Rondetafelgesprek Tweede Kamer Digitale Soevereiniteit Rijksoverheid 13 Februari 2025

Posted on

Het hele rondetafelgesprek van “Digitale soevereiniteit Rijksoverheid” van afgelopen 13 februari 2025 is de moeite waard. Bekijk het hier op de meer dan uitstekende Debat Direct site van de Tweede Kamer.

Deelnemers Petra Oldengarm en Reijer Passchier hebben hun reflecties op de bijeenkomst al gedeeld, en ik schreef er al wat over in mijn nieuwsbrief (inschrijven kan via deze link).

Hier voor mij twee persoonlijke highlights. Mijn intro:

In de video verspreek ik me en zeg ik dat Microsoft alle licenties voor de huidige email software op 14 oktober intrekt. Dit is onjuist en moet zijn alle support. Effectief komt dat overigens op hetzelfde neer. Zonder security updates kan je Microsoft Exchange niet draaien. Hier is ook de (verbeterde) spreektekst:

Klap tekst van video open Dank u. Ik wil maar een paar dingen zeggen. Voor mij hebben mensen best wel subtiel dingen uitgelegd.
Ik sta erom bekend, zoals ik recent hoorde, dat ik zulke geprononceerde meningen heb.
Ik zie dat maar als een compliment.
Mevrouw Kathmann vroeg om de urgentie. Wat gebeurt er nu?
Het is niet vijf voor twaalf met de digitale afhankelijkheid, het is vijf over twaalf.
De gehele Eerste en Tweede Kamer hebben al hun communicatie en documenten verhuisd naar de Microsoft 365 Cloud.
Dat betekent dat als ze ons in Amerika niet aardig meer vinden, de technologie hier tot stilstand komt.

Er is nu een grote rode knop in Amerika, waar als je erop drukt, dan komt de Eerste en Tweede Kamer tot stilstand.
En binnenkort ook de rest van de Nederlandse overheid.
We zitten in het blokje cybersecurity. Als je je spullen wil beveiligen, dan moet je dat zelf doen.
Niemand anders gaat jouw spullen voor je beveiligen.
En met name kunnen wij vanuit Nederland niet de Amerikaanse clouds beveiligen. Dat moeten zij voor ons doen.
Dus dat betekent dat wij onze stabiliteit afhankelijk hebben gemaakt van de prioriteiten in Amerika.
Als de Amerikaanse cloud onder vuur ligt, bijvoorbeeld door China, zal men eerst hun eigen diensten herstellen.
En misschien daarna de onze. Maar dat moeten we nog eigenlijk maar zien.
We hebben ook nog het risico van afluisteren.
Het is natuurlijk geen leuke gedachte dat op dit moment men in Amerika mee kan lezen met alle documenten van de Eerste en Tweede Kamer en binnenkort van alle ministeries.
Er is ons verkocht dat dat niet kan, want de servers zouden staan in de EU.
Maar dat blijkt toch een misverstand te zijn.
De Amerikaanse afluisterwetgeving gaat door tot iedere server die onder beheer valt van een Amerikaans bedrijf, al staat die op de maan.
Of op Mars.
Het is zoals gezegd vijf over twaalf.
We zijn al heel ver van huis.
Het is ook bijna niet meer te stoppen.
Rond juni van dit jaar is mij verteld dat er een grote keuze is bij de ICT-partijen voor de Rijksoverheid of we in z'n geheel naar de cloud zullen gaan.
En dat heeft ermee te maken dat Microsoft vrijwel alle support voor eigen producten, eigen e-mailproducten, per 14 oktober 2025 intrekt.
En daarom dat de beslissing nu valt. Wat moeten we nou gaan doen?
Ik hoop van harte dat wij niet totaal door het ijs heen zakken.
Want als wij onszelf totaal afhankelijk maken van buitenlandse communicatieplatformen weten we in Nederland en in Europa ook niet meer hoe je dat moet doen.
En dan kan je jezelf ook niet meer terugvechten.
Dus mijn oproep is daarom om te voorkomen dat wij totaal door het ijs heen zakken.
En ik hoop dat het ons lukt om nog een klein stukje communicatiecloud over te houden.
Zodat we kunnen voorkomen dat als het ministerie van Financiën binnenkort iets geheims wil sturen naar de Nederlandse bank dat ze dat met een typemachine zullen moeten doen en een koerier moeten sturen. Want dat is wel waar we nu op afstevenen.
Tot zover.

Verder was er een uitstekende vraag van Jesse Six Dijkstra over hoe het toch kan dat SIDN beweert dat ze nergens in Europa goeie computerdiensten konden vinden, maar dat er tegelijkertijd allemaal bedrijven zijn in Nederland die beweren dat prima te kunnen. Ik gaf er het volgende antwoord op:

En ook hier transcript:
Klap tekst van video open Centraal is de vraag, kunnen wij hier eigenlijk nog iets in Europa met computers? En in de SIDN-casus zei SIDN, we hebben rondgevraagd en we kunnen in Europa niks meer met computers. Dat moet allemaal uit Amerika komen. Ik wil daar een kleine reflectie op geven. Ik was onlangs bij de Belastingdienst. Als de belastingaangifte wordt geopend doen 100.000 Nederlanders tegelijkertijd belastingaangifte. En dat is een systeem dat wordt gerund door Nederlanders in een Nederlands datacenter met Nederlandse software. Als je 100.000 mensen tegelijk belastingaangifte kan laten doen, dan kan je echt wel computeren.

Dus ik wil vooropstellen dat we dat hier wel degelijk kunnen. Wat er feitelijk is gebeurd, is dat de grote cloud-aanbieders hun diensten op een bepaalde manier aanbieden. En grote delen van de industrie en ook overheid hebben gezegd, wij willen de ICT afnemen in dat precieze smaakje. Wij willen het op die manier afnemen.

En als je op die manier gaat zoeken, je zegt ik wil Amerikaanse ICT-methodes afnemen, dan ontdek je tot je starre verbazing dat die alleen in Amerika worden gemaakt. Als je daarentegen breder kijkt, en je zegt ik wil computerdiensten afnemen, ik wil goede diensten afnemen, dan blijkt dat we in Europa fantastische datacenters hebben.

En het cruciale ding wat nu misgaat, is dat veel beleidsmakers, zowel bij de overheid als hoog in bedrijven, hebben gezegd, ik wil het in het Amerikaanse smaakje afnemen. Ik ben niet geïnteresseerd in die goede Europese computers, want die zijn niet het modeding wat ik wil. En dat verklaart die discrepantie die u schetst. Wij kunnen hier wel degelijk computeren, maar heel veel mensen hebben gekozen voor de Amerikaanse manier van computeren.

Ik was erg blij met de uitnodiging, en ben ook blij dat we het Cloud Kootwijk idee in de Tweede Kamer hebben kunnen bespreken, iets wat steeds relevanter wordt nu Amerika minder en minder betrouwbaar wordt, en het juridisch ook twijfelachtig begint te worden of je wel legaal je (bijzondere) persoonsgegevens op de Microsoft cloud kunt stallen.

En weer verder!