Preview document (🔗 origineel)

---

S. Koopmans

Derde voortgangsverslag Rapporteurschap Europese Kiesakte

aan de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken

in afschrift aan de vaste commissie voor EU-zaken

van de rapporteur Europese Kiesakte

datum 17 januari 2018

te betrekken bij procedurevergadering d.d. 18 januari 2018

Geachte voorzitter, geachte collega’s,

Graag bied ik u hierbij het derde voortgangsverslag aan inzake mijn rapporteurschap betreffende het voorstel vanuit het Europees Parlement aangaande de nationale modaliteiten voor de verkiezingen voor dat Parlement (de Europese Kiesakte).

Het Kamerstandpunt zoals verwoord in de motie-Taverne c.s. en in het position paper van de Kamer vormt de basis voor mijn rapporteurschap.¹ Kortgezegd heeft de Kamer bezwaar tegen een verscheidenheid aan elementen van de voorgestelde Kiesakte.

Op basis van de gesprekken die ik in de afgelopen periode heb gevoerd, kan ik u de volgende stand van zaken schetsen. Zoals ik u in mijn vorige verslag berichtte, speelt er parallel aan de onderhandelingen over de Kiesakte een discussie over de 73 EP-zetels die zullen opvallen met het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. De Franse president Macron wil 50 van deze zetels gebruiken voor de invoering van een transnationaal kiesdistrict, waarvan de beschikbare zetels verdeeld zouden worden middels transnationale lijsten (kortgezegd: transnationale zetels). De overige 23 zetels zouden gebruikt kunnen worden om de delegatiegrootte per lidstaat evenrediger in het EP te verdelen.

Tot voor kort waren de ontwerpkiesakte en de toekomstige samenstelling van het Europees Parlement samenhangende, maar in beginsel gescheiden dossiers. Frankrijk heeft onlangs echter voorgesteld om de dossiers aan elkaar te koppelen. In de Raadswerkgroep die de Kiesakte behandelt liggen inmiddels gedetailleerde maar vooralsnog vertrouwelijke teksten voor omtrent transnationale zetels. Onderdeel van deze voorstellen is: dat de eerste zeven personen op een transnationale kieslijst van verschillende nationaliteiten zijn, met niet meer dan 25% van de kandidaten komend uit één lidstaat; een kiesdrempel van 3%; verdeling van restzetels op basis van het hoogste gemiddelde; dat de campagne begint drie weken voor de verkiezingsdatum; een openbaar campagnebudget; toezicht door een Europese kiescommissie; en geschillenbeslechting door het Europese Hof van Justitie.

Voor de daadwerkelijke invoering van transnationale zetels voorziet de Kiesakte nog in een apart te nemen Raadsbesluit. Naar het zich laat aanzien steunen Spanje en Italië deze voorstellen. Duitsland lijkt ook positief genegen te zijn.

Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, heeft onlangs voorgesteld om in februari 2018 op regeringsleidersniveau te spreken over de toekomstige samenstelling van het Europees Parlement, over transnationale lijsten en over Spitzenkandidaten. Tusk wil dat de Europese Raad vervolgens in juni of juli een beslissing over deze kwesties neemt.² Het is nog niet duidelijk wat de inhoud en gevolgen van een dergelijke beslissing zullen zijn. Mogelijk zal er een richtlijn voor de afronding van de onderhandelingen over de Kiesakte deel van uitmaken. De inhoud en strekking van een besluit van de Europese Raad hangt onder meer af van het Europees Parlement, dat gerechtigd is een voorstel te doen aan de Europese Raad over de samenstelling van het EP.³

Binnen het EP lopen de discussie over de Britse zetels echter uiterst moeizaam. Hoewel er een ontwerpvoorstel in november 2017 is gepresenteerd door de voorzitter van de commissie Constitutionele Zaken (AFCO), Danuta Hübner, is de stemming over dit voorstel al herhaaldelijk uitgesteld. De AFCO-voorzitter heeft er in haar voorstel namelijk voor geopteerd geen bepalingen op te nemen over transnationale zetels en de kwestie open te laten voor toekomstige discussies. Zij stelt zich daarbij op het standpunt dat eerst de Kiesakte moet zijn aangenomen, als rechtsbasis voor een transnationaal kiesdistrict, voordat er sprake kan zijn van transnationale lijsten die de transnationale zetels kunnen vullen. Deze benaderingswijze stuit op weerstand bij enkele meer federalistisch ingestelde Europarlementariërs, aangevoerd door Guy Verhofstadt. Achter de schermen vinden nu onderhandelingen plaats tussen de EP-fracties over een oplossing voor de impasse. De planning van de Europese Raad vraagt echter om een snelle beslissing van het EP. Ik zal daarom nauw blijven volgen hoe de discussies in het EP zich ontwikkelen.

Over de inhoud van de concept-Europese Kiesakte zelf (dus los van het Franse voorstel), kan ik u informeren dat de elementen waar wij als Kamer tegen ageren, voor het grootste deel door de lidstaten uit de tekst zijn gehaald. Onder meer bepalingen over logo’s op stembiljetten, gender en data voor verkiezingen zijn geschrapt of facultatief geworden. De beoogde kiesdrempel zal Nederland niet raken, waarbij er – naar het zich nu laat aanzien - een ruime marge is opgenomen die er voor zorgt dat ook als Nederland er zetels bij krijgt zij hierdoor niet wordt geraakt.

De Franse voorstellen tot vervlechting van het Kiesaktedossier en de omgang met de Britse zetels na de Brexit, compliceren dit dossier aanzienlijk. Maar de agenda van de heer Tusk om op dat laatste dossier in de komende maanden een akkoord te bereiken, kan de besluitvorming over de Kiesakte in een stroomversnelling brengen. Om goed betrokken te blijven en het Kamerstandpunt uit te dragen, verzoek ik u mijn mandaat te kunnen voorzetten en daarbij namens uw commissie op korte termijn naar Brussel af te reizen teneinde mij met relevante gesprekspartners te verstaan en het Kamerstandpunt uit te dragen. Ik zal daar uiteraard aan u over terug rapporteren.

Hoogachtend en met vriendelijke groet,

Sven Koopmans

Rapporteur Europese Kiesakte

---

1. Kamerstuk 34 361, nr. 3 en 2016Z06405↩︎

2. Formele bijeenkomsten van de Europese Raad worden in de Kamer altijd voorbereid middels plenaire debatten. Voor informele bijeenkomsten van de Europese Raad, zoals de bijeenkomst in februari, zal een plenair debat moeten worden aangevraagd.↩︎

3. Zie artikel 14 lid 2 EU-verdrag.↩︎