste media-ambtenaar van dit ministerie gezellig een weekendje doorbrengen in Hotel de ABDIJ, een leuk intiem weekendje. Het was blijkbaar gezellig, want vrij snel daarna lobbyde mevrouw Rijxman bij diezelfde ambtenaar voor extra miljoenen voor het uitzenden van het Eurovisiesongfestival. Er werd meteen gegireerd. D66-minister Rob Jetten decreteerde recentelijk een klimaatweek. Zo wilde hij steun organiseren voor zijn knettergekke klimaatideologie. Wat doet de NPO vervolgens? De NPO komt ook met een klimaatweek, om dezelfde ideologie te promoten. Ondertussen roepen ze in Hilversum dat ze zo enorm onafhankelijk zijn.

Afijn, Van Nieuwkerk zegde meteen zijn medewerking aan BNNVARA op. Hij had het helemaal gehad met wat hij "zijn werkgever" noemde, maar dat is totale apekool: zijn werkgever is helemaal niet BNNVARA; het is MediaLane, het bedrijf van Iris van den Ende, de dochter van Joop. Van Nieuwkerk is daar door de socialistische VARA ondergebracht, zodat hij elk jaar naar huis kon gaan met vier of zes ton aan salaris, veel hoger dan welke balkenendenorm dan ook. Dat is een dubieuze constructie. D66'ers Shula Rijxman en Frans Klein hadden dat allemaal zo bedacht. Op de dag van de kleedkamerscène probeerde BNNVARA wanhopig Van Nieuwkerk te bereiken. Hij nam niet op. Dat is logisch, want die omroepen stellen helemaal niets meer voor. Wat de Mediawet ook suggereert, zij zijn niet de baas; dat is Frans Klein. Ze wisten het allemaal en ze zwijgen allemaal: de Tim Hofmannen, de Claudia de Breijen, de Marc-Marie Huijbregtsen, de hele policorclub van het Media Park à €2.000 per optreden, de echte top 2000, die altijd zo graag de grote idealisten uithangen. Wie ook zwijgt, is D66-minister Dijkgraaf. Dat is opvallend, want hij laat zich steeds uit over de media: over The Voice of Holland of over Ongehoord Nederland.

De heer Martin Bosma (PVV):

Perfect.

Waarom is hij zo stil? Ik heb wel een vermoeden. Hij kluste zelf namelijk ook voor MediaLane; kijk maar op hun site. Daarvoor maakte hij programma's met diezelfde Van Nieuwkerk. Dijkgraaf heeft zijn bekendheid te danken aan Matthijs. Die kon hij omzetten in een ministerschap: ons kent ons. Vergelijk het maandenlange hysterische gegil en de verontwaardiging inzake Ongehoord Nederland eens met de ijzingwekkende stilte inzake Matthijs van Nieuwkerk. Waar zijn die dappere omroepbobo's nu die nooit meer iets te maken wilden hebben met Ongehoord Nederland? Waar zijn de directeuren? Nou, ze zwijgen. Tegen een kleine buitenstaander zijn ze dapper, maar naar de macht likken ze. Ze vinden het gebruik van het woord "neger" veel erger dan je vijftien jaar beestachtig gedragen tegen tientallen redacteuren zonder fatsoenlijk contract.

Voorzitter, dank u wel.

De heer Van Strien (VVD):

Dank, voorzitter. Ik begin iets anders. Een vitaal medialandschap is van cruciaal belang voor ons democratische bestel. Het zorgt voor goedgeïnformeerde burgers, het vormt een tegenmacht op landelijk en lokaal niveau en kan verbindend werken tussen gemeenschappen. De overheid heeft mede vanwege de verantwoordelijkheid voor het publieke omroepbestel een rol te vervullen in dat landschap. Dat schuurt met de taakopvatting van OCW zelf. "Wat de boer niet kent, dat vreet hij niet", kan gespiegeld worden naar: wat OCW niet subsidieert, dat kent het niet. Want terwijl het medialandschap sneller wijzigt dan ooit tevoren, houdt OCW zich bijkans enkel bezig bij het publieke omroepbestel en vergeet het dat het een wettelijke verantwoordelijkheid heeft voor het Nederlandse medialandschap in brede zin. Die taak moet het oppakken, want er liggen serieuze uitdagingen in het verschiet. De rode draad is wat de VVD betreft dan ook hoe de overheid welke rol wanneer moet pakken in dit debat. Ik heb in mijn inbreng drie onderwerpen: transparantie NPO, lokale en regionale samenwerking, en de toekomstbestendigheid van de media.

Voorzitter. Ook ik begin vandaag met het publieke omroepbestel. Wat de VVD betreft is dat een groot goed. Tot op zekere hoogte is het niet vreemd dat een flink deel van de Mediabegroting, maar liefst 856 miljoen, naar de bekostiging daarvan gaat. Tel dat op bij de 174 miljoen van de Ster en dan hebben we het over ruim 1 miljard. Maar waar al dat geld eigenlijk precies blijft, waar het aan besteed wordt en of dat wel ten goede komt aan de programmering, weten we eigenlijk niet, ondanks het feit dat de Kamer al vele jaren om duidelijkheid over de uitgaven van de NPO vraagt. Het geduld raakt dan ook op. De NPO is nu binnen een halfjaar een aantal malen flink in opspraak geraakt, bijvoorbeeld over salarissen en financiële constructies waar een klokkenluider kennis van had en over de wijze waarop met hem of haar is omgegaan. Dit weekend ging het over het weglekken van geld naar onverklaarbaar hoge productiekosten. Daar kwam afgelopen week ook nog eens de onveiligheid bij van medewerkers van De Wereld Draait Door, een programma dat ook al eerder in opspraak is geweest in verband met de salarisconstructies. En natuurlijk — daar werd net ook al gloedvol aan gerefereerd — was er het abjecte wegkijkgedrag van een aantal NPO-bestuurders, zoals Frans Klein.

Over dit laatste punt heb ik een aantal vragen. Grappig genoeg is dat volgens mij de eerste vraag in dit WGO, hoewel we toch al een tijdje bezig zijn. Mijn vraag aan de staatssecretaris is hoe haar contacten met de NPO nu precies verlopen. Hoe apprecieert zij de stappen die door de NPO zijn gezet ten aanzien van dit onderzoek? Streeft zij ernaar om de sociale veiligheid bij alle programma's en omroepen van de NPO te garanderen? Hoe weten we of de onderste steen nu wel of niet boven komt?

De heer Van Strien (VVD):

Mooi.

De heer Van Strien (VVD):

Het lijkt alsof we het hebben afgesproken, mevrouw Westerveld; dat is precies waar ik zo dadelijk over ga spreken. Voor de kijkers thuis: het was niet afgesproken. Overigens is het niet zo dat wij altijd onze kont tegen de kribbe gooiden. Sterker nog, het is misschien een onwaarschijnlijk duo, maar de heer Aartsen en de heer Kwint hebben daar ook een keer vragen over gesteld. Dus dat leeft breed.

De heer Van Strien (VVD):

Na veel van die malversaties van de NPO volgt er harde kritiek vanuit de samenleving, de Kamer en het Commissariaat voor de Media, dat al jaren het gebrek aan transparantie over de begroting van de NPO hekelt en momenteel zo goed en zo kwaad als het kan onderzoek doet naar die financiële constructies. Er volgt ook kritiek vanuit de Rekenkamer, die op verzoek van de Kamer ook onderzoek deed. Maar ondanks dit alles, de moties, de toezeggingen, de schriftelijke vragen en de kritiek, ook van mijn VVD-voorgangers, blijft het rookgordijn op het Media Park vuistdik hangen. Het gaat hier om veel belastinggeld. Het gaat hier uiteindelijk ook om het ondergraven van het draagvlak voor en het vertrouwen in de publieke omroep. De Nederlandse belastingbetaler verdient een transparante NPO, die het nieuws maakt en niet het nieuws is.

De NPO, OCW en de staatssecretaris moeten zich dit erg aantrekken. Daarom heb ik de volgende vragen. Deelt de staatssecretaris de notie dat de Tweede Kamer moet kunnen controleren waar het belastinggeld naartoe gaat en of dat geld doelmatig besteed wordt? Zo ja, kan de staatssecretaris zich dan vinden in het oprichten van een transparantieregister voor de NPO, waarin de organisatie, productiekosten en andere uitgaven per zender en per programma te vinden zijn, inclusief de percentages en bedragen die worden uitgegeven aan producenten en aan buitenproducenten, en inclusief de eis dat hierin inzage wordt gegeven in de salarisbetaling van elke presentator? Mocht die presentator onverhoopt niet op de loonlijst van de omroepen staan, maar bijvoorbeeld zijn ingehuurd bij een productiehuis — dat is inmiddels soort van het publieke geheim van het Media Park — kan de staatssecretaris de NPO dan verplichten om deze productiehuizen inzage te laten geven in de salarisbetalingen en andere betalingen?

Met transparantie en openbaarheid ontstaat, wat de VVD betreft, de mogelijkheid om betere keuzes te maken en daar inzicht in te krijgen. Daar heb ik twee vragen over. Hoe is momenteel de verdeling van de gelden over de kerntaken van de NPO: informatie, educatie, cultuur en sport? Hoe vindt de staatssecretaris dat de verdeling zou moeten zijn? Komt het segment van bijvoorbeeld informatie, in de journalistieke producties, er goed van af? Dat is een relevante vraag, zeker omdat er ambities om te investeren in onderzoeksjournalistiek in het coalitieakkoord zijn opgenomen.

De heer Van Strien (VVD):

Dat hebben we allemaal goed geoefend, ja.

De heer Van Strien (VVD):

Er is natuurlijk een wisseling van de wacht geweest, zowel op het ministerie als op het Media Park. 2015 is ook wel zeven jaar geleden. Er is in die tijd ontzettend veel gebeurd in de media. De politiek, maar ook het Commissariaat voor de Media, de Raad voor Cultuur en de Algemene Rekenkamer hebben zich met een kluitje in het riet laten sturen. Dat hebben we een beetje laten gebeuren. Waar ik de hoop vandaan haal, is dat we nu met z'n allen afspreken: genoeg is genoeg. Het is tijd dat de politiek inzage krijgt in de zaken waarin zij inzage zou moeten krijgen: waar gaat het geld naartoe? Het is een wettelijke taak van de NPO. Het is tijd dat wij op onze strepen gaan staan. Als ik het zo aanvoel — nogmaals, voorzitter, dit was niet afgesproken — heb ik het idee dat u het met mij eens bent, dus u mag die motie zo ondertekenen als u wilt.

De heer Van Strien (VVD):

Als u zegt "we verbieden het", wat bedoelt u dan?

De heer Van Strien (VVD):

Eens. Volgens mij is dat ook de vraag geweest van u en de heer Aartsen, een collega van mij: om te kijken of dit kan. U heeft het nu over verbieden en over nog meer stappen zetten dan ik al probeer te zetten met dit transparantieregister. Laten we dit nou eens als eerste stap doen. Ik hoop dat de staatssecretaris dit omarmt en dat het ook wordt doorgezet naar de NPO. Volgens mij hebben we dan een heel belangrijke eerste stap gezet. Of we daarna nog meer stappen kunnen zetten, gaan we dan zien, maar die eerste stap is belangrijk.

De heer Van Strien (VVD):

Ik had het over transparantie. Dan de radio. Als we inzage hebben in het aantal luisteraars per radiozender en ook in de hieraan verbonden kosten, is er dan wat de staatssecretaris betreft een maximum dat acceptabel is qua kosten per luisteraar? We zien bijvoorbeeld dat 3FM een bijkans verwaarloosbaar aantal luisteraars heeft. Hoelang wil ze een dergelijke zender nog in de lucht houden?

Voorzitter. Dan het tweede onderwerp, de samenwerking in het medialandschap op lokaal en regionaal niveau. Dat is van belang, want het zorgt voor binding met de stad en regio, helpt bij het op de hoogte blijven van de gemeentelijke ontwikkelingen en vormt een tegenmacht ten opzichte van het lokale bestuur. Het is een goede zaak dat deze media beter worden gefinancierd. De uitwerking ervan blijft echter onduidelijk. Hoe staat het met de overheveling van de gelden naar nationaal? Gaat dat in goed overleg met de omroepen en de overheden? Waarom beperkt de staatssecretaris haar blik, ook wat betreft de lokale journalistiek, enkel tot dat wat OCW subsidieert, namelijk de lokale omroepen? De versterkingsoperatie van de lokale journalistiek is veel te eenzijdig op hen gericht. Vergeten wordt dat de private nieuwsmedia de hofleverancier zijn van lokaal en regionaal nieuws. Dit aanbod vertegenwoordigt een grote publieke waarde.

Ik heb een aantal vragen, juist over de versterking van de brede lokale journalistiek. Is de staatssecretaris bereid te onderzoeken welke andere mogelijkheden er zijn om lokale journalistiek in brede zin te bevorderen? We hebben natuurlijk zelf ook nagedacht en met de sector gepraat over de mogelijkheden. Een voorbeeld is het creëren van een lokale opensourcedatabase voor nieuws, waar zowel de commerciëlen als de gesubsidieerden hun nieuws in kunnen zetten. Je kunt vervolgens onderling afspraken maken over wie wat doet. Uiteindelijk zou dit het lokale nieuwsaanbod versterken in plaats van verschralen. Ik noem ook de herintroductie van de jongejournalistenregeling, gericht op lokale en regionale media. Dit soort regelingen zorgt ervoor dat het gehele nieuwsecosysteem op lokaal niveau wordt versterkt. Hoe staat de staatssecretaris daartegenover? Kijk ook eens naar best practices, zoals het lokalemediafonds dat in Arnhem is opgezet. Ik weet dat de staatssecretaris nog met een brief komt, maar kan zij nu al eens reflecteren op dergelijke initiatieven? Kan zij in ieder geval aangeven dat ze niet meer zo beperkt kijkt naar alleen maar de gesubsidieerde omroepen?

Daarachter zit een specifieke zorg, namelijk dat de staatssecretaris in haar laatste brief aangeeft dat er voor lokale media "online nog een wereld te winnen valt". In eerdere debatten hierover gaf ze ook aan dat ze juist dat wilde stimuleren. Kan ze eens aangeven hoe ze de online rol van de publieke lokale media dan ziet? Gaan ze nieuwswebsites opzetten die direct concurreren met lokale outlets zoals huis-aan-huisbladen? Hoe gaat ze voorkomen dat dit gaat leiden tot oneerlijke concurrentie tussen publieke en private media, waarbij die laatste worden weggedrukt? Dat gaat leiden tot verschraling in plaats van verrijking. De big question op dit punt is natuurlijk wanneer de staatssecretaris komt met haar visie op de regionale media en omroepen. Kan ze al iets zeggen over of ze voor streekomroepen gaat of niet?

Voorzitter. Ten slotte kijk ik graag vooruit, want het medialandschap verandert elke dag. Het publieke omroepbestel dient te moderniseren, wil het relevant blijven. Het opnieuw onder de loep nemen van de toelatings- en verantwoordingscriteria, het verbrede onderzoek van het adviescollege toekomstbestendigheid, is een goede stap. Hoe staat het met dit college? Hoe gaat het met de aanvragen? Komen er mensen bij en, zo ja, wie? Om het levendige en brede Nederlandse medialandschap zeker te stellen, gelooft de VVD in samenwerking tussen de verschillende mediaoutlets. Daarom roepen wij OCW telkenmale op om die samenwerking aan te jagen. Dat gaat vaak tandenknarsend, maar laatstelijk kregen we de toezegging van de staatssecretaris dat zij de NPO zou aanmoedigen om samen te werken. Kan de staatssecretaris een update geven hiervan, bijvoorbeeld van de samenwerkingstafels, en ook een update van de samenwerking binnen NLZIET?

Als je het hebt over een toekomstbestendige omroep, hoort daar ook een goede en integere berichtgeving bij. Kan en wil de staatssecretaris iets zeggen over hoe het staat met het onderzoek naar Ongehoord Nederland? In het tweeminutendebat hebben mijn collega Mohandis en ik opgeroepen tot aanscherping en verduidelijking van het sanctieregime van de NPO. Hoe staat het daarmee?

Als laatste op dit punt: we zien daarnaast ook een rol voor de ombudsman, ooit nog ingesteld door een illustere voorganger van mij, de heer Ton Elias. Die rol wordt groter. Het apparaat komt onder druk te staan. Hoe ziet de staatssecretaris de toekomst van de ombudsman? Ik weet zeker dat mijn gewaardeerde collega Mohandis daar ook nog iets over gaat zeggen.

Tot slot het punt van de rechtsvrijheid en de rechtsveiligheid. Daar is zeer veel over te zeggen.

De heer Van Strien (VVD):

Het is grappig dat de heer Bosma mijn partij dingen in de mond legt die ik niet helemaal bepleit. Ik bepleit — dat heb ik samen met een aantal partijen gedaan; sterker nog, de hele Kamer, of in ieder geval grote delen van de Kamer, ging daarin mee — een verscherping en verduidelijking van het sanctieregime. Dat is niet gericht op één partij of op een andere partij. In dezelfde interruptie waarin de heer Bosma mij verwijt een bepaalde omroep te bashen, doet hij dat zelf, namelijk richting omroep ZWART. Het is mij onduidelijk waar de interruptie van de heer Bosma eigenlijk naartoe gaat.

De heer Van Strien (VVD):

Dan is dus duidelijk wat de heer Bosma bedoelt. Hij negeert mijn antwoord en gaat gewoon verder op zijn eigen hobby horse. Dat mag hij doen, maar ik ga niet mee. Ik stap niet achterop zijn hobby horse. Waar wij voor hebben gepleit is een verduidelijking, een versimpeling en een versteviging van het sanctieregime. Dat zou voor iedereen gelden, dus als de omroep die u nu noemt, omroep ZWART, daaronder valt, dan zouden ze inderdaad moeten uittreden. Dat is de dynamiek van de NPO en het publieke bestel waar wij voor staan.

De heer Van Strien (VVD):

Persvrijheid en persveiligheid. Er is veel over te zeggen. Gelukkig hebben we later dit jaar een debat. Maar ik heb nu wel één vraag. Ondertussen zit Europa niet stil om de toekomst van de vrije pers te waarborgen. Althans, dat pretenderen ze te doen met de Europese Media Freedom Act. Collega Werner en ik hadden hierover een hallucinante technische briefing. Die briefing was wel goed, maar deed ook heel veel alarmbellen afgaan. Ook als ik de stukken vanuit OCW lees en de voorstellen over overregulering, beperking, nodeloze inmenging in de persvrijheid die we hier hebben, dan gaan er alarmbellen af. Ik ben dus even benieuwd wat de appreciatie en inzet van de staatssecretaris is op dit voorstel. Is zij ook gealarmeerd en ziet zij bijvoorbeeld ook de frictie met artikel 7 van dit voornemen van de Europese Unie?

Ik ben klaar en ik kijk uit naar de beantwoording van de staatssecretaris en naar het debat dat ongetwijfeld nog gaat volgen.

De heer Kwint (SP):

Dank u zeer. Het is best wel een bende op het Media Park. Dat zeg ik zonder enig plezier. Mijn partij gelooft namelijk in een sterke publieke omroep. Denk aan Ongehoord Nederland, het negeren van signalen vanuit het bestuur al voor ze gingen uitzenden, de slechte omgang met een klokkenluider door zowel het ministerie als de publieke omroep, het geklooi dat we nog steeds geen beeld hebben van de constructies rondom topinkomens. Of kijk naar de onthullingen bij De Wereld Draait Door, het negeren van signalen, het influisteren van een verklaring van Van Nieuwkerk door de top van de NPO zelf, die er vervolgens op staat zelf het onderzoek te doen en het daarna uitbesteedt aan een oud-politicus. Ik noem ook de rol van de netmanager, zoals we dit weekend konden lezen, en het spekken van buitenlandse multinationals via een verplichte toename van het aantal buitenproducenten. Dat is dus best wel een bende, en dat verwijt ik het ministerie. Ja, natuurlijk worden er in Hilversum fouten gemaakt. Maat het is niet alsof het ministerie hier niks mee te maken heeft. Laat ik eens wat zaken langslopen.

Ik begon net bij Ongehoord Nederland. De voorganger van deze staatssecretaris heb ik al gewezen op antisemitische uitlaten van een van de mensen die later bestuurslid werden. Dit kon je zien aankomen. De klokkenluider kon je ook zien aankomen, want hoe haal je het in je hoofd om zelf met een melder in gesprek te gaan als je ook gezellig weekendjes weggaat met degene die er zelf over gaat? Over ongehoord gesproken.

Wanneer komt dat rapport van het Commissariaat voor de Media? Ik vraag al jaren — het ging er daarnet al over — om het aanpakken van de productiemaatschappijen en de buitenproducenten die ervoor zorgen dat zogenaamde toppresentatoren de ministersnorm omzeilen qua inkomen. We kunnen in ieder geval zeggen dat met het vertrek van Matthijs van Nieuwskerk er weer wat ruimte vrijkomt op de begroting. Maar we hebben nog geen idee.

Het is niet voor niks dat de redacteuren van De Wereld Draait Door, los van het wangedrag zelf natuurlijk, wezen op de angstcultuur die mede kon ontstaan omdat je met een tijdelijk contract meteen de deur uit vliegt. Als je blaft naar de kip met de gouden eieren, dan kun je je spullen pakken. Daar wijzen wij ook al jaren op.

En dan de buitenmaatschappijen. We konden dit weekend in Vrij Nederland lezen over belastinggeld dat via holdings wordt weggesluisd. Ik wil u wat voorlezen: "verzoekt de regering het verplichte percentage producties door buitenproducenten niet uit te breiden, en gaat over tot de orde van de dag." Dat laatste is gelukt. Op 25 september 2019 heb ik deze motie ingediend. Die haalde het weliswaar niet, want ongeveer de hele Kamer stemde daartegen. Het zou namelijk goed zijn voor de innovatie op het Media Park als we het verplichte percentage aan buitenproducenten zouden verhogen. Nou, het is inderdaad heel erg goed geweest voor de innovatie op belastinggebied. Er wordt allemaal belastinggeld weggesluisd naar buitenlandse multinationals. Ik vind dat onverstandig. Is het kabinet bereid daarmee op te houden?

Er is dus inderdaad geblunderd op het Media Park en Den Haag heeft daar een kwalijke rol in gespeeld. Dus wat gaat het kabinet doen? Wat gaat het kabinet doen om orde op zaken te stellen, om een einde te maken aan de vriendjespolitiek, aan het elkaar de hand boven het hoofd houden? Wat gaat het kabinet doen om ervoor te zorgen dat het Media Park komend jaar weer het nieuws brengt in plaats van het nieuws is?

Laat ik wat tips meegeven. Breek met die flexverslaving van het Media Park. Schrap de uitzondering die de media hebben qua flexibele contracten. Zorg dat vast de norm is, dat er een hard percentage vast in dienst is, en dat men anders een korting op de financiering krijgt. Want met een vaste redactie en de afwezigheid van de angst om meteen ontslagen te worden als je je mond opendoet, voorkom je natuurlijk niet alles. Dat is gewoon zo. Een eikel is nog steeds een eikel, ook als je een vast contract hebt. Maar je maakt de kans dat mensen zich verenigen en zich durven uit te spreken wel een stuk groter. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat het beter is voor de kwaliteit van je programma wanneer je een vaste harde kern hebt in je team. Die kan dan expertise opbouwen in plaats van dat die elke drie maanden wordt geshuffeld naar een ander programma.

Wanneer krijgen wij volstrekte openheid over de geldstromen rondom de grote namen, zowel aan de bestuurskant als aan de presentatorenkant? Wanneer behoren die constructies, waarvan iedereen weet dat ze er zijn, nou eindelijk tot het verleden? Het is funest voor het draagvlak van de publieke omroep, die wij juist zo belangrijk vinden. Leg het bloot, meld het, pak het aan. De heer Van Strien en mevrouw Westerveld hadden het er al over. Ik geloof dat ik hierover intussen een motie of 80 heb ingediend, waarvan er een paar ook echt wel zijn aangenomen. We willen er gewoon vanaf. Dat wil een meerderheid van de Kamer en dat wil volgens mij ook een meerderheid van het kabinet, want men zegt elke keer het belangrijk te vinden. Volgens mij wil een meerderheid van het Media Park het zelf ook, want zij zijn het ook zat dat elke keer hun naam door het slijk wordt gehaald door een paar grootverdieners, terwijl zij met een tijdelijk contract moeten sappelen om het einde van de maand te halen. Dus doe daar dan ook wat aan.

Ik vroeg het net al: waarom wordt het onderzoek naar de misstanden bij De Wereld Draait Door nou weer gedaan door een oud-politicus? Waarom wordt er niet gewoon een wetenschapper voor aangewezen, die veel meer verstand van zaken heeft? Je maakt jezelf onnodig ontzettend kwetsbaar voor kritiek. Als je dit soort beslissingen neemt, snap ik de kritiek eerlijk gezegd ook nog wel.

De heer Kwint (SP):

Ik ben tegen het vanuit Den Haag opleggen van een minimumpercentage. Dat is wat er gebeurd is. Er was al een minimumpercentage en dat minimumpercentage is in 2019 verhoogd. Ik zou niet weten waarom je publieke omroepen zou verplichten om programma's in te kopen. Als zij die programma's willen, dan kunnen ze dat prima zelf bepalen. Ik ben dus tegen de verplichting om een bepaald percentage in te kopen bij buitenproducenten.

De heer Kwint (SP):

Ik vind in principe dat omroepen de expertise in huis zouden moeten hebben om zelf goede programma's te maken. Maar als zij er zelf voor kiezen om een buitenproducent in te huren, en ze dat doen voor een fatsoenlijk tarief en niet om de balkenendenorm te omzeilen, dan is dat hun eigen keuze en dan mag dat.

De heer Kwint (SP):

Ik wil de invloed van buitenproducenten verminderen. Draai die versoepelingen terug. Schrap gewoon de verplichting — dat zei ik net tegen de heer Van Strien — om een bepaald percentage in te kopen. Zorg ook voor vaste contracten bij de bedrijven om de omroepen heen, zoals bij de toeleveranciers en de geluidsmensen. Het is allemaal flex en het zijn allemaal mensen met nulurencontracten en wegwerpcontractjes. Doe iets aan de dominantie van kijkcijfers en de Ster. Ik vraag dit mede namens de VVD, die diep geschokt was toen ze geconfronteerd werd met de gevolgen van haar eigen beleid. Het is te grappig om niet te citeren, dus ik ga dat toch even doen. De VVD dreigde namelijk een campagnespotje kwijt te raken in de rust van het voetbal en reageerde met: "Wij worden door de NPO in het gezicht gespuugd, terwijl ze kiezen voor het grootkapitaal." Tja, dan weet de VVD ook eens hoe de rest van Nederland zich al jaren voelt! Ik heb verder niet echt een vraag hierover. Ik vond het gewoon zonde om niet te noemen.

Dan de versoepeling van de toelatingseisen van de publieke omroep. Daar is het de vorige periode over gegaan. Er komt nu ook een lijst met criteria. Is dat nou zo'n goed idee? Ik snap het idee wel, maar je ziet wat voor chaos het oplevert. Dat krijgen we straks nog meer. We gaan straks ook maatschappelijke eisen meten. Er moet ook een soort manier komen om te bekijken of je wel draagvlak hebt, ondanks dat je geen leden hebt, om vervolgens meer nieuw omroepen toe te laten, die, met dank aan Sander Dekker, na een paar jaar mogen aansluiten bij een bestaande fusieomroep. Dat is niet logisch. Dat systeem piept, kraakt en rammelt. Het lijkt mij verstandiger om er eerst over na te denken welke kant we op willen met het mediawettelijke taak stelsel en dan vervolgens te kijken hoe we daar nieuwe partijen aan gaan toevoegen. Nu loop je namelijk het risico dat je chaos aan het stapelen bent.

Nog twee losse punten ter afsluiting. Waarom kiest de staatssecretaris er nu voor om structurele gelden voor de versterking van de lokale omroep te laten lopen via een subsidieregeling bij het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek? Wanneer gaat die regeling omgezet worden in een structurele bekostiging? Zijn omroepen die nu subsidie voor een jaar hebben ontvangen ook verzekerd van de continuering van deze gelden? Nu moet er namelijk elke keer opnieuw door de lokale publieke omroepen projectsubsidie aangevraagd worden voor iets wat in feite een structurele mediawettelijke taak is, die bovendien voor alle omroepen gelijk is.

Dan voetbal op Ziggo: "Al het Europees voetbal live te zien via de app." Ik krijg de stellige indruk dat de Mediawet niet helemaal op de hoogte was van het bestaan van apps, laat staan van wat je er allemaal mee kunt. Wat betekent dit nou volgens de staatssecretaris? Hoe moeten wij dit wegen? Ik ben op zich allang blij dat al het Europees voetbal nog gratis te zien blijft, zeker nu mijn club daar recentelijk een stuk beter in is geworden dan in het verleden, maar het gebruik van een app is voor heel veel mensen helemaal niet zo toegankelijk als dat wij misschien met z'n allen denken. Bovendien vraag ik me dan af of je een profiel moet aanmaken. Is het bijvoorbeeld een manier om persoonsgegevens te verzamelen? Hoe weegt de staatssecretaris de Mediawet, die zegt dat dit soort wedstrijden op het open net te zien moeten zijn, in relatie tot dit onderwerp? Ik snap dat er niet over deze mogelijkheden was nagedacht toen de wet geschreven werd, maar nu we ermee geconfronteerd worden, moeten we er ineens wel iets van vinden. Ik ben dus benieuwd wat de staatssecretaris daarvan vindt.

Dat was 'm alweer.

De voorzitter:

Ik herneem het voorzitterschap en geef het woord aan de heer Mohandis, die zal spreken namens de Partij van de Arbeid.

De heer Mohandis (PvdA):

Voorzitter, dank u wel. We hebben tijdens het laatste debat hier in de Kamer best wel uitvoerig gesproken over het verbreden van de taak van het adviescollege dat kijkt naar de toelatingscriteria. Daar is ook een motie over aangenomen. We hadden gehoopt dat we daar al een brief over hadden gekregen, zodat we het er vandaag weer over konden hebben, maar ik las dat er een separate brief komt. Wij kijken daar erg naar uit omdat we toen ook al hebben vastgesteld dat het goed is om goed te kijken naar de intreders en de uittreders van ons bestel. Daar komen we dan de volgende keer dus maar op terug.

Voorzitter. We hebben in de Volkskrant kunnen lezen in wat voor verziekte cultuur medewerkers van het programma De Wereld Draait Door hebben moeten functioneren. Ik kan er eigenlijk ook helemaal niet bij dat er zo veel meldingen bekend waren bij verantwoordelijken voor het programma en dat het zo lang heeft kunnen duren voordat er is ingegrepen, of dat het überhaupt boven tafel kwam. Kwam dat door de totaal doorgeschoten fixatie op kijkcijfers of door zo veel flexcontracten dat het adagium gold: voor jou nog tien anderen? We weten het niet precies. Uiteindelijk moeten de dieperliggende mechanismes aan het licht gebracht worden met een extern onderzoek, maar ik hoop ook op verandering, merkbare verandering, als dat brede onderzoek heeft plaatsgevonden, zodat het ook beter wordt voor iedereen.

Ik vraag aan de staatssecretaris wat zij zelf verwacht. Er is nu gezegd: we gaan het onderzoek verbreden. Afgelopen weekend kwamen er nog berichten binnen dat het ook mis zou gaan bij andere omroepen. Ik weet niet meer dan ik heb kunnen lezen. Ik ben dus niet alleen heel erg benieuwd naar hoe het onderzoek gaat verlopen, maar ook naar welke hoop de staatssecretaris heeft ten aanzien van een gezonde en veilige werkcultuur voor medewerkers. Ik heb daar ook wel ideeën bij, bijvoorbeeld over het terugdringen van losse contracten.

De heer Mohandis (PvdA):

Ik ben nooit zo geneigd om een omroep, zoals bijvoorbeeld Ongehoord Nederland, te verklaren tot de PVV-familie. Dat is niet mijn stijl van politiek bedrijven; de heer Bosma kent mij al een tijdje. Ik kijk altijd naar wat er aan de hand is. Als er problemen zijn, als er dingen niet goed gaan, als er dingen fout zijn, als presentatoren van welke omroep dan ook de regels van de Wet normering topinkomens aan hun laars lappen, dan zult u mij ook horen. Ik vind dus ook dat hier niet alleen grondig onderzoek moet plaatsvinden, maar dat er ook merkbaar wat aan de cultuur moet veranderen. Als BNNVARA fouten maakt, zijn ze bij mij in ieder geval net zo de klos als wanneer een andere omroep dat doet. Zo zit ik in de wedstrijd. Wij zullen dus ook altijd met voorstellen komen als welke omroep dan ook denkt zich niet aan de regels te hoeven houden.

De heer Mohandis (PvdA):

Het is een groot compliment dat ik hier krijg, zou ik bijna willen zeggen.

De heer Mohandis (PvdA):

Ik wil hier serieus op antwoorden, maar dat wordt wel lastig als je zo veel complimenten krijgt. Zonder gekheid; wij hebben gewoon heel veel goede mensen in huis! Nee, nu even heel serieus. Uiteindelijk gaat het erom of mensen dit werk kunnen. Ik ben niet zo van het politiseren of van het PvdA-iseren van alles. Dat moet je niet doen. Je moet gewoon kijken of mensen een bepaalde job aankunnen. Ik heb alle vertrouwen in de mensen die u noemt. Die zijn integer. Die doen hun werk gewoon. Stel dat het een andere partijkleur was, bijvoorbeeld van de VVD; uiteindelijk gaat het erom of je die job aankunt. Ik ben niet zo van de kwalificaties. De heer Bosma kwalificeert mensen en zet ze vaak in de hoek door te zeggen: die deugt niet en die deugt niet. Ik zou zeggen: word eens wat fatsoenlijker. Serieus. Word eens wat fatsoenlijker, meneer Bosma. Wie weet wat u nog te wachten staat in de toekomst. Misschien wordt u ooit staatssecretaris voor Mediazaken. Wie zal het zeggen?

De heer Mohandis (PvdA):

Voorzitter. Ik kwam op het terugdringen van flex. Ik vond dat de heer Kwint daar hele wijze woorden over heeft uitgesproken, maar die wijze woorden worden al best wel lang gebezigd. Ook mijn partij zegt al lang: we moeten echt een keer terug. Ik heb eens even de jaarverslagen van verschillende omroepen erop nageslagen. Laat ik mijn favoriete omroep eens pakken, zoals de heer Bosma dat beleeft. BNNVARA had 60% flex in 2021. Ook andere omroepen komen om en nabij op dat soort percentages. Het bizarre is dat er Kamermoties over liggen en dat er zelfs uitspraken over zijn gedaan door de omroepen zelf en de NPO. Ik vind het gewoon niet uit te leggen in deze tijd. Het zijn percentages die niet kunnen. Ik ben helemaal klaar met alle vrijblijvendheid daaromheen. Er wordt gezegd dat we ergens naar streven. Natuurlijk, ik zag ergens in een cao staan: tot 70% moet vast zijn in 2024. Maar er is geen enkel sturingsinstrument. Ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris dat soort ambities gestand doet op het moment dat het niet vaststaat. Een heel concreet voorstel zou zijn om het aan het concessiebeleidsplan te koppelen. De vastevoetfinanciering geeft best wel wat zekerheid voor vijf jaar. Werk gedurende de concessieperiode toe naar 80% vast. Dat zijn instrumenten die de staatssecretaris heeft om echt aan die knoppen te gaan draaien. Ik weet dat wij niet aan tafel zitten bij cao-onderhandelingen, maar dingen als "het staat in een cao" zijn te vrijblijvend. Heel veel medewerkers weten na het seizoen niet zeker of ze na de zomer nog een baan hebben. Dat kan echt niet meer. Het is belastinggeld. Daar mag meer zekerheid tegenover staan. Ik ben echt benieuwd hoe we alle mooie woorden die ik nu lees, ook vanuit de NPO en de omroepen, gaan waarmaken. Ik zal het volgen. Ik ben benieuwd naar de opvatting van de staatssecretaris.

De heer Mohandis (PvdA):

Nu ga ik echt weg!

De heer Mohandis (PvdA):

Ik wil daar in deze vergadering niet al te lang over uitweiden. Ik zal proberen om het bondig te houden, zonder afbreuk te doen aan deze terechte vraag. Ik denk dat er iets is geslopen in het hele systeem, in de zin van: het hoort bij televisie maken dat er sprake is van onzekerheid en dat we elk seizoen gaan bepalen of een programma doorgaat. Ik zie in Engeland dat er sprake is van meerjarige programmering. Er wordt vooruit gepland en er wordt veel meer vastigheid ingebouwd in de concessieperiode. Dat zijn mogelijkheden. Aan welke knoppen kun je draaien? Uiteindelijk heeft het ook gewoon te maken met hoe de budgetten worden verdeeld, ook richting de omroepen. Ze moeten soms elk jaar bedelen of een bepaald programma door mag gaan. Dat hangt weer samen met het personeel. Er zijn heel veel oorzaken waarom het is zoals het is, maar ik wil niet dat wij dit alleen maar constateren, ertoe oproepen en goede voornemens hebben, zonder het concreter te maken, bijvoorbeeld door te zeggen: we gaan het koppelen aan de financiering die Hilversum krijgt. Je kunt ook wat meer bepalen met de verdeelsleutel als je weet welke omroepen gedurende vijf jaar zitting hebben in het bestel. Iets meer dwang, ook financieel, kan echt geen kwaad. In de concessieperiode kun je het ook vastleggen met een streefcijfer van, als het aan ons ligt, 80%. Ik wil het dus concreter invullen. Oorzaken zijn geen excuus. Er zijn allerlei oorzaken, maar laten we ook een keer proberen om een stapje vooruit te zetten. Dat is mijn inzet.

De heer Mohandis (PvdA):

We moeten de discussie wel zuiver voeren. Ik stipte niet de BBC aan omdat het een vergelijkbaar model is. Ik had het niet over de verhouding tussen de NPO en de omroepen, en het BBC-model. Ik refereerde aan wat de heer Kwint inbracht. Hoe bouw je meer zekerheid in de financiering en hoe leg je het meerjarig vast, waardoor omroepen niet gedwongen worden om die enorme flexschil overeind te houden? Daarom maakte ik de vergelijking met Engeland. Het ging mij om de meerjarigheid. Het is geen vergelijkbaar bestel. Integendeel. Het is sowieso moeilijk om ons bestel te vergelijken in Europees verband, omdat we op zichzelf een uniek bestel hebben.

De heer Mohandis (PvdA):

Voorzitter. De VVD heeft ook het aanscherpen van het sanctiebeleid aangestipt. Daar is een motie over aangenomen. Het is even afwachten hoe de casus van Ongehoord Nederland zich ontwikkelt, maar wat ons betreft geldt de aanscherping van het sanctiebeleid breder. In onze optiek moeten we het bestel gezond houden. Hoe ga je om met uittreders en het voldoen aan de wettelijke taakopdracht? De heer Bosma had het zelfs over het ledenaantal. Ik vind het goed om die discussie met elkaar te voeren als die motie is uitgevoerd in een wetsvoorstel, want ik denk echt dat het nodig is om daar de scherpte in te blijven zoeken. Wij volgen met heel veel belangstelling de casus Ongehoord Nederland, ook naar aanleiding van de hoorzitting, die overigens online te bekijken is. Ik heb het over hoor en wederhoor, en de vraag of er wel of niet een tweede sanctie komt. We hebben in het vorige debat ook de positie van de ombudsman aangestipt. Ik kan me nog goed herinneren dat wij het hier roerend met elkaar eens waren over de NPO Ombudsman. Uit cijfers die gewoon te herleiden zijn, blijkt dat het aantal klachten ten opzichte van het NPO-jaarverslag 2021 dit jaar bijna verdubbeld is. Ik ben dus oprecht benieuwd of de NPO Ombudsman dit aankan; hoe worden zij ondersteund en geëquipeerd om dit te kunnen doen? Wij zullen straks, samen met de VVD, een motie indienen om als het ware de positie van die NPO Ombudsman verder te versterken, nu de druk daar door allerlei andere gebeurtenissen in Hilversum kan toenemen. Daar kom ik straks dus op terug.

Voorzitter. Omwille van de tijd het volgende over de lokale media. We hadden eigenlijk een brief met meer invulling verwacht. Ik had best wel een uitgebreide inbreng voorbereid met vragen als: waar moet het naartoe, wat is de positie van streekomroepen, hoe is de wettelijke verankering? Maar ik wil eigenlijk mijn collega's min of meer vragen — u hoeft geen ja of nee te zeggen — om eens te proberen daar een apart commissiedebat over te houden als er zo'n brief ligt. Ik worstel er namelijk mee dat de lokale media altijd een beetje worden aangestipt, omdat ze ook nog genoemd moeten worden. Gelet op de enorme ontwikkelingen die nu gaande zijn — ik was op bezoek bij een streekomroep — is het echter wel boeiend om een keer naar de meerjarige financiering te kijken, naar de borging in de wet maar ook naar het gepingpong tussen gemeenten, die hele magere budgetten krijgen om dit goed te doen. Laten we daar dus, als die brief er komt — ik begreep: binnenkort — een keer een uitvoerig debat over voeren. Dan doen we er ook echt recht aan. We hebben ook moties daarover voorbereid, maar die houd ik allemaal even aan. Laten we dat dan op een andere manier organiseren. Wel ben ik benieuwd naar de opvatting van de staatssecretaris over de streekomroepen. Worden wij verrast in die brief of niet? Ik ben heel benieuwd hoe het eraan toegaat.

Voorzitter. De heer Kwint had zo'n goede inbreng dat hij een ander punt ook al voor mijn voeten heeft weggemaaid: Ziggo en de toegankelijkheid van evenementen. Om het betoog van Kwint nog meer te stutten met feiten, heb ik er ook nog even de Mediawet op nageslagen. Artikel 19, lid 1 van het Mediabesluit heeft het over een "open televisieprogrammakanaal". Dat is toch best wel lastig, want als u mijn kinderen zou vragen hoe zij dat beleven dan is een app voor hen ook een soort open televisieprogrammakanaal. Het is maar van welk geboortejaar je uitgaat om die vraag te checken. Toch is het natuurlijk een serieuze vraag als het gaat om de toegankelijkheid van dit soort evenementen, die volgens de wet open en toegankelijk moeten zijn. Volgens mij heeft mijn collega daar ook al in de media op gereageerd. Ik ben benieuwd of deze gebeurtenis de staatssecretaris in beweging brengt om wellicht de wet aan te passen. De discussie over in welke richting het aangepast moet worden, moeten we zuiver voeren. Daar hou ik het even bij omdat er al eerder vragen over zijn gesteld.

Over de investeringsverplichtingen komen we nog te spreken als het wetsvoorstel er ligt. Daar ga ik nu niks over zeggen.

Voorzitter, dat was het voor nu.

Mevrouw Werner (CDA):

Dank, voorzitter. Mevrouw Van der Graaf van de ChristenUnie kan hier vandaag helaas niet aanwezig zijn, dus ik voer ook het woord namens haar.

Mevrouw Werner (CDA):

Voorzitter. Het zal u niet verbazen dat ik van de mediasector houd. Ik heb er 25 jaar met heel veel plezier gewerkt. Het is een mooie sector waar gedreven mensen aan verschillende tv-programma's werken, van nieuws tot amusement. Vindt de staatssecretaris ook niet dat we vandaag mogen beginnen met een compliment aan alle hardwerkende mensen in de media, die een aanmoediging verdienen in een tijd waarin er zo veel verschrikkelijke verhalen naar boven komen over grensoverschrijdend gedrag, zoals natuurlijk bij De Wereld Draait Door?

Voorzitter. "Het systeem vermorzelt de mensen." "Medewerkers worden gezien als vervangbare middelen." "De bedrijfscultuur is ziek en kijkcijfers gaan boven goed personeelsbeleid." Dit is een greep uit de reacties die ik van ex-collega's heb gekregen na de onthullingen bij De Wereld Draait Door. Het kan en het moet anders. Als eerste moet natuurlijk onderzoek gedaan worden naar wat er is gebeurd. Kan na de laatste ontwikkelingen afgelopen weekend de NPO wel opdrachtgever blijven volgens de staatssecretaris? Ik denk namelijk van niet. Dat is als de slager die zijn eigen vlees keurt. Kan de staatssecretaris uitleggen waarom het Commissariaat voor de Media dit onderzoek niet gaat doen?

Voorzitter. De misstanden bij De Wereld Draait Door gebeuren omdat er een cultuur heerst waarin er gejaagd wordt op scores: hoge kijkcijfers en hoge marktaandelen. Het lijkt wel de commerciële omroep. Waarom doen we dat bij de NPO? De NPO moet geen bedrijf zijn dat voornamelijk bezig is met concurrentie en streefgetallen. Wij hebben een pluriform bestel met omroepverenigingen en een publieke mediaopdracht. Deze opdracht is om een breed en divers publiek te voorzien van informatie, cultuur, entertainment en educatie.

Mevrouw Werner (CDA):

Van de Ster, bedoelt u, neem ik aan.

Mevrouw Werner (CDA):

Ik zal u zeggen: we hebben natuurlijk een gigantisch groot probleem. We moeten inderdaad helemaal niet meer naar de kijkcijfers kijken. Wij moeten veel meer gaan kijken naar de waarderingscijfers. De publieke omroep wordt ook gewaardeerd. Ieder jaar weer checkt een panel de waardering, en de NPO wordt goed gewaardeerd. Ik vind dat die cijfers veel leidender moeten zijn. Natuurlijk kom je op een gegeven moment terecht in een discussie over reclamegelden, ja of nee. Maar ik vind dat de staatssecretaris best weleens kan gaan kijken wat dit dan betekent. Het mag natuurlijk nooit zo zijn dat kijkcijfers ervoor zorgen dat we onveilige situaties creëren bij de publieke omroep.

Mevrouw Werner (CDA):

Dat is een vraag die ik ook heel graag beantwoord wil zien door de staatssecretaris.

Mevrouw Werner (CDA):

Ik kan door, hè? Ja.

Voorzitter. Ik illustreer aan de hand van een voorbeeld wat voor gekke situaties al die cijfers allemaal kunnen opleveren. Ik noem omroep MAX en het programma Het Dorp. De achterban van MAX kijkt met plezier. MAX is blij. De NPO zegt: er zijn te weinig kijkers in de leeftijdsgroep 20-54, dus het programma verdwijnt voorlopig. Waarom moet Omroep MAX de leeftijdsgroep 20-54 überhaupt bereiken? Dat is helemaal niet hun achterban; dat zijn namelijk de 60-plussers. Jan Slagter heeft zijn doelstelling dus gehaald. Zíjn achterban heeft hij bediend. Dit is bij uitstek pluriformiteit. Hoe kan zo'n programma dan toch verdwijnen? Op basis waarvan? Kan de staatssecretaris uitleggen waarom we bij de publieke omroep kijkcijfers en marktaandelen meten, terwijl dit alleen maar bijdraagt aan een ratrace, in plaats van dat de omroepverenigingen in staat worden gesteld om duurzame relaties aan te gaan met hun achterban? Wat zou er gebeuren als we hier nou eens een keertje mee stoppen? De heer Kwint zei net het eigenlijk hetzelfde.

Ik wil ook graag van de staatssecretaris weten of de uitkomsten van de opdracht waar het Adviescollege landelijke publieke omroep mee aan de slag gaat, de mogelijkheid bieden om ook te stoppen met dit soort nietszeggende streefgetallen ten aanzien van marktaandelen en kijkcijfers. Dit adviescollege gaat immers kijken wat het vertegenwoordigen van een stroming inhoudt en hoe individuele omroepen zich verhouden tot de gezamenlijke publieke mediaopdracht. Dit moet het dus meenemen. Het zou mooi zijn als de staatssecretaris mede aan de hand van de opbrengsten van het adviescollege een alternatieve denkwijze ontwikkelt, zodat kijkcijfers en marktaandelen niet meer nodig zijn. Zouden we niet veel meer moeten kijken naar de waardering van de programma's binnen een genre en binnen een doelgroep? Zo kun je namelijk ook meten.

Voorzitter. De NPO maakt de dienst uit, en dat is niet zoals het moet zijn. In de wet staat dat omroepverenigingen gaan over de inhoud, maar in de praktijk bepalen de videodirecteuren en genremanagers van de NPO de inhoud. Dat is al helemaal gek als je ervan uitgaat dat de omroepverenigingen aan hun publieke mediaopdracht moeten voldoen. De NPO gaat hier dwars doorheen. Zij hebben de macht om te beslissen welke programma's uitgezonden worden en hoelang een programma wordt uitgezonden, en bemoeien zich ook met titels en zelfs presentatoren van programma's. De omroepverenigingen moeten hun zeggenschap terugkrijgen, zowel over hun eigen financiële middelen als over de programma's. Er moet meer zekerheid komen over titels, lengte en duur. Op basis hiervan komt er rust bij de omroepen. Dan kunnen ze beter werken aan zowel de externe binding met hun achterban, de pluriformiteit, als de interne binding met hun werknemers en presentatoren. Dit zorgt ervoor dat werknemers veel vaker in vaste dienst komen en er veel minder vaak kortdurende contracten worden aangeboden. Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat de omroepverenigingen weer over hun programma's gaan, dat ze zelf de inhoud bepalen en niet de NPO, en dat er voor een langere termijn duidelijkheid over de middelen ontstaat? Hoe wil de staatssecretaris dat we verdergaan?

Mevrouw Werner (CDA):

Ik ben het helemaal met mevrouw Westerveld eens dat we echt alles uit de kast moeten trekken om ervoor te zorgen dat we een veilige NPO hebben, dat mensen daar veilig kunnen werken en dat omroepverenigingen kwalitatief goede programma's kunnen neerzetten. Bij alles wat ervoor nodig is om dat te realiseren, vindt u mij zeker aan uw zijde, ook op het moment dat we daarvoor een wet moeten openbreken en dergelijke. Daar gaat het juist om. We moeten zorgen dat we in ieder geval een veilige werkcultuur kunnen garanderen. Wat daarvoor nodig is, wil ik graag van de staatssecretaris weten.

Mevrouw Werner (CDA):

Ik denk niet dat we naar een nieuw bestel zouden moeten gaan. Mijn punt is dat de omroepverenigingen worden overvallen door een hele NPO, die veel en veel te macht heeft. Op het moment dat je de omroepverenigingen weer de kracht geeft om te kunnen maken wat ze willen maken, om inhoud te geven, ook online, en zorgt dat ze weten waar ze aan toe zijn en dat ze hun eigen middelen kunnen inzetten, kom je al een heel end. Ik ben dus geen voorstander van het onder de loep nemen van het hele bestel, omdat de omroepverenigingen uitstekend kunnen functioneren. Alleen, door bemoeienissen van de NPO kunnen ze dat niet meer. Daar zit wat het CDA betreft het verbeterpunt.

Mevrouw Werner (CDA):

Ik ben heel benieuwd naar de antwoorden van de staatssecretaris op de punten die mevrouw Westerveld aangeeft. Het zijn inderdaad ook de vragen die ik aan haar stel. Ik ben dus benieuwd.

Mevrouw Werner (CDA):

Dank voor deze vraag. Waar het hier allemaal om draait, is dat we te maken hebben met een bestel waarin de NPO heel erg een kant is opgeschoven die we niet moeten willen, en die het CDA niet wil. Ik wil helemaal geen sturing van de NPO. Ik wil een coördinerende rol van de NPO en geen sturing, want op het moment dat je gaat sturen, dan vermorzel je die omroepverenigingen. Die omroepverenigingen zijn het gouden hart van het bestel. Daar zitten de power en de kracht. Die moeten zich kunnen profileren. Die moeten kunnen gaan. Dat gebeurt nu dus niet. Wij als CDA willen dat terugduwen. Wij willen die omroepverenigingen laten floreren. Zij zijn ontzettend goed in staat om kwalitatief goede programma's te maken. Ze zijn als geen ander geworteld in de samenleving. Dat is de NPO als organisatie niet. We willen dus terug naar de kern. De kern is dat de kracht moet liggen bij de omroepverenigingen.

Mevrouw Werner (CDA):

Er is ook nog zoiets als prestatieafspraken. Die hebben we natuurlijk ook. De heer Mohandis haalt meteen de wet erbij. Als dat nodig is, dan is het nodig, maar het gaat in eerste instantie ook om prestatieafspraken. Je kan gewoon weer afspraken met elkaar maken. Zoals het nu gaat, kan het in ieder geval niet langer. Dat weten we hier volgens mij allemaal, iedereen die hier vandaag zit.

Mevrouw Werner (CDA):

Omdat het hier helemaal niet om ging, meneer Van Strien. Kijk, als het gaat om de worteling: wat betreft die criteria hebben we de worteling van de publieke omroepen onder de loep nemen als kerntaak meegegeven. Nu zeg ik: ga dan met waarderingscijfers aan de slag, gekoppeld aan die worteling. Dat was de kerntaak. De kerntaak van het adviescollege is om te kijken welke omroepen erin kunnen en welke eruit kunnen aan de hand van bijvoorbeeld — dat is heel belangrijk; dat is de kerntaak — hoe het is gesteld met de worteling van omroepverenigingen. Daar koppel ik dan de waardering aan vast. Het is dus maar een klein dingetje. U zegt: u wilde dat niet breed. Nou, op dat punt heeft u dan uw zin gekregen, maar ik wil dat die kracht naar de omroepverenigingen gaat. Als het adviescollege dan toch aan de bak gaat, neem die worteling dan mee, zodat we af komen van de streefgetallen, marktaandelen en kijkcijfers.

Mevrouw Werner (CDA):

Voorzitter. Dan de regio. We zien in het land een steeds grotere kloof ontstaan tussen de regio en de Randstad. Dat is natuurlijk zorgelijk. Daarom is de vindbaarheid van de regionale omroepen ook zo belangrijk. Ik heb al vaker gepleit voor het regioverhaal op een vast kanaal, maar het antwoord van de staatssecretaris is dat dat te kostbaar is. Kan de staatssecretaris aangeven wat de kosten eigenlijk zijn? En als het dan zo lastig is om de vindbaarheid via lineaire televisie te vergroten, is de staatssecretaris nu dan in ieder geval al wel bereid om de landelijke en regionale omroepen online te verbeteren? Wat vindt ze van het idee dat de regionale zenders ook opgenomen worden in de app van de NPO?

Voorzitter. Ten slotte kom ik op de toegankelijkheid. Als eerste wil ik het hebben over de regionale omroepen, want daar blijken helemaal geen afspraken te zijn over ondertiteling. Het gevolg is dat nu maar zo'n 15% van alle nieuwsuitzendingen wordt ondertiteld. Hier moet natuurlijk wat aan gebeuren. Ik vraag daarom aan de staatssecretaris of ze dit signaal herkent en of ze bereid is om in kaart te brengen welke afspraken we met de regionale omroepen kunnen maken.

Voorzitter. Zo'n 350.000 mensen in Nederland kunnen slecht zien, zijn blind of hebben een niet-aangeboren hersenletsel waardoor ze audiodescriptie nodig hebben om programma's te volgen. Bij audiodescriptie beschrijft een stem tussendoor wat er in beeld te zien is. Er zijn nu afspraken waardoor de NPO jaarlijkse ten minste acht titels of nieuwe seizoenen van titels van audiodescriptie voorziet, maar het aanbod van programma's met audiodescriptie groeit niet. Ter vergelijking: Europees gezien is het aanbod audiodescriptie ongeveer 12% en in Nederland is dat rond de 3%. Ik wil hier een substantiële stap in maken en meer programma's van audiodescriptie laten voorzien. Het is toch heel normaal dat iedereen toegang tot het publieke bestel heeft? Daarom dien ik vandaag samen met de ChristenUnie, GroenLinks en de VVD een amendement in om hier extra middelen voor beschikbaar te maken. Ik hoop van harte dat de staatssecretaris dit belangrijke doel onderschrijft en dit amendement kan omarmen.

Dank u wel.

Mevrouw Westerveld (GroenLinks):

Voorzitter, dank u wel. Onafhankelijke journalistiek is geen luxe, maar een voorwaarde voor een vrije democratische rechtsstaat. Dan gaat het om journalisten die mensen informeren, journalisten die zowel de lokale als de landelijke politiek controleren door verslag te doen en door kritische vragen te stellen. Maar ook in Nederland is een vrije democratische rechtsstaat geen vanzelfsprekendheid, geen gegeven; die moet continu worden bevochten, tegen gevaren van buitenaf, maar ook tegen gevaren van binnenuit. Die dreigingen zijn er, ook tegen de vrije pers. Eerder constateerde de Nederlandse Vereniging van Journalisten al dat de agressie en het geweld tegen journalisten fors zijn toegenomen. Dat is onacceptabel, onaanvaardbaar, maar het is ook een ongrijpbaar probleem, want zolang je de oorzaak niet aanpakt, blijft beleid hiertegen dweilen met de kraan open.

Een van die oorzaken wil ik vandaag expliciet benoemen. Dat is de wijze waarop enkele medevolksvertegenwoordigers de vrije pers aanspreken. Zij spreken over media, over journalisten, in de volgende bewoordingen: rioolratten, propagandisten, mensen die list en bedrog bedrijven, leugenaars. Zij spreken zelfs over de noodzaak van een tegenaanval tegen onze controlerende macht, die we heel hard nodig hebben om onze vrije en democratische rechtsstaat te behouden. Deze agressieve verdachtmakingen en beschuldigingen zijn niet alleen onwaar, maar zetten ook een maatschappelijke tendens in gang. Ik wil duidelijk maken aan iedereen die hiernaar kijkt dat wanneer je politici zo hoort spreken over de mensen die ons moeten controleren, niet de boodschap, maar de boodschapper het probleem is.

Maar, voorzitter, de andere kant is natuurlijk een transparante overheid die het journalisten mogelijk maakt om hun werk te doen. Mijn eerste vraag aan deze staatssecretaris is of zij daarover in het kabinet weleens het gesprek voert. Dan heb ik het bijvoorbeeld over Wob-verzoeken die worden tegengehouden, want ook daardoor kunnen journalisten niet goed hun werk doen.

Voorzitter. Mijn inleiding wil natuurlijk ook niet zeggen dat het verder zo goed gaat met ons mediabestel. Ik wil beginnen met de sociale veiligheid van redacteuren, van journalisten, van creatieve makers bij De Wereld Draait Door. Meerdere collega's hadden het daar al over. Wat in de Volkskrant stond, legt bloot dat er een scheve machtsbalans ontstaat tussen degenen die het werk doen en degenen die uiteindelijk aan de knoppen draaien. Jarenlang stonden redacteuren onder hoge spanning, keken de verantwoordelijkheden stelselmatig weg en kregen redacteuren waardeloze arbeidscontracten. Dat wordt allemaal betaald met publiek geld. Alles voor de show, was het mantra, maar die show had ook gemaakt kunnen worden zonder angstcultuur, met medemenselijkheid en met goede arbeidsvoorwaarden.

Veel redacteuren van De Wereld Draait Door hadden een jaarurenovereenkomst. Die kwam erop neer dat je, wanneer je tussentijds stopte met je werk, achteraf geld moest afdragen aan BNNVARA, als een soort boete. Wat mij betreft stopt de publieke omroep onmiddellijk met dit soort flutcontracten. Daarom heb ik een aantal vragen aan de staatssecretaris. Hoeveel omroepen maken gebruik van deze jaarurenovereenkomsten? Over hoeveel werknemers hebben we het dan? Vindt de staatssecretaris die contracten acceptabel? Is zij het met mij eens dat omroepen, maar ook producenten hun medewerkers in principe gewoon in vaste dienst moeten aannemen? Wat gaat de staatssecretaris doen om binnen zeer afzienbare tijd de arbeidsmarktpositie van makers te verbeteren? Is de staatssecretaris het met mij eens dat het borgen van de sociale veiligheid in artikel 2.3 van de Mediawet zou moeten worden opgenomen als onderdeel van de gedragscode? Hoe kijkt de staatssecretaris naar de rol van de eindverantwoordelijken binnen de publieke omroep? Herkent zij het probleem dat we al jarenlang horen van makers en redacties — meerdere collega's hadden het daarover — dat de directie te veel macht heeft? Is zij het met ons eens dat ook het systeem niet goed is als één persoon of een klein groepje personen uiteindelijk bepaalt wat er te zien is? Graag een reactie van de staatssecretaris.

Voorzitter. We willen het ook hebben over iets waar we gezamenlijk verantwoordelijk voor zijn, namelijk de Mediawet. Wij zijn daar namelijk verantwoordelijk voor. Die wet stamt alweer uit 2008, maar is gebaseerd op de Mediawet uit 1987. Die wet is dus niet alleen achterhaald, omdat ons medialandschap er gewoon heel anders uitziet dan 35 jaar geleden en omdat ons kijk- een luistergedrag flink is veranderd, maar er ontbreekt ook eenheid in die wet. Emeritus hoogleraar informatierecht Egbert Dommering schreef daar in 2014 al over: "Je kunt aan de structuur van de wet aflezen dat hij te vaak is opgelapt; hij doet denken aan een gebroken vaas, waarvan de scherven op alle mogelijke manieren weer aan elkaar zijn geplakt." Ik kan het niet treffender omschrijven; daarom citeer ik hem ook. Ik wil de staatssecretaris vragen of zij het met mij eens is dat de Mediawet aan vervanging toe is. Zo ja, is zij dan bereid om daartoe voorbereidingen te treffen? Maar ook wij als Kamer — ik vind dat wij de taak hebben om bij te sturen en voorstellen te doen — kunnen hierin het voortouw nemen. Neem bijvoorbeeld het redactiestatuut, zo'n beetje het belangrijkste instrument om de onafhankelijkheid van redacties te waarborgen. Maar in de wet staan nu maar twee verplichtingen die in dat statuut moeten worden opgenomen. Als wij de wet op dat punt niet aanpassen, dan is dat redactiestatuut een dode letter in veel media-instellingen. Het is dan onvoldoende geborgd. Dat is trouwens geen constatering van alleen mij als Kamerlid; ook het Commissariaat voor de Media heeft daar onderzoek naar gedaan. Dat zegt ook dat er op heel veel plekken geen redactiestatuut is of dat er gewoon heel erg veel ontbreekt in dat statuut. Daarom hebben wij een amendement ingediend, dat vanochtend is rondgestuurd, om de wettelijke eisen uit te breiden over wat in een redactiestatuut moet worden opgenomen. Wij gaan hier niet over het hoe — dat is echt aan journalisten en makers zelf — maar wel over het wat. En dat willen wij met dit amendement beogen.

Mevrouw Westerveld (GroenLinks):

Voorzitter. Wanneer dit amendement wordt aangenomen, regelen wij minimumeisen om de onafhankelijkheid, de medezeggenschap en de sociale veiligheid van de redactie te waarborgen in het redactiestatuut. Deelt de staatssecretaris de conclusie van het Commissariaat voor de Media dat het redactiestatuut wettelijk onvoldoende is geborgd? Is zij het met mij eens dat de Mediawet de minimumeisen rondom dat statuut moet uitbreiden?

Voorzitter. Dan een heel ander punt, namelijk streamers. Al jarenlang maken wij ons zorgen over de wetteloosheid die voor streamingaanbieders geldt. Grote buitenlandse kapitaalkrachtige partijen zijn naar Nederland gekomen, kochten snel een marktaandeel op en hebben Nederland vervolgens overladen met buitenlandse content. Binnenkort gaan we de wet over investeringsverplichtingen bespreken. Maar ik wil de staatssecretaris alvast een waarschuwing geven, want deze wet vinden wij op alle mogelijke terreinen tekortschieten. Als de wet zo blijft, dan kan ik voorspellen dat wij daar niet mee akkoord gaan.

Voorzitter. We maken ons niet alleen zorgen over streamingplatforms. We zien ook dat radiozenders, televisiezenders en kranten vrijwel allemaal in handen zijn van slechts enkele grote spelers. De grootste kranten van Nederland zijn in handen van slechts twee bedrijven. De grootste commerciële radiozenders zijn in de handen van slechts twee bedrijven, straks mogelijk zelfs eentje. De markt vertoont ongezonde trekjes. Daarom vraag ik de staatssecretaris of zij die zorgen deelt. Hoe denkt zij dit tij te keren? Is zij bereid om onderzoek te doen naar in hoeverre er nog sprake is van een gezonde marktwerking in de media? Vrij Nederland kwam recent met stukken over dubieuze constructies van buitenproducenten die producties maken met belastinggeld. Deelt de staatssecretaris onze zorgen? Heeft zij de bevoegdheden om hier wat aan te doen en, zo ja, wat gaat zij doen?

Voorzitter. Dan een laatste punt: toegankelijkheid. Juist de publieke omroep zou toegankelijk moeten zijn voor iedereen in Nederland. Dat zou niet eens een onderwerp van discussie moeten zijn aangezien Nederland het VN-verdrag Handicap heeft ondertekend en gewoon heeft gezegd dat we stappen gaan zetten om de toegankelijkheid van mensen op ieder vlak te waarborgen. Maar we zitten nog steeds niet op dat niveau. We hebben eens navraag gedaan bij de regionale publieke omroepen. Wat blijkt? Slechts 15% van de actualiteitenprogramma's bij regionale omroepen wordt ondertiteld, terwijl ondertiteling cruciaal is voor mensen met een gehoorbeperking, maar ook voor ouderen of mensen die de Nederlandse taal onvoldoende machtig zijn. Nu zijn aan de commerciële landelijke omroepen per AMvB, algemene maatregel van bestuur, wel eisen gesteld. Respectievelijk 50% van de commerciële en 95% van de programma's moet goed ondertiteld zijn, maar dat geldt dus niet voor onze regionale omroepen. Ik vind het een gedeelde verantwoordelijkheid dat de regionale omroepen voor iedereen toegankelijk zijn. Is de staatssecretaris het met ons eens dat ook regionale omroepen veel vaker hun programma's zouden moeten ondertitelen? Is zij dan ook bereid om daar budget voor vrij te maken? Ik kijk uit naar de beantwoording. Dit is ook de reden waarom wij onder het amendement van mevrouw Werner staan, over audiodescriptie. Dat punt hebben wij de afgelopen jaren al heel vaak gemaakt. Ik ben heel blij dat nu een aantal regeringspartijen, met het CDA voorop, dit een heel belangrijk punt vinden.

Voorzitter. Ik ga toe naar het einde. Ik ben al een tijdje woordvoerder op mediabeleid. Ik moet zeggen dat ik mij zorgen maken over de stand van zaken in de sector en over waar wij naartoe gaan. In het omroepbestel zit een omroep die stelselmatig weinig op heeft met journalistieke kwaliteitsnormen. De sector weet maar niet af te rekenen met slechte arbeidscontracten of gebrekkige sociale veiligheid. De markt is steeds maar in handen van enkele grote, vaak buitenlandse, spelers. De toegankelijkheid is niet op orde. Steeds meer mensen, jongeren al helemaal, kijken niet meer tv via de tv in de huiskamer, maar doen dat via de app. De app van de publieke omroep kent echter flink wat gebreken en daardoor haken mensen af. Veel van die zorgen worden niet geadresseerd in de hoofdlijnenbrief. Daarom wil ik afsluiten met een vraag. Mijn laatste vraag aan de staatssecretaris is: welke problemen wil ze aan het einde van haar termijn hebben opgelost? Wat zijn voor haar die prioriteiten? Is de bereid om door te pakken in plaats van schermen verder aan elkaar te lijmen?

Ik ben benieuwd naar alle antwoorden.

Mevrouw Westerveld (GroenLinks):

Zei ik wat anders dan?

Mevrouw Westerveld (GroenLinks):

Voorzitter, dat bevestigt dat het drukke weken zijn.

Mevrouw Westerveld (GroenLinks):

Dat denk ik niet. Ons punt van zorg is breder. Omdat we zien dat een aantal grote internationale bedrijven steeds grotere — hoe zeg je dat? — voet aan wal krijgt in Nederland, merk je ook dat mensen soms afhaken en dat onze eigen makers heel erg onder druk staan. Daarom hebben wij in de vorige regeerperiode heel vaak gezegd: laten we er nou voor zorgen dat ook grote internationale bedrijven een stukje meebetalen en dat we dat geld in een fonds stoppen dat ten goede komt aan Nederlandse makers. Er is een wet in de maak. Dat lijkt in eerste instantie een goede stap te zijn, maar als je heel goed kijkt naar de wet en de beslisnota die bij die wet is geschreven, dan zie je dat die wet op een heel aantal punten is afgezwakt, ook onder druk van het ministerie van Economische Zaken. Ik vind daar wat van. Ik vind dat wij hier ook moeten staan voor de bescherming van Nederlandse makers. Als er een wet ligt en een ander ministerie zich daarmee gaat bemoeien, dan vind ik dat wij misschien als Kamer wat gezonde druk terug moeten geven, moeten terugduwen. Dat is ook waarom wij na het lezen van de wet die naar ons toe is gestuurd, flink wat kritiek hebben.

De heer Dekker (FVD):

Dank u wel, voorzitter. Mijn bijdrage voor het mediawetgevingsoverleg concentreert zich op het belang van vrijheid van meningsuiting en de ideologische, politieke pluriformiteit van de publieke media.

Ons mediabestel komt voort uit het tijdperk van verzuiling gecombineerd met het ideaal om het volk te verheffen, of op te voeden misschien wel. Met name wanneer we kijken naar de publieke omroep, zien we dat beide elementen van deze gedachtegang teruggevonden kunnen worden. Enerzijds willen we inhoudelijke kwaliteit brengen, zodat het publiek juist geïnformeerd wordt over maatschappelijke ontwikkelingen, het nieuws en achtergronden. Anderzijds erkennen we dat er op verschillende manieren tegen de wereld en het leven kan worden aangekeken, in het verleden vertegenwoordigd door verschillende stromingen in de verzuilde samenleving, en laten we nadrukkelijk ruimte voor deze verschillende zienswijzen.

Deze opzet was uniek in de wereld en leverde lange tijd een zeer bijzonder medialandschap op dat zich in veel opzichten, met name qua pluriformiteit, onderscheidde van nationale omroepen in andere landen, ten eerste omdat er organisatorisch werd geborgd dat verschillende zienswijzen ook werkelijk aan de orde kwamen. Er was een stevige concurrentie gaande tussen de omroepen, die allen hun invalshoek fanatiek bepleitten. Ten tweede kwam dit doordat er gedwongen kleinschaligheid, ondernemerschap en ownership ontstonden voor een bepaalde media- en wereldoriëntatie. Creativiteit was noodzaak, ook waar het de bedrijfsvoering betrof. Omroepen vormden een eigen wereldje, "een eigenstandig ecosysteem", zou je tegenwoordig zeggen.

De wereld is veranderd. Schaalvergroting en optimalisatie van bedrijfsvoering zorgden voor steeds meer samenvoeging van taken en activiteiten. De verticale verzuiling in de maatschappij werd minder scherp en de horizontale gelaagdheid deed haar intrede. De rol van de verschillende omroepen als representatie van stromingen in de maatschappij is veel minder duidelijk geworden. Het wordt lastiger voor de publieke media om zich scherp te onderscheiden van commerciële partijen. Beide dingen naar de gunst van de kijker, want zonder stevige kijk- en luistercijfers kan ook de publieke omroep niet lang overeind blijven, al was het maar voor de reclamegelden, die in orde van grootte zo'n 15% van de inkomsten bepalen. Tegenwoordig is het niet zo gemakkelijk als vroeger om stromingen in de maatschappij te onderscheiden en daar de pluriformiteit van de media aan te ijken als betrouwbare afspiegeling. Een analyse van de politieke verdeling in het land geeft mijns inziens nog het meeste houvast. In het politieke spectrum is inmiddels een brede waaier aan partijen ontstaan. Door de oogharen heen kan hier nog wel een indeling in herkend worden die zich laat vergelijken met vroegere tijden: de liberalen, de socialisten en de christendemocraten, in al hun verschijningsvormen, niet een-op-een te verbinden aan individuele politieke partijen, maar wel in grove schetsen herkenbaar.

Er is echter een groep bij gekomen die zich hier niet in vertegenwoordigd weet. Dat is de rechterkant van de Tweede Kamer: de PVV en ook FVD, BVNL en wellicht delen van de SGP, BBB en JA21. De groep waarover ik het hier heb, beslaat op dit moment circa 20% van het totale electoraat en heeft op veel van de grote maatschappelijke thema's een andere visie dan de overige 80% van het politieke systeem. Het gaat hierbij dan over cruciale thema's zoals massa-immigratie, klimaatverandering, energietransitie, stikstof, natuur en landbouw, lhbtiq+, de hele wokeagenda, slavernijverleden, ontwikkelingshulp, nationale staten versus supranationale structuren, geopolitiek en Rusland. Het zijn allemaal onderwerpen waarbij er in Nederland, en ook in een groot deel van de rest van de westerse wereld, maar één standpunt als beschaafd en ontwikkeld wordt beschouwd. Afwijkende standpunten zijn in het heersende opinieklimaat feitelijk niet toegestaan; ze zijn taboe.

We hebben het hier niet over absurde, vergezochte, totaal niet onderbouwde contraire meningen van ongeïnformeerde burgers. Nee, bij elk van de genoemde onderwerpen zijn er serieus onderbouwde visies, gehuldigd door gekwalificeerde personen, die het tegendeel zeggen van de geaccepteerde hoofdstroom. Waar in elk van deze onderwerpen het rechte eind ligt, is hier niet aan de orde. Feit is dat deze normafwijkende gezichtspunten bestaan. Deze zijn niet meer terug te vinden in de klassieke zuilenverdeling. Dit is in zekere zin een nieuwe categorie. Wanneer de gedachte van pluriformiteit en de afspiegeling van de maatschappij nog steeds van toepassing is — mijns inziens is dat een van de hoekstenen van de veelbezongen Mediawet — zou het geven van een stem aan deze groep cruciaal moeten zijn.

Iets soortgelijks geldt voor de onderwerpen misinformatie, desinformatie en factchecking. In de wereld van vandaag is er een enorme hoeveelheid informatie, waarvan niet meteen duidelijk is of die volledig op waarheid berust. De herkomst van deze informatie is lang niet in alle gevallen een beslissende indicatie voor de betrouwbaarheid. Ook officiële kanalen kunnen misinformatie verspreiden, per ongeluk onjuistheden in het nieuws brengen of zelfs desinformatie distribueren: expres misleiden of onjuiste informatie laten rondgaan. Obscure websites en nieuwsbronnen kunnen te goeder trouw zijn en ongehoorde scoops produceren. Betrouwbare en correcte factchecking is al snel manipulatief, want het is vaak gebaseerd op opinie en dus subjectief. Dit bleek toen Facebook in een rechtszaak tegen de journalist John Stossel moest toegeven dat zijn eigen factchecking beschouwd moet worden als opinie.

In dit verband is de start van de omroep Ongehoord Nederland een uitkomst. Door dit geluid op te nemen in het bestel is een essentieel ontbrekend element toegevoegd. Duidelijk is dat de komst van Ongehoord Nederland schuurt in omroepenland. Die zorgt voor irritatie. Gezamenlijk afgesproken normen en waarden en de daaruit voortvloeiende kwaliteitseisen en afspraken worden niet meteen door haar omarmd en soms zelfs afgewezen. De neiging bestaat om het eigen ecosysteem met de bijbehorende maatschappijvisie, normen, waarden en protocollen als het enige juiste te zien en elke inbreuk daarop als schandalig. Het ecosysteem is dan een echosysteem geworden, een echokamer, waarin we het gezellig houden met elkaar en het over de essentiële zaken eens zijn.

Voorzitter. Dat is precies wat we moeten zien te vermijden. Het is een belangrijke taak van pluriforme, publieke media om kritisch te zijn en alles te bevragen, zeker ook de hoofdstroom, het establishment, de zittende macht. Er dreigt nu steeds meer een omgekeerde situatie te ontstaan, waarbij de media zich verbinden met de macht en de politieke oppositie juist extra kritisch wordt gevolgd, omdat zij zich niet aan de grotendeels ongeschreven afspraken en fatsoensregels houdt en het spelletje niet altijd netjes meespeelt. In de structuur van de publieke media zou moeten worden gewaarborgd dat er als vanzelf tegenspraak bestaat om kliekvorming te voorkomen.

In dat verband heb ik moeite met de voorgestelde samenstelling van het adviescollege, dat bepalend moet worden bij het goedkeuren van nieuwe omroepinitiatieven. Dat is niet zo omdat het geen goede mensen zouden zijn, maar omdat ik meen dat het contraire geluid hier ontbreekt. De opname en voortzetting van Ongehoord Nederland is een belangrijke testcase, een lakmoesproef. De inzet zou niet moeten zijn "hoe zorgen we ervoor dat Ongehoord Nederland zich gedraagt volgens onze gezamenlijke afspraken?", maar veeleer "hoe plooien we de samenwerking zodanig dat Ongehoord Nederland daarin mee kan doen?". Alleen in zo'n omgeving is er een kans dat de noodzakelijke pluriformiteit en afspiegeling van de maatschappij kunnen worden waargemaakt en dat de publieke omroep bestaansrecht heeft en houdt.

Dank u wel.

De heer Dekker (FVD):

Ja, deze vraag had ik wel verwacht.

De heer Dekker (FVD):

U krijgt absoluut een antwoord. Het spel kan soms ruw gespeeld worden. Ieder kiest zijn woorden. De essentie is dat in de heersende macht de kritiek op de oppositie vanuit de journalistiek wat mij betreft sterker wordt aangezet dan de kritiek op de coalitie. Dat vind ik ongelukkig. Daardoor is het volgens mij helemaal niet zo kwalijk als er eens een keer in stevige bewoordingen wordt teruggepraat tegen de media, zonder dat nou te overdrijven. Dus ik vind de reacties daarop allemaal nogal over the top en nogal overgevoelig.

De heer Dekker (FVD):

Misschien was mijn uitleg niet helemaal duidelijk. Als journalisten een oppositiepoliticus in de val proberen te lokken bij een bepaald vraaggesprek en daarvoor ook gewoon onjuistheden gebruiken, dan vind ik het niet ernstig dat je de betreffende journalist dan met wat satire — want het was een duidelijk satirisch filmpje — op haar nummer zet. Ik kan de gevoeligheid daarover niet goed plaatsen.

De heer Dekker (FVD):

Ik hecht bijzonder aan een journalistiek die kritisch is, ook kritisch op de macht. Ik vind dat zelfs essentieel voor het functioneren van een democratie. Ik kan hierin dus volstrekt meegaan met mevrouw Westerveld. Ik vind dat je voorzichtig moet zijn met journalisten, in zoverre dat je niet op de man moet spelen en dat je fair met elkaar om moet gaan. Dat vind ik ook. Maar ik stel wel vast dat de journalistiek en het establishment, zoals ik net in mijn bijdrage heb aangegeven, heel dicht bij elkaar zijn komen te zitten. Ik stel het hogelijk op prijs dat er met de komst van Ongehoord Nederland een journalistieke omgeving is ontstaan die primair kritisch is op het establishment van vandaag. Dat juich ik toe. Maar in z'n algemeenheid vind ik inderdaad dat journalisten een rol te spelen hebben in het kritisch bevragen van de macht.

De heer Dekker (FVD):

Mijn betoog is afgelopen.

De voorzitter:

Dames en heren, u kijkt naar het wetgevingsoverleg Media. We hebben zojuist behalve de lunch ook de eerste termijn van de Kamer achter de rug. Dan is nu het woord aan het kabinet om de vragen te beantwoorden. Daarvoor geef ik het woord aan staatssecretaris Uslu.

Staatssecretaris Uslu:

Dank u wel, voorzitter. Er gebeurt heel veel in de media, en de berichten zijn helaas vaak niet positief. Dat hebben we allemaal ook gezien in de afgelopen week, of tien dagen. Net als u heb ook ik de afgelopen week de berichten rondom De Wereld Draait Door gelezen, gezien en gehoord. De afschuwelijke praktijken die daar hebben plaatsgevonden, zijn toxisch en ...

Staatssecretaris Uslu:

Ik wou echt nog even goed benoemen dat ik wat ik heb gezien de afgelopen week over de misstanden die hebben plaatsgevonden, toxisch en zó niet van deze tijd vind. Dat moet echt anders. We zullen het er zo inhoudelijk over hebben. Tegelijkertijd zien we ook dat de onafhankelijke onderzoeksjournalistiek deze verhalen voor het voetlicht brengt. Dat is een goede ontwikkeling. Een stevige, kritische mediasector die iedereen kan voorzien van objectieve informatie, achtergronden en duiding bij het nieuws waar ook het werkklimaat veilig en gezond is, is een basisvoorwaarde. Een basisvoorwaarde voor een democratische rechtsstaat en een gezonde samenleving. Media zijn meer dan alleen nieuwsvoorziening. Media zijn ook belangrijke cultuurdragers in Nederland. Ze bieden een platform voor cultuur en maken het Nederlandse aanbod voor iedereen toegankelijk. Media hebben zo een verbindende en een verrijkende rol in onze samenleving.

Voorzitter, ik zal overgaan tot de vragen. Misschien is het handig dat ik de thema's eerst benoem. Ten eerste de landelijke publieke omroep, dan grensoverschrijdend gedrag, dan de lokale omroepen, dan toegankelijkheid en vervolgens de Media Freedom Act. Tot slot de overige heel belangrijke vragen.

Voorzitter. Ik begin met de publieke omroep. Dagelijks wordt er door veel mensen hard gewerkt aan mooie programma's. De publieke omroep verzorgt onafhankelijk nieuws en brengt aanbod tot stand dat niet vanzelfsprekend in een commerciële omgeving wordt gemaakt. Dat mogen we best waarderen met elkaar. Maar we staan ook voor de uitdaging om ervoor te zorgen dat de publieke omroep ook in de toekomst relevant blijft. Pluriformiteit is een van de grote krachten van de landelijke publieke omroep. Maar zoals we met elkaar hebben geconstateerd, is de basis van die pluriformiteit ook aan slijtage onderhevig. Ook de bestuurbaarheid in het open bestel komt in het gedrang. Met die uitdagingen ga ik de komende periode aan de slag.

De heer Van Strien vroeg naar het adviescollege. Half september is het Adviescollege landelijke publieke omroep van start gegaan. Het college zal in juli 2023 met een advies komen. Zij kijken, zoals verzocht in de motie-Mohandis, breder naar hoe de maatschappelijke worteling van de omroepverenigingen en de kwaliteit van de publieke omroep in de toekomst het beste kan worden vormgegeven. In december komt het adviescollege met een kadernotitie, waarin zij uiteen zullen zetten op basis van welke uitgangspunten zij hun opdracht zullen uitvoeren en hoe zij invulling zullen geven aan de motie-Mohandis. De kadernotitie zal uiteraard met uw Kamer worden gedeeld. Ik heb bij de voorzitter van het adviescollege aangegeven dat, indien de verbreding van de taakopdracht daarom vraagt, een extra lid aan het college kan worden toegevoegd. Daarover heb ik nog geen uitsluitsel gekregen.

De heer Kwint sprak over de versoepeling van de toelatingseisen. Ik wil benadrukken dat het adviescollege juist kijkt naar criteria die toe- en uittreding van publieke omroepen beter kunnen beoordelen. De criteria die nu in de wet staan, volstaan niet meer. De heer Kwint vroeg ook naar welke kant we op willen met het mediabestel. Daarvoor wacht ik eerst het advies af. Na de zomer zal ik hier verder op ingaan en zal ik reageren op het advies.

Mevrouw Westerveld is er nu niet, maar ik beantwoord haar vragen wel, met uw goedvinden, voorzitter. Zij vroeg mij of de Mediawet niet aan vervanging toe is. Ik zie inderdaad dat de Mediawet op punten verouderd is. Rond de zomer komt het adviescollege met een advies. Ook hebben wij net de beleidsdoorlichting ontvangen, zoals u weet. Ik verwacht dat dit alles tot wijziging van de Mediawet kan en waarschijnlijk ook gaat leiden. Ik zal ook met de blik die mevrouw Westerveld verwoordt naar deze wijziging kijken.

Mevrouw Werner uitte haar zorgen over kijkcijfers en marktaandelen. Deze zorgen begrijp ik uiteraard. Ik begrijp ook wat de consequenties kunnen zijn. Dat hebben we de afgelopen weken nogmaals gezien. Het vorige kabinet heeft de afbouw van reclame ingezet. Daarnaast kan ik me voorstellen dat het een en ander onderdeel kan zijn van het advies van het adviescollege. Ook kan ik tegen mevrouw Werner zeggen dat de NPO al veel breder kijkt. De NPO kijkt bijvoorbeeld naar specifieke doelgroepen die kunnen worden bereikt en naar de waardering en de maatschappelijke impact van programmering.

Mevrouw Werner vraagt naar de verhouding tussen omroepen en de NPO. Ze vraagt hoe ik ervoor ga zorgen dat omroepverenigingen weer over hun programma's gaan en zekerheid krijgen over hun budget op langere termijn. De waarheid is dat ik daar niet over ga. De NPO heeft een coördinerende taak ten aanzien van het plaatsen van het media-aanbod, het uitvoeren van de publieke mediaopdracht en het concessiebeleidsplan. Ik hecht ook aan die coördinerende taak van de NPO. Ik neem aan dat dat ook voor u geldt, dat we dat allemaal doen. Ook vanuit het perspectief van de kijker is dat belangrijk. De kijker heeft belang bij een vindbaar en herkenbaar aanbod en niet bij te veel versnippering of overlap van aanbod. Dat moet de NPO doen in samenspraak met de omroepen en binnen de kaders van de Mediawet. Dit heeft mevrouw Werner zelf ook benoemd. Een van die kaders van de Mediawet is overigens het vooraf voorgestelde of vastgestelde budget waar omroepen aanspraak op maken.

Zal ik even wachten?

Staatssecretaris Uslu:

Het ging erom dat er veel gesproken werd, volgens mij over kopjes koffie. Ik dacht: mevrouw Werner moet dit wel even horen.

Staatssecretaris Uslu:

Ik ga nog door op de vragen van mevrouw Werner, hoor.

Staatssecretaris Uslu:

Daarom vroeg ik of ik eventjes moest wachten, omdat mevrouw Werner het misschien niet zou horen. Ik herneem 'm weer.

Staatssecretaris Uslu:

Wat dit onderwerp betreft, mevrouw Werner: ik roep de omroepen en de NPO ertoe op om daar gezamenlijk over in gesprek te blijven en juist de balans te vinden in dezen. Ik zie dat dat bij de uitwerking van het genremanagement in de praktijk ook gebeurt. Een ander voorbeeld is de uitwerking van de digitale strategie die de NPO in de komende maanden uitwerkt. Onderdeel daarvan is de wijze waarop omroepen via hun eigen portals verbinding leggen met hun publiek. Rond de zomer komt de NPO met een plan hiervoor. Ik heb vernomen dat het door mevrouw Werner aangestipte onderwerp van de besteding van eigen middelen door omroepen daar ook onderdeel van wordt. Overigens is NPO Start, waar mevrouw Westerveld naar vroeg, ook onderdeel van deze strategie.

Voorzitter. Mevrouw Werner vroeg of we niet af moeten van de Ster. Het coalitieakkoord stelt hierover dat de afspraken uit de visiebrief van het vorige kabinet worden voortgezet. 2022 is daarmee het eerste jaar waarin reclame wordt afgebouwd op de publieke omroep. Voor de komende concessieperiode bezien we hoe we dit verder zullen vormgeven. Ik wil hier nu niet vooruitlopen op een besluit daarover. Zoals ik al zei, is 2022 pas het eerste jaar waarin er sprake is van afbouw. Die afbouw gaan we stapsgewijs doen. Na dit jaar hebben we meer zicht op de gevolgen van de afbouw en het verbod op online reclame. Deze kennis kunnen we weer gebruiken om de vervolgstappen te zetten.

Staatssecretaris Uslu:

Dan wil ik toch even benoemen dat het adviescollege nu kijkt naar de verhouding tussen de NPO en de omroepen. Vervolgens is er een beleidsdoorlichting. Daar ga ik een reactie op geven voor de zomer. Laat ik het zo zeggen dat er genoeg in gang gezet is om de relatie te stimuleren en tot betere verhoudingen te komen.

Staatssecretaris Uslu:

Ik kom straks terug op de onveiligheid. Wellicht krijgt u ook iets genuanceerdere antwoorden op uw vragen. Ik heb het thematisch ingericht. Voorzitter, misschien moeten we even kijken of er later nog op deze manier of op een andere manier gereageerd kan worden of vragen gesteld kunnen worden.

Staatssecretaris Uslu:

Dan ga ik door met de vraag van mevrouw Westerveld over de redactiestatuten. Het Commissariaat voor de Media heeft inderdaad aangegeven dat de wet onvoldoende duidelijkheid biedt over waar een redactiestatuut uit zou moeten bestaan. Ik deel de conclusie en kan me goed voorstellen dat we minimumeisen opnemen in de Mediawet. Ik geef het amendement oordeel Kamer.

Voorzitter. Dan Ongehoord Nederland.

Staatssecretaris Uslu:

Voorzitter. Dan Ongehoord Nederland. De heer Van Strien en de heer Kwint vroegen naar het onderzoek van de NPO Ombudsman. De ombudsman hanteert een termijn van maximaal drie maanden voor het onderzoek. Ik verwacht dat het onderzoek dus ergens komende maand zal komen. Met betrekking tot de financiering van de NPO Ombudsman deel ik de analyse van de heer Van Strien dat de omvang van de taakopdracht is gegroeid. Of dat nog past bij de huidige financiering, is iets waar ik naar zou moeten kijken. Ik ben zeker bereid dat ook te doen.

De heer Van Strien en de heer Mohandis vroegen naar het sanctiebeleid. Zoals ik heb aangegeven tijdens het tweeminutendebat, kom ik daar voor de zomer op terug.

De heer Van Strien vroeg nog naar de stand van zaken van de samenwerkingstafels en NLZIET. Op 8 september heb ik gesproken met de deelnemers van de samenwerkingsagenda. De mediatafels hebben eraan bijgedragen dat de deelnemers elkaar goed kunnen vinden en dat er steeds meer wordt samengewerkt. Dit blijkt onder andere uit de recent gepresenteerde innovatieagenda van de mediasector. Ik heb met de deelnemers enkele thema's geïdentificeerd die de gehele sector raken en waarover ik met hen door zal praten. Naar aanleiding van de motie-Van Strien/Sjoerdsma ben ik in gesprek met de partijen over NLZIET. Zoals de motie mij vraagt, zal ik uw Kamer begin 2023 per brief hierover informeren en de uitkomsten van de gesprekken aan u mededelen.

Voorzitter. Er zijn ook vragen gesteld over het artikel dat afgelopen weekend is verschenen in Vrij Nederland, onder anderen door de heer Kwint, de heer Van Strien en mevrouw Westerveld. In het artikel werd gesteld dat de bestedingsverplichting van landelijke publieke omroepen voor onafhankelijke producties ertoe leidt dat er belastinggeld in de zakken van buitenlandse aandeelhouders verdwijnt. De leden vragen mij of ik de zorgen hierover deel en of ik de bevoegdheid heb hier iets aan te doen. De heer Kwint stelt voor om de bestedingsverplichting volledig te schrappen. Ik snap dat het artikel zorgen en vragen oproept. Dat is ook bij mij het geval. Eerder was de Algemene Rekenkamer hier al kritisch over. Na dit rapport heeft de NPO verbeteringen doorgevoerd in de sturing op doelmatigheid en de verantwoording daarover bij de landelijke publieke omroep. Hier heb ik afspraken over gemaakt met de NPO. De uitvoering daarvan volg ik kritisch, net als het Commissariaat overigens. Zo wordt ook gekeken naar kosten van een productie in relatie tot de verwachte bijdrage aan de publieke waarde bij programmavoorstellen van onafhankelijke producenten. Ook rapporteren omroepen en de NPO in hun jaarverantwoording over het bedrag dat aan onafhankelijke producties is besteed. De eisen daaraan zijn dus per 2022 aangescherpt, zodat naast het bedrag ook wordt gerapporteerd over het aantal producties dat hiermee tot stand is gekomen.

Maar velen van u hebben alsnog hun zorgen geuit over verantwoording en transparantie. Dat kan ik me voorstellen. De heer Van Strien stelde op dit punt voor om een transparantieregister in te stellen. Ik ben het helemaal eens met de heer Van Strien en de heer Kwint als zij zeggen dat de NPO nieuws moet maken en niet het nieuws moet zijn. Het antwoord op zijn vraag of de Tweede Kamer moet kunnen controleren waar het belastinggeld naartoe gaat en of het doelmatig wordt besteed, is een volmondig ja. Ik vind ook dat er transparantie moet zijn in keuzes die door de publieke omroep worden gemaakt. Kortom, verantwoording en transparantie staan hoog op de agenda, ook op die van mij.

Maar het voorstel van de heer Van Strien om hiervoor op het niveau van individuele programma's en salarissen van individuele presentatoren te rapporteren, gaat toch een tikkeltje te ver. Dat is niet het niveau waarop de politiek de NPO moet controleren. Die keuzes zijn echt aan de autonomie van de NPO en de omroepen. Het gesprek in de politiek moet gaan over middelen in relatie tot publieke waarde, maatschappelijke impact, specifieke doelen en het bereiken van doelgroepen. Dat is niet in een programma, omroep of zender te vangen. De prikkel die uitgaat van discussies op het niveau van individuele programma's vind ik ook niet bevorderlijk voor het onafhankelijke creatieve proces van omroepen en makers. De koppeling die de heer Van Strien zelf maakt tussen het aantal luisteraars van een radiozender en het bestaansrecht van die zender illustreert precies de discussie die wat mij betreft niet op die manier gevoerd moet worden. Ik wil daarom ook geen uitspraken doen over een minimum aan luisteraars of kijkers om een zender te rechtvaardigen. In plaats van een nieuw instrument, een transparantieregister, zet ik in op versterking van het bestaande instrumentarium, zoals ik hiervoor al benoemd heb.

Ik wil wel dat het gesprek hierover met de NPO, en ook hier in de Tweede Kamer, gevoerd wordt op basis van die laatste feiten. Het artikel in Vrij Nederland baseert zich op het rapport van de Algemene Rekenkamer en dat stamt uit december 2018. De NPO is daarna aan de slag gegaan met die aanbevelingen. Ik wil daarom de Rekenkamer vragen om een vervolgonderzoek te doen naar de mate waarin de gedane aanbevelingen door de NPO zijn opgevolgd. De nieuwe feiten kunnen dan de basis zijn voor vervolgacties. Laten we dus in ieder geval de Algemene Rekenkamer vragen om dat onderzoek te doen, zodat we nieuwe informatie, nieuwe feiten hebben. Dan kunnen we ook meenemen wat de NPO heeft gedaan de afgelopen jaren.

De heer Kwint vroeg mij …

Staatssecretaris Uslu:

De heer Van Strien zegt dat hij vooruitloopt. Het is mooi dat hij dat doet. Volgens mij ben ik niet duidelijk genoeg geweest, want ik zeg eigenlijk dat die transparantie heel belangrijk is. Die moet er zijn, maar is het de juiste manier om dat nu op basis van de feiten van 2018 — daar hebben we het over; dat is vier jaar geleden — zo in detail vanuit de overheid te organiseren? Moeten we niet eerst kijken wat de situatie nu is? Dat is eigenlijk wat ik nu zeg, want er zijn wel vorderingen gemaakt, maar die moeten we in kaart brengen. Dan kun je zeggen: deze punten zijn wel goed gegaan en deze niet, en dit moeten we aanpakken. Nu gaan we — tenminste, dat stelt meneer Van Strien voor — een transparantieregister instellen en alles in kaart brengen, waardoor ook de autonomie wegvalt. Ik stel voor om eerst te kijken naar de nieuwe feiten.

Staatssecretaris Uslu:

Volgens mij stellen we steeds dezelfde vragen en geven we dezelfde antwoorden. In ieder geval is transparantie heel belangrijk. Daar wordt aan gewerkt. Het is belangrijk om in kaart te brengen of er vorderingen zijn. Vervolgens kunnen we kijken of het echt een middel is of niet. Dat is wat ik voorstel en wat ik zeg. Dat betekent niet dat die transparantie er niet moet zijn, maar door op dit moment op deze manier een transparantieregister vorm te geven, perk je de bewegingsvrijheid of de bewegingsmogelijkheden enorm in.

Staatssecretaris Uslu:

Nee.

Staatssecretaris Uslu:

Voorzitter, ik was bij uw vraag gebleven. De heer Kwint vroeg mij de bestedingsverplichting bij onafhankelijke producenten te schrappen. Ook dat is lastig. Daar ben ik niet voor. Die bestedingsverplichting hebben we niet voor niets. Hiermee zorgen we ervoor dat het bestel openblijft voor onafhankelijke producten die met hun creativiteit en flexibiliteit bijdragen aan de kwaliteit van de programmering. De Nederlandse audiovisuele productiesector is goed voor 120.000 banen en 1 miljard euro omzet per jaar, en staat hoog aangeschreven om zijn creatieve kracht. Er was brede steun in uw Kamer om het bestedingspercentage te verhogen en om hiermee de positie van de producenten en de toegankelijkheid van het bestel nog steviger te verankeren. Volledig afschaffen kan ook niet. We zijn gehouden aan minimumeisen vanuit de Europese regelgeving. Zal ik nog doorgaan?

Staatssecretaris Uslu:

Het Europese minimum is 10%. Volgens mij heb ik uw eerste vraag dan niet zo goed begrepen of niet goed gehoord.

Staatssecretaris Uslu:

Wat is de vraag aan mij?

Staatssecretaris Uslu:

Daar moet ik dus heel lang over nadenken. Wat ik wel herken ... Ik heb het artikel natuurlijk ook gelezen. Je ziet dat het toch wel consequenties heeft die je niet wilt zien. Aan de andere kant is het natuurlijk ook de vraag: wat kunnen we eraan doen dat dat geld dan naar bedrijven of bedrijvenconstructies gaat? Het zijn wel Nederlandse bedrijven en daar werken Nederlandse mensen. Ze maken mooie producties. Het is goed dat die producties worden gemaakt. In die zin zie ik dus echt wel het belang van onafhankelijke producties en onafhankelijke producenten. Ik sta eigenlijk dus nog steeds op mijn standpunt en dat laat ik zo.

De heer Van Strien vroeg ook naar de verdeling van de kosten over verschillende kerntaken van de NPO. Daarvoor verwijs ik hem graag naar de terugblik 2021 of naar de begroting van 2023 van de NPO, waarin de verdeling van de middelen over de verschillende genres te vinden is. Ik vind deze verdeling een goede afspiegeling van de publieke mediaopdracht en de uitwerking daarvan in het concessiebeleidsplan. Er zijn overigens geen afspraken over hoe de verdeling over de kerntaken zou moeten zijn. Dat is aan de omroepen en aan de NPO. De verdeling kan ook per jaar verschillen, afhankelijk van bijvoorbeeld de uitzending van grote sportevenementen.

Mevrouw Westerveld vroeg nog naar de concentratie van mediabedrijven. Ook dit onderwerp en deze zorgen begrijp ik. De ACM is op dit moment bezig met het beoordelen van de fusie tussen RTL en Talpa. De ACM heeft hier een eigen verantwoordelijkheid in. Overigens zijn er naast de tv-zenders van RTL en Talpa en de zenders van de publieke omroep nog allerlei andere aanbieders van tv-zenders, zoals Discovery en Disney. Ik wil het onderzoek van de ACM afwachten. Ik heb met het Commissariaat gesproken over de opdracht om een monitoringsmodel te ontwikkelen om de pluriformiteit op de nieuwsmarkt te volgen. Dat hadden we nog niet.

Tot slot vroegen de heren Kwint en Mohandis naar de plannen van Ziggo om de Europese voetbalwedstrijden alleen nog via een app van Ziggo uit te zenden. Ik ben uiteraard bekend met deze plannen, maar het zijn vooralsnog slechts plannen. Uiteindelijk toetst het Commissariaat of dit mag volgens de Mediawet. Zoals ik in de mediabegrotingsbrief heb aangegeven, zal ik in 2023 de zogenoemde evenementenlijst evalueren. Daarbij neem ik dan ook het punt van de toegankelijkheid mee. Ook kijk ik dan of de definitie van een opzet net in deze tijd nog passend is.

Staatssecretaris Uslu:

Nee, dat weet ik niet, want de ACM is een onafhankelijk orgaan. Ik kan daar niets over zeggen.

Staatssecretaris Uslu:

Ik kijk even naar mijn buren. Kunnen wij dat?

Staatssecretaris Uslu:

Ja, we kunnen dat vragen. Dat zullen we ook doen.

Staatssecretaris Uslu:

Op dit punt wil ik de heer Mohandis geruststellen, want formeel is er niets besloten. Het Commissariaat houdt toezicht en toetst de wet.

Staatssecretaris Uslu:

Dit gaat echt over de private sector, dus het is eigenlijk lastig om het mee te nemen.

Staatssecretaris Uslu:

Maar die ziet ook op de publieke omroep.

Staatssecretaris Uslu:

Dan de gebeurtenissen rond De Wereld Draait Door. Mevrouw Werner stelde de vraag of de NPO de juiste organisatie is om het onderzoek in gang te zetten. De heer Bosma maakte hier ook een aantal opmerkingen over. De NPO heeft hier een wettelijke taak; laat ik daarmee beginnen. De NPO is als coördinerend orgaan verantwoordelijk voor de publieke omroep als geheel. Deze casus heeft daarnaast te maken met arbeidsrecht, zoals de positie van werknemers met een tijdelijk contract. Het onderzoek moet los hiervan onafhankelijk plaatsvinden. Daarom vind ik het een verstandige zet dat de NPO heeft besloten het opdrachtgeverschap te delegeren aan een onafhankelijke commissie. Voor de duidelijkheid: het opdrachtgeverschap is dus gedelegeerd aan de onderzoekscommissie en een extern bureau zal het onderzoek uitvoeren. Vanaf nu moet de onderzoekscommissie onafhankelijk opereren in de formulering van de onderzoeksvragen en in de aansturing van het onderzoek.

De heer Kwint vroeg nog naar de voorzitter van de commissie, de heer Martin van Rijn. De NPO heeft de heer Van Rijn gevraagd. Die keuze hoort ook daar te liggen. Ik twijfel overigens niet aan de onafhankelijkheid en de deskundigheid van Martin van Rijn. Het Commissariaat houdt uiteraard ook toezicht en volgt de opzet en uitvoering van het onderzoek. Mores en regeringscommissaris Mariëtte Hamer zullen de commissie bijstaan als onafhankelijke adviseurs. Het is dus een stevig team.

Staatssecretaris Uslu:

De onderzoekscommissie is volledig onafhankelijk, dus ook in de formulering van de opdracht en ook in de uitvoering en de breedte. Zij heeft contouren meegekregen van de NPO, maar ook daarin is de commissie onafhankelijk om die nog aan te passen of te veranderen.

Staatssecretaris Uslu:

Wat ik heb gelezen, is dat ze allebei voor de zomer komen.

Staatssecretaris Uslu:

Dat gaat de onderzoekscommissie nu uiteraard vormgeven: de opdracht, de breedte, de data. Dat wordt allemaal vormgegeven. Er zijn wel contouren meegegeven, zoals … Nou, ik kan daar wel iets meer details over geven, maar dat is overal in de pers te lezen. Het gaat dan bijvoorbeeld over welke signalen … Maar goed, nu ga ik in detail. Als u dat wil, kan ik een lijstje maken van wat de contouren zijn geweest voor deze opdracht.

Staatssecretaris Uslu:

Nog één keer: de NPO is niet de opdrachtgever. Er is een gedelegeerd opdrachtgeverschap. De onderzoekscommissie geeft de opdracht, formuleert de opdracht en ziet toe op de uitvoering van het onderzoek.

Staatssecretaris Uslu:

Ik wil niet ingaan op insinuaties of op wat daarover in de pers is geschreven. Er is nu een voorzitter van de onderzoekscommissie. Er wordt een onderzoek ingesteld. Ik neem aan dat allerlei ontwikkelingen rond dit thema en deze misstanden daarin meegenomen worden.

Staatssecretaris Uslu:

Ik heb net gezegd dat er een onderzoekscommissie is die breed zal kijken naar alle ontwikkelingen. Ik ga hier geen uitspraken over doen. Het is in het nieuws geweest en er zijn verschillende ideeën over, maar ik ga hier geen oordeel over vellen. Gelukkig hebben we een onafhankelijke onderzoekscommissie die hiernaar gaat kijken.

Staatssecretaris Uslu:

Ik waardeer de interpretaties van de heer Bosma, maar het zijn echt interpretaties. Ik ga hier geen uitspraken over doen.

Staatssecretaris Uslu:

Ik ken de omstandigheden niet, dus ik kan hier niet op ingaan.

Staatssecretaris Uslu:

Daar gaat het onderzoek over. Het gaat ook om de signalen en om welke systemische oorzaken er zijn. Dat is allemaal onderdeel van het onderzoek. Nogmaals, ik ben heel blij dat er nu een onderzoekscommissie is. Ik ga ervan uit dat dit zeker wordt meegenomen.

Staatssecretaris Uslu:

De arbeidsmarktpositie. Samen met mevrouw Westerveld, de heer Mohandis en de heer Kwint vind ik ook dat de mensen die bij de publieke omroep werken, moeten kunnen rekenen op een fatsoenlijk contract en een eerlijke beloning. Werknemers die het gevoel hebben dat ze inwisselbaar zijn, voelen zich onveilig. Ik kan me voorstellen dat mensen zich dan minder snel durven uit te spreken bij misverstanden of dat ze zich minder snel durven uit te spreken of er iets over durven te zeggen als er iets gebeurt of als ze iets ervaren.

Het hele kabinet vindt de brede arbeidsvraagstukken die nu spelen, van groot belang. Zo is het kabinet bij de uitvoering van het regeerakkoord van plan om de flexibele arbeidscontracten in alle sectoren verder terug te dringen. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is op dit moment bezig met de uitwerking daarvan. Afspraken over contracten, waaronder ook flexcontracten, worden gemaakt tijdens cao-onderhandelingen tussen de sociale partners in de omroepsector. In de huidige cao omroeppersoneel, die loopt van 1 januari 2022 tot en met 31 december 2023, zijn door beide kanten van de tafel al stappen gezet om de verhouding tussen de vaste contracten en de flexcontracten aan te scherpen van 60%-40% tot 70%-30%. Deze aangepaste verdeling moet uiterlijk op 1 januari 2024 door de omroepen gerealiseerd zijn. Het is goed dat deze stap rond flexcontracten is gezet, maar het is belangrijker dat dit ook echt wordt nageleefd. Ik deel uw zorgen wat dat betreft. De heer Mohandis heeft dit daarnet ook onderstreept.

Ondanks de ambities ben ik er ook niet echt gerust op, als ik heel eerlijk ben. Ik ga hierover een stevig gesprek aan met de NPO en het College van Omroepen. Ik wil de vraagstukken rondom vast, flex, het jaarurensysteem, de redactiestatuten, de naleving van de Fair Practice Code, waaronder sociale veiligheid, en de buitenproducenten expliciet bespreken, en bekijken waarin concrete afspraken hierover vastgelegd kunnen worden.

Voorzitter, staat u mij toe dit ook te zeggen. Dezelfde voortvarendheid die de NPO heeft getoond in het op gang brengen van het onderzoek, verwacht ik ook in het bevorderen van meer vaste contracten. Hoe je 't ook wendt of keert, dit is een heel belangrijk aspect van de problematiek van sociale onveiligheid, waar we vandaag over spreken. Laten we daar niet omheen draaien. Dit moet anders. Ik wil die verandering dus ook echt zien. Ik wil hierin, waar dat gepast is vanuit een overheid, faciliterend zijn. Ik zal uw Kamer voor de zomer informeren over de uitkomsten van deze gesprekken, die ik structureel wil voeren in de komende tijd.

Mevrouw Westerveld vroeg ook of het borgen van sociale veiligheid onderdeel zou kunnen zijn van de gedragscode van de NPO. Dat vind ik een interessante gedachte. Ik neem dit ook mee in de gesprekken met de NPO.

Het is mij niet bekend hoeveel jaarurenovereenkomsten er zijn binnen de publieke omroep. Daar vroeg mevrouw Westerveld naar. Er zijn vele contracten en contractvormen. Ook dit jaarurensysteem is in de huidige cao omroeppersoneel opgenomen.

Even kijken. Volgens mij kan ik nu naar de lokale en regionale omroepen gaan, als er geen vragen meer zijn.

Staatssecretaris Uslu:

Ik denk mee. Ik zoek ook. Alleen, dit past niet bij de prestatieovereenkomst. De prestatieovereenkomst gaat over de doelstellingen die bereikt moeten worden met het programma-aanbod. Het gaat dus echt over het programma-aanbod. Het gaat niet over hoe omroepen hun werkgeversrol invullen.

Staatssecretaris Uslu:

Excuus. Ik begrijp dat uiteraard. Ik hoop dat de heer Mohandis wel inziet dat de nieuwe concessieperiode pas in 2027 ingaat. Ik hoop toch echt dat we daarvoor al wat voor elkaar hebben gekregen.

Staatssecretaris Uslu:

We nemen het absoluut mee.

Staatssecretaris Uslu:

Die reflectie wordt heel kort, kan ik u zeggen. Ik wil het belang van de externe pluriformiteit hierbij benadrukken. Het is heel belangrijk dat we onszelf in de programma's op de televisie en de radio herkennen. Het is belangrijk dat we onze verhalen herkennen. Het is belangrijk dat het een mooie afspiegeling is van de samenleving. In dat opzicht hebben we een heel mooie publieke omroep. Uiteraard gaan er ook dingen niet goed. Dat zei ik net al. Daar werken we met z'n allen aan.

We hebben echter een mooie publieke omroep. Ik heb toevallig gisteren gekeken naar de kosten van publieke omroepen in Europa, en zelfs breder. Als ik kijk wat Duitsland, Frankrijk en België betalen aan de publieke omroepen, dan zie ik dat wij best een zuinige publieke omroep hebben. Daarmee wil ik afsluiten. Ik kan op dit moment helemaal niets expliciets of specifieks zeggen over Ongehoord Nederland. Dat hoort namelijk bij de publieke omroepen. Dat hoort bij de algemene, externe pluriformiteit. Daar heb ik net uitspraken over gedaan.

Staatssecretaris Uslu:

Het adviescollege moet zelf beslissen waar de expertise ligt en op welke manier zij die plek invullen. Daar kan ik geen advies over geven.

Staatssecretaris Uslu:

Mag ik dat in de zomer doen, als we het advies van het adviescollege hebben, als we de beleidsdoorlichting bespreken en ook de resultaten van de onderzoekscommissie-Van Rijn hebben? Dan kan ik hierop terugkomen.

Staatssecretaris Uslu:

Het is een hele grote vraag; het vergt een wetswijziging. Er komt ook een actieplan door deze gebeurtenissen. Er gaat dus heel veel rollen en gebeuren. Laten we dat nou afwachten. Het lijkt nog heel lang te duren, de zomer, maar het is ook zo voorbij. Ondertussen wordt er wel gewoon gewerkt aan allerlei zaken. Het is dus een grote vraag met een wetswijzigingsconsequentie. Dat vergt tijd. Dat kan je niet in een paar weken oplossen, maar het heeft wel prioriteit. Voor mij is het zelfs topprioriteit. In die zin kan ik dus alleen maar zeggen dat het gaat komen, maar niet binnen een week. In de zomer kom ik met een reactie daarop.

Staatssecretaris Uslu:

Voordat ik doorga, wil ik wel even zeggen dat het nu lijkt alsof ik willens en wetens een televisieseizoen oversla, maar dat heeft gewoon te maken met de acties die nodig zijn voor de vraag van mevrouw Werner.

Dan wil ik graag overgaan naar de lokale, regionale, publieke omroepen. Voordat ik inga op de vragen kan ik toelichten dat ik de afgelopen maanden heel hard bezig ben geweest om tot een voorstel te komen dat versterking en professionalisering van de lokaleomroepsector realiseert. Ik doe dat samen met de belangrijkste sectorpartijen: de lokale omroepen, NLPO, de gemeenten, VNG, en de mediatoezichthouder, het Commissariaat voor de Media. We zijn al een flink eind op weg om de wijziging van de financiering en de extra investering in de sector vorm te geven. De heer Van Strien en de heer Mohandis vroegen hiernaar. Het is me helaas niet gelukt om de plannen vóór dit WGO aan u door te sturen. Ik had dat heel graag willen doen, maar het is een complex traject. U ontvangt overigens wel spoedig, in ieder geval voor de kerst, een brief met de voortgang van dit proces en de contouren voor het versterken van het lokale omroepbestel. De brief geeft dus een update. Het is mijn voornemen om in het voorjaar een aanvullende brief naar uw Kamer te sturen met het voorstel tot een wetstraject. De versterking van de lokaleomroepsector is speerpunt van mijn beleid. Dat is ook zo gezien de opgave van het coalitieakkoord.

In mijn beleid heb ik ook aandacht voor private journalistiek, zeg ik in de richting van de heer Van Strien. In de regelingen voor onderzoeksjournalistiek is er juist ook veel aandacht voor private, lokale en regionale media. Ook kranten en online initiatieven kunnen daar gebruik van maken. Daarnaast heeft het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek een speciale regeling geopend, waar alle media gebruik van kunnen maken. Deze regeling helpt ook lokale media bij vernieuwing, bijvoorbeeld door nieuwe doelgroepen te bereiken of projectmanagement te verbeteren. Dat zijn mooie voorbeelden van succesvolle vernieuwing met de inzet van een klein beetje geld en een innovatiecoach. Ik heb begrepen dat het animo onder lokale mediaorganisaties groot is, dus daarmee wordt duidelijk in een behoefte voorzien.

In dit verband benadruk ik in de richting van de heer Van Strien dat mijn beleid zowel private als publieke lokale media versterkt. Deze media zijn complementair aan elkaar. Ze vullen elkaar aan. Concurrentie is daarbij vanzelfsprekend. Lokale publieke omroepen manifesteren zich daarbij, net als andere media, ook al online. Je moet je berichtgeving in mijn optiek aanbieden op de plek waar je publiek zich bevindt. Anders dreig je al gauw irrelevant te worden. Natuurlijk moet de lokale publieke omroep dus online met een eigen koers zichtbaar zijn. Dat is hij nu ook al.

De publieke omroep heeft een wettelijke taak. Hij moet alle doelgroepen bedienen en heeft zich te houden aan bijvoorbeeld reclameregels. Er blijft daarbij ruimte voor private media. Goede voorbeelden zoals de heer Van Strien die deelde, neem ik altijd mee, maar hij moet mij vergeven dat ik daar nu geen pasklaar antwoord op heb. Lokale en regionale mediafondsen doen goed werk. Ik ken daar een aantal voorbeelden van in Zuid-Holland, Tilburg en Amstelveen. Ik kan gemeenten met zulke initiatieven dus alleen maar aanmoedigen.

De heer Van Strien noemde in dit verband ook een jongejournalistenregeling en een opensourcenieuwsdatabase. Een interessante gedachte. Ik wil voorstellen dat ik nader bezie of deze instrumenten onderdeel kunnen zijn van mijn lokalemediabeleid. Daar heb ik iets meer tijd voor nodig. Daar kan ik in mijn brief over lokale media in het voorjaar op terugkomen. Zoals gezegd kom ik gauw met een update over mijn beleid ten aanzien van lokale omroepen. Voor de kerst, zei ik net. Daarin zal ik ook ingaan op de streekomroepen, in antwoord op de vraag van de heer Van Strien en ter geruststelling van de heer Mohandis. Ik bespreek dat nu met de belangrijkste stakeholders: de VNG als vertegenwoordiger van de gemeenten en de NLPO als belangenbehartiger van de omroepen. Ze hebben al omlijnde ideeën voor streekomroepvorming, maar ook alternatieven daarvoor moeten we bekijken. Ik loop daar nu liever niet op vooruit. Streekomroepvorming is niet het doel, maar ik wil niet uitsluiten dat het een middel kan zijn om de lokale-omroepsector te professionaliseren. Dus het is niet een doel. Het biedt ruimte om streekomroepen te vormen.

Ik wil richting de heer Kwint verduidelijken dat de huidige projectsubsidies via het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek helpen om omroepen op te bouwen richting een nieuwe structurele situatie. Het stimuleringsfonds is er niet voor structurele ondersteuning, maar wel voor tijdelijke versterking in de breedte van het veld. Garanties na incidentele projectsubsidies zijn er uiteraard niet. Wanneer zij zich met deze tijdelijke middelen hebben kunnen versterken, is het aannemelijk dat zij zich later kwalificeren voor een aanwijzing als publieke omroep. Ik ben immers van plan om de aanwijzingsprocedure te verzwaren, zodat alleen professioneel werkende omroepen een aanwijzing kunnen krijgen. Het gaat er bij deze regeling om dat omroepen geholpen worden om te professionaliseren.

Mevrouw Werner vroeg naar de kosten om de regionale omroep een vaste zender te geven. Die kosten zijn eerder onderzocht in het kader van regionale vensterprogrammering. Toen zijn deze kosten al naar voren gekomen. De onderzoekers schatten een vaste lage zenderpositie al in op zo'n 20 tot 35 miljoen voor drie jaar. Dat zegt het onderzoek. Hoewel het een sympathiek klinkend idee is, zullen de kosten voor een hogere zenderpositie vermoedelijk nog hoger liggen. Het gaat dan met name om extra investeringen in het netwerk. Om deze financiële redenen is ingezet op een verdere samenwerking tussen NPO en RPO in NPO Regio. Er is dagelijks zendtijd voor de regionale publieke omroepen op NPO2 van de landelijke publieke omroep. Er is dus voor deze vorm gekozen vanwege de hoge kosten die hieraan verbonden waren.

Wat betreft regionale zenders in de app van de NPO: ik weet dat de partijen daarmee al aan de gang zijn gegaan. Voor de oplevering van het nieuwe videopublicatieplatform eind volgend jaar worden er nieuwe afspraken gemaakt. Een selectie van het regionale aanbod wordt aangeboden op NPO Start.

Dat waren de lokale omroepen. Nou, ze zijn er nog steeds, maar dit waren de vragen over dit onderwerp.

Staatssecretaris Uslu:

Ja, ik kijk breder, maar ik wil de heer Van Strien ook niet heel enthousiast maken, want het coalitieakkoord zegt dat het over de financiën gaat. Als we het over de financiën hebben, dan gaat het over de publieke omroepen en de pers.

Staatssecretaris Uslu:

Het gaat over de financieringssystematiek. Het enige wat de overheid financiert, zijn de omroepen. Die worden door de overheid gesubsidieerd. Misschien wil de heer Van Strien nogmaals naar het coalitieakkoord kijken. Dat wil ik ook doen, hoor. Maar dit is de interpretatie.

Staatssecretaris Uslu:

We kijken breder. Laten we daar helder over zijn. Sommige regelingen staan ook open voor private pers, private media. Maar de financiering gaat uiteraard over de lokale omroepen, de publieke lokale omroepen.

Staatssecretaris Uslu:

Wat ik bedoel, is dat er ruimte voor is als lokale omroepen zich willen bundelen en streekomroepen willen vormen.

Staatssecretaris Uslu:

Ik ben bang dat dat wel zo is. Daar hebben wij namelijk ook op deze manier naar gekeken.

Staatssecretaris Uslu:

Voorzitter. Misschien helpt het nog als ik zeg dat deze berekening en deze informatie ook in de Mediabegrotingsbrief staat. Daar staat dat, in een voetnoot.

Staatssecretaris Uslu:

Dan inderdaad toegankelijkheid. Ik merk op dat er in de afgelopen twee jaar de nodige stappen zijn gezet in het toegankelijker maken van het media-aanbod. Zo wordt zowel het NOS Journaal om 20.00 uur alsook het Jeugdjournaal dagelijks voorzien van een tolk Nederlandse gebarentaal. Tijdens de verkiezingen zijn er verkiezingsdebatten op de publieke omroep én bij RTL uitgezonden met een tolk Nederlandse gebarentaal. Maar er is zeker ruimte voor verbetering. Hierover ben ik ook in gesprek.

Voorzitter. Dan over de ondertiteling bij de regionale publieke omroepen. Mevrouw Westerveld vraagt of ook de regionale omroepen niet vaker hun aanbod zouden moeten voorzien van ondertiteling en of ik bereid ben om op termijn daar budget voor vrij te maken. Ook mevrouw Werner stipt het aandachtspunt rond toegankelijkheid van de RPO aan. Ik snap hun zorg aangaande het ontbreken van of de beperkte hoeveelheid aan ondertiteling in de programma's op de regionale omroepen. Ook ben ik met hen van mening dat het media-aanbod zo veel mogelijk toegankelijk moet zijn, ook waar het gaat om de regionale omroep. Maar ik wil nu niet extra geld naar de regionale omroepen sturen zonder dat ik helder heb waar het probleem zit. Daarvoor heb ik nog onvoldoende beeld van de situatie bij de dertien regionale omroepen. Dat wil ik graag eerst in kaart brengen. Daarbij kijk ik dan ook of het maken van afspraken of een wettelijke basis kan helpen. Daarover zal ik u informeren. Resumerend: ik wil eerst in kaart brengen hoe het zit. Dat heb ik onvoldoende in beeld. Ook wil ik kijken of het maken van afspraken of een wettelijke basis kan helpen om dit te stimuleren.

Staatssecretaris Uslu:

Ja, dat was het blokje ...

Staatssecretaris Uslu:

Dat lukt ook voor de zomer.

Staatssecretaris Uslu:

Toch wel. Dat dacht ik al.

Staatssecretaris Uslu:

Daar geef ik heel graag antwoord op. We weten niet wat de reden is. Is geld de reden? Dat weten we niet. De vraag is dus: wat is de reden, en waar precies? Dat weten we niet. Als een wettelijke basis helpt ... Dat is eigenlijk waar ik naartoe wil: is het geld, of is het iets wat we echt anders moeten doen? Dat is iets wat we in kaart moeten brengen. Ik sta er dus heel positief in, maar ik weet nog te weinig.

Staatssecretaris Uslu:

Dat deel ik. Ik wil het ook snel doen. Ik denk dus dat we kunnen afspreken dat ik dit ook voor de zomer doe en dat we dan ook kijken naar een mogelijke aanpassing van het budget als dat echt het probleem is.

Staatssecretaris Uslu:

Voorzitter. In het BNC-fiche bij de Media Freedom Act ... De beoordeling van het kabinet ... In het BNC-fiche bij de Media Freedom Act heeft u de beoordeling van het kabinet al kunnen lezen. Excuses, ik moest me eventjes herpakken. De heer Van Strien vroeg hier inderdaad net naar. Nederland vindt mediavrijheid een groot goed. De regering is positief over dit voorstel. Ik heb ook gehoord dat er zorgen zijn. Dat kan ik begrijpen. Het is taaie materie en ook nog best wel in ontwikkeling. Ik kijk naar de vragen.

Gaat Brussel hier niet in tegen onze Grondwet, vraagt de heer Van Strien. Laat ik daar duidelijk over zijn. Het voorstel bevat geen bepalingen die kunnen leiden tot voorafgaand overheidstoezicht op de inhoud van de media, oftewel bepalingen die leiden tot censuur. Dat kan ook nooit de bedoeling zijn. Persvrijheid is een grondrecht en de overheid moet dat beschermen. Ik hoor de zorgen die geuit zijn, en ik zal die serieus meenemen in de verdere behandeling van dit voorstel in Europa, want het is ook nog echt in ontwikkeling. Meer kan ik hier niet kwijt op dit moment.

Staatssecretaris Uslu:

Ja. Ik ben nog volop in gesprek. Het is nog een beetje te vroeg om die politieke appreciatie te geven. Overigens vind ik dat u vooral heel kritisch moet blijven. U zei er net iets over dat u te kritisch was. Nee, u moet vooral kritisch blijven. Maar het is voor mij nog te vroeg om die politieke appreciatie te geven. Het is echt volop in ontwikkeling en ik ben nog volop in gesprek. Het is in beweging. Ik kan dat dus misschien op een ander tijdstip doen, maar niet nu.

Staatssecretaris Uslu:

Ja. O sorry, voorzitter.

Staatssecretaris Uslu:

Ik neem uw zorgen en ook de zorgen van het veld mee in deze fase.

Staatssecretaris Uslu:

Mevrouw Westerveld maakte een opmerking over het tegenhouden van Wob-verzoeken door de overheid. Het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding is ingesteld op basis van de Wet open overheid, de opvolger van de Wob. Dit adviescollege heeft een bemiddelende functie tussen de overheid en professionele gebruikers, zoals journalisten. Daar zou bijvoorbeeld het gesprek over het tegenhouden van de Woo-verzoeken kunnen worden gevoerd. Ik ga de vraag van mevrouw Westerveld in ieder geval daar onder de aandacht brengen.

Voorzitter. Dan ben ik door mijn antwoorden heen.

Staatssecretaris Uslu:

Uiteraard doe ik dat, zowel bij collega's als bij andere instellingen. Dat doe ik dus. Dat is ook mijn verantwoordelijkheid.

De voorzitter:

We gaan verder met de tweede termijn van het wetgevingsoverleg Media. We zullen daarbij dezelfde volgorde hanteren als we in de eerste termijn gedaan hebben. Iedereen heeft zo ongeveer nog twee minuten over, om het maar even huiselijk samen te vatten. Daar zullen wij u uiteraard aan houden. Ik geef als eerste het woord aan de heer Bosma, namens de PVV.

De heer Martin Bosma (PVV):

Voorzitter, dank u wel. Het schandaal rondom De Wereld Draait Door illustreert weer eens dat de Mediawet een dode letter is en dat die alleen nog maar bedoeld is als façade waarachter Hilversum zijn miljardensubsidie kan opsouperen. We zien dat de omroepen, dus KRO-NCRV, BNNVARA et cetera, morsdood zijn. Ze worden gebruikt, onder anderen door deze staatssecretaris, om te kunnen zeggen: kijk eens, de omroep is een afspiegeling van de bevolking. Maar achter dat Potemkindorp is het gewoon één iemand, namelijk de directeur video, die aan de touwtjes trekt. De NPO-kreet "we bemoeien ons niet met de programmering" is een leugen, zoals de hele Mediawet inmiddels een leugen is. Dat spijt me bijzonder, maar het blijkt op heel veel punten. Het blijkt bijvoorbeeld uit het antwoord op de vraag: wat doet mevrouw Leeflang in hemelsnaam in de kleedkamer van Matthijs van Nieuwkerk? Wat zou nou haar belang zijn om een persverklaring bij te schaven? We weten het niet. De staatssecretaris zegt dat het insinuaties zijn. Een van de kranten heeft het zwart-op-wit staan. Wat is het belang van de voorzitter van de NPO? Hoe past het in de Mediawet dat zij daar gaat zitten en blijkbaar een persverklaring gaat bijschaven? Ik vind het een mysterieuze zaak. Maar goed, we krijgen er geen antwoord op. Misschien kan de staatssecretaris dit in tweede termijn nog even markeren.

Mag ik nog één punt maken, voorzitter? Waar ik echt een groot probleem mee heb, is dat deze staatssecretaris de NCTV, een veiligheidsdienst, heeft laten rapporteren inzake journalisten, namelijk van Ongehoord Nederland. Nou wordt er veel gesproken, onder andere in kringen van de partij van deze staatssecretaris, over Hongarije en Polen en dat het daar allemaal zo erg is. Maar dat ik nog eens mag meemaken dat een veiligheidsdienst wordt afgestuurd op journalisten vind ik een algeheel dieptepunt in de geschiedenis van de naoorlogse media. Mevrouw Uslu heeft een grens overschreden. Dat toont maar weer eens aan hoezeer het vrije woord in Nederland bedreigd wordt.

Voorzitter, dank u wel.

De heer Van Strien (VVD):

Dank, meneer Kwint. Dank aan de staatssecretaris voor de beantwoording. Ik ben er niet gerust op. Ik ben niet gerust op de serieusheid waarmee OCW haar rol nu gaat oppakken ten opzichte van het brede medialandschap en wat betreft het faciliteren van de samenwerking met alle partijen. Over de samenwerkingstafels refereerde de staatssecretaris aan 8 september, maar dat ligt in het verleden. Wat zijn haar ambities en plannen voor de toekomst? Hoe gaat zij de samenwerking verder stimuleren, ter versterking van het mooie Nederlandse medialandschap? Wat zijn haar ambities? Waar wil ze op uitkomen?

Ook na ons interruptiedebatje ben ik er niet gerust op dat de staatssecretaris zich hard gaat maken voor het brede medialandschap op lokaal niveau. Daarom een motie.

De heer Van Strien (VVD):

Tot slot: transparantie bij de NPO. Volgt u het nog?

De heer Van Strien (VVD):

Dat zijn ze ook hoor. Dank u wel voor deze aanmoediging. Het dictum was: "verzoekt de regering met een visie op lokale journalistiek te komen en daarin op bovengenoemde ideeën" — die ik dus daarvoor had gearticuleerd en graag wil herhalen — "te reageren en best practices te inventariseren." Dit gaat ook niet af van mijn spreektijd, hoop ik, want dit is een antwoord op een interruptie.

Dan het tweede: transparantie bij de NPO. De VVD gelooft niet dat meer transparantie leidt tot politieke aansturing en is er ook niet gerust op dat zelfreflectie leidt tot verbetering en meer transparantie bij de NPO. Wij vragen waar dat miljard naartoe gaat. De Kamer heeft er recht op dat te weten. Dus daarom de volgende motie.

De heer Van Strien (VVD):

Veel dank, voorzitter.

De heer Van Strien (VVD):

Volgens mij zijn dat twee gescheiden trajecten. Ja, wetgeving en regelgeving moeten allemaal op orde zijn, maar hier hebben we het erover dat de NPO niet transparant is, terwijl hij wel die plicht heeft. Dat staat dus helemaal los van de politieke ambities die mevrouw Westerveld of haar partij heeft. Hier gaat het erom of de NPO rapporteert op een wijze waarop het voor ons inzichtelijk is. Dat doen ze niet. Hebben ze die wettelijke taak? Ja, die hebben ze. Hebben wij budgetrecht? Ja. Er ontbreekt hier dus fundamentele kennis, waardoor wij als Kamer onze controlerende taak niet goed kunnen uitvoeren. Dat u daarnaast nog allerlei andere zaken binnen de NPO wil veranderen, staat daar volgens mij volstrekt los van.

De heer Van Strien (VVD):

Het is in ieder geval goed om te horen dat mevrouw Westerveld ook achter de ambitie omtrent transparantie staat. Ik ben geen zorg- en onderwijswoordvoerder. Laat deze motie nou voor mevrouw Westerveld een ambitie zijn om ook op al die andere dossiers met mijn collega's aan het werk te gaan. Volgens mij gaat mevrouw Westerveld haar naam onder mijn motie zetten. Klopt dat?

De heer Kwint (SP):

Een deel komt voor de zomer en een deel komt erna. Dat is eigenlijk het belangrijkste wat voor mij uit dit begrotingsdebat komt en dat vind ik wel vervelend. Ik snap het. Ik heb begrip voor alle stappen die gezet worden. Ik heb er begrip voor dat belangrijke stappen tijd, onderzoek en reflectie op dat onderzoek vragen. Maar in een tijd waarin het zo onrustig is op het Media Park en bij de publieke omroep, vind ik het wel vervelend dat een hele hoop belangrijke besluiten in de tijd naar voren worden geschoven. Het is mede aan deze staatssecretaris en vooral aan de publieke omroep zelf om een bijdrage te leveren aan het weer oppoetsen van het blazoen van de publieke omroep. Ik wens de staatssecretaris daar heel veel sterkte bij. Ik denk zelf overigens nog steeds dat het verstandig zou zijn om door het Commissariaat voor de Media een onderzoek naar de publieke omroep te laten doen in plaats van door de publieke omroep zelf. Maar goed, ik geloof dat de staatssecretaris en ik het daar niet over eens gaan worden.

Ik heb drie voorstellen. Het eerste gaat over de salarissen. Dat is een onderwerp waar ik geloof ik al honderd jaar mee bezig ben en het lukt elke keer niet. Ik ben daar een beetje nukkig over. Nee, ik ben daar ontzettend nukkig over. Vandaar de volgende motie.

De heer Kwint (SP):

Het zal de staatssecretaris niet verrassen dat de tweede motie gaat over de buitenproducenten. Ik heb vandaag wel iets geleerd. Ik wist niet dat er een Europese norm was die een bepaald minimum voorstelde. Gelukkig heb ik dat nog in mijn motie kunnen verwerken, waardoor die als volgt luidt.

De heer Kwint (SP):

Ten slotte. Het zal ...

De heer Kwint (SP):

10%, zeg ik uit mijn hoofd. Mocht blijken dat dat niet zo is, dan horen we dat straks.

Ten slotte, de inhuur van flexkrachten. Wij geloven echt dat de norm op het Media Park ongezond is en tot onveilige situaties leidt. Wij geloven ook dat dat leidt tot frustratie bij mensen en tot mindere kwaliteit. Vandaar de volgende motie.

De voorzitter:

Dan neem ik het voorzitterschap meteen weer over. Het woord is aan de heer Mohandis.

De heer Mohandis (PvdA):

Dank u wel, voorzitter. Ik dank de staatssecretaris voor de beantwoording en de toezeggingen. Er komt nogal wat aan in het nieuwe jaar, maar ik hoop dat we dan niet weer een jaar moeten wachten op de volgende toezeggingen. Zo komen we deze kabinetsperiode wel door. We zullen dat dus kritisch volgen.

Voorzitter. Ik heb ook twee moties. De eerste gaat over de vaste contracten. Daar hebben we uitgebreid over gediscussieerd. Die motie is gericht op het concessiebeleidsplan en de concessieperiode, die redelijk vaststaat.

De heer Mohandis (PvdA):

Voorzitter. De heer Van Strien en ik hebben het gehad over de positie van de NPO Ombudsman. Het is vrij objectief vast te stellen dat dit breed gesteunde instituut het nu drukker heeft. Wij zijn benieuwd of de huidige formatie en financiering volstaan. Vandaar de volgende motie.

De heer Mohandis (PvdA):

Voorzitter. Ik kijk uit naar de toezegging over Ziggo. Als de brief over de lokale omroepen er ligt — daar had ik nog veel meer over willen zeggen en nog veel meer voorstellen voor willen doen — zullen wij via de procedurevergadering een apart commissiedebat aanvragen.

Dank u wel.

Mevrouw Werner (CDA):

Voorzitter. Dank aan de staatssecretaris voor de beantwoording van alle vragen. Leuk ook dat de staatssecretaris positief is over mijn allereerste amendement, dat ik vandaag indien, samen met Van der Graaf, Westerveld, De Kort, Mohandis en Van der Plas. Dat is echt ontzettend belangrijk, want zo kunnen nog meer mensen gaan genieten van alle programma's die de omroepverenigingen te bieden hebben.

Ik heb nog twee moties. De eerste luidt als volgt.

Mevrouw Werner (CDA):

Dan de tweede motie.

Mevrouw Werner (CDA):

Dank u wel.

Mevrouw Westerveld (GroenLinks):

Voorzitter, dank u wel. Dank aan de staatssecretaris voor het positieve oordeel over ons amendement om meer eisen te stellen aan redactiestatuten, want zoals ik in mijn inbreng al zei, is het redactiestatuut misschien wel het belangrijkste instrument voor redacties om onafhankelijk en goed hun werk te doen. Ik ben blij dat de staatssecretaris positief is over ons voorstel om daar betere wettelijke eisen aan te stellen. Ik kijk uit naar de stemming.

Voorzitter. We hebben een heel aantal punten gemaakt in dit debat. Een belangrijk punt voor ons is de toegankelijkheid. Als wij een publieke omroep hebben, of dat nu de lokale, de regionale of de landelijke publieke omroep is, moeten wij er gewoon zorgen dat daar goede voorwaarden voor zijn. Ik vind het heel fijn dat de staatssecretaris aangeeft dat ze dit ook als een probleem ziet. Ik heb daarover samen met mevrouw Werner een motie, die dit onderwerp nog iets aanscherpt. De motie luidt als volgt.

De heer Dekker (FVD):

Dank u wel, voorzitter. Ik heb geen moties. Als het goed is, is de publieke omroep van alle Nederlanders, want hij wordt gefinancierd uit belastinggeld. Ik stel vast dat toch zeker 20% van de Nederlandse bevolking zich niet volledig herkent in de uitgangspunten waarmee de publieke omroep zijn dagelijkse werk doet. Het is niet dat ze er geen onderdelen van waarderen, maar de vooroordelen waarmee wordt gewerkt, wordt door dat percentage van de bevolking niet herkend. Ik zal dus blijven hameren op representativiteit, ook in de volgende bijeenkomst die we hierover houden.

Dank u wel.

De voorzitter:

Dames en heren, ik verzoek iedereen zijn plek weer in te nemen. We zijn halverwege de tweede termijn van de begrotingsbehandeling Media. De Kamer heeft een tweede termijn gehad en heeft moties kunnen indienen. Het kabinet zal die moties en het amendement-Werner c.s. nu voorzien van een preadvies. Aan dat amendement zijn ondertussen ondertekenaars toegevoegd en dat is het amendement op stuk nr. 128 geworden.

Staatssecretaris Uslu:

Voorzitter, dank u wel. Het amendement op stuk nr. 128 krijgt oordeel Kamer.

Dan heb ik nog twee vragen, of eigenlijk een opmerking en een vraag, waar ik eerst op in zal gaan. Daarna kom ik bij de moties.

Meneer Bosma had het over de NCTV en het dreigingsbeeld. Ik wil toch even iets corrigeren, want NCTV heeft in het algemene dreigingsbeeld gekeken naar de dreiging van omvolkingstheorieën. Dat gaat veel breder dan enkel Ongehoord Nederland. Ik heb geen opdracht gegeven aan de NCTV. Daar gaat de minister van Justitie en Veiligheid over. Dat heb ik niet gedaan. Ik wil dat toch wel even hier bevestigd hebben.

Staatssecretaris Uslu:

De antwoorden op de Kamervragen waren mede namens de minister van Justitie en Veiligheid. De heer Bosma moet dus echt bij haar zijn voor vragen over dit onderwerp.

Staatssecretaris Uslu:

Nogmaals, ik heb geen opdracht gegeven aan de NCTV. Daar ben ik ook helemaal niet toe bevoegd en dat wil ik ook helemaal niet doen. De minister van Justitie en Veiligheid gaat daarover.

Daarmee wil ik, met uw goedvinden, naar de volgende vraag gaan. Een vraag gaat over de mediatafels. De heer Van Strien vroeg daarnaar. Met betrekking tot die mediatafels blijf ik in gesprek met de sector op basis van verschillende thema's. Ik houd uw Kamer op de hoogte van de voortgang. In het najaar heb ik een goed gesprek gehad met de mediapartijen en dat gesprek gaan wij vervolgen op een aantal subthema's, dus dat zullen verdiepende gesprekken worden.

Staatssecretaris Uslu:

Nee. We hebben ook te maken met kerst. Laat ik zeggen dat ik het in februari doe.

Staatssecretaris Uslu:

Voorzitter. De heer Kwint, u, had een vraag of opmerking over het Commissariaat voor de Media en het onderzoek. Het Commissariaat voor de Media houdt toezicht; dat wil ik onderstrepen. Daarnaast wil ik graag met u delen dat het Commissariaat voor de Media onafhankelijk en eigenstandig is en zelf kan beslissen om een onderzoek te starten. In dat opzicht is nog niets uitgesloten.

Dan wil ik naar de moties gaan. Ik begin met de motie op stuk nr. 129 van de heer Van Strien. Ik ben bezig met een grote operatie om de lokale media te versterken. In het voorjaar zal ik een kaderbrief over de verschillende onderwerpen daarbinnen als geheel aan u voorleggen. De ideeën uit uw motie vragen om een nadere verkenning. Ik wil u toezeggen dat ik hierop terugkom in de brief over het vervolgtraject die ik in het voorjaar zal sturen. Ik wil de motie daarom oordeel Kamer geven.

Dan de motie op stuk nr. 130 van de heer Van Strien, over een transparantieregister buitenproducenten NPO. Ik ontraad deze motie. Ik deel de mening van de heer Van Strien dat er bij de besteding van belastinggeld transparantie en verantwoording betracht moet worden. Daarom ben ik van plan de Rekenkamer te vragen om te onderzoeken in welke mate de eerdere aanbevelingen van de Rekenkamer zijn opgevolgd. Een transparantieregister op programmaniveau is daarvoor niet het juiste instrument, zoals ik ook in mijn beantwoording op de vragen van de heer Van Strien heb toegelicht. Toch noem ik even kort de risico's. Denk aan het risico op politieke inmenging op programmaniveau, een beperking van de autonomie van omroepen als op programmaniveau wordt gecontroleerd en een ongewenste prikkel van het creatieve proces bij omroepen en makers. Dat zijn risico's die bij mij naar boven komen.

Vervolgens wil ik …

Staatssecretaris Uslu:

Ik weet nog niet wanneer dat er ligt. Zodra dat er ligt, kan ik meteen met een reactie komen.

Staatssecretaris Uslu:

Ik wil ja zeggen, maar de Rekenkamer moet hierop ook antwoord willen geven. Ik ben hier dus van afhankelijk.

Staatssecretaris Uslu:

De motie op stuk nr. 131 van de heer Kwint moet ik ontraden. Zoals ik aangaf, onderken ik het probleem dat de heer Kwint schetst en ga ik hierover met de NPO en de omroepen in gesprek. Maar het is niet de juiste stap om dit vast te leggen in de prestatieovereenkomst. Dit past niet bij de wettelijke kaders van de prestatieovereenkomst. Bovendien is in de lopende cao de norm voor de verhouding tussen vast en flex bij de publieke omroepen al aangescherpt van 60%-40% naar 70%-30%.

Staatssecretaris Uslu:

Voorzitter, wij hebben echt een andere nummering gekregen, dus ik ben hiervan een beetje in de war.

Staatssecretaris Uslu:

Mogen we hier heel even naar kijken, voorzitter?

Staatssecretaris Uslu:

O, bij mij is de volgorde anders.

Staatssecretaris Uslu:

We gaan opnieuw beginnen, voorzitter. Dank voor uw geduld en tijd.

De motie op stuk nr. 131 van Kwint verzoekt alle salarissen binnen de publieke omroep onder ministerniveau te brengen. Ook deze motie moet ik ontraden. Omroepen moeten zich hiervoor volgens het BPPO al inspannen als ze een presentator bij een onafhankelijke producent inhuren. Volgens de omroepen gebeurt dit ook. Presentatoren die via een onafhankelijke producent worden ingehuurd, ontvangen niet meer dan de geldende BPPO-norm. Bovendien doet het Commissariaat voor de Media nu onderzoek naar de financiële omzeilingsconstructies in het kader van de WNT en het BPPO bij de publieke omroep. Dat zou ik eerst willen afwachten.

Staatssecretaris Uslu:

Wij zijn hierover in beraad, omdat het ook echt een technische en juridische kant heeft. Wij gaan hier uiteindelijk niet over. Ik kan dus niet anders dan deze motie ontraden. Het aanzwengelen, een onderzoek doen of laten doen … Nee, niet eens laten doen. Het Commissariaat voor de Media doet al onderzoek. Dat moet ik afwachten. Ik kan hier voor de rest dus niet iets heel sturends op doen.

Staatssecretaris Uslu:

Ik deel uw uitgangspunt zeker. Daar ga ik me ook heel erg voor …

Staatssecretaris Uslu:

Neenee!

Staatssecretaris Uslu:

De motie op stuk nr. 132 van de heer Kwint gaat over het afschaffen van de verplichte besteding van een bepaald percentage aan onafhankelijke producenten.

Staatssecretaris Uslu:

Oké, maar ook die motie moet ik ontraden. Onafhankelijke producenten dragen met hun creativiteit en flexibiliteit bij aan de kwaliteit van hoogstaande programmering van de publieke omroep en aan de Nederlandse creatieve industrie. Alle middelen van de landelijke publieke omroep moeten doelmatig worden besteed aan de uitvoering van publieke mediaopdrachten, ongeacht de partij die verantwoordelijk is voor de productie. Maar ik sla de zorgen die zijn geuit over de verantwoording niet in de wind. Ik ga de Algemene Rekenkamer vragen om een vervolgonderzoek te doen naar de mate waarin de aanbevelingen uit 2019 van de Rekenkamer die hierop toezien door de NPO zijn opgevolgd.

De motie op stuk nr. 133 moet ik helaas ook ontraden. Zoals ik aangaf, onderken ik het probleem dat de heer Kwint schetst en ga ik hierover met de NPO en de omroepen een stevig gesprek voeren. Maar er staat: bewerkstelligen. Dat is te stellig. Wij zitten niet aan die tafel. Dat is het probleem. Daarom moet ik de motie ontraden.

Staatssecretaris Uslu:

Als ik de motie zo mag interpreteren, meneer Kwint, dan ga ik stevig het gesprek voeren om dit te bewerkstelligen.

Staatssecretaris Uslu:

Maar hebben we het dan wel helder?

Staatssecretaris Uslu:

Ik ga stevig in gesprek.

Staatssecretaris Uslu:

We gaan naar de motie op stuk nr. 134. Ook deze motie moet ik ontraden. Zoals ik gezegd heb, loopt de huidige cao nog tot 2023. Ik ben geen partij bij de cao-onderhandelingen. Maar zoals ik aangaf, onderken ik het probleem dat de heer Mohandis schetst. Ik ga hierover met de NPO en de omroepen in gesprek.

Staatssecretaris Uslu:

Ik ben nog niet klaar.

Staatssecretaris Uslu:

Ik hou de ontwikkelingen op dit onderwerp goed in de gaten. Ik kijk uit naar hoe dit onderwerp door de NPO en de omroepen gezamenlijk zal worden opgepakt in het actieplan naar aanleiding van de misstanden bij DWDD. Er komt dus een onderzoek en een actieplan. Ik verwacht daarbij veel ambitie en voortvarendheid van alle betrokkenen. Ik kan alleen geen harde toezeggingen doen, omdat ik geen partij ben bij de afspraken in de cao.

Staatssecretaris Uslu:

Als ik niet hoef vast te houden aan percentages, kan ik de motie wél oordeel Kamer geven.

Staatssecretaris Uslu:

Ik moet me herpakken, voorzitter. Het concessieplan wordt door de NPO gemaakt, niet door mij. Dat kan ik dus niet zo beïnvloeden. Dit wordt een heel lastige motie. Ik moet die dus helaas ontraden.

Staatssecretaris Uslu:

Ik kan er niets anders van maken.

Staatssecretaris Uslu:

De motie op stuk nr. 135 geef ik heel snel oordeel Kamer.

Staatssecretaris Uslu:

De motie op stuk nr. 136 is van mevrouw Werner. Ik wil graag aan haar vragen of zij die even kan aanhouden. De motie van mevrouw Werner gaat over kijkcijfers en het marktaandeel. In haar motie vraagt zij om een werkwijze die op papier en in de praktijk hetzelfde moet zijn. Voordat ik tot zoiets over kan gaan of zou gaan, wil ik eerst met de NPO in gesprek over de vraag of papier en praktijk inderdaad niet hetzelfde zijn. Mijn vraag aan mevrouw Werner is of zij haar motie nog even wil aanhouden, zodat ik hierover eerst het gesprek kan voeren met de NPO. Ik kan haar daar vrij snel, in Q1 al, over informeren.

Staatssecretaris Uslu:

Dan de motie op stuk nr. 137 van mevrouw Werner over het in kaart brengen of regionale zenders opgenomen kunnen worden in de app van NPO. Die geef ik oordeel Kamer.

Dan de motie op stuk nr. 138 van mevrouw Westerveld. Deze zorgen over het ontbreken van de ondertiteling op regionale omroepen deel ik. Ik heb onvoldoende beeld van de situatie bij die dertien regionale omroepen. Dat ga ik eerst in kaart brengen. Op basis daarvan zal ik de vraag meenemen of financiële ondersteuning of een wettelijke basis kan helpen. Ik geef de motie oordeel Kamer.

Volgens mij zijn we er dan doorheen. Ja, dan zijn we klaar.